PERSAMAAN TRIGONOMETRI
2) tan x cot x 2
Jawab
1
Dengan mengganti cot x
tan x
Maka persamaan
tan x cot x 2
1
tan x 20
tan x
tan 2 x 2 tan x 1 0
(tan x 1)(tan x 1) 0
Sehingga diperoleh
tan x 1
x arctan 1
5 9
x , , , ,...
4 4 4
Secara umum selesaian persamaan tan x cot x 2 adalah
1
x n n
4 4
3) 3 sin 2 x 2 cos2 x 2
Jawab
Karena
sin 2 x 2 sin x cos x, cos2 x 1 sin 2 x maka
3 sin 2 x 2 cos2 x 2
3(2 sin x cos x) 2(1 sin 2 x) 2
6 sin x cos x 2 2 sin 2 x 2
6 sin x cos x 2 sin 2 x 0
sin x(3 cos x sin x) 0
Sehingga diperoleh
sin x 0
x arcsin 0
x 0, ,2 ,3 ,...
Atau
3 cos x sin x 0
3 tan x 0
tan x 3
x arctan 3
x 710 34' ,2510 31' ,.....
4) sin x 2 cos x 1
Jawab
sin x 2 cos x 1
sin x 1 2 cos x
Dengan mengkuadratkan masing-masing bagian, diperoleh
sin 2 x (1 2 cos x) 2
sin 2 x 1 4 cos x 4 cos2 x
(1 cos2 x) 1 4 cos x 4 cos2 x
5 cos2 x 4 cos x 0
cos x(5 cos x 4) 0
Sehingga diperoleh
cos x 0
x arccos 0
3 5 7
x , , , ,..
2 2 2 2
Atau
5 cos x 4 0
4
cos x
5
4
x arccos
5
x 148 08' ,...
Setelah dicek ke dalam persamaan sin x 2 cos x 1 yang memenuhi adalah untuk
x 90, x 143 08'
Sehingga secara umum selesaian persamaannya adalah
x 0 n2 , n Z atau x 143 08'n2 , n Z
Soal-soal
Tentukan selesaian persamaa berikut ini.
1) cos 2 x cos 70 0
2) sin 2 x sin
3
3) tan 3x tan
4
1
4) cos 2 x
2
5) tan 2 x 3
1
6) sin 2 x
2
7) tan x cot x 2
8) 3 sin 2 x 2 cos2 x 2
9) sin x 2 cos x 1
10) sin 5x sin 3x 0
11) sin 3x sin x cos x
12) 2 cos2 x 11 cos x 6 0
13) 4 sin 2 x 3
14) tan 2 x 3
15) cot2 x 1
16) sec 2 x 2
17) 2 cos2 x 1
18) sin 3x 1
19) 4 cos2 2 x 3
20) tan 5x 1
21) cot 4 x 3
22) sin 2 x sin 2
23) cot x 3 tan x
24) sec x 1 tan x
25) 2 cos 2 x(1 sin x) 0
26) sin 2 x cos x
a b c
cos x sin x
a b
2 2
a b2 2
a b2
2
Sehingga
a b c
cos x sin x
a2 b2 a2 b2 a2 b2
c
sin cos x cos sin x
a b2
2
c
sin( x)
a2 b2
c
x arcsin
a b
2 2
c
x arcsin
a b
2 2
Contoh
1) Tentukan selesian persamaan
1
3 cos x 7 sin x
2
Jawab
Dengan membagi kedua bagian dari persamaan
3 cos x 7 sin x 2
Diperoleh
3 cos x 7 sin x 2
3 7 1
cos x sin x
4 4 2
Karena
3 7
sin , dan cos , 1310 25'
4 4
1
sin( x)
2
Sehingga
1
( x) arcsin 30 0 ,150 0 ,390 0 ,...
2
1
( x)
2
Karena
1310 25'
Maka
x 18 0 35' ,258 0 35' ,....
Secara umum selesesaian dari persamaan
3 cos x 7 sin x 2
Adalah
x 18 0 35' n(360 0 ) dan x 258 0 35' n(360 o )
Jawab
Dengan mengubah
cot 3x tan(90 0 3x)
Persamaan
tan 2 x cot 3x
tan 2 x tan( 90 0 3x)
0
Karena grafik fungsi tangen mempunyai periodik 180 maka diperoleh
2 x 90 0 3x,2 x 270 0 3x,2 x 450 0 3x,2 x 630 0 3x,2 x 810 0 3x,.....
5 x 90 0 ,5 x 270 0 ,5 x 450 0 ,5 x 630 0 ,5 x 810 0 ,...
x 15 0 ,84 0 ,90 0 ,126 0 ,162 0 ,....
2. Tentukan selesaian persamaan
cos 4 x sin 5x
Jawab
Dengan mengubah
sin( 90 0 4 x) cos 4 x
Persamaan
12 sin x 5 cos x 13
sin( 90 0 4 x) sin 5 x
Soal-soal
Tentukan selesaian persamaan trigonometri berikut ini.
1) sin x 3 cos x 2
2) 4 sin x 3 cos x 5
3) 12 sin x 5 cos x 13
4) 2 sin x 3 cos x 5
5) 3 sin x 4 cos x 2
6) 4 sin x 5 cos x 5
7) sin x 5 cos x 3
8) 3 sin x 7 cos x 2
9) sin 3x cos 2 x
10) sin 5x cos3x
11) tan 3x cot 2 x
12) sec 5x csc x
3x 2
13) cot 4 tan 3 x
3x 5x
14) csc 5 sec 8