Perkembangan Organ Genital Pria Wanita Pria Wanita Testis Ovarium Utriculus prostaticus Tuba uterina, uterus, vagina Corpus cavaernosum penis Clitoris, glans clitoridis Scrotum Labia majora ORGANA GENITALIA MASCULINA Scrotum Kantong berisi: Testis Epidydimis Funiculus spermaticus Penis Pars fixa = radix penis melekat pada pelvis Pars libera: Corpus penis: 2 corpora cavernosa penis 1 corpus spongiosa/corpus cavernosum penis Glans penis: ostium urethrae externum, praeputium Testis Dalam scrotum Bulat panjang Memproduksi sperma dan hormon testosteron Descensus Testis: testis masuk ke scrotum untuk menghindari suhu intraabdominal yang 2-5 lebih tinggi dari scrotum Usia kehamilan 8-9 bulan Spermatogenesis Tubulus seminiferus contortus Dirangsang oleh FSH (follicle stimulating Hormone) 3-4 minggu Epidydimidis Tempat penyimpanan dan maturasi sperma Cauda epidydimidis berlanjut sebagai ductus deferens
Ductus deferens Cauda epidydimis ductus ejaculatorius Berjalan dalam funiculus spermaticus
Funiculus spermaticus Berisi: Ductus deferens Vasa darah, lymphatica dan nervi dari dan ke testis Anulus inguinalis profundus canalis inguinalis anulus inguinalis superficialis Ductus ejaculatorius Lanjutan ductus deferens + ductus excretorius vesicula seminalis Bermuara pada pada urethrae pars prostata Glandula Seminalis Di lateral vesica urinaria Sekret alkalis, mengandung fruktosa energi untuk spematozoa Secret vesica seminalis + cairan prostat bag. terbesar semen Glandula Prostata Bangunan berbentuk conus Inferior vesica urinaria ditembus oleh urethrae pars prostatica Menghasilkan getah alkalis bermuara ke sinus prostaticus Semen Mengandung: Sekret epidydimidis Sekret Vesicula seminalis Sekret Prostat Spermatozoa Ejakulasi 3,5 ml semen 1 ml semen 60-120 juta spermatozoa Aliran sperma Testis epididimidis ductus deferens ductus ejaculatorius urethrae ostium urethrae externum Ereksi penis = pembesaran penis karena rangsang seksual Rangsang medulla spinalis S2,3,4 saraf parasimpatis a. pudenda interna pada jaringan erektil penis vasodilatasi arteri aliran darah meningkat corpora cavernosa dan corpus spongiosum membesar Ejakulasi Rangsang seksual rangsang saraf simpatis otot polos epidydimidis, ductus deferens, vesicula seminalis, prostat kontraksi spermatozoa, sekret vesica seminalis, prostat dikeluarkan ke urethra kontraksi m. bulbospongiosus semen disemprotkan sphincter vesica kontraksi mencegah refluks semen ke vu ORGANA GENITALIA FEMININA ORGANA GENITALIA FEMININA ORGANA GENITALIA FEMININA
EXTERNA INTERNA Clitoris Ovarium Labia majora Tuba uterina Labia minora Uterus Vestibulum vaginae Vagina Bulbus vestibuli SISTEM REPRODUKSI PEREMPUAN Anatomi & fisiologi sist. reprod. perempuan lebih kompleks
Siklus menstruasi Menghasilkan ova Setelah fertilisasi: memberi makan, mengandung dan melindungi embryo yang sedang berkembang Setelah partus: glandula mammae sekresi ASI (laktasi) ANATOMI & FISIOLOGI SIST. REPROD. PEREMPUAN OVARIUM: menghasilkan ova dan hormon estrogen dan progesteron TUBA UTERINA (tuba Fallopii/oviductus): mengangkut ova, tempat fertilisasi UTERUS: tempat pemberian makan dan perkembangan embryo VAGINA: menerima semen (dari penis pada waktu copulatio), tempat keluar menstrum, jalan lahir bayi (waktu partus) ORGANA GENITALIA EXTERNA (DISEBUT JUGA VULVA): fungsi protektif, berperan dalam sexual arousal GLAND. MAMMAE: sekresi ASI OVARIUM Sepasang, oval, pipih Lokasi:fossa ovarica Dibungkus peritoneum viscerale Duplikatura (penggantung): mesovarium Penggantung: Lig. Suspensorium ovarii Lig. ovarii
TUBA UTERINA (TUBA FALLOPII/ SALPINX) Menerima oosit II dari ovarium dan mengangkutnya ke dalam uterus Pipa muskuler (stratum circulare, stratum longitudinale): tidak menghubungkan langsung ovarium dengan uterus (ujung inferior bermuara ke dalam cavitas abdominis melalui ostium abdominale tubae/ostium tubae uterinae) Terletak di dalam duplikatura peritoneum (penggantung: mesosalpinx), sebagian lig. latum (lebar) Terdiri atas: 1. Infundibulum (corong, dekat ovarium, mempunyai rumbai2: fimbriae, mengandung ciliae); 2. Ampulla (bag. Tengah, melebar, dinding tipis); 3. Isthmus (penyempitan, bermuara ke dalam uterus) TRANSPORTASI OVUM OVULASI: terlepasnya ovum (oosit II) dari folikel de Graaf (masak) Fimbria Tuba uterina (kontraksi ritmik ke arah uterus:-aksi cilia - sekresi & absorpsi cairan) Ampulla Cavitas uteri (fertilisasi) Vagina conceptus Keluar Cavitas uteri (menstrum: Endometrium waktu menstruasi) (di fundus uteri: nidasi)
UTERUS Organ muskuler berongga, di anterior rectum di posterior vesica urinaria Bentuk: buah peer terbalik Waktu hamil (9 bulan): membesar 7-10 x POSISI: Anteversi* (sudut cervix-corpus: ke anterior) antefleksi (sudut cervix-vagina: ke anterior) *Dorsoversi (sudut cervix-corpus: ke dorsal (biasa dijumpai pada lansia) LAPISAN UTERUS LAPISAN UTERUS
PARAMETRIUM: jaringan ikat di kanan/kiri (lateral) uterus, di dalam lig. Latum PERITONEUM PARIETALE Excavatio uterovesicalis Excavatio rectouterina (cavum Douglasi)
UTERUS
FUNDUS CORPUS ISTHMUS CERVIX UTERI UTERI UTERI (+ cavitas uteri)
UTERUS PENGGANTUNG UTERUS Lig. cervicale (sisi lat. cervix p. supravaginalis dinding lat. pelvis) Lig. uterosacrale (tunggal: permukaan post. cervix p. supravaginalis sacrum) Lig. pubocervicale (bag. ant. cervix os pubis) Lig. latum hanya sedikit menunjang Lig. ovarii uterus Lig. rotundum
Lig. cardinale: - pemadatan fascia di sekitar a. uterina - di dasar lig. latum - cervix dinding ant. lat. diaphragma pelvis VAGINA VAGINA (sheath/sarung/bungkus) Pipa muskuler, 8-10 cm Saluran pengeluaran menstrum, tempat deposisi semen, saluran lahir Di posterior vesica urinaria, anterior rectum & anus Dinding: otot polos + jar. fibroelastik + membr. mucosa (dengan rugae) dilapisi epit. Squamosa kompleks + nonkeratinisasi, bersifat elastis (lam. musc.: sirkuler & longitudinal) Tidak memp. gland. mucosa (lubrikasi mukus berasal dari kelenjar cervix) Lingkungan: asam Membantu mencegah infeksi Aksi fermentasi bakteri di epitel vagina Lingk. asam: - merusak spermatozoa (tetapi spermatozoa dilindungi oleh cairan alkalis sekret kelenjar aksesoris lelaki: netralisasi) (Masa subur, sekitar ovulasi: uterus sekresi mukus alkalis)
ORGANA GENITALIA FEMININA EXTERNA Mons Pubis: peninggian membulat jaringan lemak di depan symphisis pubis. Pada gadis dewasa ditumbuhi pubes. Labium Majus: Ada 2 kanan-kiri rima pudendi Mengandung akhiran ligamentum teres uteri, otot polos, saraf dan lemak Labium Minus: 2 kanan-kiri Ke arah depan preputium clitoridis & frenulum clitoridis Ke belakang frenulum labiorum minorum ORGANA GENITALIA FEMININA EXTERNA Vestibulum vagina: ruangan yang dibatasi oleh kedua labium minus, terdapat lubang-lubang: Ostium urethrae externum Ostium vaginae Muara gld. Vestibularis major Muara gld. Vestibularis minor Muara gld. paraurethralis Clitoris: homolog dengan penis, mengandung jaringan erektil ORGANA GENITALIA FEMININA EXTERNA Bulbus vestibuli: jaringan erektil pada sisi ostium vagina dan ditutup oleh m. bulbospongiosus. Homolog dengan bulbus penis pada pria Glandula vestibularis major: gld. Bartholini, di belakang bulbus vestibuli