ASUHAN KEPERAWATAN : ASITES (TINJAUAN TEORI) Oleh: Muh. Andrian Senopu ra !"#!

Apa i u a$i e$% A$&i e$ adalah a'u(ula$i &airan ()ia$an*a &airan $ero$a *an+ (erupa'an &airan )er,arna 'unin+ pu&a dan -ela$) dala( ron++a (peri oneal) peru . Ron++a peru erle a' di )a,ah ron++a dada. dipi$ah'an oleh dia/ra+(a. &airan a$i e$ dapa (e(ili'i )an*a' $u()er $eper i pen*a'i ha i. 'an'er. +a+al -an un+ 'on+e$ i/. a au +a+al +in-al. Apa *an+ (en*e)a)'an a$i e$% Pen*e)a) palin+ u(u( dari a$&i e$ adalah pen*a'i ha i *an+ lan-u a au $iro$i$. Se'i ar 0"1 'a$u$ a$&i e$ er-adi 'arena $iro$i$. Me$'ipun (e'ani$(e *an+ epa pe()an+unan a$&i e$ ida' $epenuhn*a dipaha(i. eori *an+ palin+ (enun-u''an adalah a'i)a hiper en$i por al ( e'anan (enin+'a dala( aliran darah ha i) $e)a+ai 'on ri)u or u a(a. Prin$ip da$arn*a adalah (irip den+an pe()en u'an ede(a e(pa lain dala( u)uh a'i)a 'e ida'$ei()an+an e'anan di dala( $ir'ula$i ($i$ e( e'anan in++i) dan di luar. dala( hal ini. ron++a peru ($pa$i e'anan rendah). Penin+'a an e'anan darah por al dan penurunan al)u(in (pro ein *an+ di)a,a dala( darah) dapa )er an++un+ -a,a) dala( (e()en u' +radien e'anan dan (en+a'i)a 'an peru a$&i e$. 2a' or lain *an+ dapa (en*e)a)'an a$&i e$ adalah re en$i +ara( dan air. 3olu(e $ir'ula$i darah dapa dian++ap rendah oleh $en$or di +in-al $e)a+ai pe()en u'an a$i e$. Ini (enanda'an +in-al un u' (en*erap 'e()ali le)ih )an*a' +ara( dan air un u' (en+'o(pen$a$i hilan+n*a 4olu(e.

5e)erapa pen*e)a) lain dari a$&i e$ )erhu)un+an den+an +radien e'anan *an+ (enin+'a adalah +a+al -an un+ 'on+e$ i/ dan +a+al +in-al lan-u a'i)a re en$i u(u( &airan dala( u)uh. 6ala( 'a$u$ *an+ -aran+ er-adi. penin+'a an e'anan dala( $i$ e( por al )i$a di$e)a)'an oleh o)$ ru'$i in ernal a au e'$ ernal 'apal por al. (en+a'i)a 'an hiper en$i por al anpa $iro$i$. 7on oh ini )i$a adan*a (a$$a (a au u(or) (ene'an pada pe()uluh por al dari dala( ron++a peru a au pe()en u'an )e'uan darah di pe()uluh por al (en+halan+i aliran nor(al dan (enin+'a 'an e'anan dala( ,adah ((i$aln*a. $indro( 5udd87hiari) . Ada -u+a a$&i e$ /or(a$i $e)a+ai a'i)a dari 'an'er. *an+ di$e)u a$&i e$ +ana$. Jeni$ a$i e$ )ia$an*a (ani/e$ a$i 'an'er dari or+an8or+an dala( ron++a peru . $eper i. 'an'er u$u$ )e$ar. 'an'er pan'rea$. 'an'er peru . 'an'er pa*udara. li(/o(a. 'an'er paru8paru. a au 'an'er o4ariu(. a$i e$ pan'rea$ dapa diliha pada oran+ den+an pan'rea i i$ 'roni$ (la(a )erdiri) a au peradan+an pada pan'rea$. Pen*e)a) palin+ u(u( dari pan'rea i i$ 'roni$ adalah pen*alah+unaan al'ohol )er'epan-an+an. Pan'rea$ a$i e$ -u+a )i$a di$e)a)'an oleh pan'rea i i$ a'u $er a rau(a pan&rea$. -eni$ a$i e$% Se&ara radi$ional. a$&i e$ di)a+i (en-adi ! -eni$9 ran$uda i4e a au e'$uda i/. Kla$i/i'a$i ini dida$ar'an pada -u(lah pro ein *an+ di e(u'an dala( &airan. Se)uah $i$ e( *an+ le)ih )er+una elah di'e()an+'an un u' (en+'la$i/i'a$i'an )erda$ar'an -u(lah al)u(in dala( &airan a$i e$ di)andin+'an den+an al)u(in $eru( (al)u(in diu'ur dala( darah). Ini di$e)u Seru( Al)u(in A$&i e$ :radien a au Saa+. ; A$&i e$ )erhu)un+an den+an hiper en$i por al ($iro$i$. +a+al -an un+ 'on+e$ i/. 5udd8 7hiari) u(u(n*a le)ih )e$ar dari #.#. ; A$&i e$ di$e)a)'an oleh ala$an lain (+ana$. pan'rea i i$) le)ih rendah dari #.#. 2a' or82a' or Ri$i'o un u' a$&i e$% Pen*e)a) palin+ u(u( a$&i e$ adalah $iro$i$ ha i. 5an*a' /a' or ri$i'o a$&i e$ )er'e()an+ dari $iro$i$ ha i. 2a' or ri$i'o *an+ palin+ u(u( er(a$u' hepa i i$ 5. hepa i i$ 7. dan pen*alah+unaan al'ohol )erlan+$un+ la(a. 2a' or8/a' or ri$i'o po en$ial er'ai den+an 'ondi$i *an+ (enda$ari lainn*a. $eper i +a+al -an un+ 'on+e$ i/. 'e+ana$an. dan pen*a'i +in-al. Apa $a-a +e-ala a$i e$%

Mun+'in ida' ada +e-ala *an+ )erhu)un+an den+an a$&i e$ eru a(a -i'a rin+an ()ia$an*a 'uran+ dari $e'i ar #"" 8 <"" (l pada de,a$a). Se)a+ai &airan (enu(pu'. penin+'a an lili )a an+ peru dan u'uran *an+ )ia$a erliha . N*eri peru . 'e ida'n*a(anan. dan 'e()un+ -u+a $erin+ dian++ap $e)a+ai a$&i e$ (en-adi le)ih )e$ar. Se$a' napa$ -u+a dapa er-adi den+an a$&i e$ )e$ar 'arena (enin+'a n*a e'anan pada dia/ra+(a dan (i+ra$i /luida (elin a$i dia/ra+(a (en*e)a)'an e/u$i pleura (&airan di $e'i ar paru8paru). Kapan haru$ (en+hu)un+i do' er % Oran+ den+an a$&i e$ haru$ $e&ara ru in diperi'$a oleh do' er. Pen&ernaan ($pe$iali$ dala( pen*a'i +a$ roin e$ inal) dan hepa olo+i$ ($pe$iali$ ha i) $erin+ (eliha pa$ien den+an a$i e$ a'i)a pen*a'i ha i. $pe$iali$ lain -u+a )i$a (era,a pa$ien den+an a$i e$ )erda$ar'an pen*e)a) *an+ (un+'in dan 'ondi$i *an+ (enda$arin*a. Para ahli )ia$an*a (e(in a pa$ien un u' per a(a (en+hu)un+i do' er u a(a (ere'a -i'a er-adi penin+'a an a$&i e$. Ji'a a$&i e$ (en*e)a)'an +e-ala $e$a' na/a$. peru ida' n*a(an. a au 'e ida'(a(puan un u' (ela'u'an u+a$8 u+a$ $ehari8hari nor(al $eper i )er-alan. do' er u a(a pa$ien haru$ di)eri ahu. 5a+ai(ana a$i e$ didia+no$i$% A$&i e$ 6idia+no$i$ )erda$ar'an pe(eri'$aan /i$i' dala( hu)un+ann*a den+an $e-arah (edi$ rin&i un u' (e(a$ i'an pen*e)a) a$&i e$ *an+ (un+'in 'arena $erin+ dian++ap $e)a+ai +e-ala ida' $pe$i/i' un u' pen*a'i lainn*a. Ji'a &airan a$i e$ le)ih )e$ar dari ="" (l. dapa di)u' i'an pada pe(eri'$aan /i$i' oleh +elo()an+ /luida dila'u'an oleh do' er (e(eri'$a peru . -u(lah 'e&il &airan dapa dide e'$i oleh US: peru . Kadan+8 'adan+. a$&i e$ di e(u'an $e&ara 'e)e ulan oleh US: a au 7T $&an dila'u'an un u' (en+e4alua$i 'ondi$i lain. 6ie Men+elola a$i e$ pada pa$ien den+an $iro$i$ )ia$an*a (eli)a 'an die (e()a a$i a$upan na riu( dan pen++unaan diure i' (pil air). Me()a a$i a$upan na riu( (+ara() die un u' 'uran+ dari ! +ra( per hari adalah $an+a pra' i$. $u'$e$. dan )an*a' dire'o(enda$i'an un u' pa$ien den+an a$i e$. 6ala( $e)a+ian )e$ar 'a$u$. pende'a an ini perlu di+a)un+'an den+an pen++unaan diure i' $e)a+ai pe()a a$an +ara( $a-a u(u(n*a )u'an &ara *an+ e/e' i/ un u' (en+o)a i a$&i e$. Kon$ul a$i den+an ahli +i>i dala( hal pe()a a$an +ara( $ehari8hari )i$a $an+a (e()an u un u' pa$ien den+an a$i e$. O)a 6iure i' (enin+'a 'an e'$'re$i air dan +ara( dari +in-al. Re-i(en diure i' dire'o(enda$i'an dala( pen+a uran a$&i e$ ha i er'ai adalah 'o()ina$i dari $pironola& one (alda& one) dan /uro$e(id (?a$i@). do$i$ harian un++al $pironola& one #"" (ili+ra( dan <" (ili+ra( /uro$e(ide adalah do$i$ a,al *an+ )ia$a dian-ur'an. Hal ini dapa $e&ara )er ahap di in+'a 'an un u' (endapa 'an re$pon *an+ epa den+an do$i$ (a'$i(u( <"" (ili+ra( $pironola& one dan #A" (ili+ra( /uro$e(ide. $ela(a

pa$ien dapa (en olerir (enin+'a 'an do$i$ anpa e/e' $a(pin+. Men+a()il o)a 8o)a ini )er$a(a8$a(a di pa+i hari )ia$an*a di$aran'an un u' (en&e+ah $erin+ )uan+ air 'e&il pada (ala( hari. Terapi para&en e$i$ Un u' pa$ien *an+ ida' (ere$pon den+an )ai' a au ida' dapa (en olerir re-i(en di a a$. para&en e$i$ erapeu i' $erin+ (-aru( den+an ha i8ha i di e(pa 'an 'e daerah peru . di )a,ah 'ondi$i $ eril) dapa dila'u'an un u' (en+hapu$ $e-u(lah )e$ar &airan. Se)uah )e)erapa li er (hin++a < $a(pai = li er) &airan dapa dihapu$ den+an a(an oleh pro$edur ini $e iap 'ali. Un u' pa$ien den+an a$i e$ +ana$. pro$edur ini -u+a (un+'in le)ih e/e' i/ daripada (en++una'an diure i'. Opera$i Un u' 'a$u$ *an+ le)ih ahan api. pro$edur opera$i (un+'in diperlu'an un u' (en+on rol a$&i e$. Tran$-u+ular $hun $ por o$*$ e(i& in rahepa i' (TIPS) adalah pro$edur dila'u'an (elalui 4ena -u+ulari$ in ernal (pe()uluh darah u a(a di leher) di )a,ah ane$ e$i lo'al oleh radiolo+ in er4en$i. $hun adalah di e(pa 'an an ara $i$ e( 4ena por al dan $i$ e( 4ena $i$ e(i' (4ena 'e()ali darah 'e()ali 'e -an un+). $ehin++a (en+uran+i e'anan por al. Pro$edur ini di$edia'an un u' pa$ien *an+ (e(ili'i re$pon (ini(al un u' pera,a an (edi$ a+re$i/. Telah er)u' i (en+uran+i a$&i e$ dan )ai' (e()a a$i a au (en+hilan+'an pen++unaan diure i' dala( $e)a+ian )e$ar 'a$u$ dila'u'an. Na(un. hal ini er'ai den+an 'o(pli'a$i *an+ $i+ni/i'an $eper i en$e/alopa i hepa i& ('e)in+un+an) dan )ah'an 'e(a ian. ?e)ih radi$ional pene(pa an $hun ($hun $hun por o$*$ e(i& peri oneo4enou$ dan $i$ e(i') elah da$arn*a di in++al'an 'arena in+'a in++i 'o(pli'a$i. Tran$plan a$i ha i A'hirn*a. ran$plan a$i ha i un u' $iro$i$ lan-u dapa dian++ap $e)a+ai pera,a an un u' a$&i e$ 'arena 'e+a+alan ha i. ran$plan a$i ha i (eli)a 'an pro$e$ *an+ $an+a ru(i dan )er'epan-an+an dan (e()u uh'an pe(an auan $an+a de'a dan (ana-e(en oleh $pe$iali$ ran$plan a$i. Apa 'o(pli'a$i a$i e$% 5e)erapa 'o(pli'a$i a$i e$ dapa dihu)un+'an den+an u'urann*a. A'u(ula$i &airan dapa (en*e)a)'an 'e$uli an )ernapa$ den+an (ene'an dia/ra+(a dan pe()en u'an e/u$i pleura. In/e'$i lain adalah 'o(pli'a$i $eriu$ dari a$&i e$. Pada pa$ien den+an a$&i e$ )erhu)un+an den+an hiper en$i por al. )a' eri dari u$u$ $pon an dapa (en+in4a$i &airan peri oneal (a$i e$) dan (en*e)a)'an in/e'$i. Hal ini di$e)u peri oni i$ )a' eri $pon an a au S5P. An i)odi -aran+ er-adi di a$&i e$ dan. 'arenan*a. re$pon i(un dala( &airan a$i e$ $an+a er)a a$. 6ia+no$i$ dari S5P di)ua den+an (ela'u'an para&en e$i$ dan (en+anali$a &airan un u' -u(lah $el darah pu ih a au )u' i per u()uhan )a' eri.

$indro( Hepa orenal adalah -aran+. e api $eriu$ dan )erpo en$i (e(a i'an ( in+'a 'elan+$un+an hidup ra a8ra a )er'i$ar an ara ! (in++u $a(pai $e'i ar B )ulan) 'o(pli'a$i a$&i e$ )erhu)un+an den+an $iro$i$ ha i (en*e)a)'an 'e+a+alan +in-al pro+re$i/. Me'ani$(e *an+ epa dari $indro( ini ida' &u'up di'enal. e api dapa ha$il dari per+e$eran dala( &airan. +an++uan aliran darah 'e +in-al. erlalu $erin+ (en++una'an diure i'. dan ad(ini$ ra$i 'on ra$ a au o)a *an+ dapa (e()aha*a'an +in-al. a$i e$ )i$a di&e+ah% Pen&e+ahan a$&i e$ $e)a+ian )e$ar (eli)a 'an (en&e+ah /a' or8/a' or ri$i'o 'ondi$i *an+ (enda$arin*a. Pada pa$ien den+an pen*a'i ha i dan $iro$i$ dari $e iap pen*e)a). (en+hindari 'on$u($i al'ohol n*a a dapa (en+uran+i ri$i'o pe()en u'an a$i e$. Non$ eroidal o)a an iin/la(a$i Ci)upro/en (Ad4il. Mo rin. dll)D -u+a haru$ di)a a$i pada pa$ien den+an $iro$i$ 'arena dapa (en+uran+i aliran darah 'e +in-al. $ehin++a (e()a a$i e'$'re$i +ara( dan air. Me(a uhi pe()a a$an die +ara( -u+a u'uran lain pen&e+ahan $ederhana un u' (en+uran+i a$&i e$. Apa'ah pandan+an (pro+no$i$) un u' a$i e$% Se&ara u(u(. pro+no$i$ (ali+nan a$&i e$ adalah )uru'. Ke)an*a'an 'a$u$ (e(ili'i ,a' u 'elan+$un+an hidup ra a8ra a an ara !"8=0 (in++u. er+an un+ pada -eni$ 'e+ana$an $eper i *an+ di un-u''an oleh $e'elo(po' peneli i. A$&i e$ 'arena $iro$i$ )ia$an*a (erupa'an anda pen*a'i ha i lan-u dan )ia$an*a (e(ili'i pro+no$i$ 'uran+ )ai' (B ahun 'elan+$un+an hidup $e'i ar ="1). A$&i e$ 'arena +a+al -an un+ (e(ili'i pro+no$i$ )a+i pa$ien dapa hidup ahun den+an pera,a an *an+ epa ('elan+$un+an hidup ra a8ra a $e'i ar #.E ahun un u' la'i8la'i dan $e'i ar B.0 un u' pere(puan dala( $a u peneli ian )e$ar). Ke$i(pulan ; A$&i e$ (en+a&u pada a'u(ula$i a)nor(al &airan dala( ron++a (peri oneal) peru . ; Pen*e)a) palin+ u(u( a$&i e$ adalah $iro$i$ ha i. ; Pen+o)a an a$i e$ er+an un+ dari pen*e)a)n*a *an+ (enda$arin*a.