Rachmah Indawati
Model regresi linier ganda
𝑦 = 𝛼 + 𝛽1 𝑥1 + 𝛽2 𝑥2 + ⋯ + 𝛽𝑘 𝑥𝑘 + 𝐸
n n
( yi − y i ) = ( yi − a − b1 x1i − ... − bk xki ) 2
2
i =1 i =1
1. Buat tabel
2. Hitung rata-rata 𝑥1ҧ ; 𝑥ҧ2 ; 𝑦ത
3. Hitung in=1 y 2
(
2
y)
2
y = i =1 y
n n
i =1
2 2
− i =1
n
4. Hitung i =1 x1
n 2
(
2
x)
2
x = x
n n
2
i =1 1
2
i =1 1
− i =1 1
n
5. Hitung i =1 x2
n 2
(
2
x )
2
x = x
n n
i =1
2
2 i =1
2
2 − i =1 2
n
Cara perhitungan
n
6. Hitung i =1 1
xy
(
n
x )( y )
n
i =1 x1 y = i =1
n n
x y−
1
i =1 1 i =1
n
7. Hitung xy
i =1 2
(
n
x )( y )
n
i =1 x2 y = i =1
n n
x y−
2
i =1 2 i =1
n
8. Hitung xx
i =1 1 2
( x )( x )
n n
i =1 x1x2 = i =1
n n
xx −
1 2
i =1 1 i =1 2
n
Cara perhitungan
9. Hitung b1
b =
( x )( x y ) − ( x x )( x y )
n 2
i =1 2
n
i =1 1
n
i =1 1 2
n
i =1 2
1
( x )( x )− ( x x )
n 2
i =1 1
n 2
i =1 2
n
i =1 1 2
2
10. Hitung b2
b =
( x )( x y ) − ( x x )( x y )
n 2
i =1 1
n
i =1 2
n
i =1 1 2
n
i =1 1
2
( x )( x )− ( x x )
n
i =1
2
1
n
i =1
2
2
n
i =1 1 2
2
11.Hitung a
a = y − b1 x1 − b2 x 2
12.Buat model y = a + b1 x1 + b2 x2
Contoh
Anak 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
BB (Y) 64 71 53 67 55 58 77 57 56 51 76 68
TB (X1) 57 59 49 62 51 50 55 48 42 42 61 57
UMUR (X2) 8 10 6 11 8 7 10 9 10 6 12 9
Model
𝑦 = 𝛼 + 𝛽1 𝑥1 + 𝛽2 𝑥2 + 𝐸 atau
𝐵𝐵 = 𝛼 + 𝛽1 (𝑇𝐵) + 𝛽2 (𝑈𝑀𝑈𝑅) + 𝐸
Jawab: Buat tabel
i =1
n
2. Hitung
2
y
(
2
y)
2
y = i =1 y
n n
i =1
2 2
− i =1
n
𝑛
(753)2
𝑦2 = 48139 − = 888,25
12
𝑖=1
Jawab
3. Hitung i =1 x12
n
( x)
2 2
x = x
n n
2
i =1 1
2
i =1 1
− i =1 1
633 2
σ𝑛𝑖=1 𝑥12 = 33903 − = 512,12
12
4. Hitung i =1 x2
n 2
( x )
2 2
x = x
n n
2
i =1 2
2
i =1 2
− i =1 2
106 2
σ𝑛𝑖=1 𝑥22 = 976 − = 39,67
12
Jawab
n
5. Hitung xy
( x )( y )
i =1 1
n n
i =1 x1 y = i =1
n n
x y−
1
i =1 1 i =1
n
𝑛 633 753
𝑥1 𝑦 = 40270 − = 549,25
𝑖=1 12
n
6. Hitung xy
i =1 2
( x )( y )
n n
i =1 x2 y = i =1
n n
x y−
2
i =1 2 i =1
n
𝑛 106 753
𝑥2 𝑦 = 6796 − = 144,5
𝑖=1 12
Jawab
n
7. Hitung xx
( x )( x )
i =1 1 2
n n
i =1 x1x2 = i =1
n n
xx −
1 2
i =1 1 i =1 2
n
𝑛 633 106
𝑥1 𝑥2 = 5679 − = 87,5
𝑖=1 12
8. Hitung b1
b =
( x )( x y ) − ( x x )( x y )
n 2
i =1 2
n
i =1 1
n
i =1 1 2
n
i =1 2
1
( x )( x )− ( x x )
n 2
i =1 1
n 2
i =1 2
n
i =1 1 2
2
9. Hitung b2
b =
( x )( x y ) − ( x x )( x y )
n 2
i =1 1
n
i =1 2
n
i =1 1 2
n
i =1 1
2
( x )( x )− ( x x )
n 2
i =1 1
n 2
i =1 2
n
i =1 1 2
2
10.Hitung a
a = y − b1 x1 − b2 x 2
a = 62,75 – (0,723)(52,75) - (2,049)(8,83) = 6,519
11.Model y = a + b1 x1 + b2 x2
y = 6,519 + 0,723 x1+ 2,049 x2
Koefisien determinasi
• Rumus n __
__
( y1 − y )( y1 − y )
r = i =1
Y1 Y __
n __ n
( y1 − y ) 2 ( y1 − y ) 2
i =1 i =1
• yi
__
= nilai yang diramal dari y untuk ke-i individu
• y = rata-rata
ANOVA=
• 𝑇𝑆𝑆 = σ𝑛𝑖=1 𝑦𝑖 − 𝑦ത 2
Sumber df SS MS F R2
TSS − SSE
Regresi k TSS – SSE= SSR MSR MSR/ MSE
TSS
=633 =106 =753 =33903 =976 =48139 =40270 =6796 =5679 =693,54 =195,44 =888,22
Jawab:
=
Sumber df SS MS Fratio R2
Total 11 888,22
Uji linieritas garis regresi
• Hitung Standard deviasi jika y = 6,519 + 0,723x1 + 2,049x2
dengan n = 12 dan SSE = 195,44 maka MSE yaitu
195,44
s =
2
= 21,72
e
(9)
• Standard deviasi taksiran y atas x1 dan x2 adalah
𝑠𝑦|𝑥 = 21,72 = 4,66
Uji parsial parameter regresi-
x (1 − r )
bi 2 2
i i
– Dimana (
xij2 = xi − xi ) penyebut dalam rumus diatas
2
r12 =
x x 1 2
( x )( x )
2
1
2
2
Uji parsial parameter regresi-
• Hipotesis:
– Ho: i = 0 (Tidak ada pengaruh antara xi dan y)
– Ha: i 0
• Ho ditolak: t hitung > t tabel (d.f=n-k-1, α)
• Uji statistik:
𝑏𝑖 − 𝛽𝑖
𝑡ℎ𝑖𝑡𝑢𝑛𝑔 =
𝑆𝑏𝑖
Contoh
xx
n
i i 2 = 87,5
(633)2
n
i =1 1
x 2 = 33903 − = 512,12
12
(106)2
n
x 2 = 976 −
i =1 2 = 39,67
12
Jawab untuk b1
1. Uji hipotesis
– Ho: 1 = 0
– Ha: 1 0
2. Tingkat kemankaan = 0,1
3. Titik kritis t9;0,05 = 1,833
4. Uji statistik:
r12 =
x x
1 2
( x )( x )
2
1
2
2
87,5 87,5
r12 = = = 0,614
(512,12)(39,67) 142,534
Lanjut
se
sb1 =
x (1 − r )
2
1
2
12
4,66
= 0,261
(512,12)(1 − (0,614) )
2
bi − 1 0,723 − 0
t= = = 2,768
sbi 0,261
5. Kesimpulan:
Ho ditolak. Artinya dengan menganggap x2 konstan, maka
TB mempunyai pengaruh yang bermakna terhadap BB
Jawab untuk b2
1. Uji hipotesis
– Ho: 2 = 0
– Ha: 2 0
2. Tingkat kemankaan = 0,1
3. Titik kritis t9;0,05 = 1,833
4. Uji statistik:
r12 =
x x
1 2
( x )( x )
2
1
2
2
87,5 87,5
r12 = = = 0,614
(512,12)(39,67) 142,534
Lanjut
se
sb1 =
x (1 − r )
2
1
2
12
4,66
= 0,937
(39,67)(1 − (0,614) )
2
b2 − 2 2,049 − 0
t= = = 2,187
sb2 0,937
5. Kesimpulan:
Ho ditolak. Artinya dengan menganggap x2 konstan, maka
umur mempunyai pengaruh yang bermakna terhadap BB
CARA LAIN PERHITUNGAN 1
Perhitungan matrik
70 82 90 70 82
• 500 586 614 500 586 =
526 614 732 526 614
σ 𝑥12 σ 𝑥2 𝑦 − σ 𝑥1 𝑥2 σ 𝑥1 𝑦
• 𝑏2 = σ 𝑥12 σ 𝑥22 − σ 𝑥1 𝑥2 2
– 𝑎12 + 𝑏1 82 + 𝑏2 90 = 70
– 𝑎82 + 𝑏1 586 + 𝑏2 614 = 500
– 𝑎90 + 𝑏1 614 + 𝑏2 732 = 526
Perhitungan eliminasi
• Kalikan persamaan
• 𝑎12 + 𝑏1 82 + 𝑏2 90 = 70 (kali 82): 𝑎984 + 𝑏1 6724 + 𝑏2 7380 = 5740
• 𝑎82 + 𝑏1 586 + 𝑏2 614 = 500 (kali 12): 𝑎984 + 𝑏1 7032 + 𝑏2 7368 = 6000
• ----------------------------------------------------------------------------------------------- (-)
• -308 b1 + 12 b2 = -260
• 𝑎82 + 𝑏1 586 + 𝑏2 614 = 500 (kali 90): 𝑎7380 + 𝑏1 52740 + 𝑏2 55260 = 45000
• 𝑎90 + 𝑏1 614 + 𝑏2 732 = 526 (kali 82): 𝑎7380 + 𝑏1 50348 + 𝑏2 60024 = 43132
• -------------------------------------------------------------------------------------------------- (-)
• 2392 b1 - 4764 b2 = 1868
• -308 b1 + 12 b2 = -260
• -308 (0,8454) + 12 b2 = -260
• b2 = 0,0324
• 𝑎12 + 𝑏1 82 + 𝑏2 90 = 70
• 𝑎12 + (0,8454)82 + (0,0324)90 = 70
• a12 = 70 – 72,2388
• a = -0,1866