Anda di halaman 1dari 27

ANALISA CURAH HUJAN METODE PETA ISOHAYET DAN

WATER BALANCE DAERAH ALIRAN SUNGAI CILIWUNG-


CISADANE HILIR KANAN

Tugas Ini Disusun Untuk Memenuhi Ujian Tengah Semester (UTS) Mata Kuliah
Hidrometeorologi

Dosen Pengampu: Jadfan Sidqi Fidari, ST., MT.

Disusun Oleh:
Garda Satria Pinayungan
NIM. 205060401111038

DEPARTEMEN TEKNIK PENGAIRAN FAKULTAS TEKNIK


UNIVERSITAS BRAWIJAYA
MALANG
2023
I. Data-data
DAS Ciliwung memiliki luas 347 km2, pada bagian hilir kanan memiliki luasan
sebesar 84 km2 dengan 4 pos stsiun hujan, yaitu Sasiun Cihideung, Stasiun Depok
Pancoran Mas, Stasiun Gunung Mas, dan Stasiun Kuripan. Berikut data curah hujan dan
data klimatologi masing-masing stasiun.
Tabel 1. Data Curah Hujan Stasiun Cihideung Tahun 2015 - 2020
No. Tahun Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov Des
1 2015 242 316 360 137 118 126 30 121 98 217 681 349
2 2016 246 123 272 261 31 100 116 242 182 217 234 106
3 2017 157 491 315 246 406 389 348 171 292 391 329 432
4 2018 145 379 153 229 369 268 73 16 136 163 247 303
5 2019 310 227 365 531 219 121 85 227 72 437 317 437
6 2020 447 376 411 153 274 123 192 171 151 353 181 64
Sumber: Website BMKG, 2023
Tabel 2. Data Curah Hujan Stasiun Depok Pancoran Mas Tahun 2015 - 2020
No. Tahun Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov Des
1 2015 242 316 384 232 153 77 16 0 34 39 577 249
2 2016 347 437 484 202 237 241 144 116 141 149 216 244
3 2017 226 781 546 590.5 290 329 317 140 341 494 285 119
4 2018 368.5 261 169.5 201.5 196 291 65 234 151.5 297 162 61
5 2019 413 168 286 657 126 121.5 53 76 0 93 189 248
6 2020 122 336 265 162 184 104 105 133 217 519 181 114
Sumber: Website BMKG, 2023
Tabel 3. Data Curah Hujan Stasiun Gunung Mas Tahun 2015 - 2020
No. Tahun Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov Des
1 2015 417 282 473 336 310 15 0 87 14 53 586 246
2 2016 374 277 141 448 166 11 168 60 158 261 317 151
3 2017 342 550 341 452 234 176 139.5 92.5 59 441.5 455 325
4 2018 355.5 620.5 433 379 203 176.5 56 5 118.5 125 624 205.5
5 2019 176 321 124 376 65.5 37.5 35.7 2 3 158.5 76.5 215.5
6 2020 246 352 284 156.5 241 46.5 9 7.5 92.5 325.5 247 216.5
Sumber: Website BMKG, 2023
Tabel 4. Data Curah Hujan Stasiun Kuripan Tahun 2015 - 2020
No. Tahun Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov Des
1 2015 343 398 403 308 377 70 60 21 87 39 551 249
2 2016 166 119 315 200 324 231 125 310 132 124 131 272
3 2017 888 681 221 310 208 51 27 411 539 422 262 449
4 2018 178 199 181 210 136.5 141.5 2.5 10 22 256.5 254 289
5 2019 193 35 77 322 142.5 108.5 78 134 50 56 191.5 339.5
6 2020 382.5 163.5 361.5 109 79.5 46 36 53.5 186 460.5 174 99.5
Sumber: Website BMKG, 2023
Tabel 5. Data Hari Hujan Bulanan Rata-rata

No. Tahun Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec

1 2015 30 27 28 27 27 26 23 22 18 29 29 30
2 2016 31 28 29 28 28 27 24 23 19 30 30 31
3 2017 31 27 31 27 26 26 23 17 15 23 30 31
4 2018 31 27 29 25 20 21 23 12 18 11 30 30
5 2019 31 28 31 30 18 18 12 9 18 20 27 29
6 2020 29 28 31 28 23 22 21 17 16 26 29 30
Sumber: Website BMKG, 2023
Tabel 6. Data Iklim DAS Ciliwung
Kecepatan Evapotranspirasi
Bulan Suhu Kelembaban
Angin Harian
Januari 24.9 90.2 2.4 4.1
Februari 24.2 91.6 3.2 4.6
Maret 25.8 87.9 3.0 5.0
April 26.3 87.8 2.4 5.9
Mei 26.4 85.1 3.2 4.8
Juni 26.1 84.6 4.4 4.4
Juli 25.9 85.1 2.8 5.7
Agustus 26.3 84.3 2.8 6.2
September 26.5 85.9 2.8 5.2
Oktober 26.8 85.5 2.2 4.0
November 26.2 89.3 2.4 5.0
Desember 25.5 83.2 3.2 6.2
Sumber: Jurnal Pengelolaan Sumber Daya Alam dan Lingkungan, IPB University, 2023

Data Klimatologi Rata-rata Data Curah Hujan Rata-rata


Bulanan Bulanan

Evapotranspirasi Potensial
(Metode Penmann)

Perhitungan dan Analisis


Water Balance

Grafik 1. Kerangka Pengerjaan Perhitungan Analisis Water Balance DAS Ciliwung

II. Analisis dan Pembahasan


a. Metode Peta Isohyet
Tabel 6. Isohyet Tahun 2020
Luasan
Rerata
Antara Volume
Daerah Isohyet Dua
Dua Hujan
Isohyet
Isohyet
325.5 344.9 16.005517.72
1
364.2
364.2 383.6 15.25 5849.21
2
402.9
402.9 422.3 20.25 8550.61
3
441.6
441.6 460.9 20.25 9334.24
4
480.3
5 519.0 499.6 12.25 6120.68
Jumlah 84.00 35372.46
Curah Hujan Rata-Rata 421.10
Sumber: Hasil Perhitungan, 2023
Sumber: Hasil Perhitungan, 2023
b. Debit Andalan FJ Mock
Tabel 7. Debit Andalan FJ Mock Tahun 2015
No URAIAN Hitungan Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des

I DATA HUJAN
1 Curah Hujan (P) Data mm 311.00 328.00 405.00 253.25 239.50 72.00 26.50 57.25 58.25 87.00 598.75 273.25
2 Hari Hujan (h) Data hari 30 27 28 27 27 26 23 22 18 29 29 30

II EVAPOTRANSPIRASI TERBATAS (Et)

Evapotranspirasi
3 Potensial (ETo) ETo mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 192.20 156.00 124.00 150.00 192.20
Permukaan Lahan
4 Terbuka (m) Tentukan % 30.00 30.00 30.00 30.00 30.00 40.00 40.00 50.00 50.00 50.00 40.00 30.00
5 (m/20) * (18 - h) Hitungan - 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
E = (ETo) *
6 (m/20) * (18 - h) (3) * (5) mm 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
7 Et = (ETo) - (E) (3) - (6) mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 192.20 156.00 124.00 150.00 192.20

III KESEIMBANGAN AIR

8 Ds = P - Et (1) - (7) mm 183.90 194.60 250.00 76.25 90.70 -60.00 -150.20 -134.95 -97.75 -37.00 448.75 81.05
9 Soil Storage mm 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 -60.00 -150.20 -134.95 -97.75 -37.00 50.00 0.00
10 Soil Moisture SMC mm 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 50.00 50.00 50.00 50.00 50.00 100.00 100.00
Kelebihan Air
11 (WS) (8)- (9) mm 183.90 194.60 250.00 76.25 90.70 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 398.75 81.05

IV ALIRAN DAN PENYIMPANAN


No URAIAN Hitungan Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des
AIR TANAH
12 Infiltrasi (I) (11) * (i) mm 73.56 77.84 100.00 30.50 36.28 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 159.50 32.42
13 0.5 (1 + k) In Hitungan - 55.17 58.38 75.00 22.88 27.21 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 119.63 24.32
14 k * V (n - 1) Hitungan - 50.00 52.59 55.48 65.24 44.06 35.63 17.82 8.91 4.45 2.23 1.11 60.37
Volume
15 Penyimpanan (Vn) (13) + (14) mm 105.17 110.97 130.48 88.12 71.27 35.63 17.82 8.91 4.45 2.23 120.74 84.68
Perubahan
Volume Air Vn - V(n-
16 (DVn) 1) mm 5.17 5.80 19.52 -42.37 -16.85 -35.63 -17.82 -8.91 -4.45 -2.23 118.51 -36.05
17 Aliran Dasar (BF) (12) - (16) mm 68.39 72.05 80.48 72.87 53.13 35.63 17.82 8.91 4.45 2.23 40.99 68.47
Aliran Langsung
18 (DR) (11) - (12) mm 110.34 116.76 150.00 45.75 54.42 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 239.25 48.63
19 Aliran (R) (17) + (18) mm 178.73 188.81 230.48 118.62 107.55 35.63 17.82 8.91 4.45 2.23 280.24 117.10
V DEBIT ALIRAN SUNGAI
Debit Aliran
20 Sungai A * (19) m3/dtk 2.26 2.55 2.91 1.55 1.36 0.46 0.22 0.11 0.06 0.03 3.66 1.48
Debit Aliran
21 Sungai lt/det 2256.08 2547.62 2909.34 1547.18 1357.56 464.80 224.90 112.45 58.10 28.11 3655.32 1478.19
22 Jumlah hari hari 31 29 31 30 31 30 31 31 30 31 30 31
Debit Aliran
23 (dibaca : 10E^6) m3 6.04 6.38 7.79 4.01 3.64 1.20 0.60 0.30 0.15 0.08 9.47 3.96

Sumber: Hasil Perhitungan, 2023


Grafik 2. Debit Bulanan Metode FJ Mock Tahun 2015
Sumber: Hasil Perhitunga, 2023
Tabel 8. Debit Andalan FJ Mock Tahun 2016
No URAIAN Hitungan Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des
I DATA HUJAN
1 Curah Hujan (P) Data mm 283.25 239.00 303.00 277.75 189.50 145.75 138.25 182.00 153.25 187.75 224.50 193.25
2 Hari Hujan (h) Data hari 31 28 29 28 28 27 24 23 19 30 30 31

II EVAPOTRANSPIRASI TERBATAS (Et)

Evapotranspirasi
3 Potensial (ETo) ETo mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 192.20 156.00 124.00 150.00 192.20
Permukaan Lahan
4 Terbuka (m) Tentukan % 30.00 30.00 30.00 30.00 30.00 40.00 40.00 50.00 50.00 50.00 40.00 30.00
5 (m/20) * (18 - h) Hitungan - 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
E = (ETo) *
6 (m/20) * (18 - h) (3) * (5) mm 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
7 Et = (ETo) - (E) (3) - (6) mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 192.20 156.00 124.00 150.00 192.20

III KESEIMBANGAN AIR

8 Ds = P - Et (1) - (7) mm 156.15 105.60 148.00 100.75 40.70 13.75 -38.45 -10.20 -2.75 63.75 74.50 1.05
9 Soil Storage mm 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 -38.45 -10.20 -2.75 50.00 0.00 0.00
10 Soil Moisture SMC mm 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 61.55 51.35 50.00 100.00 100.00 100.00
Kelebihan Air
11 (WS) (8)- (9) mm 156.15 105.60 148.00 100.75 40.70 13.75 0.00 0.00 0.00 13.75 74.50 1.05
IV ALIRAN DAN PENYIMPANAN
AIR TANAH
12 Infiltrasi (I) (11) * (i) mm 62.46 42.24 59.20 40.30 16.28 5.50 0.00 0.00 0.00 5.50 29.80 0.42
No URAIAN Hitungan Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des
13 0.5 (1 + k) In Hitungan - 46.85 31.68 44.40 30.23 12.21 4.13 0.00 0.00 0.00 4.13 22.35 0.31
14 k * V (n - 1) Hitungan - 50.00 48.42 40.05 42.23 36.23 24.22 14.17 7.09 3.54 1.77 2.95 12.65
Volume
Penyimpanan (13) +
15 (Vn) (14) mm 96.85 80.10 84.45 72.45 48.44 28.34 14.17 7.09 3.54 5.90 25.30 12.96
Perubahan
Volume Air Vn - V(n-
16 (DVn) 1) mm -3.16 -16.74 4.35 -12.00 -24.02 -20.09 -14.17 -7.09 -3.54 2.35 19.40 -12.33
17 Aliran Dasar (BF) (12) - (16) mm 65.62 58.98 54.85 52.30 40.30 25.59 14.17 7.09 3.54 3.15 10.40 12.75
Aliran Langsung
18 (DR) (11) - (12) mm 93.69 63.36 88.80 60.45 24.42 8.25 0.00 0.00 0.00 8.25 44.70 0.63
(17) +
19 Aliran (R) (18) mm 159.31 122.34 143.65 112.75 64.72 33.84 14.17 7.09 3.54 11.40 55.10 13.38
V DEBIT ALIRAN SUNGAI
Debit Aliran
20 Sungai A * (19) m3/dtk 2.01 1.65 1.81 1.47 0.82 0.44 0.18 0.09 0.05 0.14 0.72 0.17
Debit Aliran
21 Sungai lt/det 2010.88 1650.81 1813.29 1470.67 816.89 441.43 178.88 89.44 46.21 143.86 718.68 168.95
22 Jumlah hari hari 31 29 31 30 31 30 31 31 30 31 30 31
Debit Aliran
23 (dibaca : 10E^6) m3 5.39 4.14 4.86 3.81 2.19 1.14 0.48 0.24 0.12 0.39 1.86 0.45

Sumber: Hasil Perhitungan, 202


Grafik 3. Debit Bulanan Metode FJ Mock Tahun 2016
Sumber: Hasil Perhitungan, 2023
Tabel 9. Debit Andalan FJ Mock Tahun 2017
No URAIAN Hitung Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des
I DATA HUJAN
1 Curah Hujan (P) Data mm 403.25 625.75 355.75 399.63 284.50 236.25 207.88 203.63 307.75 437.13 332.75 331.25
2 Hari Hujan (h) Data hari 31 27 31 27 26 26 23 17 15 23 30 31
II EVAPOTRANSPIRASI TERBATAS (Et)
Evapotranspirasi
3 Potensial (ETo) ETo mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 192.20 156.00 124.00 150.00 192.20
Permukaan Lahan Tentuk
4 Terbuka (m) an % 30.00 30.00 30.00 30.00 30.00 40.00 40.00 50.00 50.00 50.00 40.00 30.00
Hitunga
5 (m/20) * (18 - h) n - 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.03 0.08 0.00 0.00 0.00
E = (ETo) * (m/20) * (3) *
6 (18 - h) (5) mm 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 4.81 11.70 0.00 0.00 0.00
7 Et = (ETo) - (E) (3) - (6) mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 187.40 144.30 124.00 150.00 192.20

III KESEIMBANGAN AIR

8 Ds = P - Et (1) - (7) mm 276.15 492.35 200.75 222.63 135.70 104.25 31.18 16.23 163.45 313.13 182.75 139.05
9 Soil Storage mm 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
10 Soil Moisture SMC mm 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00

11 Kelebihan Air (WS) (8)- (9) mm 276.15 492.35 200.75 222.63 135.70 104.25 31.18 16.23 163.45 313.13 182.75 139.05

IV ALIRAN DAN PENYIMPANAN

AIR TANAH
No URAIAN Hitung Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des
(11) *
12 Infiltrasi (I) (i) mm 110.46 196.94 80.30 89.05 54.28 41.70 12.47 6.49 65.38 125.25 73.10 55.62
Hitunga
13 0.5 (1 + k) In n - 82.85 147.71 60.23 66.79 40.71 31.28 9.35 4.87 49.04 93.94 54.83 41.72
Hitunga
14 k * V (n - 1) n - 50.00 66.42 107.06 83.64 75.22 57.96 44.62 26.99 15.93 32.48 63.21 59.02
Volume (13) +
15 Penyimpanan (Vn) (14) mm 132.85 214.13 167.29 150.43 115.93 89.24 53.97 31.85 64.96 126.42 118.03 100.73
Perubahan Volume Vn -
16 Air (DVn) V(n-1) mm 32.85 81.28 -46.84 -16.86 -34.51 -26.69 -35.27 -22.12 33.11 61.46 -8.38 -17.30
(12) -
17 Aliran Dasar (BF) (16) mm 77.62 115.66 127.14 105.91 88.79 68.39 47.74 28.61 32.27 63.79 81.48 72.92
Aliran Langsung (11) -
18 (DR) (12) mm 165.69 295.41 120.45 133.58 81.42 62.55 18.71 9.74 98.07 187.88 109.65 83.43
(17) +
19 Aliran (R) (18) mm 243.31 411.07 247.59 239.48 170.21 130.94 66.44 38.35 130.34 251.67 191.13 156.35

V DEBIT ALIRAN SUNGAI

A*
20 Debit Aliran Sungai (19) m3/dtk 3.07 5.55 3.13 3.12 2.15 1.71 0.84 0.48 1.70 3.18 2.49 1.97
3071.2 3176.7 2493.0 1973.6
21 Debit Aliran Sungai lt/det 0 5546.69 3125.27 3123.70 2148.48 1707.90 838.68 484.04 1700.13 7 8 1
22 Jumlah hari hari 31 29 31 30 31 30 31 31 30 31 30 31

23 Debit Aliran m3 8.23 13.90 8.37 8.10 5.75 4.43 2.25 1.30 4.41 8.51 6.46 5.29
No URAIAN Hitung Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des
(dibaca : 10E^6)

Sumber: Hasil Perhitungan, 2023


Grafik 4. Debit Bulanan Metode FJ Mock Tahun 2017
Sumber: Hasil Perhitungan, 2023
Tabel 10. Debit Andalan FJ Mock Tahun 2018
No URAIAN Hitung Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des

I DATA HUJAN

1 Curah Hujan (P) Data mm 261.75 364.88 234.13 254.88 226.13 219.25 49.13 66.25 107.00 210.38 321.75 214.63
2 Hari Hujan (h) Data hari 31 27 29 25 20 21 23 12 18 11 30 30

II EVAPOTRANSPIRASI TERBATAS (Et)

Evapotranspirasi
3 Potensial (ETo) ETo mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 192.20 156.00 124.00 150.00 192.20
Permukaan Lahan Tentuka
4 Terbuka (m) n % 30.00 30.00 30.00 30.00 30.00 40.00 40.00 50.00 50.00 50.00 40.00 30.00
Hitunga
5 (m/20) * (18 - h) n - 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.15 0.00 0.18 0.00 0.00
E = (ETo) * (m/20) *
6 (18 - h) (3) * (5) mm 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 28.83 0.00 21.70 0.00 0.00
7 Et = (ETo) - (E) (3) - (6) mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 163.37 156.00 102.30 150.00 192.20

III KESEIMBANGAN AIR

8 Ds = P - Et (1) - (7) mm 134.65 231.48 79.13 77.88 77.33 87.25 -127.58 -97.12 -49.00 108.08 171.75 22.43
9 Soil Storage mm 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 -127.58 -97.12 -49.00 50.00 0.00 0.00
10 Soil Moisture SMC mm 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 50.00 50.00 50.00 100.00 100.00 100.00
11 Kelebihan Air (WS) (8)- (9) mm 134.65 231.48 79.13 77.88 77.33 87.25 0.00 0.00 0.00 58.08 171.75 22.43
No URAIAN Hitung Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des

IV ALIRAN DAN PENYIMPANAN

AIR TANAH
(11) *
12 Infiltrasi (I) (i) mm 53.86 92.59 31.65 31.15 30.93 34.90 0.00 0.00 0.00 23.23 68.70 8.97
Hitunga
13 0.5 (1 + k) In n - 40.40 69.44 23.74 23.36 23.20 26.18 0.00 0.00 0.00 17.42 51.53 6.73
Hitunga
14 k * V (n - 1) n - 50.00 45.20 57.32 40.53 31.95 27.57 26.87 13.44 6.72 3.36 10.39 30.96
Volume Penyimpanan (13) +
15 (Vn) (14) mm 90.40 114.64 81.06 63.89 55.14 53.75 26.87 13.44 6.72 20.78 61.92 37.69
Perubahan Volume Air Vn -
16 (DVn) V(n-1) mm -9.60 24.25 -33.58 -17.17 -8.75 -1.40 -26.87 -13.44 -6.72 14.06 41.13 -24.23
(12) -
17 Aliran Dasar (BF) (16) mm 63.47 68.35 65.23 48.32 39.68 36.30 26.87 13.44 6.72 9.17 27.57 33.20
(11) -
18 Aliran Langsung (DR) (12) mm 80.79 138.89 47.48 46.73 46.40 52.35 0.00 0.00 0.00 34.85 103.05 13.46
(17) +
19 Aliran (R) (18) mm 144.26 207.23 112.71 95.04 86.07 88.65 26.87 13.44 6.72 44.01 130.62 46.66

V DEBIT ALIRAN SUNGAI

20 Debit Aliran Sungai A * (19) m3/dtk 1.82 2.80 1.42 1.24 1.09 1.16 0.34 0.17 0.09 0.56 1.70 0.59
1820.9
21 Debit Aliran Sungai lt/det 1 2796.23 1422.69 1239.68 1086.49 1156.27 339.22 169.61 87.63 555.55 1703.70 588.92
No URAIAN Hitung Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des
22 Jumlah hari hari 31 29 31 30 31 30 31 31 30 31 30 31
Debit Aliran (dibaca :
23 10E^6) m3 4.88 7.01 3.81 3.21 2.91 3.00 0.91 0.45 0.23 1.49 4.42 1.58

Sumber: Hasil Perhitungan, 2023


Grafik 5. Debit Bulanan Metode FJ Mock Tahun 2018
Sumber: Hasil Perhitungan, 2023
Tabel 11. Debit Andalan FJ Mock Tahun 2019
No URAIAN Hitung Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des

I DATA HUJAN
1 Curah Hujan (P) Data mm 273.00 187.75 213.00 471.50 138.25 97.13 62.93 109.75 31.25 186.13 193.50 310.00
2 Hari Hujan (h) Data hari 31 28 31 30 18 18 12 9 18 20 27 29

II EVAPOTRANSPIRASI TERBATAS (Et)

Evapotranspirasi
3 Potensial (ETo) ETo mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 192.20 156.00 124.00 150.00 192.20
Permukaan Lahan
4 Terbuka (m) Tentukan % 30.00 30.00 30.00 30.00 30.00 40.00 40.00 50.00 50.00 50.00 40.00 30.00

5 (m/20) * (18 - h) Hitungan - 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.12 0.23 0.00 0.00 0.00 0.00
E = (ETo) *
6 (m/20) * (18 - h) (3) * (5) mm 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 21.20 43.25 0.00 0.00 0.00 0.00
7 Et = (ETo) - (E) (3) - (6) mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 155.50 148.96 156.00 124.00 150.00 192.20

III KESEIMBANGAN AIR

8 Ds = P - Et (1) - (7) mm 145.90 54.35 58.00 294.50 -10.55 -34.88 -92.57 -39.21 -124.75 62.13 43.50 117.80
9 Soil Storage mm 0.00 0.00 0.00 0.00 -10.55 -34.88 -92.57 -39.21 -124.75 50.00 0.00 0.00
10 Soil Moisture SMC mm 100.00 100.00 100.00 100.00 89.45 54.58 50.00 50.00 50.00 100.00 100.00 100.00
Kelebihan Air
11 (WS) (8)- (9) mm 145.90 54.35 58.00 294.50 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 12.13 43.50 117.80

IV ALIRAN DAN PENYIMPANAN


No URAIAN Hitung Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des
AIR TANAH

12 Infiltrasi (I) (11) * (i) mm 58.36 21.74 23.20 117.80 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 4.85 17.40 47.12

13 0.5 (1 + k) In Hitungan - 43.77 16.31 17.40 88.35 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 3.64 13.05 35.34

14 k * V (n - 1) Hitungan - 50.00 46.89 31.60 24.50 56.42 28.21 14.11 7.05 3.53 1.76 2.70 7.88
Volume
15 Penyimpanan (Vn) (13) + (14) mm 93.77 63.19 49.00 112.85 56.42 28.21 14.11 7.05 3.53 5.40 15.75 43.22
Perubahan
Volume Air
16 (DVn) Vn - V(n-1) mm -6.23 -30.58 -14.20 63.85 -56.42 -28.21 -14.11 -7.05 -3.53 1.87 10.35 27.46

17 Aliran Dasar (BF) (12) - (16) mm 64.59 52.32 37.40 53.95 56.42 28.21 14.11 7.05 3.53 2.98 7.05 19.66
Aliran Langsung
18 (DR) (11) - (12) mm 87.54 32.61 34.80 176.70 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 7.28 26.10 70.68

19 Aliran (R) (17) + (18) mm 152.13 84.93 72.20 230.65 56.42 28.21 14.11 7.05 3.53 10.25 33.15 90.34

V DEBIT ALIRAN SUNGAI

Debit Aliran
20 Sungai A * (19) m3/dtk 1.92 1.15 0.91 3.01 0.71 0.37 0.18 0.09 0.05 0.13 0.43 1.14
Debit Aliran 1145.9 1140.2
21 Sungai lt/det 1920.31 9 911.31 3008.47 712.23 367.98 178.06 89.03 46.00 129.39 432.40 9
22 Jumlah hari hari 31 29 31 30 31 30 31 31 30 31 30 31
Debit Aliran
23 (dibaca : 10E^6) m3 5.14 2.87 2.44 7.80 1.91 0.95 0.48 0.24 0.12 0.35 1.12 3.05

Sumber: Hasil Perhitungan, 2023


Grafik 6. Debit Bulanan Metode FJ Mock Tahun 2019
Sumber: Hasil Perhitungan, 202
Tabel 12. Debit Andalan FJ Mock Tahun 2020
No URAIAN Hitung Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des

I DATA HUJAN

1 Curah Hujan (P) Data mm 299.38 306.88 330.38 145.13 194.63 79.88 85.50 91.25 161.63 414.50 195.75 123.50
2 Hari Hujan (h) Data hari 29 28 31 28 23 22 21 17 16 26 29 30

II EVAPOTRANSPIRASI TERBATAS (Et)

Evapotranspirasi
3 Potensial (ETo) ETo mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 192.20 156.00 124.00 150.00 192.20
Permukaan Lahan
4 Terbuka (m) Tentukan % 30.00 30.00 30.00 30.00 30.00 40.00 40.00 50.00 50.00 50.00 40.00 30.00
5 (m/20) * (18 - h) Hitungan - 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.03 0.05 0.00 0.00 0.00
E = (ETo) * (m/20)
6 * (18 - h) (3) * (5) mm 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 4.81 7.80 0.00 0.00 0.00
7 Et = (ETo) - (E) (3) - (6) mm 127.10 133.40 155.00 177.00 148.80 132.00 176.70 187.40 148.20 124.00 150.00 192.20
KESEIMBANGA
III
N AIR
8 Ds = P - Et (1) - (7) mm 172.28 173.48 175.38 -31.88 45.83 -52.13 -91.20 -96.15 13.43 290.50 45.75 -68.70
9 Soil Storage mm 0.00 0.00 0.00 -31.88 31.88 -52.13 -91.20 -96.15 13.43 36.58 0.00 -68.70
10 Soil Moisture SMC mm 100.00 100.00 100.00 68.13 100.00 50.00 50.00 50.00 63.43 100.00 100.00 50.00
Kelebihan Air
11 (WS) (8)- (9) mm 172.28 173.48 175.38 0.00 13.95 0.00 0.00 0.00 0.00 253.93 45.75 0.00

IV ALIRAN DAN PENYIMPANAN


No URAIAN Hitung Satuan Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Agst Sept Okt Nov Des
AIR TANAH
12 Infiltrasi (I) (11) * (i) mm 68.91 69.39 70.15 0.00 5.58 0.00 0.00 0.00 0.00 101.57 18.30 0.00
13 0.5 (1 + k) In Hitungan - 51.68 52.04 52.61 0.00 4.19 0.00 0.00 0.00 0.00 76.18 13.73 0.00
14 k * V (n - 1) Hitungan - 50.00 50.84 51.44 52.03 26.01 15.10 7.55 3.77 1.89 0.94 38.56 26.14
Volume
15 Penyimpanan (Vn) (13) + (14) mm 101.68 102.88 104.05 52.03 30.20 15.10 7.55 3.77 1.89 77.12 52.29 26.14
Perubahan Volume
16 Air (DVn) Vn - V(n-1) mm 1.68 1.20 1.17 -52.03 -21.83 -15.10 -7.55 -3.77 -1.89 75.23 -24.84 -26.14
17 Aliran Dasar (BF) (12) - (16) mm 67.23 68.19 68.98 52.03 27.41 15.10 7.55 3.77 1.89 26.34 43.14 26.14
Aliran Langsung
18 (DR) (11) - (12) mm 103.37 104.09 105.23 0.00 8.37 0.00 0.00 0.00 0.00 152.36 27.45 0.00
19 Aliran (R) (17) + (18) mm 170.59 172.27 174.20 52.03 35.78 15.10 7.55 3.77 1.89 178.69 70.59 26.14

V DEBIT ALIRAN SUNGAI

Debit Aliran
20 Sungai A * (19) m3/dtk 2.15 2.32 2.20 0.68 0.45 0.20 0.10 0.05 0.02 2.26 0.92 0.33
Debit Aliran 2324.5 2255.5
21 Sungai lt/det 2153.36 5 2198.95 678.62 451.63 196.95 95.30 47.65 24.62 9 920.69 330.00
22 Jumlah hari hari 31 29 31 30 31 30 31 31 30 31 30 31
Debit Aliran
23 (dibaca : 10E^6) m3 5.77 5.82 5.89 1.76 1.21 0.51 0.26 0.13 0.06 6.04 2.39 0.88

Sumber: Hasil Perhitungan, 2023


Grafik 7. Debit Bulanan Metode FJ Mock Tahun 2020
Sumber: Hasil Perhitungan, 2023
Tabel 13. Rekapitulasi FJ Mock

Debit (m3/dt)
No Tahun Jumlah
Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec

1 2015 2.256 2.548 2.909 1.547 1.358 0.465 0.225 0.112 0.058 0.028 3.655 1.478 16.640

2 2016 2.011 1.651 1.813 1.471 0.817 0.441 0.179 0.089 0.046 0.144 0.719 0.169 9.550

3 2017 3.071 5.547 3.125 3.124 2.148 1.708 0.839 0.484 1.700 3.177 2.493 1.974 29.390

4 2018 1.821 2.796 1.423 1.240 1.086 1.156 0.339 0.170 0.088 0.556 1.704 0.589 12.967

5 2019 1.920 1.146 0.911 3.008 0.712 0.368 0.178 0.089 0.046 0.129 0.432 1.140 10.081

6 2020 2.153 2.325 2.199 0.679 0.452 0.197 0.095 0.048 0.025 2.256 0.921 0.330 11.678
Rerata 2.205 2.669 2.063 1.845 1.096 0.723 0.309 0.165 0.327 1.048 1.654 0.947 15.051

Max 3.071 5.547 3.125 3.124 2.148 1.708 0.839 0.484 1.700 3.177 3.655 1.974 29.390

Min 1.821 1.146 0.911 0.679 0.452 0.197 0.095 0.048 0.025 0.028 0.432 0.169 9.550

Sumber: Hasil Perhitungan, 2023


c. Analisis Water Blance
Dari nilai debit yang dihasilkan pada perhitungan ketersediaan air dengan
menggunakan metode FJ Mock yaitu sebesar 15051 l/det, dilakukan analisis untuk
mengetahui apakah debit tersebut cukup untuk kebutuhan selama 1 tahun atau 12 bulan.
Perhitungan analisis water balance sebagai berikut:
- Kebutuhan irigasi = 6101.70 l/det*)
- Kebutuhan air total = 374.23 l/det*)
- ����� ���� �������� 15051
�= = = 2.324
����� ���� ������ℎ��� 6101.70 + 374.23

Didapatkan faktor K sebesar 2.342 atau > 1, sehingga persediaan air dapat
tercukupi selama 1 tahun atau 12 bulan.
*) (Sumber: Jurnal Pengelolaan SDA dan Lingkungan Vol 7, IPB University)
III. Kesimpulan
Berdasarkan hasil analissi peta Isohyet dan water balance pada DAS Ciliwung
dapat ditarik kesimpulan sebagai berikut:
1. Dari hasil perhitungan ketersediaan air DAS Ciliwung didapat debit maksimum yang
terjadi pada bulan Februari sebesar 5.547 m3/det dandebit minimum terjadi pada bulan
September sebesar 0.025 m3/det. Berdasarkan analisis FJ Mock total inflow rerata
tahunan DAS Ciliwung sebesar 15.051 m3/det.
2. Dari hasil analisis keseimbanga air (water balance) diperoleh faktor K lebih dari atau
sama dengan 1 sehingga nilai kebutuhan air dapat tersedia selama 1 tahun atau 12 bulan.

Anda mungkin juga menyukai