BAHASA KADAZANDUSUN
TAHUN EMPAT
2013
DOKUMEN STANDARD
BAHASA KADAZANDUSUN
TAHUN EMPAT
ID SUANG
BOLIKAN
Rukun Negara .
vi
Kopointutunan .
Tudu...
Dimpoton ..
i.
ii.
Kabaalan Mambasa ..
Kabaalan Monuat
Sistem Boros ..
10
Ponuangan Kurikulum
13
Pontaksiran
14
16
iii
RUKUN NEGARA
BAHAWASANYA negara kita Malaysia mendukung citacita untuk mencapai perpaduan yang lebih erat dalam
kalangan seluruh masyarakatnya; memelihara satu
cara hidup demokratik; mencipta masyarakat yang
adil bagi kemakmuran negara yang akan dapat
dinikmati bersama secara adil dan saksama; menjamin
satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi
kebudayaannya yang kaya dan berbagai-bagai corak;
membina satu masyarakat progresif yang akan
menggunakan sains dan teknologi moden;
MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan
seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita
tersebut berdasarkan atas prinsip-prinsip yang berikut:
vi
KOPOINTUTUNAN
Boros Kadazandusun nopo nga iso mato palajalan i poiaon id sikul tosiriba om takawas. Status nopo do mato palajalan diti id
kurikulum perdana nga mato palajalan elektif. Poiaon o boros diti kumaa tangaanak mantad tinaru Kadazan om Dusun. Poiaon
nogi o boros diti kumaa tangaanak mantad tinaru suai i aanangan minsingilo do boros diti.
Hontolon nopo do pongiaan om pambalajalan Boros Kadazandusun id sikul tosiriba nga popoingkawas do kabaalan boros miagal
ko kabaalan mokinongou, moboros, mambasa, monuat, koilaan kolumison boros om nogi koilaan puralan boros. Oponsol kopio do
inoboson o kabaalan boros diti tu iti no kabaalan touvai i koponguhup id pomogunaan boros Kadazandusun id pangaan sikul
takawas.
Winonsoi o Kurikulum Standard Boros Kadazandusun Sikul Tosiriba diti montok manahak kosiwatan kumaa tangaanak do
minsingilo do boros Kadazandusun id kohuboyoon di kohiok mooi do kikotumbayaan sondii o tangaanak soira do miromut om nogi
kaanu papasarabak pomusarahan di okreatif, imaginatif om okritis. Maya do kurikulum diti, kaanu tangaanak minsingilo do boros
Kadazandusun id pongiaan di otolinahas, poimpunong om oulud. Pongiaan om pambalajalan boros Kadazandusun id sikul
kapanahak do kosiwatan kumaa tangaanak do mongintutun, monginonong, guminawo om popotilombus do adat, koubasanan,
kotumbayaan sandad om tungkus tinaru Kadazan om Dusun.
Pongiaan om pambalajalan do boros Kadazandusun diti nogi kaanu manahak do kosiwatan kumaa tangaanak mantad tinaru suai i
aanangan minsingilo do boros Kadazandusun montok mongintutun om mangarati adat, koubasanan, kotumbayaan sandad om
tungkus tinaru Kadazan om Dusun.
Pongiaan om pambalajalan Kurikulum Standard Boros Kadazandusun id sikul tosiriba diti monokodung do angkab Rukun Negara,
Dasar Pendidikan Kebangsaan om Falsafah Pendidikan Negara montok do momodimpot do kotoronongon om piunungan toinsanan
tinaru id pogun Malaysia. Suang nopo do pongiaan om aktiviti kurikulum id Kurikulum Standard Boros Kadazandusun Sikul Tosiriba
diti nga kokomoi do toilaan, kabaalan boros, koubasanan, woyo toluud, tungkus koubasanan om kotumbayaan tinaru i koponguhup
do popoingkawas koburuon koinanon, sunduan, pomusarahan om topurimanan tangaanak.
1
TUDU
Tudu nopo do Kurikulum Standard Boros Kadazandusun montok sikul tosiriba diti nga momogonop kabaalan boros tangaanak
mooi do kaanu nodii yolo momoguno do boros Kadazandusun di kotunud, oulud om olinuud id piromutan di mogisuai-suai
koyuuyuon.
DIMPOTON
Id kolimpupuson do Toun 6 kaanu tangaanak do :
Miromut miampai kotumbayaan sondii kumaa tambalut om tulun suai id koyuuyuon formal om au formal.
Mambasa om mangarati do suang mogikawo-kawo teks id boros Kadazandusun montok mananom sunduan do aanangan
mambasa.
Monginonong om mangarati ponuatan di okreatif id boros Kadazandusun om mananom sunduan guminawo kolumison
boros.
dimpoton do tangaanak id
Poinlongkod do tangaanak
Mogisuai-suai kabalantasan, koporokisan, ralan balajal, koinabasan om koburuon tangaanak id pambalajalan do Boros
Kadazandusun. Mooi do odimpot o potensi pambalajalan tangaanak, oponsol do papanahon o pongiaan di momoguno mogikawo3
Id abad ko-21 diti, oponsol o koilan momoguno komputer tu teknologi nopo diti nga teknologi piromutan di gunoon do timpu baino
montok maganu om papatayad koilaan. Pomogunaan kakamot media elektronik om kapamansayan pionitan id internet kaanu
manahak kosiwatan di tosima kumaa tangaanak do miromut om mogiilang toilaan. Ogumu koilaan di aanu mantad Teknologi
Koilaan om Pionitan diti. Soira momproses do koilaan di naanu kiguno o pomusarahan di okritis montok momili koilaan di kosudong.
Oponsol o koilaan do tangaanak do momoguno boros Kadazandusun mooi do kaanu papatayad do koilaan di efektif, kotunud,
okreatif om kohiok. Aspek woyo toluud om mamasok oponsol nogi do pasandadon mooi do kitonggungan om kidisiplin o tangaanak
soira mogihum, momproses om poposunud kawagu do koilaan.
v.
Pontaksiran Pambalajalan
Pontaksiran pambalajalan nopo do gunoon nga pontaksiran di potilombus. Pontaksiran di potilombus kaanu manahak koilaan
kumaa mongingia kokomoi taang koinabasan tangaanak do standard pambalajalan. Pointilombus o pontaksiran woyo formatif diti
om okon ko miagal do pontaksiran woyo sumatif tu papanahon id koowian iso-iso timpu pambalajalan. Kawasa do papanahon o
pontaksiran woyo formatif maya pongintangan om maya mogikawo-kawo aktiviti lisan om ponuatan. Koduo-duo pontaksiran diti
kaanu popokito koyuuyuo kalantayon pambalajalan tangaanak.
vi.
Prinsip di pasandadon id Kurikulum Boros Kadazandusun nopo nga papapanggor sahsiah di tosonong. Pasandadon nogi toinsanan
woyo toluud id pambalajalan Boros Kadazandusun mooi do awangun songulun mamasok di kiwoyo toluud, kiimatu om otoronong .
popoingkawas
kabaalan boros miagal di poinsuat id standard ponuangan om pambalajalan. Sabaagi iso poomitanan, soira do mongia do
kabaalan kolumison boros, kopisoungko nogi o kabaalan suai miagal ko kabaalan mokinongou, moboros, mambasa om monuat id
pongiaan dii. Ponginsamakan woyo modular diti manahak nogi do panatalan kumaa pongiaan om pambalajalan kabaalan boros
di touvai kumaa kabaalan boros di apangkal miagal id siriba diti:
1.0
Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do mokinongou, mongintutun om mamarait do tuni di norongou mantad mogisuaisuai tadon, mokinongou, mongintutun, mamarait om popisuai tuni do pimato boros Kadazandusun, mokinongou, mongintutun om
mamarait do boros miampai momoguno pomoroitan om loyuk di kotunud, manahak do tisuli kokomoi koilaan di norongou, moboros
miampai momoguno do boros di kotunud, oulud om olinuud tumanud koyuuyuon, status, umul om koulunan om popolombus
topurimanan om pomusarahan di oulud om olinuud id intoraksi sosial miampai momoguno do boros, pomoroitan om kolooloyuko di
kotunud.
Poinhanggum nopo id standard pambalajalan diti nga kabaalan mokinongou om popolombus kawagu do tuni, boros, frasa om ayat
di norongou mantad mogisuai-suai tadon. Mokinongou om moboros nopo nga iso kabaalan di touvai montok literasi. Ii nodii poogi
do unsubon o tangaanak do minsingilo do woyo mokinongou di kotunud om tumimpuun do minsingilo do moboros mantad taang
popolombus do tuni di kotunud om kumaa nogi do popolombus do boros, frasa om gisom no do kaanu popolombus do ayat di
kotunud, oulud om olinuud montok mogikawo-kawo koyuuyuo. Oponsol nogi do poiaon kumaa doid tangaanak o loyuk om rima di
kotunud montok popolombus iso-iso tuni, boros, frasa om ayat. Suai ko mantad dii, minog nogi do poiaon kumaa doid tangaanak
o koilaan miromut maya lisan om okon ko lisan. Aktiviti nopo di kosudong do papanahon montok do kabaalan diti nga aktiviti
minsingumbal, manahak tisuli, mangarati om momoguno do koilaan di norongou. Toinsanan aktiviti diti kawasa do huliton mooi do
kogirot o pomogunaan do pancaindera do tangaanak om pointounda tomoimo do miromut.
7
KABAALAN MAMBASA
Id kolimpupuson do Toun 6 , kaanu o tangaanak do mongija mogikaakawo boros, mongintutun om momungaran nunu i okito,
orongou, osingud, oroso , akama om opurimanan, kaanu mambasa mogikaakawo boros, frasa om ayat miampai momoguno do
pomoroitan di kotunud, kaanu mambasa montok mangarati om manahak do tisuli kumaa koilaan di nabasa, kaanu popoilo
kawagu do koilaan di nabasa miampai momoguno mogikaakawo bahan om manahang do teks di nabasa
Id kabaalan diti, oponsol do kaanu o tangaanak do mongintutun tuni do 29 pimato Boros Kadazandusun tu iti nopo nga koilaan di
touvai no kopio montok kabaalan mambasa. Koilaan diti koponguhup id kabaalan popolombus boros, frasa, ayat mintootoiso om
ayat di mogikawo-kawo loyuk om kopolombusan. Montok iso pongiaan kabaalan mambasa di kohiok, unsubon o mongingia do
momoguno teks mantad sinding, hiis, tangon toi ko bukakak, tu kounsub iti do tangaanak om nogi kagayat do ginawo diolo. Montok
kabaalan mongija, potimpuunon do popoia mantad mongintutun tuni pimato kumaa tuni do fonem om putul boros gisom no owonsoi
iso boros di kotunud.
3.0
KABAALAN MONUAT
Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do momoguno do ralan ponuatan di pointunud, kaanu poposuat kawagu nunu i
okito, orongou, oroso, osingud, akama om opurimanan, kaanu monuat mogikaakawo ayat miampai momoguno boros, ayat om
tanda basa, format om puralan boros di kotunud, kaanu mongoput sorita miampai momoguno do boros om ayat di kotunud om
olinuun.
Timpuunon nopo do popoia id kabaalan diti nga kabaalan mongigit pinsil di pointunud. Oponsol do pasandadon kabaalan diti mooi
do oubas dii o tangaanak do monuat momoguno ralan di pointunud. Panatalan nopo do kabaalan diti nga papawakas tuhat tunturu
om longon, popomogot kabaalan motor, popoingkawas kabaalan visual om koordinasi mato om longon mooi do kaanu dii o
tangaanak monginobos kabaalan monuat di touvai kopio. Suai ko mantad dilo, hontolon nogi id kabaalan diti o koilaan monuat
8
4.0.
Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu tangaanak maganu, popolombus om monusui koilaan kokomoi do tungkus koubasanan tinaru
Kadazan om Dusun maya mogikawo-kawo aktiviti di kohiok.
Pongiaan do kabaalan kolumison boros montok Toun 1 diti manahak panatalan kumaa pambalajalan di kohiok maya aktiviti di
kohiok om kagayat ginawo miagal ko momonsoi buuk tonini, poster, kolaj, kaad om nogi maya aktiviti manangon, suminding,
minsingkono, sumayau om popolombus hiis. Maya kabaalan kolumison boros diti kaanu nogi o tangaanak do kosiwatan
mongintutun, minsingumbal om monginonong do tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun maya mogikawo-kawo aktiviti di
kohiok om kosudong. Aktiviti-aktiviti diti kaanu papasarabak kaanangan do tangaanak kumaa minsingilo do boros Kadazandusun om
nogi kaanu popoingkawas imaginasi tangaanak. Komponen diti manahak kosiwatan kumaa tangaanak do mokinongou boros
Kadazandusun mantad mogisuai-suai tadon miagal ko mantad sinding tangaanak, hiis koubasanan om susuyan di kosudong. Suai
ko mantad dii, kaanu nogi o tangaanak ngawi do momoguno do boros Kadazandusun id koyuuyuo di mogisuai-suai miagal ko id
pamansayan buuk tonini, poster, kolaj om kaad om nogi maya aktiviti manangon, suminding, minsingkono, sumayau om
popolombus hiis. Oponsol kopio do unsubon o tangaanak maya boros pangarayou montok iso-iso asil di nowonsoi toi ko
pinolombus. Pongunsuban kaanu popogirot kotumbayaan sondii do tangaanak om kaanu nogi poposunduan do aanangan balajal.
Suai ko mantad dii, kaanu nogi iti do mananom topurimanan do monginsonong asil kalaja om nogi mongunsub pomusarahan di
okreatif.
SISTOM BOROS
Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do mongintutun om momoguno do 29 pimato Boros Kadazandusun id lisan om
ponuatan, kaanu momoguno mogikaakawo sompuruan boros, kaanu momonsoi mogikaakawo boros, frasa om ayat di agramatis om
momoguno do tanda basa di kotunud, kaanu momoguno do Kopomoroitan Ginumu om Tukadan id lisan ponuatan.
Abaagi o sistom boros Kadazandusun id piipiro komponen: fonetik om fonologi, sistom ijaan, puralan boros, tukadan, kopomoroitan
ginumu om tinimungan boros. Oponsol do poiaon koilaan momoguno puralan boros kumaa tangaanak di minsingilo do boros
Kadazandusun mooi do kaanu o tangaanak do momoguno boros Kadazandusun di kotunud om oulud.
5.1
Fonetik om Fonologi
Oponsol do posunudon kumaa do tangaanak o koilaan mamarait om momoguno loyuk om kopolombusan di pointunud mooi do koilo
o tangaanak do mamarait boros om ayat, om nogi kaanu o tangaanak do popolombus komoyon di kotunud kumaa tulun suai. Suai
ko mantad dii, oponsol nogi o koilaan diti mooi do kaanu o tangaanak do mangarati boros om komoyon do tulun suai id
pilumaagan tikid tadau. Kawo ayat di oponsol do oilaan tangaanak do popolombus miampai momoguno pomoroitan om loyuk miagal
id siriba.
a) Ayat Toomod
b) Ayat Pongudio
c) Ayat Ponuhuan
d) Ayat Kotigagan
5.2
Sistom Ijaan
Oponsol kopio do posunudon kumaa do tangaanak o sistom ijaan boros Kadazandusun mooi do kaanu o tangaanak do momonsoi
ponuatan di pointunud om oulud. Id sistom ijaan minog do inoboson do tangaanak o piipiro aspek mooi do kaanu do momonsoi
ponuatan di poimpunong. Pointayad id siriba diti, toinsanan aspek di oponsol do oilaan:
a)
b)
c)
d)
e)
5.3
Puralan Boros
Morfologi nopo nga iso gana toilaan i monoriuk pamansayan iso-iso boros id aspek struktur, bontuk om ponompipian
boros. Pointayad id siriba diti nopo nga aspek di okito id morfologi.
(a)
Struktur Boros
i) Boros Sandad
ii) Boros Noolos
(b)
Bontuk Boros
i) Boros Mintootoiso
ii) Boros Nosugkuan
iii) Boros Misompuru
iv) Boros Misaup
(c)
(d)
Sompuruan Boros:
i) Boros Ngaran
ii) Boros Maan
iii) Boros Ula
iv) Boros Toguangon
11
Sintaksis nopo nga iso ponoriukan kokomoi pamansayan ayat. Aspek sintaksis di oponsol do oilaan do tangaanak id sikul
tosiriba nopo nga miagal di pointayad id siriba diti :
a)
b)
c)
d)
5.4
Tanda Basa
Oponsol do koilo o tangaanak momoguno do tanda basa id piromutan mooi do kaanu popolombus boros Kadazandusun di
pointunud om oulud id kobooboroso om nogi id ponuatan. Id piromutan maya ponuatan oponsol do kaanu o tangaanak
momoguno do tanda basa di kotunud mooi do kaanu popolombus pomusarahan toi ko koilaan di pointunud om kirati. Id
piromutan lisan, oponsol do koilo o tangaanak momoguno do tanda basa miagal ko koma om nokta mooi do kolombus
kopio nunu o komoyon diolo.
5.5
Tukadan
Poinhanggum no id tukadan o boros mikagos, poiradan om poniriban i oponsol do poiaon kumaa tangaanak mooi do kaanu
nodii mongintutun om momoguno do tukadan id lisan toi ko ponuatan montok popokito iso ponginabasan do boros di
takawas.
Nota:
Montok popomogot toilaan kokomoi puralan boros Kadazandusun kawasa do momorujuk do buuk Puralan Boros
Kadazandusun id Sikul i pinalabus do Boogian Popotounda Kurikulum, Komontirian Palajalan Malaysia.
12
PONUANGAN KURIKULUM
Ponuangan kurikulum nopo nga iso poingkawasan kawawagu id ponginabasan koilaan om oponsol do onuan kapanatalan tu iti no
kabaalan di koponguhup do tangaanak id koposion tikid tadau om id ponginabasan toilaan. Ponuangan kurikulum i pasandadon id
pongiaan boros Kadazandusun nopo nga miagal id siriba.
i.
Kabaalan Momusorou
Kabaalan momusorou di okritis om okreatif pinosuang id standard pambalajalan mooi do kaanu o tangaanak do monolibamban
kobolingkangan, maganu kootuson om kaanu popolombus do koilaan di kotunud kokomoi iso-iso ahal miampai momoguno boros di
efektif.
ii.
Pasandadon o kabaalan diti id standard pambalajalan mooi do kitonggungan o tangaanak id pambalajalan diolo. Poinhanggum id
kabaalan diti o kabaalan balajal om kabaalan maganu koilaan montok popotounda do tangaanak do
monginobos koilaan di
potilombus.
iii.
Kabaalan momoguno do Teknologi Koilaan om Piromutan nopo nga kabaalan abad ko-21. Kabaalan nopo di poinhanggum nga
kabaalan momoguno kakamot multimedia miagal ko komputer montok momonsoi om momongo kalaja sikul om nogi momoguno
mogikawo-kawo koilaan mantad multimedia miagal ko mongintong dokumentari televison om maganu koilaan mantad internet. Suai
ko mantad dii, kaanu nogi do kosiwatan o tangaanak do papaatod om monorimo do e-mel, mamalayag piromutan elektronik
montok mogihum om papatayad koilaan om milumaag miampai tulun suai maya piromutan sosial miagal ko Facebook om
Twitter.
13
Oponsol do pasandadon o woyo toluud miagal ko woyoo guminawo pogun sondii om kopuriman sunduan mamasok id standard
pambalajalan mooi do awangun o tangaanak di kiwoyo toluud om oupus tomoimo do pogun sondii.
v.
Mogisuai-suai koporokisan
Okito nogi id suang do standard pambalajalan diti o koponoinaan do koporokisan tangaanak di mogisuai-suai. Okito iti id suang do
standard pambalajalan, miagal ko koponoinaan koporokisan kinestetik maya aktiviti di noulud id standard pambalajalan kabaalan
kolumison boros.
vi.
Kopogonuan Toilaan
Koilaan om ponuangan nopo di pohontolon id standard pambalajalan nga koilaan di naanu mantad mogikawo-kawo gana miagal do
gana koilaan Sains om Teknologi, Geografi, Sejarah, posorili do tangaanak om koilaan konsumerisme. Suai ko mantad dii,
ponuangan boros aanu nogi mantad surat abal om isu-isu timpu baino.
vii.
Mongindapu
Mooi do kaanu o tangaanak ngawi do monoguang karaaralano koposion timpu baino, minog nogi do pasandadon id pomusarahan
do tangaanak o kabaalan mongindapu. Montok popoburu koposion tangaanak, elemen mongindapu miagal ko kreativiti, inovasi
om inisiatif oponsol do posunudon kumaa tangaanak.
viii.
Kreativiti
Kreativiti nopo nga woyo di popokito kabaalan momonsoi iso-iso toinaon i au po insan kowonsoi do tulun suai maya imaginasi
tosonong do tosoosongulun. Soira do kaanu o tangaanak do papabanta asil kalaja toi ko popokito drama di okreatif, okito do
koimbulai o kaanangan do tangaanak, kotumbayaan sondii om kopuriman do kounsikahan montok kinalantayan sondii.
7.0 PONTAKSIRAN
Pontaksiran standard pambalajalan kawasa do papanahon maya piipiro woyo pontaksiran. Abaagi do duo kawo o woyo
pontaksiran diti:
14
kalas. Soira okito do mongingia o kobolingkangan diti, oponsol papanahon do mongingia o aktiviti suai di
kosudong om kaanu mongunsub do tangaanak dii do monginobos boros. Kosudong nogi o pontaksiran woyo formatif montok
mongintong kogisaman do tangaanak id kabaalan mokinongou om moboros. Pongisamakan di kawasa do gunoon montok
pontaksiran woyo formatif nopo nga maya folio, kalaja id tinimungan, pongimatan om maya aktiviti monginobos boros miagal ko
mambasa om kuiz.
Pontaksiran Woyo Sumatif
Papanahon o pontaksiran woyo sumatif maya poniisan toi ko panaasan formal. Maya pontaksiran diti, kaanu o mongingia ngawi
do monimung profil di popokito koburuon do tangaanak id monginobos do boros Kadazandusun. Kawasa do papanahon o
pontaksiran diti montok tosoosongulun tanak. Tudu nopo do pontaksiran woyo sumatif nga monipong om monimung koilaan
kokomoi standard om taang koinabasan do tangaanak minsingilo do boros Kadazandusun.
15
1.2
STANDARD PAMBALAJALAN
Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak do
mokinongou om
manahak tisuli' kumaa
tuni di norongou
mantad posorili'.
Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak momoguno
do pimato montok
Boros Kadazandusun.
1.1.2
17
SUANG STANDARD
STANDARD PAMBALAJALAN
1.3 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak do
popolombus boros om
ayat miampai
momoguno do
pomoroitan om loyuk di
pointunud.
1.4 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak do manahak
tisuli' di kosudong om
olinuud kumaa isoiso'
koilaan di norongou.
1.4.1 Kaanu mokinongou montok mongilo koilaan toponsol mantad mogikaakawo teks.
18
SUANG STANDARD
1.5
Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak do moboros
miampai momoguno do
boros om ayat di
pointunud, oulud om
olinuud.
STANDARD PAMBALAJALAN
1.5.1 Kaanu minsingumbal popolombus do ayat di otolinahas id pibarasan.
1.5.2 Kaanu minsingumbal momoguno ayat di otolinahas om olinuud id pilumaagan sosial.
1.5.3 Kaanu momoguno boros pomolohou di kotunud.
1.5.4 Kaanu poposunud do koilaan montok kumaa do wokon.
1.5.5 Kaanu momoguno boros om ayat di olinuud montok mokianu kointalangan.
1.5.6
1.6
Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak do
popolombus
topurimanan om
pomusarahan di oulud
om olinuud id
pilumaagan sosial.
19
STANDARD PAMBALAJALAN
2.1.1 Kaanu mongija' om popolombus do boros i
a) kivokal tanaru om toniba'
b) kipimato sigot
c) kikonsonan poloputon om au' poloputon
d) kipimato noolos
2.1.2 Kaanu mongija' om popolombus do boros
a) mintootoiso
b) nosugku
c) misompuru
d) misaup
2.2 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak do
popolombus frasa om
ayat miampai
momoguno pomoroitan,
loyuk om otus di
pointunud.
20
SUANG STANDARD
2.3 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak mambasa
mogikaakawo teks do
alantas.
STANDARD PAMBALAJALAN
2.3.1 Kaanu mambasa' ayat toomod do alantas.
2.3.2 Kaanu mambasa' mogikaakawo ayat miampai momoguno pomoroitan on loyuk di pointunud
tumanud tanda' basa'.
2.3.3 Kaanu mambasa' mogikaakawo teks miampai momoguno pomoroitan om loyuk di
pointunud .
2.4 Id kolimpupuson do Toun 2.4.1 Kaanu mambasa' montok monindu' komoyon boros.
6, kaanu o tangaanak
2.4.2 Kaanu mambasa' montok mangarati' komoyon boros tumanud konteks.
monginggumu'
tinimungan boros.
2.4.3 Kaanu momoguno do komoiboros montok mogihum rati' do boros.
21
SUANG STANDARD
2.5 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak do mangarati'
om manahak do tisuli'
kumaa koilaan di nabasa'.
STANDARD PAMBALAJALAN
2.5.1 Kaanu mangarati' om monompipi' koilaan di nabasa'.
2.5.3 Kaanu mongompuri do koilaan di nabasa'.
2.5.4 Kaanu tumanud nuludan koilaan toi ko' sorita' id teks.
2.5.5
2.6.1 Kaanu momoguno peta pomusarahan montok monimung koilaan mantad mogikaakawo
bahan di nabasa'.
2.7 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak manahang do
teks di nabasa'.
2.6.2
22
STANDARD PAMBALAJALAN
3.1 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak monuat
miampai momoguno
ralan ponuatan di
pointunud.
3.2 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak momonsoi
boros.
3.1.7
numbul.
3.2.2 Kaanu mongulud pimato toi ko' putul boros montok momonsoi boros.
3.2.3
23
SUANG STANDARD
3.3 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak do monuat
mogikaakawo ayat.
STANDARD PAMBALAJALAN
3.3.1 Kaanu mongulud boros montok momonsoi frasa tumanud bahan pongunsub.
3.3.2 Kaanu mongulud do frasa toi ko' ayat tumanud bahan pongunsub.
3.3.3 Kaanu monuat kawagu ayat miampai momoguno tanda' basa' di kotunud.
3.3.4 Kaanu momonsoi do frasa om ayat di tasaanang tumanud bahan pongunsub.
3.3.5 Kaanu momonsoi ayat mantad boros di pinatahak.
3.3.6 Kaanu momonsoi ayat mintootoiso' toi ko' ayat misompuru.
24
SUANG STANDARD
3.5 Id kolimpupuson do Toun 3.5.1
6, kaanu o tangaanak
3.5.2
momonsoi sorita' di
kohiok miampai
3.5.3
momoguno boros om
ayat di pointunud om
3.5.4
olinuud.
3.5.5
STANDARD PAMBALAJALAN
Kaanu manahak tonsi montok momogonop sorita'.
Kaanu papatayad tonsi di pinosuul montok momogonop sorita'.
Kaanu momili' om mongulud tonsi di pinosuul.
Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' monnguyad tonsi montok pomogonop sorita'.
Kaanu monuat kawagu sorita' id pangaan toniba'.
25
STANDARD PAMBALAJALAN
4.1 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak do monimung
koilaan maya'
mogikaakawo aktiviti di
kohiok.
4.1.1 Kaanu momoguno folio, buuk tonini', kolaj, buuk skrap, poster om suusuai po montok
popokito koilaan di notimung.
4.2 Id kolimpupuson do
Toun 6, kaanu o
tangaanak do koilaan
kokomoi tungkus
koubasanan tinaru
Kadazan om Dusun
maya mogikaakawo
aktiviti di kohiok.
4.2.1 Kaanu monimung do koilaan kokomoi tungkus koubasanan do tinaru Kadazan om Dusun.
4.2.4 Kaanu monurubung paganakan sondii' montok mongintutun tungkus koubasanan tinaru
Kadazan om Dusun.
4.2.5
4.2.6
26
STANDARD PAMBALAJALAN
5.1.1
5.1.2
5.1.3
5.1.4
5.2.3
5.2.4
27
SUANG STANDARD
5.4 Id kolimpupuson Toun 6,
kaanu o tangaanak
momonsoi mogikaakawo
boros om ayat id lisan
om ponuatan.
STANDARD PAMBALAJALAN
5.4.1 Kaanu momonsoi boros mintootoiso' mantad putul boros.
5.4.2 Kaanu momonsoi boros nosugku tumanud ponontudukan mongingia'.
5.4.3 Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' momoguno boros misompuru montok momonsoi
ayat.
5.4.4 Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' montok mongintutun boros misaup.
5.4.5 Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' montok mongintutun pananda wacana id ayat.
5.4.6 Kaanu tumanud ponontudukan mongingia' montok mongintutun patikol id ayat.
5.4.7 Kaanu momoguno tanda' basa'.
28
SUANG STANDARD
STANDARD PAMBALAJALAN
29
Terbitan: