Komposisi Fungsi
Penggabungan operasi dua fungsi secara berurutan akan menghasilkan sebuah fungsi baru. Penggabungan tersebut disebut komposisi fungsi dan hasilnya disebut fungsi komposisi.
2
A x f
B y g
C z
x A dipetakan oleh f ke y B ditulis f : x y atau y = f(x) y B dipetakan oleh g ke z C ditulis g : y z atau z = g(y) atau z = g(f(x))
3
A x f
B y gof g
C z
maka fungsi yang memetakan x A ke z C adalah komposisi fungsi f dan g ditulis (g o f)(x) = g(f(x))
4
contoh 1
f : A B dan g: B C didefinisikan seperti pada gambar
A a b B f
1 2 3
C p q
Jawab:
(g o f)(a) = ?
A a b f B
1 2 3
C p q
(g o f)(b) = ?
A a b f B
1 2 3
C p q
contoh 2
Ditentukan g(f(x)) = f(g(x)). Jika f(x) = 2x + p dan g(x) = 3x + 120 maka nilai p = .
8
Jawab:
f(x) = 2x + p dan g(x) = 3x + 120 g(f(x)) = f(g(x))
g(2x+ p) = f(3x + 120) 3(2x + p) + 120 = 2(3x + 120) + p 6x + 3p + 120 = 6x + 360 + p 3p p = 360 120 2p = 240 p p = 120
9
contoh 1
f:R R dan g : R R f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5 Tentukan: a. (g o f)(x) b. (f o g)(x)
11
Jawab:
f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5 a. (g o f)(x) = g[f(x)] = g(3x 1) = 2(3x 1)2 + 5 = 2(9x2 6x + 1) + 5 = 18x2 12x + 2 + 5 = 18x2 12x + 7
12
f(x) = 3x 1 dan g(x) = 2x2 + 5 b. (f o g)(x) = f[g(x)] = f(2x2 + 5) = 3(2x2 + 5) 1 = 6x2 + 15 1 (f o g)(x) = 6x2 + 14
(g o f)(x) = 18x2 12x + 7 (g o f)(x) (f o g )(x) tidak bersifat komutatif
13
contoh 2
f(x) = x 1, g(x) = x2 1 dan h(x) = 1/x Tentukan: a. (f o g) o h b. f o (g o h)
14
Jawab:
f(x) = x 1, g(x) = x2 1 dan h(x) = 1/x ((f o g) o h)(x) = (f o g)(h(x)) (f o g)(x) = (x2 1) 1 = x2 2 (f o g(h(x))) = (f o g)(1/x) = (1/x)2 2
15
f(x) = x 1, g(x) = x2 1 dan h(x) = 1/x (f o (g o h))(x) = (f(g oh)(x)) (g o h)(x)= g(1/x) = (1/x)2 1 = 1/x2 - 1 f(g o h)(x)= f(1/x2 1) = (1/x2 1) 1 =(1/x)2 2
16
contoh 3
I(x) = x, f(x) = x2 dan g(x) = x + 1 Tentukan: a.(f o I)(x) dan (g o I) b.(I o f) dan (I o g)
17
Jawab:
I(x) = x, f(x) = x2 dan g(x) = x + 1 (f o I)(x) = x2 (g o I)(x) = x + 1 (I o f)(x) = x2 (I o g)(x) = x + 1 (I o f)(x) = (f o I) = f
18
Menentukan Suatu Fungsi Jika Fungsi Komposisi dan Fungsi Yang Lain Diketahui
19
Contoh 1
Diketahui f(x) = 3x 1 dan (f o g)(x) = x2 + 5 Tentukan g(x).
20
Jawab
f(x) = 3x 1dan (f o g)(x) = x2 + 5 f?g(x)] = x2 + 5 3.g(x) 1 = x2 + 5 3.g(x) = x2 + 5 + 1 = x2 + 6 Jadi g(x) = (x2 + 6)
21
contoh 2
Diketahui g(x) = x + 9 dan (f o g)(x) = x2 6
maka f(x) = .
22
Jawab:
g(x) = x + 9 (f o g)(x) = f(g(x)) = x2 6 f(x + 9) = x2 6 Misal: x + 9 = y p x = y 9 f(y) = (y 9)2 6
23
24
contoh 3
Diketahui f(x) = x 3 dan (g of)(x) = x2 + 6x + 9 maka g(x 1) = .
25
Jawab:
f(x) = x 3; (g o f)(x) = g (f(x)) = x2 + 6x + 9 g(x 3) = x2 + 6x + 9 Misal: x 3 = y p x = y + 3 g(y) = (y + 3)2 + 6(y + 3) + 9 = y2 + 6y + 9 + 6y + 18 + 9
26
g(y) = y2 + 6y + 9 + 6y + 18 + 9 = y2 + 12y + 36 g(x 1) = (x 1)2 + 12(x 1) + 36 = x2 2x + 1 + 12x 12 + 36 = x2 + 10x + 25 Jadi g(x 1) = x2 + 10x + 25
27
Contoh 4
Diketahui f(x) = 2x + 1 dan (f o g)(x + 1)= -2x2 4x + 1 Nilai g(-2) =.
28
Jawaban:
f(g(x + 1))= -2x2 4x + 1 f(x) = 2x + 1 f(g(x))= 2g(x) + 1 f(g(x + 1)) = 2g (x + 1) + 1 2g(x + 1) + 1 = -2x2 4x 1 2g(x + 1) = -2x2 4x 2 g(x + 1) = -x2 2x 1
29
g(x + 1) = -x2 2x 1 g(x) = -(x 1)2 2(x 1) 1 g(2) = -(2 1)2 2(2 1) 1 = -1 2 1 = -4 Jadi g(2) = - 4
30
31