Anda di halaman 1dari 12

 Menghitung Tinggi Tiang Lampu

(menurut buku Teknologi Pencahayaan oleh Drs. Muhaimin, M.T.)


Diketahui: Jarak Tiang ( JT) = 16 m
Lebar Lapangan (LL) = 87,6 m
1
TP = 0,577 (𝐽𝑇 + 3 𝐿𝐿)
1
= 0,577 (16 + 3 87,6)

= 26,08 m
Jadi, tinggi tiang A, B, C, D adalah setinggi 26,08 m

 Menghitung Jarak Lampu Dengan Titik Lampu

l = jarak titik dengan tiang


l

A
l = jarak titik yang akan diterangi dengan tiang

t = tinggi lampu
h
t h = jarak titik yang akan diterangi dengan lampu

A
l

a. Menghitung Jarak Lampu di Tiang


(tinggi tiang = 26,08 m. jarak antar lampu 0,4 m. diameter armatur = 0,562 m)
( jarak 4 armatur = ( 4 x 0,562) + (4 x 0,4) = 3,85 m)
 Tinggi pada lampu 1, 2, 3, 4
Tinggi tiang pada grup 1 = (26,08 – 3,85) + 0,47
= 22.7 m
 Tinggi tiang lampu 5, 6, 7, 8
Tinggi tiang pada grup 2 = (26,08 – 3,85) + (0,47 x 2) + (0,3)
= 23.47 m

 Tinggi tiang lampu 9, 10, 11, 12


Tinggi tiang pada grup 3 = (26,08 – 3,85) + (0,47 x 3) + (0,3 x 2)
= 24.24 m
 Tinggi tiang lampu 13, 14, 15, 16
Tinggi tiang pada grup 4 = (26,08 – 3,85) + (0,47 x 4) + (0,3 x 3)
= 25.01 m
 Tinggi lampu 17, 18, 19, 20
Tinggi tiang pada grup 5 = (26,08 – 3,85) + (0,47 x 5) + (0,3 x 4)
= 25.78 m
 Tinggi lampu 21, 22, 23, 24
Tinggi tiang pada grup 6 = (26,08 – 3,85) + (0,47 x 5 ) + (0,3 x 5)
= 26.08 m

b. Perhitungan Titik yang Diterangi dengan Lampu

l = jarak titik yang akan diterangi dengan tiang


h
t = tinggi lampu
t
h = jarak titik yang akan diterangi dengan lampu

A
l
 Pada lampu A1  Pada lampu A5
l A1 = √152 + 152 l A5 = √252 + 152
= 21,21 m = 29,15 m
hA1 = √𝑙𝐴12 + 𝑡𝐴12 hA5 = √𝑙𝐴52 + 𝑡𝐴52
= √21,212 + 22.72 = √29,152 + 23.47 2
= 31,06 m = 37,42 m
 Pada lampu A2  Pada lampu A6
l A2 = √252 + 152 l A6 = √252 + 252
= 29,15 m = 35,35 m
hA2 = √𝑙𝐴22 + 𝑡𝐴22 hA6 = √𝑙𝐴62 + 𝑡𝐴62
= √29,152 + 22.7 2 = √35,352 + 23.47 2
= 36,94 m = 42,43 m
 Pada lampu A3  Pada lampu A7
l A3 = √352 + 152 l A7 = √252 + 352
= 38,08 m = 43,01 m
hA3 = √𝑙𝐴32 + 𝑡𝐴32 hA7 = √𝑙𝐴72 + 𝑡𝐴72
= √38,082 + 22.7 2 = √43,012 + 23.47 2
= 44,33 m = 48,99 m
 Pada lampu A4  Pada lampu A8
l A4 = √452 + 152 l A8 = √252 + 452
= 47,43 m = 51,49 m
hA4 = √𝑙𝐴42 + 𝑡𝐴42 hA8 = √𝑙𝐴82 + 𝑡𝐴82
= √47,432 + 22.7 2 = √51,492 + 23.47 2
= 52,58 m = 56,58 m
 Pada
Padalampu
lampuA1A9 
 Pada
Padalampu
lampuA13
A5
2 2
A9 ==√15
l lA1 √3522++15
1522 A5 ==√45
llA13 √252+ +15 152
==21,21
38,08mm ==47,43
29,15m m
2 2 2
hA9 ==√𝑙𝐴1
hA1 √𝑙𝐴922++𝑡𝐴1
𝑡𝐴922 √𝑙𝐴52 ++𝑡𝐴5
hA5 ==√𝑙𝐴13
hA13 𝑡𝐴13
√38,0822++22,32 ==√47,43 2 2
==√21,21 24.2422 √21,212 + +25.01
23,092
==30,79
45,14mm ==53,62
37,19m m
 Pada
Padalampu
lampuA2A10  Pada lampu A14
 Pada lampu A6
2 2
√3522++15
A10 ==√25
l lA2 2522 A6 ==√45
llA14 √252+ +25 252
==29,15
43,01mm ==51,47
35,35m m
2+ 2+ 2 2 √𝑙𝐴14 2 + 𝑡𝐴14 2
√𝑙𝐴10
hA10 ==√𝑙𝐴2
hA2 𝑡𝐴2𝑡𝐴10 hA14 =
hA6 = √𝑙𝐴6 + 𝑡𝐴62
2

√43,0122++22,32 ==√51,47 2 2
==√29,15 24.2422 √35,352 + +25.01
23,092
==36,71
49,37mm ==57,22
42,22m m

 Pada lampu A3
Pada lampu A11 
 Pada lampuA15
Pada lampu A7
2 2
√3522++15
A11 ==√35
l lA3 3522 A7 ==√45
llA15 √252+ +35 352
==38,08
49,50mm ==57 m m
43,01
2+ 2 2 2 2
√𝑙𝐴72 ++𝑡𝐴7
hA7 ==√𝑙𝐴15 𝑡𝐴15
hA11 ==√𝑙𝐴3
hA3 2+
√𝑙𝐴11 𝑡𝐴3 2
𝑡𝐴11 hA15
==√57 2 + 25.012
√49,5022++22,32
==√38,08 24.2422 √43,01 2 + 23,092
==44,14
55,12mm ==62,24
43,28m m
 Pada
Padalampu
lampuA4A12  Pada lampu A16
 Pada lampu A8
2 2
√3522++15
A12 ==√45
l lA4 4522 A8 ==√45
llA16 √252+ +45 452
==47,43
57 m m ==63,63
51,49m m
2+ 2+ 2 2 hA16 = √𝑙𝐴16 2 + 𝑡𝐴162
√𝑙𝐴12
hA12 ==√𝑙𝐴4
hA4 𝑡𝐴4𝑡𝐴12 hA8 = √𝑙𝐴8 + 𝑡𝐴82
2
==√63,63 2 2
√572 +2 24.24
==√47,43 + 22,322 2
√47,432 + +25.01
23,092
==52,41
61,94mm ==68,36
56,43m m
 Pada lampu A17  Pada lampu A21
l A17 = √552 + 152 l A21 = √652 + 152
= 57 m =66,71 m
hA17 = √𝑙𝐴172 + 𝑡𝐴172 hA21 = √𝑙𝐴212 + 𝑡𝐴212
= √572 + 25.78 2 = √66,712 + 26.082
= 62,55 m = 71,62 m
 Pada lampu A18  Pada lampu A22
l A18 = √552 + 252 l A22 = √652 + 252
= 60,42 m = 69,64 m
hA18 = √𝑙𝐴182 + 𝑡𝐴182 hA22 = √𝑙𝐴222 + 𝑡𝐴222
= √60,422 + 25.782 = √69,642 + 26.082
= 65,69 m = 74,36 m
 Pada lampu A19  Pada lampu A23
l A19 = √552 + 352 l A23 = √652 + 352
= 65,19 m = 73,82 m
hA19 = √𝑙𝐴192 + 𝑡𝐴192 hA23 = √𝑙𝐴232 + 𝑡𝐴232
= √65,192 + 25.782 = √73,822 + 26.082
= 70,10 m = 78,29 m
 Pada lampu A20  Pada lampu A24
l A20 = √552 + 452 l A24 = √652 + 452
= 71,06 m = 79,06 m
hA20 = √𝑙𝐴202 + 𝑡𝐴202 hA24 = √𝑙𝐴242 + 𝑡𝐴242
= √71,062 + 25.782 = √79,062 + 26.082
= 75,59 m = 83,25 m

c. Perhitungan Lumen Tiap Lampu

Keterangan:

ω= sudut ruang
L=luas area yang terkena
cahaya (𝑚2 )

r= jarak lampu dengan tepi


area (m)

h= jarak lampu dengan titik


penerangan (m)
E = kuat penerangan (lux)
I = intensitas cahaya (cd)

∅ = arus cahaya (lumen)


𝐿 𝜋 102
 ω = 𝑟2 = 𝑟2

r = √ℎ2 + 102
𝐼
 E = ℎ2 -> I = Eℎ2

 I = 𝜔 -> ∅= ωℎ2
Sehingga rumus
mencari lumen yaitu:
∅ = Iω
= Eℎ2 ω
𝐿
= Eℎ2 𝑟 2
Kuat penerangan yang digunakan adalah 1100 lux pada penerangan stadion kelas I
(menurut buku Teknologi Pencahayaan oleh Drs. Muhaimin, M.T.)

 Pada lampu A1  Pada lampu A6


rA1 = √31,06 2 + 102 rA6 = √42,43 2 + 102
= 32,63 m = 43,59 m
𝐿 𝐿
∅ = Eℎ𝐴12 𝑟 2 ∅ = Eℎ𝐴62 𝑟 2
𝜋102 𝜋102
= 1100𝑥31,06 2 32,632 = 1100𝑥42,43 2 43,592
= 313.120,36 lumen = 327427,29 lumen
 Pada lampu A2  Pada lampu A7
rA2 = √36,94 2 + 102 rA7 = √48,99 2 + 102
= 38,27m = 50 m
𝐿 𝐿
∅ = Eℎ𝐴22 𝑟 2 ∅ = Eℎ𝐴72 𝑟 2
𝜋102 𝜋102
= 1100𝑥36,94 2 38,272 = 1100𝑥48,99 2 502
= 321.663,66 lumen = 331754,96 lumen
 Pada lampu A3  Pada lampu A8
rA3 = √44,33 2 + 102 rA8 = √56,58 2 + 102
= 45,44 m = 57,46 m
𝐿 𝐿
∅ = Eℎ𝐴32 𝑟 2 ∅ = Eℎ𝐴82 𝑟 2
𝜋102 𝜋102
= 1100𝑥44,332 45,442 = 1100𝑥56,58 2 57,462
= 328.828,95 lumen = 335071,27 lumen
 Pada lampu A4  Pada lampu A9
rA4 = √52,582 + 102 rA9 = √45,14 2 + 102
= 53,52 m = 46,23 m
𝐿 𝐿
∅ = Eℎ𝐴42 𝑟 2 ∅ = Eℎ𝐴92 𝑟 2
𝜋102 𝜋102
= 1100𝑥52,582 53,522 = 1100𝑥45,14 2 46,232
= 333.542,75 lumen = 329.471,52 lumen
 Pada lampu A5  Pada lampu A10
rA5 = √37,422 + 102 rA10 = √49,372 + 102
= 38,73m = 50 m
𝐿 𝐿
∅ = Eℎ𝐴52 𝑟 2 ∅ = Eℎ𝐴102 𝑟 2
𝜋102 𝜋102
= 1100𝑥37,422 38,732 = 1100𝑥49,372 502
= 322.593,14 lumen = 336.921,56 lumen
 Pada lampu A11  Pada lampu A17
rA11 = √55,12 2 + 102 rA17 = √62,55 2 + 102
= 56,02 m = 63,34 m
𝐿 𝐿
∅ = Eℎ𝐴12 𝑟 2 ∅ = Eℎ𝐴172 𝑟 2
𝜋102 𝜋102
= 1100𝑥55,12 2 56,022 = 1100𝑥62,55 2 63,342
= 334.560,58 lumen = 337.008,66 lumen
 Pada lampu A12  Pada lampu A18
rA12 = √61,94 2 + 102 rA18 = √65,69 2 + 102
= 62,74 m = 66,45 m
𝐿 𝐿
∅ = Eℎ𝐴122 𝑟 2 ∅ = Eℎ𝐴182 𝑟 2
𝜋102 𝜋102
= 1100𝑥61,94 2 62,74 2 = 1100𝑥65,69 2 66,452
= 336.818,49 lumen = 337.715,59 lumen
 Pada lampu A13  Pada lampu A19
rA13 = √53,622 + 102 rA19 = √70,102 + 102
= 54,54 m = 70,81 m
𝐿 𝐿
∅ = Eℎ𝐴132 𝑟 2 ∅ = Eℎ𝐴192 𝑟 2
𝜋102 𝜋102
= 1100𝑥53,622 54,542 = 1100𝑥70,102 70,812
=334.014,95 lumen = 338.679,88 lumen
 Pada lampu A14  Pada lampu A20
rA14 = √57,22 2 + 102 rA20 = √75,592 + 102
= 58,09 m = 76,25 m
𝐿 𝐿
∅ = Eℎ𝐴142 𝑟 2 ∅ = Eℎ𝐴202 𝑟 2
𝜋102 𝜋102
= 1100𝑥57,22 2 58,092 = 1100𝑥75,592 76,252
= 335.301,51 lumen = 339.618,67 lumen
 Pada lampu A15  Pada lampu A21
rA15 = √62,24 2 + 102 rA21 = √71,622 + 102
= 63,04 m = 72,31 m
𝐿 𝐿
∅ = Eℎ𝐴152 𝑟 2 ∅ = Eℎ𝐴212 𝑟 2
𝜋102 𝜋102
= 1100𝑥62,24 2 63,042 = 1100𝑥71,622 72,312
= 336.859,9lumen = 339.011,53 lumen
 Pada lampu A16
rA16 = √68,36 2 + 102
= 69,09m
𝐿
∅ = Eℎ𝐴162 𝑟 2
𝜋102
= 1100𝑥68,36 2 69,092
= 338.311,13 lumen
 Pada lampu A22
rA22 = √74,36 2 + 102
= 75,03 m
𝐿
∅ = Eℎ𝐴212 𝑟 2
𝜋102
= 1100𝑥74,36 2 75,032
= 339.430,94 lumen
 Pada lampu A23
rA23 = √78,29 2 + 102
= 78,93 m
𝐿
∅ = Eℎ𝐴232 𝑟 2
𝜋102
= 1100𝑥78,29 2 78,932
= 339.993,75 lumen
 Pada lampu A24
rA24 = √83,25 2 + 102
= 83,85m
𝐿
∅ = Eℎ𝐴242 𝑟 2
𝜋102
= 1100𝑥83,25 2 83,852
= 340.674,27 lumen

d. Pada tiang A, B, C, dan D lampu 1-24 perhitungan arus cahayanya menggunakan lampu
OSRAM 4000 Watt dengan 380.000 lumen tegangan 200 V dan cup base G38.

Lampu pada Lampu pada tiang


Daya lampu Daya lampu
tiang A dan D C dan B
1 4000 Watt 1 4000 Watt
2 4000 Watt 2 4000 Watt
3 4000 Watt 3 4000 Watt
4 4000 Watt 4 4000 Watt
5 4000 Watt 5 4000 Watt
6 4000 Watt 6 4000 Watt
7 4000 Watt 7 4000 Watt
8 4000 Watt 8 4000 Watt
9 4000 Watt 9 4000 Watt
10 4000 Watt 10 4000 Watt
11 4000 Watt 11 4000 Watt
12 4000 Watt 12 4000 Watt
13 4000 Watt 13 4000 Watt
14 4000 Watt 14 4000 Watt
15 4000 Watt 15 4000 Watt
16 4000 Watt 16 4000 Watt
17 4000 Watt 17 4000 Watt
18 4000 Watt 18 4000 Watt
19 4000 Watt 19 4000 Watt
20 4000 Watt 20 4000 Watt
21 4000 Watt 21 4000 Watt
22 4000 Watt 22 4000 Watt
23 4000 Watt 23 4000 Watt
24 4000 Watt 24 4000 Watt

e. Perhitungan Pemutus Pada Panel Utama


P = 24 𝑥 4 𝑥 4000 𝑤𝑎𝑡𝑡 𝑆
In = 𝑉
= 384.000 watt 451764,71
=
P = 𝑆𝑐𝑜𝑠𝜑 380
𝑃 = 1.188,85 A
S = 𝑐𝑜𝑠𝜑 KHA = 𝐼𝑛 𝑥 125 %
384000
S = (cos𝜑 diasumsikan = = 1188,85 𝑥 125 %
0,85
0,85) = 1.486,07 A
S = 451.764,71 VA Jadi, pada panel utama menggunakan
pengaman (MCCB) sebesar 1500 A

f. Perhitungan Pemutus Pada Panel Bagi


Disini, penerangan 4 tiang dengan 96 lampu akan dibagi menjadi 1 sub panel, sehingga
tiap panelnya akan dibagi menjadi 32 lampu.
P = 32 𝑥 4000 𝑤𝑎𝑡𝑡 𝑆
In = 𝑉
= 128.000 watt 150588,24
=
P = 𝑆𝑐𝑜𝑠𝜑 380
𝑃 = 396,28 A
S = 𝑐𝑜𝑠𝜑 KHA = 𝐼𝑛 𝑥 125 %
128000
S = (cos𝜑 diasumsikan = = 396,28 𝑥 125 %
0,85
0,85) = 49,53 A
S = 150.588,24 VA Jadi, pada panel utama menggunakan
pengaman (MCCB) sebesar 50 A

g. Menghitung Kebutuhan Daya Trafo Pada Stadion


Total daya lampu :
P = 24 𝑥 4 𝑥 4000 𝑤𝑎𝑡𝑡 = 384.000 watt
P = 𝑆𝑐𝑜𝑠𝜑
𝑃
S = 𝑐𝑜𝑠𝜑
384000
S = (cos𝜑 diasumsikan = 0,85)
0,85

S = 451.764,71 VA
INSTALASI PENERANGAN STADION

LAPORAN

untuk memenuhi tugas matakuliah Instalasi Listrik 2


yang dibimbing oleh Bapak Lukman Hakim, ST., MT.

PROGRAM STUDI TEKNIK LISTRIK


JURUSAN TEKNIK ELEKTRO
POLITEKNIK NEGERI MALANG
2018

Anda mungkin juga menyukai