Anda di halaman 1dari 25

Serat Darmawasita

KGPAA Mangkunegara IV, 1878 M


;1; m]ihs/krpm/fini=siwi, winu/sit[fnNirmnit], nujWrislsw[g,

t]iwelsSsimuluf\

kszflS=k[l=w/si, wineli=an_za,

retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 1

srirnTaiku,

mr=sirpu[t]=sunJlul[nHs`i, mugpd[z[sTokN.

m]i=aikiwsitni=w=,

1 mrih sarkara pamardining siwi | winursita dnira manitra | nujwari Salasa Wage | tri wlas sasi Mulud | kasanga Dal sangkalng warsi | winling anngaa | sariranta iku | mring iki wasitaningwang | marang sira putrngsun jalu lan stri | muga padha ngstokna || Supaya manis cara mendidik anak diceriterakan bagaimana cara menulis bertepatan hari Selasa Wage 13 bulan Maulud
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 2

ke -9 dengan sengkalan tahun pesan ini ditujukan kepadamu terhadap nasihatku ini kepada putraku laki-laki dan perempuan harap semuanya memperhatikan ;2

;[rh[nsirwusFiwssmi,

sumurupPl[konNi=ages=, sun|tu/rikmul[n, mnu=s[as`ijlu,

ppnT/r[nFnVfumfi,

[n=[fovnutHgm, jlu[as`idaup\
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 3

[m=okknQini=ages=,

lwnKi[nnM/sufifwkKenWiji, ginwnB|fify.

2 rhne sira wus diwasa sami | sumurupa lakoning agsang | sun tuturi kamulane | manungsa stri jalu | ppantaran dnnya dumadi | nng donya nut agama | jalu stri dhaup | mngka kanthining agsang | lawan kinn marsudi dawakkn wiji | ginawan budidaya || Karena kalian sudah sama sama dewasa ketahuilah jalan kehidupan saya beritahu asal mulanya manusia perempuan dan laki-laki tidak banyak selisih usianya ketika dilahirkan di dunia menurut agama
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 4

laki-laki perempuan kawin sebagai teman hidup diperintahkan berusaha untuk memperpanjang benih dibekali segala akal budi. ;3

;[yk[m=oks]nni=fumfi, tumnF|[kKmr=snisKr, mn=usapkj[tT,

sinemBfnSkyun\

[ynF|munu=m]i=[wolu=w/ni, aizrnHsQgin,

retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 5

aikutegesSipun\

[wolu=[pfhtum]pPir,

mr=jnMm/g[nm]ihsnD=bukTi, k=dizinWinicr.

3 yeka mngka srananing dumadi | tumanduke marang saniskara | manungsa apa kajate | sinmbadan sakayun | yn dumunung mring wolung warni | ingaran asthagina | iku tgsipun | wolung pedah tumrapira | marang janma margane mrih sandhang bukti | kang dhingin winicara || Sebagai sarana hidup berlakunya pada segala sesuatu sesuai dengan maksud manusia
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 6

semua kehendak tercapai jika berpedoman pada delapan ajaran yang dinamakan asthagina itu artinya delapan manfaat bagimu yang ditujukan bagi manusia untuk mencari penghidupan yang lebih dulu dibicarakan. ;4 ;p=g[aotTnGel/ri=pmB|fi, w/nw/nsk[c=oghair, nutHi=jmnKl[ko[nN, rigenPi=klihaipun\

ffipm]ihmr=p[kolih, kt]igemigrpV,

m/g[nm]ihcukup\
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 7

aikuffim/g[nweruhai=psQi, limw(h[atu=aik.

pptNsTitipp]ikS,

4 panggaotan glaring pambudi | warna-warna sakaconggahira | nut ing jaman kalakone | rign ping kalihipun | dadi pamrih marang pakolih | katri gmi garapnya | margane mrih cukup | papat nastiti papriksa | iku dadi margane wruh ing pasthi | lima wruh etung ika || Pekerjaan sebagai upaya akal budi macam-macam sesuai kemampuanmu sesuai dengan masa terjadinya yang kedua tertib
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 8

menjadi sarana untuk memperoleh sesuatu yang ketiga, berhematlah jalannya agar kecukupan yang keempat, teliti dalam melihat sesuatu Itu menjadi jalan untuk mengetahui kepastian yang kelima, mengetahui perhitungan. ;5

;wtekH[fohm]i=butuhsari, kpi=nenemTberittnV, zunDkKenMr=kw(h[a, pi=pituveghkyun\

[p[pzinNnK=tnPk/fi, t[nBo[rosMr=a/t,

retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 9

pi=[wolunemenHi=sej,

sugihwtekKipun\

wtekKirs/wgLisHi=k=kinpTi, [ynBisk=m=kn.

5 watk adoh mring butuh saari | kaping nnm tabri ttanya | ngundhakkn marang kawruhe | ping pitu nygah kayun | ppenginan kang tanpa kardi | tan boros marang arta | sugih watkipun | ping wolu nmn ing sja | watkira sarwa glis ingkang kinapti | yn bisa kang mangkana || Tabiat jauh dari kebutuhan keseharian keenam, rajin dalam bertanya meningkatkan pengetahuan ketujuh, mengendalikan kehendak
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 10

keinginan yang tidak berguna tidak boros dalam keuangan kaya wataknya kedelapan, mempunyai kemauan yang keras mempunyai watak serba cepat dalam mengerjakan sesuatu kalau dapat demikian. ;6;

aze[fohkenF|/tni=k=ati, avedkKenRayuni=bfn\ [fnHnFelM`i=ssm[n, lnMlihweksSi=sun\

ajtumnHut=lnSilih, avufkKenFrjt\

retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 11

k[s/ornP]bwnir,

cmhweksSipun\

m]i=k=[pot=lwnK=sirsilihai, vt[naz}xpP.

6 angdohkn durtaning kang ati | anydhakkn rahayuning badan | dn andl mring ssamane | lan malih wkas ingsun | aja tuman utang lan silih | anyudakkn darajat | camah wkasipun | kasoran prabawanira | mring kang potang lawan kang sira silihi | nyatane angrrpa || Menjauhkan rasa iri mendekatkan pada keselamatan badan dapat dipercaya sesama dan lagi pesanku
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 12

jangan membiasakan berhutang dan meminjam mengurangi harga diri mendapat malu akhirnya kalah kewibawaanmu terhadap yang menghutangi dan yang meminjamimu kenyataannya minta dikasihani ;7

;luwihlrlrni=k=ati,

[aorky[w=otini=glH/t, k=wusHil=piynFe[lL, lipu/[rmu=[yn|ru,

lmunTzisu=kwmlih, yaikuaukumMir,

retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 13

[w=ozLi/wkKen|fuh,

ai=k=arnB|fify,

temhppa[s/o[fnNirfumfi, tnH[m/olnSsm.

7 luwih lara-laraning kang ati | ora kaya wong tininggal arta | kang wus ilang piandle | lipure mung yn turu | lamun tangi sungkawa malih | yaiku ukumira | wong nglirwakkn tuduh | ingkang aran budidaya | tmah papa asor dnira dumadi | tan amor lan ssama || Lebih sakit sakitnya hati tidak seperti orang yang ditinggalkan uang yang sudah hilang rasa percaya dirinya terlibur hanya ketika tidur
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 14

ketika bangun bersusah lagi itulah hukumannya orang yang tidak menuruti nasihat yang disebut budi dan akal sehingga hina rendah dalam kehidupannya tidak bergaul dengan sesama. ;8;

kfuwu=[zsyaz]nuhai, snlikkfisufukJiw, [azetM`i=kluputT[nN, [ynKenput]ni=sun\

ajkfik=wusWinuni, fu[phwusF/[bsir, pvCip[vCnC|kup\

retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 15

becikLinwnG[aotT,

k=supykyumnni=fumfi, mnulkM`i=s=sy.

8 kaduwunge saya angranuhi | sanalika kadi suduk jiwa | ngt mring kaluputane | yn kna putraningsun | aja kadi kang wus winuni | duph wus darbe sira | panci pancn cukup | bcik linawan gaota | kang supaya kayumananing dumadi | manulak mring sangsaya ||

Penyesalan yang semakin menjadi-jadi seketika seperti hendak bunuh diri ingat akan kesalahannya kalau dapat putraku janganlah terjadi seperti yang di atas
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 16

mentang-mentang engkau telah memiliki segalanya persediaan yang cukup lebih baik bekerja supaya hidupnya terlindungi terhindar dari kesengsaraan.

;rmBhmlihw/sitni=siwi, kwiknpt]pPi=ages=,

;9

k=k=[goai=slw[sS, mnisSi=[nt-luruh,

aze[fohkenM`i=slhtmPi, [w=ok=t]pSi[l=tt,
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 17

tnHg[wxzu, wicrlusK=m/fw, aikuftnKsenD|mr=ssmi, [w=ok=rumketHik.

9 rambah malih warsitaning siwi | kawikana patraping agsang | kang kanggo ing salawase | manising netya luruh | angdohkn mring salah tampi | wong kang trapsilng tata | tan agawe rngu | wicara lus kang mardawa | iku datan kasndhu marang ssami | wong kang rumakt ika || Ada lagi nasihat anakku ketahuilah akan tingkah laku hidup yang untuk digunakan selama lamanya manisnya hati yang halus
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 18

menjauhlah dari kesalahfahaman orang yang berperilaku sopan tidak akan membuat marah bicaralah halus yang menyenangkan itu tidak akan ditegur oleh sesama orang yang akrab itu ;10;

k/yxsepM`i=[rw=[zli=gih,

[w=ok=mnutM`i=crni=[b=os, wtekJemB/psb[nN,

[w=oanDpH[s/oaiku,

yekTi[ao[lhpz=gepBecik\ [w=omen_aikuvt,

[n=jbnP[kwuh,
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 19

[w=op]sj[solhair,

aiku[aorg[w[awk=nizlLi, [w=oz=[gotepnir.

10 karya rsp mring rewange linggih | wong kang manut mring caraning bngsa | watk jmbar pasabane | wong andhap asor iku | ykti olh panganggp bcik | wong mnng iku nyata | nng jaban pakewuh | wong prasaja solahira | iku ora gawe ewa kang ningali | wong nganggo tpanira || Membuat senang teman duduk orang yang menuruti aturan bangsanya pergaulannya luas orang yang merendahkan diri itu selalu memperoleh anggapan baik orang pendiam itu nyata berada di luar kesulitan
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 20

orang yang bertingkah laku bersahaja itu tidak membuat iri hati kepada orang yang melihat orang yang memakai tenggang rasa ;11

;aze[fohkenM`i=[fossyekTi, [w=ok=[azetHikuwtekKir, a[fohmr=bilai[n, m=knsul=zipun\

[w=ok=am]iha/jni=diri, [ykupzulhair, btinHuge/ripun\

retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 21

ai=lai/g}bni=bs,

[ykarnKlkuwnHi=k=becik\ m/g[nm]i=autm.

11 angdohkn mring dosa saykti | wong kang ngt iku watkira | adoh marang bilaine | mangkana sulangipun | wong kang amrih arjaning dhiri | yku pangulahira | batin ugripun | ing lair grbaning basa | yeka aran kalakuan ingkang bcik | margane mring utama || Menjauhkan dari dosa sejati orang yang selalu ingat itu wataknya jauh dari bahaya demikianlah persoalannya orang yang ingin mempunyai keselamatan diri itulah cara mengolahnya batin dan lahir
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 22

dalam lahirnya tercermin tingkah lakunya yang disebut tingkah laku yang baik jalannya menuju kepada keutamaan. ;12

;pupu[nTo[nN[goniNrfumfi, zugemMnm]i=ctu/aupy, m]ihtnBizu=pmunQi[n, k=dizinWeksSi=sun\

aniruwmr=k=becik\ kpi[nDoanurutT, m]i=k=bene/aiku,

retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 23

kpi=p[tTmilihaai=k=p[kolih , ffiknQi[n=[fov.

kt]iguguwk=vt,

12 ppuntone gonira dumadi | ngugmana mring catur upaya | mrih tan bingung pamundhine | kang dhingin wkas ingsun | anirua marang kang bcik | kapindho anuruta | mring kang bnr iku | katri gugua kang nyata | kaping pate miliha ingkang pakolih | dadi kanthi nng donya ||

Kesimpulan dari pada kalian di dunia taatilah empat upaya agar tidak bingung memilihnya yang pertama nasihatku menirulah kepada yang baik kedua, menurutlah
retype & convert to PDF by Suhadi Jogja Page 24

kepada yang benar ketiga, percayalah pada hal yang nyata keempat, pilihlah yang bermanfaat jadi pegangan di dunia

retype & convert to PDF by Suhadi Jogja

Page 25

Anda mungkin juga menyukai