KUNCI JAWABAN

Memetri Basa Jawa

Kelas 4 Semester Genap - Tahun Pelajaran 2023-2024

Wulangan 1 Endahe Negriku

A. Ayo Nyemak
Wangsulane pitakonan isine buku cathetan padinan:
1. Tembang dolanan yaiku salah sijine tembang sing lumrahe ditembangake bocah-bocah
nalika dolanan.
2. Ing latar.
3. Pas nalikane padhang rembulan.
4. Jawaban terserah murid
5. Ciri-cirine tembang dolanan yaiku:
a. Basane sedherhana gampang utawa penak dingerteni.
b. Wujude lan cengkoke sedherhana.
c. Cakepane ora dawa nemen lan ora cendhak nemen gampang diapalne.
d. Tembange lucu bisa ditembangake sinambi dolanan utawa jejogedan.
e. Isine dicocogake karo kahanane bocah.
f. Akeh-akehe ora disebutake sapa sing ngarang.

B. Ayo Maca
Nerangake tegese tembung-tembung
ngayahi = nglakoni
karyaning = penggaweyane
praja = negara
gugur gunung = kerja bakti bareng-bareng
tandang gawe = nyambut gawe
sayuk rukun = rukun banget
bebarengan = bareng-bareng
ro = karo
lila = eklas
legawa = ora duwe rasa getun
mulyaning = kaluhurane
diulung-ulungake = dibolan-baleni
murih = supaya
enggal = cepat
rampunge = mari; cukup
holopis = bebarengan
kuntul = manuk blekok

Isine tembang Gugur Gunung”:

Ngajak kanca-kancane kabeh tumandang gawe bebarengan kanggo nindakake kuwajiban
kanggo mbangun negarane. Penggaweyan apa wae yen ditandangi kanthi cara gotong
royong nesthi dadi entheng tur cepet rampung. Ayo kanca, kita kabeh padha nyawiji
nyambut gawe bebarengan.

Kunci Jawaban “Memetri Basa Jawa 4” – emester Genap 2023/2024 ---------------------------------------------------------------------- 1

C. Ayo Micara
Nglagokake lan mraktekak tembang dolanan

Pandadaran Akhir Wulangan 1

1. C 2. B 3. D 4. B 5. B 6. B 7.D 8. A+B+D 9. A+C+D 10. A+B+C
11. 1 jodhone: C; 2 jodhone: a; 3 jodhone: b; 4 jodhone: e; 5 jodhone:d
12. para siswa utawa murid
13. kebo
14. Kuwajibane dadi siswa (murid)
15. Jawaban terserah murid.

Wulangan 2 Gegayuhanku
A. Ayo Nyemak
Nyebutake jenenge sandhangan
A. Sandhangan swara
1. suku, pepet, taling
2. wulu, suku, taling
3. taling-tarung, suku, taling, pepet
4. taling-tarung, wulu, taling, suku
5. wulu, suku, pepet
B. Sandhangan panyigeg
1. wignya, cecak, layar
2. wignyan, cecak
3. wignya, cecak, layar
4. wignya, cecak, layar
5. cecak, wignyan
C. Sandhangan wyanjana
1. pengkal, keret
2. cakra, pengkal
3. cakra, pengkal
4. pengkal, cakra
5. pengkal, cakra

B. Ayo Maca
A. Wacan aksara Jawa
Ngranggeh Cita-Cita
Kabeh bocah duwe cita-cita kang maneka warna. Artine cita-cita sing diduweni ora
padha. Menawa milih cita-cita kuwi aja mung angger milih. Paling ora kudu dipikir sing
mateng supaya ora getun. Aku duwe cita-cita dadi guru. Mulane aku kudu sinau sing
sregep. Jroning ngranggeh cita-cita ora oleh kesed. Mulai saiki ayo sing padha taberi.
Ora oleh mung meneng wae merga kabeh mau butuh perjuangan.
B. Wangsulane pitakonan:
1. Tegese cita-cita sing diduweni ora padha.
2. Menawa milih cita-cita kuwi aja mung angger milih.
3. Tujuwane supaya mbesuke ora getun.
4. Ora oleh kesed lan kudu sregep sinau.
5. Jalaran yen mung meneng tangeh lamun bisa keturutan.

Kunci Jawaban “Memetri Basa Jawa 4” – emester Genap 2023/2024 ---------------------------------------------------------------------- 2

C. Ayo Micara
A. Wacan aksara Jawa
Cita-Citaku
Sing dadi cita-citaku yaiku dadi nahkodha. Anane aku milih dadi nahkodha merga
aku seneng karo prahu. Omahku ora adoh saka segara, mulane aku asring weruh prau
ing segara.
Adhiku uga duwe cita-cita, nanging cita-citane adhiku ora padha karo cita-citaku.
Pranyata adhiku duwe cita-cita kang luhur yaiku dadi guru utawa dhosen. Adhiku kuwi
bocah sing taberi mula ora aneh menawa duwe cita-cita kang dhuwur.
B. Wangsulane pitakonan:
1. Masalah cita-cita.
2. Sing dadi paragane aku lan adhiku.
3. Duwe cita-cita sing ora padha.
4. Saben wong duwe cita-cita sing ora padha.
5. Yen duwe cita-cita kuwi kudu dicocogake karo kahanan.

D. Ayo Nulis
A. Tulisan Latin saka aksara Jawa.
1. Menawa ora bisa teka kudu ngomong dhewe.
2. Sadurunge lunga adhiku ora duwe apa-apa.
3. Sing digawa bocah mau iku bukune sapa.
4. Wong sing lungguh jejejr karo akum au sapa.
5. Akeh para wadya kang gugur ing madyaning papangan.
B. Nulis tembung nganggo aksara Jawa
1. ꦢꦶꦠꦠꦱꦫꦥꦶ

2. ꦩꦁꦱꦶꦺꦤꦏꦸꦠꦃ

3. ꦥꦽꦏꦫꦺꦤꦱꦼꦺꦥꦺꦭ

4. ꦮꦣꦃꦏꦭꦸꦁ

5. ꦢꦸꦫꦸꦁꦥꦼꦕꦃ

6. ꦱꦼꦏꦂꦲꦒ

7. ꦲꦺꦏꦃꦱꦠꦼꦏ

8. ꦲꦶꦱꦶꦃꦏꦸꦫꦲ
ꦁ ꦺꦏꦃ

9. ꦏꦱꦱꦼꦩꦽꦩꦠ
ꦼ ꧀

10. ꦥꦶꦮꦸꦭꦁꦺꦧꦕꦶꦏ꧀

Kunci Jawaban “Memetri Basa Jawa 4” – emester Genap 2023/2024 ---------------------------------------------------------------------- 3

 C. Nulis ukara nganggo aksara Jawa
1. ꧋ꦤꦭꦶꦏꦺꦤꦲꦶꦱꦃꦶ ꦱꦼꦥꦶꦏꦢ
ꦸ ꦸꦱꦔꦠꦶꦲꦠꦶ

2. ꧋ꦩꦏꦂꦩꦏꦫ
ꦸꦂ ꦲꦁꦏꦫ꧉

3. ꧋ꦩꦼꦤꦮꦢꦸꦫꦏ
ꦸꦁ ꦼꦠꦼꦩꦲ
ꦸ ꦗꦩꦸꦭꦶꦃ꧉

4. ꧋ꦱꦼꦥꦠꦸꦺꦤꦱꦥꦪꦱꦺꦲꦴꦺꦭꦃꦢꦶꦱꦭ
ꦶ ꦶꦃ?

5. ꧋ꦲꦮꦪꦃꦧꦼꦔꦶꦩꦔꦤꦼꦒꦺꦱꦴꦺꦠꦴ꧉

6. ꧋ꦺꦩꦺꦥꦒꦧꦃꦲꦤꦲꦠꦔ
ꦼ ꦃꦭꦠꦂ꧉

7. ꧋ꦱꦢꦸꦫꦸꦁꦺꦔꦩꦼꦠꦸꦺꦏꦴꦺꦮꦏꦸꦢꦸꦭꦒ
ꦸꦁ ꦸꦃ꧉

8. ꧋ꦱꦠꦭꦁꦏꦲꦶꦏꦸꦏꦢ
ꦸ ꦶꦢꦶꦗꦒꦠꦼꦫꦱ
ꦸ ꧀꧉

9. ꧋ꦮꦼꦠ ꦏꦱꦭꦸꦺꦮꦩꦶꦤꦏ
ꦶ ꦼ ꦩꦕꦒ
ꦸ ꧀꧉

10. ꧋ꦲꦏꦸꦱꦼꦤꦺꦔꦴꦺꦧꦴꦁꦕꦫꦁꦒꦫ꧉

Pandadaran Akhir Wulangan 2

1. B 2. D 3. A 4. B/C 5. C 6. C 7. C 8. B+C+D 9. A+C+D 10. A+B+C
11. 1 jodhone: b; 2 jodhone: d; 3 jodhone: a; 4 jodhone:c
12. Aku mung saderma titah.
13. suku, cecak, pepet, layar, wulu, wignyan
14. supaya aksara Jawa ora nglegena.
15. Jinise sandhangan: sandhangan swara, sandhangan panyigeg, lan sandhangan wyanjana.

Wulangan 3 Panganan Sehat lan Ngandhut Gisi

A. Ayo Nyemak
A. Wangsulane pitakonan:
1. Panganan sing sehat lan ngandhut gisi.
2. Supaya awak tetep sehat lan bisa berkembang kanthi becik.
3. Syarate kudu resik sarta duwe kandhutan gisi sing becik lan seimbang.
4. Panganan sing duwe kandhutan karbohidrat, lemak protein, mineral, lan luwih
sampurna ditambah susu.
5. Ya panganan empat sehat lima sempurna.
6. Kanthi nengenake njaga asupan porsi panganan sing mlebu ing sajrone awak.
7. Sayuran sing rupane ijo, buwah-buwahan, daging lan endhog,, kacang-kacangan,
iwak segara, lan susu.
8. Sawi ijo, brokoli, kangkong, seladha, lan bayem.
9. Vitamin.
10. Protein, vitamin, mineral, zat besi, lemak tak jenuh, lan antioksidhan.
B. Jawaban terserah murid

Kunci Jawaban “Memetri Basa Jawa 4” – emester Genap 2023/2024 ---------------------------------------------------------------------- 4

B. Ayo Maca
A. Wangsulane pitakonan:
1. Panganan sing ngandhut gisi seimbang, ngandhut serat lan zat-zat sing dibutuhake
awak kanggo keperuwan pertumbuhan lan perkembangan.
2. Karbohidrat, vitamin, protein, lemak, lan mineral.
3. Karbohidrat mujudake sumber energi kanggo nindakake kegiyatan saben dina.
4. Karbohidrat akeh tinemu ing sega, roti, gandum, lan liya-liyane.
5. Protein mujudake zat pembangun kanggo ngganti sel-sel sing rusak jroning tubuh.
6. Kenthang, daging, iwak segara, lan sapanunggalane.
7. Lemak gunane kanggo metabolisme awak.
8. Contone bangsa kacang-kacangan.
9. Vitamin dibutuhake kanggo ngatur proses kegiyatan ing sajroning awak.
10. Vitamin akeh tinemu ing woh-wohan lan sayuran.
B. Pangrimbage tembung
1. pangan  panamban -an
2. perlu  ater-ater ka- lan panambang -an
3. tindak  ater-ater n- lan panambang -ake
4. buruh  ater-ater di- lan panambang -ake
5. rasuk  seselan -um-
6. gati  ater-ater ng- lan panambang -ake
7. kandhut  ater-ater ng-
8. sadhar  ater-ater ny- lan panambang -i
9. tuwuh  ater-ater n- lan panambang -ake
10. seneng  ater-ater ny- lan panambang -ake
11. sapu  ater-ater di- lan panambang -i
12. kandhar  ater-ater ng- lan panambang -i
13. ganggut  ater-ater ng-
14. perangan  panambang -e
15. seneng  ater-ater di- lan panambang -i

C. Ayo Micara
A. Mraktekake pirembugan
B. Pangrimbage tembung
a. abot  ater-ater ka- lan panambang -an
b. takon  panambang -ake
c. sekolah  ater-ater ka- lan panambang -an
d. terang  ater-ater n- lan panambang -ake
e. kandhut  ater-ater ng-
f. karep  ater-ater di- lan panambang -ake
g. aran  ater-ater di- lan panambang -i
h. pangan  panamban -an
i. butuh  ater-ater di- lan panambang -ake
j. karep  ater-ater tak- lan panambang -ake
k. jinis  panambang -e
C. Pangrimbage tembung
1. oncek  panambang -i
2. goreng  panambang -an

Kunci Jawaban “Memetri Basa Jawa 4” – emester Genap 2023/2024 ---------------------------------------------------------------------- 5

 3. sandhang  panambang -an
4. pepe  panambang -en
5. ombe  ater-ater ng-
6. gawa  ater-ater ng- lan panambang -a
7. jaket  panambang -an
8. ombe  ater-ater ng-
9. topi  panambang -an
10. golek  panambang -ana

D. Ayo Nulis
A. Jawaban terserah murid
B. Pangrimbage tembung
1. sadurunge
2. mangan
3. tukokna
4. nemplek
5. disuwekne
6. panganane
7. mecahake
8. oncekana
9. ditukokne
10. resikana
C. Jawaban terserah murid

Pandadaran Akhir Wulangan 3

1. C 2. B 3. D 4. B 5. A 6. A 7. B 8. - 9. B 10. A+C+D
11. 1 jodhone: c; 2 jodhone: a; 3 jodhone: b
12. krungu  ater-ater ng- lan panambang -ake
13. didukani
14. Jawaban terserah murid
15. Jawaban terserah murid

Kunci Jawaban “Memetri Basa Jawa 4” – emester Genap 2023/2024 ---------------------------------------------------------------------- 6