Bab 1 - Dunia Melalui Deria Kita - Nota

Bab 1: Dunia Melalui Deria Kita
DUNIA MELALUI DERIA KITA

Tingkatan 2 | Bab 1
1
KANDUNGAN

1.1 Memahami Organ Deria dan Fungsinya
1.2 Memahami Deria Sentuhan
1.3 Memahami Deria Bau
1.4 Memahami Deria Rasa
1.5 Memahami Deria Pendengaran
1.6 Memahami Deria Penglihatan
1.7 Memahami Cahaya dan Penglihatan
1.8 Memahami Bunyi dan Pendengaran
1.9 Memahami Rangsangan dan Gerak Balas
Tumbuhan 2
3
1.1 Organ Deria 五大感官
1. Organ deria digunakan untuk mengesan
rangsangan dan perubahan dalam
persekitaran.
2. Rangsangan (刺激)– perubahan alam sekitar
yang dapat dikesan oleh deria kita.
Contoh: cahaya, bunyi, bahan kimia
3. Organ deria – organ yang digunakan untuk
mengesan rangsangan.
Contoh: mata, telinga, hidung
4. Deria(感应) – keupayaan kita untuk
4
mengesan rangsangan.
Contoh: penglihatan, bunyi, bau.
5
5 Jenis Deria
Organ Deria dan Fungsinya

Organ Jenis deria Rangsangan
Deria yang dikesan
Kulit Sentuhan Sentuhan,
tekanan, sakit,
sejuk, haba.
Hidung Bau Bahan Kimia
Lidah Rasa Bahan Kimia
Telinga Pendengaran (听觉), Bunyi
keseimbangan (平衡)
Mata Penglihatan Cahaya 6

Organ Deria dan Fungsinya

Aktiviti Deria Organ Rangsangan
deria
a) Makan Rasa Lidah Bahan kimia
burger
b) Menonton Penglihatan Mata Cahaya
TV
c) Mendengar Pendengaran Telinga Bunyi
radio
d) Menyentuh
Sentuhan Kulit Haba
cerek panas
e) Mencium Bau Hidung Bahan kimia

7
bau bunga ros

Laluan dari Rangsangan kepada Gerak

Balas Impuls
Rangsangan Organ Saraf
deria
Impuls
Effektor Saraf
(Otot) Otak
Effektor – bahagian badan

yang menjalankan gerak
Gerak balas
8
balas (反应)
Laluan dari Rangsangan kepada Gerak

Balas
Cahaya (rangsangan) daripada bunga sampai
ke mata Fatimah.
Mata menghantar impuls (maklumat) di

sepanjang saraf deria ke otak.
Otak mentafsir impuls dan membenarkan
Fatimah memetik bunga.
Otak menghantar impuls di sepanjang saraf
motor ke otot dalam tangan.
9
Otot menggerakkan tangan yang memetik bunga
(gerak balas).
1.2 Deria Sentuhan

 Kulit merupakan organ deria sentuhan.
 Kulit mempunyai 3 lapisan:
i) epidermis (Lapisan luar) 表皮层
ii) dermis (lapisan dalaman) 真皮层
iii) tisu lemak
皮下组织
10
Kulit

 Epidermis
i. Lapisan kulit yang paling luar.
ii. Terdiri daripada sel-sel mati yang sangat nipis
iii.Kalis air, bertindak sebagai lapisan pelindung
terhadap bakteria.
 Dermis
i. Lapisan dalam kulit.
ii. Terdiri daripada sel hidup, kapilari darah,
kelenjar peluh, saraf.
11
Kulit

 Lapisan Lemak
i. Bahagian bawah lapisan dermis kulit.
ii. Sebagai penebat untuk mengekalkan suhu
badan.
12
13

Struktur Kulit
Fungsi Reseptor

1) Reseptor sakit –mengesan kesakitan.
Bilangan paling banyak.
2) Reseptor sentuhan –mengesan sentuhan
ringan. Banyak terdapat di kawasan tidak
berbulu seperti bibir dan hujung jari.
3) Reseptor haba–mengesan suhu yang lebih
tinggi daripada suhu bilik.
4) Reseptor sejuk - mengesan suhu yang lebih
rendah daripada suhu bilik.
14
Fungsi Reseptor

5) Reseptor tekanan – mengesan tekanan yang
kuat dan berada jauh di dalam kulit (terletak
dalam lapisan lemak). Bersama-sama
dengan reseptor sentuhan, resoptor ini
membolehkan kita mengenal pasti berat dan
tekstur suatu objek.
15
Kepekaan Kulit

 Bahagian badan yang berbeza mempunyai
kepekaan yang berbeza.
 Tahap kepekaan kulit bergantung kepada 2
faktor:
i) Ketebalan epidermis 表皮层的厚度
- Semakin nipis epidermis, semakin peka kulit
terhadap rangsangan.
ii) Bilangan reseptor 感应器的数量
- Semakin banyak reseptor pada kulit, semakin
peka bahagian kulit itu terhadap rangsangan.
16
Kepekaan Kulit

 Antara bahagian badan yang peka terhadap
sentuhan (bilangan reseptor yang banyak dan
epidermis yang nipis) termasuklah:
a) Hujung jari d) ketiak
b) Bibir e) belakang telinga
c) Belakang leher
 Bahagian badan yang kurang peka terhadap
sentuhan termasuklah:
a) Siku e) tapak tangan
b) Belakang badan f) tapak kaki
17
c) Lutut g) punggung
d) lengan
Contoh Kepekaan Kulit

 Leher, pipi dan hujung jari. Bahagian ini
mempunyai lapisan epidermis yang nipis dan
bilangan reseptor yang banyak, yang sensitif
terhadap rangsangan sentuhan.
 Belakang tapak tangan. Bahagian ini
mempunyai banyak reseptor yang sensitif
kepada rangsangan sejuk dan panas.
 Tapak kaki dan siku adalah kurang sensitif
terhadap sentuhan kerana ia mempunyai
epidermis yang tebal serta bilangan reseptor
yang sedikit. 18
Mencegah

Melindungi badan kemasukan
daripada bakteria dan
kecederaan fizikal kuman
Fungsi Mengawal
kulit suhu badan
Mencegah
kehilangan air dari
badan kerana kulit
adalah kalis air Melindungi badan
daripada sinaran
19
ultraungu matahari
Gerak Balas Rangsangan pada Kulit

Rangsangan impuls
Contohnya:
Reseptor
(pada kulit) Saraf
suntikan jarum
impuls
Effektor impuls
(Otot) Saraf Otak
Gerak 20
balas
Kegunaan Kepekaan Kulit Dalam

Kehidupan Seharian
1) Tempat suntikan pada badan.
• Pesakit biasanya diberi suntikan pada lengan
atau punggung.
• Ini adalah kerana bahagian kulit ini
mempunyai epidermis yang tebal. Jadi,
pesakit akan kurang merasa kesakitan
apabila disuntik.
21
2) Membaca 'Braille'.
Orang buta menggunakan hujung jari untuk
membaca Braille. Ini adalah kerana
bahagian hujung jari mempunyai epidermis
yang nipis serta banyak reseptor yang
sensitif terhadap rangsangan sentuhan.
22
1.3 Deria Bau

Saraf
ke
otak
Rongga
hidung Sel-sel
deria bau
(reseptor
hidung bau)
Lubang
hidung lidah 23
24

Struktur Hidung
Hidung sebagai Deria Bau

 Hidung ialah organ deria bau.
 Sel-sel deria yang mengesan bau terdapat di
bahagian atas rongga hidung.
 Rongga hidung dilapisi (cecair melekit) mukus
(粘液).
 Bulu dan mukus di dalam rongga hidung
manusia berfungsi untuk menapis habuk dan
debu dalam udara.
25
26

Pengesanan Bau

 Apabila bahan kimia dalam udara
memasuki hidung, bahan kimia ini akan
melarut dalam mukus dan merangsang sel-
sel deria.
 Kemudian, sel-sel deria menghantar impuls
ke otak. Otak mentafsir impuls dan
mengenal pasti bau yang dihidu.
 Kepekaan deria bau bergantung kepada 2
faktor:
a) Kekuatan bau 27
b) Kehadiran mukus
SOALAN 1 - KBAT
Kenapa seseorang tidak boleh menghidu dengan
baik semasa mengalami selesema?
Jawapan:
Kerana sel-sel deria diliputi dengan banyak
mukus dan menghalang bahan kimia daripada
merangsang reseptor bau.
28
Gerak Balas Rangsangan pada Hidung

Bahan Reseptor
Bahan kimia di kimia larut bau
udara (bau) dalam dirangsang
mukus
Otak Saraf
mentafsir menghantar Impuls
impuls impuls ke dihasilkan
sebagai bau otak
29
Gerak balas
1.4 Deria Rasa

 Lidah merupakan organ deria rasa.
 Permukaan lidah diliputi oleh tunas rasa.
 Reseptor rasa terdapat di dalam tunas rasa.
Terdapat 4 jenis tunas

rasa untuk mengesan 4
jenis rasa yang utama,
iaitu pahit, masam, masin
30
dan manis.
Bahagian Lidah yang Berbeza Peka

kepada Rasa yang Berbeza
Rasa pahit
Rasa masam Rasa masam
Rasa masin Rasa masin
31
Rasa manis
32

Pengesanan Rasa
Gerak Balas Rangsangan pada Lidah

Bahan kimia Reseptor
impuls
dalam rasa
makanan larut (dalam Saraf
dalam air liur
tunas rasa)
(rangsangan)
dirangsang impuls
Otak
33
Hubungan antara Deria Rasa dan Deria

Bau
 Deria rasa dibantu oleh deria bau kerana
rongga hidung bersambung dengan rongga
mulut. Jadi keenakan makanan dapat
dirasai dan dibau pada masa yang sama.
 Apabila hidung dipicit semasa makan, kita
tidak dapat merasa makanan tersebut.
 Rasa makanan juga dipengaruhi oleh
penglihatan. Makanan tidak merasa sedap
jika kita tidak melihatnya.
34
 Makanan menjadi kurang sedap jika kita
menghidap selesema kerana hidung kita
tersumbat dengan mukus dan kita tidak
boleh menghidu makanan dengan baik.
35
1.5 Deria Pendengaran

Telinga ialah organ deria bagi pendengaran
dan keseimbangan badan.
Telinga boleh dibahagi kepada 3 bahagian:
(a) telinga luar – berisi udara
(b) telinga tengah – berisi udara 36
(c) telinga dalam – berisi cecair
Struktur Telinga

Salur
separuh
bulat
37
Fungsi Bahagian Telinga

Bahagian Fungsi
telinga luar
Cuping telinga Mengumpul dan menyalurkan
耳廓 gelombang bunyi ke salur telinga
Salur auditori Menyalurkan gelombang bunyi ke
(salur telinga) gegendang telinga.
外耳道
38
Fungsi Bahagian Telinga

Bahagian Fungsi
telinga tengah
Gegendang Bergetar apabila terkena
telinga 耳膜 gelombang bunyi
Tulang osikel Menguatkan getaran bunyi
听小骨
Jendela bujur Menghantar getaran bunyi dari
tulang osikel ke koklea.
*Tiub Eustachio Menyeimbangkan tekanan udara
耳咽管 pada kedua-dua belah telinga. 39
Fungsi bahagian telinga

Bahagian Fungsi
telinga dalam
Koklea 耳蜗 Menukar getaran bunyi kepada
impuls.
Saraf auditori Menghantar impuls dari koklea ke
听觉神经 otak.
* Salur separuh Mengawal keseimbangan badan.
Bulat 半规管
40
* Tidak terlibat dalam mekanisme pendengaran

Mekanisme Pendengaran

a) Cuping telinga menerima dan mengumpulkan
gelombang bunyi.
b) Salur telinga menyalurkan gelombang bunyi
ke gegendang telinga dan menyebabkan
gegendang telinga bergetar.
c) Getaran ini diperkuat oleh tulang osikel lalu
dihantar ke koklea melalui jendela bujur.
d) Sel-sel saraf dalam koklea menukarkan
getaran bunyi kepada impuls.
e) Impuls kemudian dihantar melalui saraf
41
auditori ke otak untuk ditafsirkan sebagai
bunyi.
Laluan Gelombang Bunyi di Telinga

(Mekanisma Pendengaran)
Gelombang Gelombang
Cuping Gegendang
Salur telinga
telinga telinga
getaran getaran getaran
Jendela Tulang
Koklea osikel
bujur
impuls
impuls
Saraf 42
Otak
auditori
1.6 Deria Penglihatan

 Mata ialah organ deria
penglihatan. Mata peka
terhadap cahaya.
 Setiap bola mata terletak di
dalam soket pada
tengkorak.
 Setiap bola mata
digerakkan oleh 3 pasang
otot mata.
 Bahagian hadapan setiap
mata dilindungi oleh 43
kelopak mata.
 Mata dicuci dengan air mata yang dihasilkan
oleh kelenjar air mata.
 Suatu duktus mengalirkan air mata dari mata
ke tekak.
44
Struktur Mata

Gelemaca
Anak
mata
Gelemair
45
Struktur Mata

Anak
mata
Iris
Iris
Sklera Anak 46
mata
Fungsi Struktur Mata

Struktur Fungsi
Kornea  Membenarkan cahaya memasuki
眼角膜 mata.
Iris 虹膜  Mengawal saiz anak mata.
 Bahagian mata yang berwarna.
Anak mata  Mengawal jumlah cahaya yang
瞳孔 memasuki mata
47

Struktur Fungsi
Kanta  Memfokuskan cahaya ke atas retina
mata melalui pembiasan cahaya.
水晶体
Otot silia  Mengubah ketebalan kanta mata.
睫状体
Sklera  Melindungi dan mengekalkan
巩膜 bentuk mata
48

Struktur Fungsi
Gelemair  Mengekalkan bentuk mata antara
房水 kanta mata dengan kornea.
 Memfokuskan cahaya ke atas
retina.
Gelemaca  Mengekalkan bentuk mata antara
玻璃体 kanta mata dengan retina.
 Memfokuskan cahaya ke atas
retina.
Retina  Mengesan rangsangan cahaya
49
视网膜  Menghasilkan impuls.
 Tempat imej terbentuk.

Struktur Fungsi
Koroid  Menyerap cahaya dan

脉络膜 mengelakkan pantulan cahaya di
dalam mata
 Membekalkan oksigen dan nutrien
kepada sel-sel mata.
Bintik  Bahagian retina yang paling peka
kuning 黄斑 terhadap cahaya.
Bintik buta  Tidak mempunyai sel peka cahaya
盲点  Imej yang jatuh di sini tidak dapat 50
dikesan

Struktur Fungsi
Saraf optik  Menghantar impuls dari retina ke
视觉神经 otak
Ligamen  Memegang kanta mata

penggantung
晶状体悬韧带
Konjunktiva  Lapisan lutsinar di hadapan mata
结膜 untuk melindungi kornea dan
membenarkan cahaya 51
melaluinya.
Perubahan Saiz Anak Mata apabila

berada Situasi yang Berlainan
Apabila seseorang
bergerak dari kawasan
terang ke dalam kawasan
gelap
Anak mata membesar

Membolehkan lebih cahaya
memasuki mata
52
Perubahan Saiz Anak Mata apabila

berada Situasi yang Berlainan
Apabila seseorang
bergerak dari kawasan
gelap ke dalam kawasan
terang
Anak mata mengecil

Kurang cahaya memasuki
mata
53
Mekanisme Penglihatan

a) Cahaya daripada objek dipantulkan dan
memasuki anak mata.
b) Cahaya daripada objek difokuskan oleh
kornea, gelemair, kanta dan gelemaca
supaya imej objek yang jelas terfokus pada
retina.
54

c) Imej yang terbentuk pada retina adalah
nyata, songsang dan lebih kecil daripada
objek.
55

d) Saraf optik menghantar impuls dari retina ke
otak.
e) Imej itu ditafsirkan oleh otak sebagai objek
tegak seperti yang dilihat.
56
Keadaan Kanta Mata apabila Melihat

Objek Dekat dan Objek Jauh
Melihat objek dekat Melihat objek jauh

Sinar
cahaya
Objek dari
dekat objek
jauh
Kanta mata menjadi Kanta mata menjadi
tebal nipis 57
Keadaan Kanta Mata apabila Melihat

Objek Dekat dan Objek Jauh
Melihat objek jauh

 Otot silia mengendur, ligamen penggantung
mengecut, kanta mata menjadi nipis.
Melihat objek dekat
58
 Otot silia mengecut, ligamen penggantung
mengendur, kanta mata menjadi tebal.
Laluan Lintasan Cahaya dalam Mata

Kornea Gelemair Anak mata
Retina Kanta
Gelemaca mata
Saraf optik Otak 59

60

1.7 Cahaya dan Penglihatan
Sifat-Sifat Cahaya

A) Cahaya bergerak secara lurus.
Cahaya tidak menembusi objek tegap, jadi

terbentuklah bayang-bayang.
61
Sifat-Sifat Cahaya

B) Cahaya boleh dipantulkan
 Kebanyakan objek tidak memancarkan
cahaya sendiri. Namun kita masih dapat
nampak objek-objek itu kerana mereka
memantulkan cahaya yang menyinarinya.
 Pantulan cahaya berlaku apabila cahaya
dibalikkan atau dilantunkan oleh permukaan
suatu objek.
 Permukaan yang licin seperti cermin satah
memantulkan semua sinar cahaya yang
mengenainya. 62
Hukum Pantulan

 Menurut Hukum Pantulan:
i. Sinat tuju, sinar pantulan dan garis normal
terletak pada satah yang sama.
ii. Sudut tuju adalah sama dengan sudut
pantulan.
Garis
normal
Sinar
i
sinar tuju r pantulan
入射线反射线
63
Sudut sinar tuju = Sudut sinar pantulan
Hasilkan peta i-Think yang

menunjukkan ciri-ciri cahaya.
Merambat
secara Boleh
Cahaya dibiaskan
lurus
Boleh
64
dipantul
Sifat-Sifat Cahaya

 Apabila sinar cahaya kena pada permukaan
licin dan rata, sinar cahaya itu akan dipantulkan
secara sekata (全反射).
 Apabila sinar cahaya kena pada permukaan
yang kasar dan tidak rata, sinar cahaya itu
akan dipantulkan secara tidak sekata (漫反射)
65
Permukaan licin Permukaan kasar

Aplikasi Pantulan Cahaya

a) Cermin pandang
belakang yang
dipasang di dalam
kereta untuk
melihat kenderaan
di belakang.
b) Cermin cembung
yang dipasang di
dalam kedai atau di
selekoh jalan raya.
c) Cermin pergigian
(cermin cekung) 66
untuk memeriksa
gigi.

d) Kaleidoskop untuk
menghasilkan corak
berulang yang
cantik.
Terdiri daripada 3 keping cermin panjang

yang menghadap satu sama lain dalam
bentuk tiga segi serta beberapa objek
berwarna-warni di dasarnya. Cahaya dari
objek-objek tersebut akan dipantulkan
berkali-kali oleh ketiga-tiga cermin untuk
67
menghasilkan banyak imej yang berwarna-
warni.

e) Periskop digunakan
di dalam kapal
selam untuk melihat
objek di atas
permukaan air.
68
Info Tentang Gentian Optik

Gentian optik sebenarnya ialah
plastik atau kaca yang lebih
nipis daripada sehelai rambut.
Gentian optik banyak digunakan
dalam telekomunikasi moden
seperti panggilan telefon, siaran
TV dan komunikasi komputer.
Gentian optik mengangkut
maklumat dalam bentuk jutaan
imbasan cahaya laser per saat
yang dipantulkan secara 69
berterusan di sepanjang
gentian.
Ciri-Ciri Imej pada Cermin Satah

(a) Maya (tidak boleh ditayangkan
pada skrin)
(b) tegak
(c) sama saiz dengan objek
(d) jarak imej di belakang cermin
adalah sama dengan jarak objek
di depan cermin
(e) sisi songsang (bahagian kiri
objek kelihatan sebagai bahagian
kanan imej)
70
C) Pembiasan cahaya

 Pembiasan cahaya ialah pemesongan arah
pergerakan cahaya apabila bergerak dari
satu medium ke medium yang berlainan
ketumpatan.
 Cahaya boleh menembusi medium lutsinar
seperti air, udara, kaca.
 Cahaya bergerak pada kelajuan yang
berbeza di dalam medium yang berbeza.
Perubahan kelajuan cahaya menyebabkan
cahaya itu membengkok atau berubah arah.
71
72

Pembiasan cahaya 光的折射
Pembiasan cahaya

Sinar cahaya
membias ke arah
garis normal apabila
udara
cahaya bergerak dari
medium yang kurang
kaca
tumpat ke medium
yang lebih tumpat.
73
Pembiasan cahaya

Sinar cahaya
membias
menjauhi garis
kaca normal apabila
cahaya bergerak
udara dari medium yang
lebih tumpat ke
medium yang
kurang tumpat.
74
Fenomena Pembiasan cahaya

Pen kelihatan Penyedut minuman
bengkok dalam kelihatan bengkok dalam 75
gelas berisi air gelas berisi air
Fenomena Pembiasan cahaya

Kedudukan sebenar ikan
Kedudukan ikan kelihatan lebih tinggi daripada

kedudukan yang sebenar. 76
Aplikasi Pembiasan Cahaya

a) Cahaya yang memasuki mata kita
dibiaskan untuk membentuk imej yang
tajam pada retina.
b) Kanta yang digunakan dalam alat
seperti kanta pembesar, mikroskop,
teleskop dan projektor mengaplikasikan
pembiasan cahaya.
77
Pelbagai Jenis Kecacatan Penglihatan

 Bagi seseorang yang mempunyai
penglihatan normal, ketebalan kanta
matanya berubah supaya imej bagi objek
yang jauh dan dekat dapat difokuskan
dengan tepat di atas retina.
 Imej yang dihasilkan adalah jelas dan tajam.
 Kecacatan penglihatan berlaku apabila imej
objek tidak dapat difokuskan pada retina.
78
Pelbagai Jenis Kecacatan Penglihatan

Rabun warna
Rabun dekat 色盲
远视
Kecacatan
penglihatan
Rabun jauh Astigmatisme

近视散光 79
Perbezaan antara Rabun Jauh dan Rabun

Dekat
Fokus Sebab Cara
kecacatan pembetulan
• Bola Cermin mata
Imej mata dengan
Rabun Jauh (miopia)
terbentuk di terlalu kanta

cekung
hadapan panjang
retina • Kanta
mata
Dapat melihat objek terlalu Kanta
dekat dengan jelas tetapi tebal cekung
tidak dapat melihat objek mencapah
cahaya yang
jauh dengan jelas.
memasuki
mata
Perbezaan antara Rabun Jauh dan Rabun

Dekat
Fokus Sebab Cara
kecacatan pembetulan
• Bola
Rabun Dekat (hipermetropia)
Imej Cermin mata

terbentuk di mata dengan
terlalu kanta
belakang
cembung
retina pendek
• Kanta
mata
Dapat melihat objek jauh terlalu Kanta
dengan jelas tetapi tidak nipis cembung
dapat melihat objek dekat menumpu
cahaya yang
dengan jelas.
memasuki
mata
Astigmatisme

 Punca: Disebabkan oleh permukaan kornea
yang tidak rata.
 Objek yang dekat atau yang jauh kelihatan
kabur.
82
Astigmatisme

 Sinar-sinar cahaya dari objek terfokus pada
retina dan juga di hadapan atau di belakang
retina.
 Sebahagian daripada objek menjadi kurang
jelas atau bentuk imej terubah.
 Cara pembetulan: Memakai kanta berbentuk
silinder atau pembedahan laser.
Kanta silinder
83
Presbiopia (Rabun Tua)

 Tidak dapat melihat objek yang jauh dan yang
dekat dengan jelas.
 Punca: Kanta mata menjadi semakin keras
dan kurang kenyal. Otot silia semakin hilang
keupayaan untuk mengecut dan mengendur.
 Cara pembetulan: Kanta bifocal (bahagian
atas kanta membantu penglihatan objek jauh;
bahagian bawah kanta membantu penglihatan
dekat.
84
Buta Warna

 Kecacatan yang diwarisi daripada ibu yang
merupakan pembawa kecacatan ini.
 Punca: Kekurangan sel kon pada retina. Sel
kon bertanggungjawab bagi penglihatan
berwarna.
 Keadaan di mana mata tidak membezakan
warna-warna tertentu terutamanya merah dan
hijau.
 Tidak dapat dirawat kerana ia merupakan
penyakit keturunan.
85
86

Buta Warna
Had Deria Penglihatan

 Had penglihatan manusia termasuklah ilusi
optik, bintik buta, tidak dapat melihat objek
seni, objek yang terlalu jauh dan objek di
belakang objek yang legap.
Sesetengah had penglihatan boleh diatasi
dengan menggunakan alat optik yang sesuai.
87
Had Deria Penglihatan

a) Ilusi optik - Berlaku apabila otak tidak dapat
mentafsir sesuatu maklumat dengan tepat.
Imej yang dilihat berbeza daripada objek
yang sebenar.
Kejadian ini adalah disebabkan gangguan
impuls dari benda-benda atau keadaan lain
di sekitar objek.
88
a) Ilusi optik 视觉错觉

Gambar di atas nampak tak selari tapi sebenarnya
adalah garis selari
89
Gambar di atas sebenarnya adalah garis lurus dan
sama panjang
Had Penglihatan

b) Bintik buta
Titik pada retina mata yang tidak dapat
mengesan imej.
Bintik buta terletak di pangkal saraf optik
dan tidak mempunyai sel-sel deria yang
peka terhadap cahaya.
Kita tidak melihat objek jika imej jatuh pada
bintik buta.
90
Had Penglihatan

b) Bintik buta
Tanda titik akan hilang daripada penglihatan

pada jarak yang tertentu.
91
Penglihatan Stereoskopik dan Monokular

Penglihatan Stereoskopik – penglihatan
yang menggunakan kedua-dua belah mata
pada masa yang sama.
Penglihatan Monokular – penglihatan yang
menggunakan sebelah mata untuk melihat.
92

Penglihatan Perbezaan Penglihatan
stereoskopik monokular
Penglihatan Cara objek Penglihatan

dengan kedua-dua dilihat dengan sebelah
belah mata mata 93

Kedua-dua mata Kedudukan Kedua-dua mata
terletak di mata di terletak di sisi
hadapan kepala kepala kepala
Sempit Medan Luas

penglihatan
94

Ya Pertindihan Tidak
medan
penglihatan
Boleh Anggaran Tidak boleh
menganggar jarak jarak menganggar
dengan tepat jarak dengan
tepat
95

1.Membantu Kepentingan 1.Membolehkan
haiwan / Kelebihan haiwan
menganggar mengesan
jarak dengan musuh yang
tepat untuk datang dari
memburu mana-mana
mangsa. arah.
2.Objek dilihat 2. Mempunyai
dalam 3 dimensi. medan 96
penglihatan
yang luas.

Harimau, kucing, Contoh Ayam, kuda,
helang, manusia, haiwan arnab, tupai,
burung hantu ikan, burung
97
Alat Optik untuk Mengatasi Had Deria

Penglihatan
1. Kanta pembesar – melihat objek yang kecil.
2. Mikroskop – melihat objek yang seni seperti
bakteria, sel-sel.
3. Binokular – melihat objek jauh dengan jelas.
98
Kanta pembesar Mikroskop Binokular


Penglihatan
4. Teleskop – melihat benda yang terlalu jauh
seperti bintang dan planet.
5. Periskop – digunakan dalam kapal selam
untuk melihat objek di permukaan laut.
99
Teleskop Periskop

Penglihatan
6. Mesin Sinar-X – menggunakan sinaran
tenaga tinggi (sinar X) untuk menembusi tisu
badan dan membentuk imej organ dalaman
dan tulang pada filem.
100

Penglihatan
7. Alat pengesan ultrabunyi – menggunakan
ultrabunyi (gelombang bunyi berfrekuensi
tinggi) untuk mengimbas organ dalam badan.
101
Alat pengesan
bunyi ultra

Penglihatan
8. Mesin Resonans Magnetik (MRI) –
menghasilkan imej sebarang jenis keratan
bagi badan manusia dengan menggunakan
medan magnet yang sangat kuat.
102
Mesin Pengimejan
Resonans Magnetik (MRI)
1.8 Bunyi dan Pendengaran

1) Bunyi adalah suatu bentuk tenaga yang
dihasilkan oleh getaran.
2) Bunyi memerlukan bahan atau medium untuk
dipindahkan.
3) Bunyi dapat bergerak melalui pepejal, cecair
dan gas, tetapi tidak dapat bergerak melalui
vakum.
Tenaga kinetik Tenaga bunyi
103
4) Bunyi dipindahkan paling laju melalui pepejal
kerana zarah-zarah pepejal tersusun rapat
dan dapat memindahkan bunyi dengan
berkesan.
5) Bunyi dipindahkan paling lambat melalui gas
kerana zarah-zarah gas berjauhan antara
satu sama lain. Oleh itu, bunyi tidak dapat
dipindahkan dengan berkesan.
104
6) Dalam vakum, tiada zarah yang
memindahkan getaran. Jadi, bunyi tidak
boleh dipindahkan melalui vakum. Maka,
a) Letupan kuat yang berlaku di Matahari tidak
dapat didengari di Bumi
b) Angkasawan di Bulan atau di angkasa lepas
tidak boleh bercakap secara terus antara
satu sama lain kerana tiada medium untuk
memindahkan bunyi.
105
Pantulan dan Penyerapan Bunyi

1) Pantulan bunyi terjadi apabila bunyi dihalang
oleh permukaan keras.
2) Permukaan yang keras dan licin merupakan
pemantul bunyi yang baik.
 Contoh: Dinding konkrit, kaca dan logam
3) Permukaan yang lembut dan kasar
merupakan penyerap bunyi yang baik.
 Contoh: Permaidani, langsir, getah, papan
lembut dan span
106
Aplikasi Pantulan Bunyi dalam

Kehidupan Harian
a) Menentukan kedalaman laut.
b) Mengesan lokasi kumpulan ikan di dalam laut.
c) Pantulan bunyi ultrasonik digunakan untuk
mengesan petroleum dalam tanah.
d) Penerbangan kelawar dan pergerakan ikan
lumba-lumba adalah berpandukan pantulan
(gema 回音) bunyi ultrasonik yang dihasilkan
oleh haiwan tersebut.
107
4) Bunyi yang dipantulkan menghasilkan gema.
Pemantul bunyi yang baik dapat
menghasilkan gema yang kuat.
108
5) Gema berlaku di dalam kawasan yang tertutup
seperti dewan tertutup, bilik kosong, gua,
terowong.
6) Cara mengurangkan gema:
a) Menutup lantai dengan permaidani
b) Menggantung langsir yang tebal
c) Melapik dinding dengan papan lembut atau
span
d) Menggunakan kerusi atau sofa yang
berkusyen lembut
109
Aplikasi Pantulan Bunyi dalam

Kehidupan Harian
Mengesan kehadiran Elak daripada

kapal atau kumpulan ikan terlanggar batu
dalam dasar
laut
110
Menentukan
kedalaman laut
Kecacatan Pendengaran

1) Kecacatan yang biasa dialami ialah pekak.
Jangkitan
kuman dan
Pendedahan
bakteria
Gegendang bunyi yang
telinga terlampau
terkoyak Punca kuat dalam
kecacatan jangka masa
Tulang osikel pendengaran panjang
bercantum /
tidak boleh Kerosakan
111
bergetar Kerosakan saraf auditori
koklea
2) Sesetengah kes kecacatan pendengaran
dapat dibetulkan melalui pembedahan atau
penggunaan alat bantu pendengaran.
112
Jenis Contoh kehilangan Cara
kecacatan pendengaran membetulkan
Kerosakan • Salur telinga • Penggunaan
pada yang tersumbat ubat
telinga luar • Gegendang
dan telinga yang
tengah pecah • Pembedahan
• Kerosakan osikel
• Jangkitan
mikroorganisma 113
Jenis Contoh kehilangan Cara
kecacatan pendengaran membetulkan
Kerosakan • Kerosakan
pada koklea • Pembedahan
telinga • Kerosakan saraf
dalam auditori
• Ketumbuhan
114
Had Deria Pendengaran

1) Telinga manusia tidak boleh mengesan
semua jenis bunyi kerana keupayaan deria
pendengaran kita adalah terhad.
2) Kita tidak dapat mendengar bunyi yang
terlalu perlahan.
3) Untuk mengatasi had deria pendengaran,
manusia telah mencipta alat bantu
pendengaran.
4) Alat bantu pendengaran memperkuatkan
bunyi yang perlahan.
115
5) Had deria pendengaran manusia bergantung
kepada umur. Sesetengah orang tua tidak
dapat mendengar dengan jelas disebabkan
gegendang telinga kurang kenyal.
6) Telinga manusia hanya boleh mengesan
bunyi pada julat frekuensi 20Hz to 20 000 Hz.
7) Telinga tidak dapat mendengar bunyi di luar
julat kemampuan telinga.
116
8) Bagi individu yang biasa terdedah dengan
pencemaran bunyi yang berterusan dengan
bunyi mesin atau kenderaan, keupayaan
mendengar mereka akan berkurangan.
9) Julat frekuensi beberapa haiwan ditunjukkan
dalam jadual berikut:
117
Info Tentang Bunyi

Bunyi berfrekuensi lebih tinggi daripada
20 000Hz dipanggil ultrabunyi atau
ultrasonik. Kita tidak boleh mendengar
bunyi ini tetapi sesetengah haiwan boleh
berbuat demikian.
Kelawar,misalnya menghasilkan
ultrabunyi semasa terbang dalam gelap.
Gema bunyi tersebut membantu kelawar
mengesan halangan atau serangga yang
118
boleh dimakan.
Alat Bantu Pendengaran untuk

mengatasi Masalah Had Pendengaran
Stetoskop
Pembesar suara
119
Mikrofon Fon Telinga

Pendengaran Stereofonik

 Pendengaran dengan menggunakan kedua-
dua belah telinga.
 Pendengaran stereofonik adalah penting
kerana pendengaran ini membolehkan kita
memberitahu arah bunyi itu.
 Bunyi akan sampai ke telinga yang
berhampiran dengan sumber bunyi itu lebih
awal dan lebih kuat daripada telinga sebelah
lagi.
120
 Contoh kepentingan pendengaran stereofonik:
a) Membantu mengelakkan bahaya seperti
musuh, pemangsa dan kenderaan yang
bergerak.
b) Membantu haiwan untuk mendapat
makanan mereka.
 Arah bunyi sukar ditentukan apabila hanya
menggunakan sebelah telinga untuk
mendengar.
121
1.9 Rangsangan dan Gerak Balas

Tumbuhan
1) Tumbuhan juga boleh bergerak balas
terhadap rangsangan tetapi gerak balasnya
adalah perlahan dan kurang nyata jika
dibandingkan dengan haiwan.
2) Tumbuhan bergerak balas terhadap cahaya,
air, graviti dan sentuhan.
122
3) Gerak balas tumbuhan terhadap rangsangan
dipanggil tropisme.
4) 2 jenis tropisme:
a) Tropisme positif - Gerak balas ke arah
rangsangan
b) Tropisme negatif - Gerak balas menjauhi
rangsangan
Tropisme
Fototropisme (foto = cahaya)
Geotropisme (Geo = bumi)
Hidrotropisme (Hidro = air) 123
Tigmotropisme (Tigmo = sentuhan)

Gerak balas tumbuhan
Tropisme 向…性 Gerak balas nastik 触感反应
Fototropisme - cahaya 向阳性
Hidrotropisme - air 向水性
Geotropisme – graviti 向重力性

124
Tigmotropisme – sentuhan 向触性
Fototropisme

 Fototropisme ialah gerak balas tumbuhan
terhadap cahaya.
 Pucuk tumbuhan yang tumbuh ke arah
cahaya – fototropisme positif.
 Akar tumbuhan yang tumbuh menjauhi
cahaya – fototropisme negatif.
 Kepentingan: tumbuhan mendapat cahaya
matahari untuk menjalankan fotosintesis.
125
Geotropisme

 Geotropisme adalah gerak balas tumbuhan
terhadap graviti.
 Akar tumbuhan tumbuh ke bawah ke arah
tarikan graviti – geotropisme positif.
 Pucuk tumbuhan tumbuh ke atas menjauhi
tarikan graviti – geotropisme negatif.
 Kepentingan: tumbuhan mendapat
sokongan dan membolehkannya mendapat
air dan garam mineral.
126
Hidrotropisme

 Hidrotropisme adalah gerak balas tumbuhan
terhadap air.
 Akar tumbuhan yang tumbuh ke arah air –
hidrotropisme positif.
 Pucuk tumbuhan yang tumbuh menjauhi air
– hidrotropisme negatif.
 Bagi akar, rangsangan air lebih kuat
daripada rangsangan graviti.
 Kepentingan: mendapat air dan garam
mineral.
127
Tigmotropisme

Tigmotropisme adalah gerak balas
tumbuhan terhadap sentuhan.
Bahagian tumbuhan yang dikenal
sebagai sulur paut bersentuh dan
melilit pada ranting kayu untuk
mendapatkan sokongan
disebabkan oleh rangsangan
sentuhan.
Tumbuhan seperti pokok seri pagi
dan pokok kacang panjang
mempunyai batang yang dapat 128
melilit pada struktur sokongan.
Kepentingan: mendapat sokongan.
Perbezaan Tropisme antara Gerak

Balas Pucuk dan Akar Tumbuhan
Jenis tropisme Pucuk Akar

tumbuhan tumbuhan
Fototropisme Positif Negatif
Geotropisme Negatif Positif
Hidrotropisme Negatif Positif

129
Gerakan Nasti 触感反应

 Gerak balas tumbuhan yang tidak
dipengaruhi oleh arah rangsangan.
 Gerakan nasti berlaku lebih cepat
berbanding tropisme.
 Daun pokok semalu dan periuk kera
bergerak balas apabila disentuh. Gerakan
nasti ini dikenal sebagai seismonasti. Ini
bertujuan untuk perlindungan.
130
Pokok Semalu Pokok perangkap lalat Venus Periuk Kera

Gerakan Nasti 触感反应

 Sesetengah daun dan bunga menunjukkan
termonasti (gerakan nasti terhadap suhu)
dan fotonasti (gerakan nasti terhadap
cahaya).
Bunga telipuk Bunga yang menunjukkan termonasti

berkembang pada
131
siang hari sahaja -
fotonasti
Perbezaan antara Tropisme dan

Gerakan Nasti
 Gerak balas tropisme – kekal dan tidak
berbalik.
 Gerakan nasti – cepat dan berbalik.
132

Bab 1 - Dunia Melalui Deria Kita - Nota

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Bab 1 - Dunia Melalui Deria Kita - Nota

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Bab 1: Dunia Melalui Deria Kita

DUNIA MELALUI DERIA KITA