ISI KANDUNGAN 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Nisbah Trigonometri Graf Fungsi-Fungsi Trigonometri Sudut Dongak dan Sudut Tunduk Petua Sinus dan Petua Kosinus Luas Segitiga Sudut Istimewa dan Rumus Sudut Bercampur Rumus Sudut Berganda Identiti Trigonometri
OBJEKTIF PEMBELAJARAN Pelajar boleh 1. 2. Menentukan nisbah-nisbah trigonometri dan melukis graf-graf fungsinya. Menyelesaikan segitiga bersudut tegak menggunakan nisbah trigonometri dan teorem Pythagoras. Menyelesaikan masalah-masalah melibatkan sudut dongak dan sudut tunduk. Mengaplikasi petua sinus dan petua kosinus untuk menyelesaikan masalahmasalah trigonometri. Mengaplikasikan rumus yang berkaitan menyelesaikan masalah luas segitiga. Menggunakan sudut istimewa dan rumus sudut bercampur untuk mencari nisbah trigonometri. Menggunakan rumus sudut berganda. Membuktikan identiti trionometri
3. 4.
5. 6.
7. 8.
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 1
NOTA: TRIGONOMETRI
NISBAH-NISBAH TRIGONOMETRI Trigonometri merupakan cabang matematik yang berkaitan dengan sudut, segitiga dan hubungannya. Definisi sinus, kosinus dan tangent hanya benar untuk segitiga bersudut tegak.
Katakan segitiga ABC mempunyai sudut tirus seperti di atas. Sisi-sisinya dinamakan Setentang (kerana bertentangan dengan sudut ), Sebelah (kerana bersebelahan dengan sudut ) dan Hipotenus. Oleh itu, nisbah-nisbah trigonometri boleh diperolehi seperti rumus berikut:
Sinus:
sin = setentang hipotenus (SOH)
Kosinus:
cos = sebelah hipotenus (CAH)
Tangent:
tan = setentang sebelah (TOA)
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 2
NOTA: TRIGONOMETRI
Contoh:
Cari nisbah-nisbah trigonometri sin , cos dan tan dalam segitiga PQR di bawah. Kemudian tentukan berapakah nilai sudut .
sin =
cos =
tan =
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 3
NOTA: TRIGONOMETRI
INTENSIVE EXERCISE
1. Determine sin A , cos A and tan A from the figure below:
2. 3.
If cos A =
4.
Answers: 1. 2. 3. 4. sin A = 12/13, cos A = 5/13, tan A = 12/5 sin A= 40/41, tan A = 40/9 PQ = 5.86 cm, PR = 9.52 cm sin x = 0.333
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 4
NOTA: TRIGONOMETRI
GRAF FUNGSI TRIGONOMETRI DARI 0 to 360
Graf-graf sin , cos dan tan boleh diplot seperti berikut:
i)
sin
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 5
ii)
cos
iii)
tan
Daripada graf-graf sin dan cos di atas, perhatikan bahawa bentuk graf adalah serupa. Ia bersifat berkala, yang bermaksud berulang berulang-ulang. Perhatikan pula graf tan yang mempunyai asimptot (Garis melintang yang Garis dihampiri oleh graf fungsi tetapi tidak dapat melepasinya melepasinya).
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 6
NOTA: TRIGONOMETRI
SUDUT DONGAK DAN SUDUT TUNDUK Sudut Dongak Katakanlah satu titik A pada lantai rata 100 m jauhnya daripada sebuah tiang bendera, BC setinggi 30 m seperti rajah di bawah.
Sudut dongak pada hujung tiang C dari titik A adalah satu garis yang perlu didongakkan daripada garis AB. 30 = 0.3 100 = 16.7 tan =
Sudut Tunduk Katakanlah satu titik D pada hujung benteng 50 m tingginya menghadap laut yang terbentang luas. Sebuah kapal terletak 120 m daripada benteng itu pada paras laut, pada titik F seperti dalam rajah di bawah.
Sudut tunduk pada kapal itu dari titik D adalah sudut yang mana satu garis lurus DF ditundukkan daripada satah melintangnya. tan(90 ) = 120 = 2.4 50
= 22.62
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 7
NOTA: TRIGONOMETRI
INTENSIVE EXERCISE
1. In the figure below, E and F are two points on the ground. GF is a flag pole. If the angle of elevation of point G from point E is 26.5, find the height of the flag pole in meter.
2.
An electricity pylon stands on horizontal ground. At a point of 80 m from the base of the pylon, the angle of elevation of the top of the pylon is 23. Calculate the height of the pylon to the nearest meter. A surveyor measures the angle of elevation of the top of a perpendicular building as 19. He moves 120 m nearer the building and finds the angle of elevation is now 47. Determine the height of the building. The angle of depression of a ship viewed at a particular instant from the top of a 75 m vertical cliff is 30. Find the distance of the ship from the base of the cliff at this instance. The ship is sailing away from the cliff at constant speed and 1 minute later its angle of depression from the top of the cliff is 20. Determine the speed of the ship in kmh-1.
3.
4.
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 8
NOTA: TRIGONOMETRI
PENYELESAIAN SEGITIGA Petua Sinus Biar ABC sebuah segitiga scalene, dan sisinya a, b dan c.
a
sin A
b
sin B
c
sin C
Contoh:
Dalam segitiga ABC di bawah, A = 53 , B = 61 dan panjang a = 12.60 cm . Cari sisisisi yang tidak diketahui dan sudut yang selebihnya.
C = 180 53 + 61 = 66
b
sin B
a
sin A = 12.60 sin 53
c
sin C
a
sin A = 12.60 sin 53
b
sin 61
c
sin 66
b =
c =
b = 13.7991 cm
c = 14.4136 cm
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 9
NOTA: TRIGONOMETRI
Petua Kosinus Biar ABC sebuah segitiga scalene, dan sisinya a, b dan c.
a 2 = b 2 + c 2 2bc (cos A )
Petua kosinus menyatakan:
Contoh:
Cari semua sudut dalam segitiga di bawah.
a 2 = b 2 + c 2 2bc (cos A )
64 = 49 + 25 2(7 )(5 )(cos A ) 64 = 74 70 cos A cos A = 64 74 = 0.1429 70
b 2 = a 2 + c 2 2ac (cos B )
49 = 64 + 25 2(8)(5 )(cos B ) 49 = 89 80 cos B cos B = 49 89 = 0.5 80
B = cos 1 0.5 B = 60
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 10
NOTA: TRIGONOMETRI
LUAS SEGITIGA
Luas segitiga diberikan oleh rumus A = 1 (tapak )(tinggi ) . 2
Contoh:
Cari luas segitiga ABC di bawah:
A=
sin 49 =
x
6
x = 0.7547(6 ) x = 4.5283 A=
5 (4.5283) = 11.321 cm 2
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 11
NOTA: TRIGONOMETRI
INTENSIVE EXERCISE
1. Calculate the length of AC and BC in the figure below.
2.
3.
Find side c , and the rest of the angles in the triangle ABC below:
4.
For all the three triangles above, find their areas, respectively.
Answers: 1. 2. 3. 4. b = 6.4 cm, a = 4.3 cm x = 4.2 cm c = 16.03 cm, A = 70.35, B = 42.65 (1) 12.47 cm2 (2) 10.27 unit2 (3) 89 cm2
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 12
NOTA: TRIGONOMETRI
RUMUS SUDUT BERCAMPUR
1. 2. 3. 4. sin(A + B ) = sin A cos B + cos A sin B sin(A B ) = sin A cos B cos A sin B cos (A + B ) = cos A cos B sin A sin B cos (A B ) = cos A cos B + sin A sin B tan(A + B ) = tan A + tan B 1 tan A tan B tan A tan B 1 + tan A tan B
5.
6.
tan(A B ) =
Rumus ini biasanya digunakan bersama-sama jadual Sudut Istimewa untuk mencari nisbah-nisbah trigonometri tanpa menggunakan kalkulator.
Sudut Istimewa Dua jenis sudut istimewa yang perlu diketahui adalah: i) Segitiga 30 60 90 :
ii)
Segitiga 45 45 90 :
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 13
NOTA: TRIGONOMETRI
Daripada dua Sudut Istimewa di atas, kita boleh membina jadual trigonometri seperti berikut: 30 sin
cos tan
45 1 2 1
2 1
60 3 2 1 2
3
90
1 0
1 2
3 2 1 3
Contoh:
1. Cari sin 15 tanpa menggunakan kalkulator. Tinggalkan jawapan dalam bentuk surd. sin 15 = sin 45 30 = sin(A B )
= sin 45 cos 30 cos 45 sin 30
1 3 1 1 2 2 2 2 3 1 2 2
2.
Cari cos 105 tanpa menggunakan kalkulator. Tinggalkan jawapan dalam bentuk surd.
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 14
NOTA: TRIGONOMETRI
RUMUS SUDUT BERGANDA
1. 2.
sin 2 A = 2 sin A cos A cos 2 A = cos 2 A sin2 A = 2 cos 2 A 1 = 1 2 sin2 A tan 2 A = 2 tan A 1 tan2 A
3.
Contoh:
Diberikan cos = a) b) c) sin 2 cos 2 tan 2 12 , dan 13 12 , di mana 13
x = 13 2 12 2 x = 25 x =5
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 15
NOTA: TRIGONOMETRI
a) sin 2
= 0.7101
b) cos 2
c)
tan 2
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 16
NOTA: TRIGONOMETRI
INTENSIVE EXERCISE
1. Using the special angle triangle, evaluate the followings. Leave your answers in surd form. a) b) c) 2. sin 105 cos 15 tan 75 4 , evaluate the followings: 5
3.
Answers: 1. 2. 3. (a) (1+3)/22 (b) (1+3)/22 (c) (1+3)/ 3 1 (a) 0.28 (b) 3.43 (c) 0.96 (a) 0.6 (b) 1.333 (c) 0.8
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 17
NOTA: TRIGONOMETRI
IDENTITI TRIGONOMETRI
3 identiti asas trigonometri adalah seperti berikut: 1. 2. 3. sin 2 A + cos 2 A = 1 1 + tan2 A = sec 2 A 1 + cot 2 A = csc 2 A
sin =
y r
1 sin
cos =
x r
1 cos
tan =
csc =
sec =
cot =
Contoh:
Buktikan identiti csc x tan x = sec x csc x tan x = sec x 1 sin 1 cos
sin cos
csc x tan x =
csc x tan x =
1 = sec x cos
Nota/Trigonometri/Jazz Janudin
Muka 18