1
: terdefinisi
2
f
D x
x
= e
`
)
{ }
: 2 0 x x = e =
{ }
: 2 x x = e =
{ }
2 =
Catatan: artinya y merupakan nilai fungsi f di x.
Contoh 3:
Jika , maka tentukan:
a. b. c.
Penyelesaian:
a.
b.
c.
( )
y f x =
( )
1
2 f x x
x
= +
( )
1 f
( )
1 f x+
1
f
x
| |
|
\ .
1 1 1 2
2
1
f x
x x x
x
| |
= + = +
|
\ .
( ) ( )
1 1
1 2 1 2 2
1 1
f x x x
x x
+ = + + = + +
+ +
( ) ( )
1
1 2 1 2 1 3
1
f = + = =
= =
1
f
1
f
f
D R
=
1
f
f
R D
=
A
B
f
Contoh 5:
Tentukan jika diketahui
a. b.
Penyelesaian:
a. b.
Jadi,
Jadi,
( )
2
3 1
x
f x
x
=
( )
2 3 f x x =
( )
( )
1
2 3
2 3
3
2
y f x x
x y
y
x f y
= =
= +
+
= =
( )
1
3
2
x
f x
+
=
( )
( )
( )
( )
1
2
3 1
3 1 2
3 2
3 2
3 2
3 2
x
y f x
x
y x x
xy y x
xy x y
x y y
y
x f y
y
= =
=
=
=
=
= =
1
f
( )
1
3 2
x
f x
x
Contoh:
Tentukan
1
f
dan domainnya jika diberikan fungsi berikut:
( )
2 5 , 0
1
5 , 0
x x
f x
x
x
>
=
+ <
Jawab:Untuk
0 x >
,
( )
2 5 f x x =
maka
( )
1
5 5
2 5
2 2
y x
y x x f x
+ +
= = =
{ }
{ }
1
5
: 0
2
: 5 0
: 5
f
x
D x
x x
x x
+
= e >
`
)
= e + >
= e >
15
Untuk
0 x <
,
( )
1
5 f x
x
= +
maka
1
1 1 1 1
5 5 ( )
5 5
y y x f x
x x y x
= + + = = =
+ +
{ }
{ }
1
1
: 0
5
: 5 0
: 5
f
D x
x
x x
x x
= e <
`
+
)
= e + <
= e <
Jadi,
( )
1
5
, 5
2
1
, 5
5
x
x
f x
x
x
>
<
+
16
Fungsi Komposisi
Definisi:
Fungsi komposisi dari f dan g , ditulis , didefinisikan
sebagai
dengan domain
f g
( )( ) ( ) ( )
f g x f g x =
( )
{ }
:
f g g f
D x D g x D = e e
( ) ( )
z f g x =
Fungsi komposisi
f g
f g
x
y = g(x)
g
f
f g
Contoh 6:
Jika dan , maka tentukan fungsi-fungsi
berikut beserta domainnya
a. b. c. d.
Penyelesaian:
a.
b.
c.
d.
g f f f
g g
( )
2
f x x = ( )
1 g x x =
( )( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2
1 1 ,
f g
f g x f g x f x x D = = = =
( )( ) ( ) ( ) ( )
2 2
1,
g f
g f x g f x g x x D = = = =
( )( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2
2 2 4
,
f f
f f x f f x f x x x D = = = = =
( )( ) ( ) ( ) ( ) ( )
1 1 1 2,
g g
g g x g g x g x x x D = = = = =
Contoh 7:
Tentukan
f g
dan f g
D
jika diberikan fungsi berikut:
( )
f x x =
dan
( )
1 g x x = +
Jawab:
( )( ) ( ) ( ) ( )
1 1 f g x f g x f x x = = + = +
{ } | )
: 0 0,
f
g
D x x
D
= e > =
=
( )
{ }
| ) { }
{ }
{ }
:
:1 0,
:1 0
: 1
f g g f
D x D g x D
x x
x x
x x
= e e
= e + e
= e + >
= e >
20
Latihan soal:
1.Tentukan domain fungsi-fungsi berikut:
( ) ( )
( ) ( )
( )
2
2
a. 1 b.
10
2 1
c. ln 2 d. ln 4 4
2 1 3 6
x
f x x f x
x
x
g x h x x x
x x
= =
+
| |
= + = +
|
\ .
2.Tentukan fungsi invers dan domainnya dari fungsi berikut:
( )
2 , 1
a.
7 1
, 1
1
x x
f x
x
x
x
s
=
>
( )
2
, 1
1
b.
1
3 , 1
1
x
x
x
g x
x
x
<
+ >
( )
1
, 0
c.
2 , 0
x
x
h x
x
x x
+
>
21
3. Tentukan
, f g g f
serta masing-masing domainnya :
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
2
2
2
2
.) 2 ,
3
3
.) ,
2
6
.) , 3
9
.) , 4 1
1
a f x x x g x
x
x
b f x g x x
x
c f x g x x
x
x
d f x g x x
x
= + =
= =
= =
= = +
.
4. Tentukan
f g
serta domainnya jika
( ) ( )
2
2
2
4 1
. ,
1
. ( ) 2 , ( )
x
a f x g x
x x x
x
b f x x x g x
x
= =
+
= =
.
22