TRIGONOMETRI
Persamaan 𝑎 cos 𝑥 + 𝑏 sin 𝑥
Perhatikan gambar berikut!
𝑃𝑄 = ?
𝑂𝑄 = ?
𝑃( , )
Perhatikan kembali gambar berikut!
𝑄1 𝑃1 = ?
𝑂𝑄1 = ?
P1( , )
𝑂𝑄1 = 𝑟 cos(𝛼 + 𝜃)
a. 𝑦 = sin 𝑥 + cos 𝑥
𝜋
b. 𝑦 = 2cos(𝑥 − 4 )
𝜋
c. 𝑦 = 2𝑠𝑖𝑛(𝑥 + 4 )
𝜋
1. sin 𝑥 + cos 𝑥 = 2 cos(𝑥 − 4 )
Dimisalkan:
sin 𝑥 + cos 𝑥 = 𝑘 cos(𝑥 − 𝛼) a cos 𝑥 + 𝑏 sin 𝑥 = 𝑘 cos(𝑥 − 𝛼)
𝜋 = 𝑘 cos 𝑥 cos 𝛼 + 𝑘 sin 𝑥 sin 𝛼
Dengan 𝑘 = 1 + 1 dan 𝛼 = 4
Maka:
𝑎 = 𝑘 cos 𝛼
𝜋
2. sin 𝑥 + cos 𝑥 = 2 sin(𝑥 + ) 𝑏 = 𝑘 sin 𝛼
4
𝒌𝟐 = 𝒂𝟐 + 𝒃𝟐
𝒌= 𝒂𝟐 + 𝒃𝟐 ; 𝒌 > 𝟎
Melakukan pembagian pada
𝑎 = 𝑘 cos 𝛼
dan
𝑏 = 𝑘 sin 𝛼
𝑘 sin 𝛼 𝑏
=
𝑘 cos 𝛼 𝑎
𝒃
𝐭𝐚𝐧 𝜶 =
𝒂
Contoh
Nyatakan bentuk cos 𝑥° + 3 sin 𝑥° ke dalam bentuk:
a. 𝑘 cos(𝑥 + 𝛼)°
b. 𝑘 cos(𝑥 − 𝛼)°
c. 𝑘 sin(𝑥 + 𝛼)°
d. 𝑘 sin(𝑥 − 𝛼)°
Pembahasan:
a. cos 𝑥° + 3 sin 𝑥° = 𝑘 cos(𝑥 + 𝛼)°
= 𝑘 cos 𝑥 cos 𝛼 − 𝑘 sin 𝑥 sin 𝛼
= (𝑘 cos 𝛼) cos 𝑥 + (−𝑘 sin 𝛼) sin 𝑥
𝑘 cos 𝛼 = 𝑎 = 1
−𝑘 sin 𝛼 = −𝑏 = 3
𝑏=− 3
𝑘= 𝑎2 + 𝑏2
= 12 + (−3)2
=2
𝑠𝑖𝑛
𝑏 − 3
tan 𝛼 = = =− 3
𝑎 1
𝑐𝑜𝑠
Nilai tan 𝛼 = − 3 terdapat pada kuadran 2 dan 4
Nilai sin 𝛼 = − terdapat pada kuadran 3 dan 4
Nilai cos 𝛼 = + terdapat pada kuadran 1 dan 4
Maka, tan 𝛼 = − 3
= tan 360 − 60 ° = tan 300°
𝛼 = 300°
Jadi, 𝒄𝒐𝒔 𝒙° + 𝟑 𝒔𝒊𝒏 𝒙° = 𝟐 𝐜𝐨𝐬(𝐱 + 𝟑𝟎𝟎)°
Menyelesaikan Persamaan Bentuk
𝑎 cos 𝑥° + 𝑏 sin 𝑥 ° = 𝑐
𝑏 𝑐 𝑎 𝑐
2. Mengubah 𝑎 cos 𝑥 + 𝑏 sin 𝑥 = 𝑐 menjadi cos 𝑥 + 𝑎 sin 𝑥 = 𝑎 atau 𝑏 cos 𝑥 + sin 𝑥 = 𝑏
Misalkan:
𝑏 𝑎
tan 𝜃 = 𝑎 atau tan 𝜃 = 𝑏
Contoh
Soal:
Tentukan Himpunan Penyelesaian dari 3 cos 𝑥 − 3 sin 𝑥 = 3 untuk 0° ≤ 𝑥 ≤ 360°
Pembahasan:
Cara 1
1. Jabarkan persamaan
𝑘 cos(𝑥 + 𝛼) 2. Tentukan nilai 𝒂 𝒅𝒂𝒏 𝒃
𝑘 cos(𝑥 − 𝛼) 3. Tentukan nilai 𝒌
3 cos 𝑥 − 3 sin 𝑥 =
𝑘 sin(𝑥 + 𝛼) 4. Tentukan 𝜶
𝑘 sin(𝑥 − 𝛼) 5. Selesaikan persamaan
6. Tentukan Himpunan Penyelesaian
Contoh
Soal:
Tentukan Himpunan Penyelesaian dari 3 cos 𝑥 − 3 sin 𝑥 = 3 untuk 0° ≤ 𝑥 ≤ 360°
Pembahasan:
Cara 2
3 cos 𝑥 − 3 sin 𝑥 = 3 , dibagi 3 3 cos 𝑥 − 3 sin 𝑥 = 3 , dibagi 3
3 3 3
cos 𝑥 − sin 𝑥 = 1 cos 𝑥 − sin 𝑥 =
3 3 3
Misalkan: Misalkan:
3 3
tan 𝜃 = − ,𝜃 = 120° tan 𝜃 = ,𝜃 = 30°
3 3
Pembahasan:
Cara 2 (lanjutan)
3
cos 𝑥 − tan 𝜃 sin 𝑥 = 1, dikali cos 𝜃 tan 𝜃 cos 𝑥 − sin 𝑥 = , dikali cos 𝜃
3
cos 𝑥 cos 𝜃 − sin 𝑥 sin 𝜃 = cos 120° sin 𝜃 cos 𝑥 − cos 𝜃 sin 𝑥 =
3
cos 30°
3
3 1
cos 𝑥 − 𝜃 = − sin(𝜃 − 𝑥) =
2 2
3 1
cos 𝑥 − 120° = − sin(30° − 𝑥) =
2 2
cos 𝑥 − 120° = cos 120° sin(30° − 𝑥) = sin 30°