SPESIFIKASI ALAT
24 jam 28hari
= 93,9955 kg/jam x x 1 bulanx 1bulan
1 hari
= 63164,9827 kg/bulan
m
Volume bahan = ρ
63164,9827 kg/bulan
Volume bentonite =
2200 kg/m3
= 28,7114m3/bln
Gudang = 2 : 1)
Lebar = ½.P
Volume =pxlxt
28,7114m3/bln = 2L. L .5
28,7114m3/bln = 10 L2
C-1
28,7114 m3/bln
L2 =√ =√2,8711
10
= 1,6944 m
P = 2L = 3,3889 m
2. Tangki CPO
Tipe : Silinder tegak dengan tutup atas berbentuk dish head dan tutup
bawah datar.
Kondisi Operasi:
Temperature = 30oC
ekanan = 1 atm
w
Kapasitas = V= ρ
9399,551
= = 10,5023 m3
895
24 jam
Vm = (10,5023m3/jam) x x 7 hari
1 hari
= 1764,3850 m3
C-2
Faktor keamanan 20 %, maka :
100
Vs = x Vm
80
100
= x 1764,3864
80
= 2.205,4812 m3 = 86830,02 in
Untuk tangki berukuran besar dan tertutup digunakan persamaan (3.1) dan(3.12)
Persamaan 3.12 :
8
D=3xH
Persamaan 3.1 :
4𝑥𝑉
H = 𝐷2 𝑥 𝜋
4𝑥𝑉
H= 8 2
( 𝑥 𝐻) x π
3
1/3 1/3
4xV 4 x 2.205,4812
H=( 8 2
) = ( 8 2
) = 7,3378 m = 288,8896 in
( ) xπ ( ) x 3,14
3 3
C-3
Diameter tangki dapat dihitung sebagai berikut :
8
D=3xH
8
= 3 x 7,3378 m
= 19,5674m = 77,3723 in
Tinggi bahan :
100 100
Hm = 120 x H = 120 x 7,3378 = 16,3062 m = 641,9769in
Pr . Ri
Ts = S.E-0,6Pr + C (pers 13-1 Browell& Young)
Dimana :
= Ph + 5 % Ph
Jika :
Ph = ρ x Hm x g
= 35,4704 psi
= 37,2440 psi
C-4
Jika material yang digunakan adalah carbon steel SA-285 grade C (table 13.1
= 13750 Psi
E = efisiensisambungan = 80 %
Dt 770,3723
Ri = jari-jari (m) = 2 = = 385,1862 in
2
Sehingga :
37,2440 x 385,1862
Ts = (13750 x 0,8)-(0,6x37,2440 ) + 0,125
1
= 1.4318 in ≈ 1 2 in
0,885 Pr .Ri
th = +C (pers 13-12 Brownell
F .E-0,1 Pr
& Young)
Maka :
3
= 1,2796 in ≈ 18 in
C-5
Perhitungan tutup jika th 1 3⁄8 in :
OD
OA
b
icr
ID
B A
Sf
Dari table 5.6 Brownell & Young untuk unsur tebal tutup 1 3⁄8 inch, diperoleh :
1
Sf = 48in
Icr =25⁄8 in
rc = D
Dimana :
𝐷𝑡
AB = – Icr
2
770,3723
= - 25⁄8= 382,5612in
2
BC = r – Icr
C-6
AC2 = BC2 – AB2
= 767,74732– 382,56122
= 443.082,8977 in
AC = √443.082,8977 = 665,6447 in
b = r – AC
Oa = th + b + Sf
= 110,1322 in = 2,7974m
= 288,8896 + 110,1322
= 399,0218 in = 10,1352m
𝑃𝑟
Tb = 0,3 x Dt√ 𝑆 +𝐶
37,2440
= 0,3 x 770,3723 √ + 0,125
13750
= 12,1531in = 0,3087m
C-7
3. Heater (HE-01)
Return bend
Data desain
Inner Pipe :
t1 = 30 oC (86 oF)
t2 = 60oC (140oF)
C-8
Annulus :
T1 = 148oC (298,4oF)
T2 = 148oC (298,4oF)
apabila A > 200 ft2, maka jenis heater yang digunakan Shell and Tube sedangkan
apabila A < 200 ft2 maka jenis heater yang digunakan double pipe exchanger.
Q
A = Ud.Δt
Q = 142.111,51 kJ/jam
= 563.614,26 Btu/jam
Menghitung Δt LMTD
C-9
0 Difference 54 -54
(𝑇1−𝑡2)−(𝑇2−𝑡1)
Δt LMTD =
𝐿𝑛𝑇1−𝑡2
𝑇2−𝑡1
(298,4−140)−(298,4−86)
= 𝐿𝑛298,4−140
298,4−86
= 184,08˚F
Q
A = Ud.Δt
563.614,26
= 60.184,4
= 51,03 ft2
C-10
Karena A < 200 ft2, maka digunakan tipe double pipe dengan ukuran
𝑼𝒄−𝑼𝒅
Rd = 𝑼𝒄 𝒙 𝑼𝒅
berikut :
C-11
Menentukan Temperatur kalorik
Pipa :
Pada t = 86 oF
µ = 2 cP
Annulus :
Pada T = 298,4 oF
µ = 0,13 cP
Δtc 212,4
= = 1,34 ; Kc = 0,18 ; Fc= 0.51 Fig.14, Kern
Δth 158,4
𝒉𝒊𝒐 𝒙 𝒉𝒐
Uc = 𝒉𝒊𝒐+ 𝒉𝒐
Untuk menghitung Uc, terlebih dahulu menghitung hio dan ho, dengan
C-12
Annulus : steam Inner pipe : Metil asetat
D2 = 3,068 Dp = 2,067 in
in = 0,1723 ft
= 0,2557 ft 𝜋𝐷 2
Ap = 4
20.726,01 𝑙𝑏/𝑗𝑎𝑚
3,14(0,25572 − 0,19832 ) = 0,0233ft2
= 4
= 890.388,93 lb/jam.ft2
= 0,0204 ft2
Reynold number, Rea
C-13
=
616,02 𝑙𝑏/𝑗𝑎𝑚 k = 0,077 Btu/jam ft.oF
0,1312 𝑓𝑡
cp = 0,48 Btu/lb oF
= 30.113,12lb/jam.ft2
1 1
𝑐𝑝 𝑥 𝜇 3 0,48 𝑥 9,68 3
( 𝑘 ) = ( 0,077 )
= 3,9223
1
ℎ𝑖 𝑘𝑐𝑝 𝑥 𝜇 3
= jH𝐷 ( 𝑘 )
Φ𝑝
0,077
= 60 𝑥 𝑥 3,9223
0,1723
= 105,2327 Btu/jam.ft2˚F
ℎ𝑖𝑜 ℎ𝑖 𝐼𝐷
= Φ x 𝑂𝐷
Reynold number, Rea Φ𝑝 𝑝
= 91,3821 Btu/jam.ft2˚F
Pada Tav = 298,4 oF
= 0,3388 lb/jam ft
Temperatur dinding tw
𝐷𝑒 𝑥 𝐺𝑎
Rea = ℎ𝑜
𝜇 Φ𝑎
tw = tc + ℎ𝑜 ℎ𝑖𝑜 x (Tc-tc)
+
Φ𝑎 Φ𝑝
0,1312 𝑥 30.113,12
= 1500
0,3388
= 113,54 + 1500+91,3821 x (298,4
= 11.680,39 – 223,54)
ℎ𝑜 = 287,78˚F
= 1500 Btu/jam ft2 oF
Φ𝑎
Pada tw = 287,78˚F
µw = 2,178 lb/jam.ft
μ
Φ𝑝 = (μw)0,14
C-14
9,68 0,14
= (2,178)
= 1,2322
ℎ𝑖𝑜
Hio = x Φ𝑝
Φ𝑝
= 91,3821 x 1,2322
= 112,6045Btu/jam.ft2˚F
𝒉𝒊𝒐 𝒙 𝒉𝒐
Uc = 𝒉𝒊𝒐+ 𝒉𝒐
𝟏𝟏𝟐,𝟔𝟎𝟒𝟓 𝒙 𝟏𝟓𝟎𝟎
Uc = 𝟏𝟏𝟐,𝟔𝟎𝟒𝟓+ 𝟏𝟓𝟎𝟎
Uc = 104,74Btu/jam.ft2˚F
1 1
= 𝑈𝑐 + Rd
𝑈𝑑
1 1
= 104,74 + 0,003
𝑈𝑑
1
= 0,0125
𝑈𝑑
Ud = 80
C-15
Menghitung Area (surface area) required
Q
A = Ud.Δt
563.614,26
= 80.184,4
= 38,42ft2
𝐴
Required length, L = 𝑎"
38,42
= 0,622
= 61,76ft
Diambil Lh =20ft
1 hairpin terdiri dari 2 pipa (n=2), maka jumlah hairpin yang diperlukan:
𝐿
Hairpin = 2.𝐿
ℎ
61,76
= = 1,5 ~ 2
2.20
Lkor = 2. 𝐿ℎ 𝑥 ℎ𝑎𝑖𝑟𝑝𝑖𝑛
= 2 x 20 x 2 = 80ft linier
C-16
Menghitung Luas permukaan perpindahan yang tersedia sebenarnya
A = Lkor x a”
= 80 x 0,6220
= 49,76ft2
Q
Udact = A.Δt
563.614,26
= 49,76 x 184,4
= 61,53ft2
Setelah didapat nilai Uc dan Udact, maka dapat dihitung nilai Rd:
𝑼𝒄−𝑼𝒅
Rd = 𝑼𝒄 𝒙 𝑼𝒅
𝟏𝟎𝟒,𝟕𝟒 − 𝟔𝟏,𝟓𝟑
= 𝟏𝟎𝟒,𝟕𝟒 𝐱 𝟔𝟏,𝟓𝟑
= 0,0067Btu/jam.ft2˚F
Rdhitung>Rddiperlukan (Memenuhi)
C-17
Menghitung Pressure Drop
= 0,0573ft
𝐷𝑒′ 𝑥 𝐺𝑎
Rea’ =
𝜇
= 5.101,81
0,264
f = 0,0035 + (𝑅𝑒𝑎′ )0,42 (Pers.3.47b Kern)
0,264
f = 0,0035 + (𝑅𝑒𝑝′ )0,42
= 0,0108
= 0,0080
𝜌 = 62,5b/ft3
𝜌 = 48,125 lb/ft3
4 𝑥 𝑓 𝑥 𝐺𝑎2 𝑥 𝐿
∆Fa = 2 𝑥 𝑔 𝑥 𝜌2 𝑥 𝐷𝑒 (Pers.6,14 Kern)
4 𝑥 𝑓 𝑥 𝐺𝑝2 𝑥 𝐿
∆Fp = 2 𝑥 𝑔 𝑥 𝜌2 𝑥 𝐷
= 0,02ft
𝐺𝑎
= 6,12ft
Va =
𝜌 𝑥 3600
= 0,13ft/s
𝑉2
∆Fi = 1 x (2𝑔)
= 0,00028ft
C-18
(∆𝐹𝑎+ ∆𝐹𝑖)𝑥 𝜌 ∆𝐹𝑝𝑥 𝜌
∆Pa = ∆Pp =
144 144
(Memenuhi (Memenuhi)
Tipe = Silinder tegak dengan tutup atas berbentuk dish head dan tutup
bawah datar
Kondisi Operasi
Temperature = 30oC
Tekanan = 1 atm
w
Kapasitas =V= ρ
8,459596
= = 0.0050 m3/ jam
1685
24 jam
Vm = (0.0050 m3/jam) x x 7 hari
1 hari
= 0,843449m3
C-19
Faktor keamanan 20 %, maka :
100
Vs = x 0,843449 = 1, 05431m3 = 37,2326 ft3
80
Tinggi tangki = H : D
Volume tangki :
π
Vs = x D3 x H (pers 3-2 Brownell & Young)
4
Maka :
π
Vs = 4 x D3 + 0,000076 . D3
3,14
1, 05431 = x 𝐷3 + 0,000076 . 𝐷3
4
1, 05431 = 0,785 . 𝐷3
3 1,05431
D =√ 0,785
= 1,103315 m = 43,437598425 in
Sehingga :
D= Hs = 1,103315 m = 43,4376 in
Tinggi bahan :
100 100
Hm = 120 x Hs = 120 x 1,103315 = 0,9194 m = 36,19685039 in
Pr . Ri
Ts = S.E-0,6Pr + C (pers 13-1 Browell & Young)
C-20
Dimana :
= Ph + 5 % Ph
Jika :
Ph = ρ x Hm x g
psia
= 15197,5441 N/m2 x 6892,857
= 2,2048 + 14,7
= 16,9048 psi
= 17,75014 psi
Jika material yang digunakan adalah carbon steel SA-285 grade C (table
= 13750 Psi
E = efisiensi sambungan = 80 %
Dt 43,4376
Ri = jari-jari (m) = 2 = = 21,7188 in
2
C-21
Sehingga :
17,75014 x 21,7188
Ts = (13750 x 0,8)- (0,6 x 17,75014 ) + 0,125
= 0,1601 m ≈ 3/16 in
0,885 Pr .Ri
th = +C (pers 13-12 Brownell & Young)
S.E-0,1 Pr
Maka :
= 0,1560in ≈ 3⁄16 in
OD
OA
b
icr
ID
B A
Sf
C-22
Dari table 5.6 Brownell & Young untuk unsur tebal tutup 3⁄16 inch, diperoleh :
sf = 11⁄2 in
Icr =9⁄16 in
rc = D
Dimana :
𝐷𝑡
AB = – Icr
2
- 9⁄16 = 21,1563in
43,4376
= 2
BC = r – Icr
=42,87512– 21,15632
=1390,688in
AC = √1390,688 = 37,2919 in
b = r – AC
C-23
Tinggi tutup atas :
Oa = th + b + Sf
= 7,8332 in
= 43,4376+ 7,8332
= 51,2709in
𝑃𝑟
Tb = 0,3 x Dt√ 𝑆 +𝐶
17,75014
= 0,3 x 43,4376 √ + 0,125
13750
= 0,5932in = 0,015m
5. Tangki Degumming
= 9.502,0061 kg/jam
C-24
Kondisi Operasi
Temperature : 30oC
Tekanan : 1 atm
= 20.951,92lb/jam
= 56,7599 lb/ft3
V
Volume bahan = ρ
20951,92lb/jam
= 56,7599 lb/ft3 x 1 jam
= 369,1324ft3
369,1324
Vt = = 461,4155 ft3
0,8
Misalkan : H = 1,5 D
= 𝜋⁄4 . 12
= 0,785 ft2
C-25
Volume tangki (Vt) = A x H
= 𝜋⁄4 . D2 . H
= 𝜋⁄4 . D2 . 1,5 D
461,4155 = 1,1775 . D3
3 461,4155
Dt =√ 1,1775
=7,3193 ft
= 87,8129in
Pr . Ri
Ts = S.E-0,6Pr + C (pers 13-1 Browell & Young)
Dimana :
E = efisiensi pengelasan
C = faktor korosi
C-26
Sehingga :
= 1,1 x 14,7
= 16,17 Psi
Dt 7,3177
Ri = = = 3,6589 ft = 43,9065 in
2 2
C = 0,125 in
E = efisiensi pengelasan
16,17 x 43,9065
Ts = (13750 x 0,8)-(0,6x16,17) + 0,125
= 0,1896in ≈ 3/16 in
0,885.Pr . Dt
Th = +C (pers 13-1 Browell & Young)
E.f-0,1P
Dimana : rc = Do
Do = Di + 2 ts
= 87,8129 + 2(0,1896)
= 88,1921 in
C-27
0,885 x 16,17 x 76,7052
Th = (13750 x 0,8)- (0,1 x 16,17) + 0,125
= 0,2396 ≈ 1/4 in
Dari table 5.6 Brownell & Young untuk unsur tebal tutup 1⁄4 inch, diperoleh :
Sf = 11⁄2 inch
r = 72 inch
Dimana :
Dt 87,8340
AB = – Icr = ─ 3/4
2 2
= 43,1670 in
= 87,0840 in
AC = 75,6322in
b = r – AC = 87,8340 –75,6322
= 12,2018in
C-28
Tinggi tutup atas (Oa) :
Oa = th + b + Sf
= 13,949in
Htot = H + 2 Oa
= 131,7194 + 2 (13,949)
= 159,6490 in = 13,3041ft
Menghitung pengaduk
Dimensi pengaduk
= 1/4 (2,4398)
= 0,61 ft
C-29
Tinggi impeller dari dasar tangki, (Zi) = 0,75 Da
= 0,75 x 2,4398
= 1.8299 ft
= 0,17 x 2,4398
= 0,4148 ft
V
N=
π x Da
250 m/mnt
= 2,4398
(3,14 x )m
3,281
1 hr
μ = 1,163 cp x 2,42 lb/(ft hr) x 3600 det
ρ x D2 x N
NRe = μ
C-30
Bilangan Daya (NP), untuk NRe = 770652.044 didapat Np = kT = 6,3 (McCabe
IV.)
Daya pengaduk, P
𝜌
P = kT x N3 x Da5 x 𝑔𝑐
56,7599
= 6,3 x 2,66673 x 2,43925 x 32,174
Kandungan filtrat :
20690,03211 lb / jam
V =
55,8888 lb / ft 3
= 370,1991 ft3/jam
= 46,1537gallon/menit
C-31
Dari tabel 19-13 Perry, ed.6 dipilih :
- Slow Filtering
- Panjang Drum : 18 ft
- Diameter Drum : 12 ft
46,1537 gallon/men it
Laju Alir Filtrat =
684 ft 2
syarat.
- Power : > 1 HP
C-32
Penentuan Power Rotary Drum Vakum Filter (P) :
= 3,42 HP
P = 3,42
0,8
= 4,275 ≈ 4 HP
7. Evaporator
Kondisi operasi :
Densitas = 0,8952g/cm3
= 895,2245kg/m3 = 55,8889lbm/ft3
F 9.384,8407kg/jam
= ρ = 895,2245kg/m3
= 10,4832m3
C-33
1) Menentukan ukuran tangki
= 12,5799m3
Direncanakan :
4
Maka H = 3 x D
1 3
VS = πD2 x 4D
4
π
= 3x D3
Volume tangki ( V )
VT = VS + Vh
9π
12,5799m3 = 24 x D3
D3= 10,6835m3
C-34
Untuk desain yang akan digunakan :
= 86,71 in
4
Tinggi silinder, HS = 3x D
4
=3x 2,2024m
= 2,9366m = 9.63ft
1
Tinggi head, Hh = x D
4
1
= 4 x 2,2024m
= 0,5506 m = 1,81 ft
= 2,9366 + 0,5506
= 3,4872m = 11,4408ft
a. Tebal shell
PR
T = SE-0,6P+ C ( perry and green, 1999 )
Dimana :
t = Tebal shell ( in )
DT 86,71
R = Jari – jari dalam tangki ( in ) = = = 1,1012m
2 2
= 3,6128ft = 43,3552 in
C-35
Jika material yang digunakan adalah carbon steel SA-285 grade C (table
= 13750 Psi
E = efisiensi sambungan = 80 %
V × HT
Tinggi cairan dalam tangki, HC = VT
10,4832 × 3,4872
=
12,5799
=2,9060m = 9,53 ft
= 114,41in
ρ(HC -1)
Tekanan hidrostatis, Ph = + 14,7 (pers. 3.17 Brownell, 1959)
144
55,8889 ×(9,53-1)
= + 14,7
144
= 18,0122psi
PDesain = (1 + 0,05) x Ph
= (1 + 0,05) x 18,0122psi
= 18,9128psi
18,9128 × 43,3552
TS = (13750 ×0,8)-(0,6 ×18,9128) + 0,125
= 0,3246in
C-36
Tebal shell yang digunakan adalah = 3⁄8 inch
b. Tebal tutup
PD
th = 2SE-0,2p + C
18,9128 × 86,71
= 2(13750 ×0,8)- (0,2 ×18,9128) + 0,125
= 0,32455in
kondisi operasi
148 °C
60 °C 105 °C
148 °C
Δtc = 148 – 60 = 88 °C
t h t c
Δt =
ln t h / t c
43 88
= = 62,8372 °C
ln 43 / 88
= 145,11 °F
C-37
Panas yang dibutuhkan (Q) = 224.075,4345kkal/jam x 3,968 Btu/kkal
= 889.131,3241 Btu/jam
= 60Btu/jam ft2℉
Q 889.131,3241
A=U =
D × ∆T 60 × 145,11
= 102,1253 ft2
Diameter luar, OD = 12 in = 1 ft
Maka:
Ap = πx OD x a1
= 3,14 x 1 x 3,3380
= 10,4813 ft2
C-38
Sehingga,
A 102,1215
Jumlah belitan yang dibutuhkan = A = = 9,7432 belitan = 10 belitan
p 10,4813
102,1215
Panjang linier tube koil, L = A/a1 = = 30,5936 ft
3,3380
= 1,25 ft
= 0,15 x 7,23
= 1,0838 ft
= 10 x 01 +[(10-1) x 1,25]+1,0838
= 22,3338 ft
8. Cooler
C-39
Gland Gland Gland
Return bend
Data desain
Inner Pipe :
T1 = 105oC (221oF)
T2 = 60oC (140oF)
Annulus :
t1 = 30oC (86oF)
t2 = 45oC (113oF)
C-40
3. Menentukan jenis Cooler
apabila A > 200 ft2, maka jenis heater yang digunakan Shell and Tube sedangkan
apabila A < 200 ft2 maka jenis heater yang digunakan double pipe exchanger.
Q
A = Ud.Δt
Q = 212.461,33 kJ/jam
= 842.621,63 Btu/jam
Menghitung Δt LMTD
81 Difference 27 54
(𝑇1−𝑡2)−(𝑇2−𝑡1)
Δt LMTD =
𝐿𝑛𝑇1−𝑡2
𝑇2−𝑡1
(221−113)−(140−86)
= 𝐿𝑛221−113
140−86
= 77,91˚F
C-41
Dari tabel 8 (Kern, 1965) dipilih UD untuk hot
Q
A = Ud.Δt
842.621,63
= 75.77,91
= 144,21 ft2
Karena A < 200 ft2, maka digunakan tipe double pipe dengan ukuran
C-42
4. Menghitung Rd ( Dirt factor ) yang dibutuhkan
𝑼𝒄−𝑼𝒅
Rd = 𝑼𝒄 𝒙 𝑼𝒅
berikut :
Pipa :
Pada t = 256 oF
µ = 1,15 cP
Annulus :
Pada T = 97 oF
µ = 0,71 cP
Δtc 54
= = 0,5 ; Kc = 0,25 ; Fc= 0,44 Fig.14, Kern
Δth 108
C-43
tc = 86 + 0,44(113 - 86) = 97,88˚F
𝒉𝒊𝒐 𝒙 𝒉𝒐
Uc = 𝒉𝒊𝒐+ 𝒉𝒐
Untuk menghitung Uc, terlebih dahulu menghitung hio dan ho, dengan
D2 = 12,09
Dp = 10,02 in
in
= 0,835 ft
= 1,0075 ft
𝜋𝐷 2
Ap =
D1 = 10,75 4
in 3,14 𝑥 0,8352
= 4
= 0,8959 ft
= 0,5473ft2
𝜋(𝐷22 −𝐷12 )
aa = 4
3,14(1,00752 − 0,89592 )
= 4
= 0,1668 ft2
C-44
Equivalent diameter, De
Menggunakan persamaan.6.3
Kern, 1965.
(𝐷22 −𝐷12 )
aa = 𝐷1
= 0,2373 ft2
𝑤
𝑤 Gp =
Ga = aa 𝑎𝑝
= 416.247,48lb/jam.ft2 = 37.727,95lb/jam.ft2
Rea
𝐷𝑒 𝑥 𝐺𝑎 𝜇 = 2,783 lb/jam ft
= 𝜇
𝐷𝑝 𝑥 𝐺𝑝
0,2373 𝑥 416.247,48
Rea = 𝜇
= 1,7908
0,835 𝑥 37.727,95
=
= 55.146,22 2,783
C-45
jH = 170 (Gambar.24, Kern) = 11.319,74
= 1 Btu/lb oF
k = 0,074 Btu/jam ft.oF
1 1
𝑐𝑝 𝑥 𝜇 3 1 𝑥 1,7908 3 cp = 0,53 Btu/lb oF
( 𝑘 ) = ( 0,363 )
1 1
𝑐𝑝 𝑥 𝜇 3 0,53 𝑥 2,783 3
= 0,8659 ( ) =( )
𝑘 0,074
1
ℎ𝑜 𝑘
𝑐𝑝 𝑥 𝜇 3 = 2,71
= jH𝐷 ( 𝑘 )
Φ𝑎
1
ℎ𝑖 𝑘
𝑐𝑝 𝑥 𝜇 3
1 = jH𝐷 ( 𝑘 )
= 170 𝑥 𝑥 0,8659 Φ𝑝
0,2373
0,074
= 224,9786 Btu/jam.ft2˚F = 42 𝑥 𝑥 2,71
0,835
= 10,09 Btu/jam.ft2˚F
ℎ𝑖𝑜 ℎ𝑖 𝐼𝐷
= Φ x 𝑂𝐷
Φ𝑝 𝑝
= 9,41 Btu/jam.ft2˚F
Temperatur dinding tw
Pada tw = 409,03˚F
ℎ𝑜
Φ𝑎
tw = tc + ℎ𝑜 ℎ𝑖𝑜 x (Tc-tc)
µw = 0,3146 lb/jam.ft +
Φ𝑎 Φ𝑝
μ 224,9786
Φ𝑎 = (μw)0,14 = 256,64 + x
9,41+224,9786
1,7908 0,14
(256,64 – 97,88)
= (0,3146)
C-46
= 1,2757 = 409,03˚F
ℎ𝑜 µw = 2,178 lb/jam.ft
Hio = Φ x Φ𝑎
𝑞
μ
Φ𝑝 = (μw)0,14
= 224,9786 x 1,2757
= 1,2322
ℎ𝑖𝑜
Hio = Φ x Φ𝑝
𝑝
= 91,3821 x 1,2322
= 112,6045 Btu/jam.ft2˚F
𝒉𝒊𝒐 𝒙 𝒉𝒐
Uc = 𝒉𝒊𝒐+ 𝒉𝒐
𝟏𝟏,𝟎𝟐𝟓𝟑 𝒙 𝟐𝟖𝟔,𝟗𝟗𝟗𝟖
Uc = 𝟏𝟏,𝟎𝟐𝟓𝟑+ 𝟐𝟖𝟔,𝟗𝟗𝟗𝟖
Uc = 10,62 Btu/jam.ft2˚F
1 1
= 𝑈𝑐 + Rd
𝑈𝑑
C-47
1 1
= 10,62 + 0,003
𝑈𝑑
1
= 0,0972
𝑈𝑑
Ud = 10
Q
A = Ud.Δt
842.621,63
= 77,91.10
= 1.051,15ft2
𝐴
Required length, L = 𝑎"
1.051,15
= 2,814
= 373,54ft
Diambil Lh = 20ft
1 hairpin terdiri dari 2 pipa (n=2), maka jumlah hairpin yang diperlukan:
𝐿
Hairpin = 2.𝐿
ℎ
373,54
= = 9,3 ~ 10
2.20
C-48
Maka jumlah hairpin yang digunakan = 10 buah
Lkor = 2. 𝐿ℎ 𝑥 ℎ𝑎𝑖𝑟𝑝𝑖𝑛
= 2 x 20 x 10
= 400ft linier
A = Lkor x a”
= 400 x 2,814
= 1.125,6ft2
Q
Udact = A.Δt
842.621,63
= 1.125,6 x 77,91
= 9,6090ft2
Setelah didapat nilai Uc dan Udact, maka dapat dihitung nilai Rd:
𝑼𝒄−𝑼𝒅
Rd = 𝑼𝒄 𝒙 𝑼𝒅
𝟏𝟎,𝟔𝟐 – 𝟗,𝟔𝟎𝟗𝟎
= 𝟏𝟎,𝟔𝟐 𝐱 𝟗,𝟔𝟎𝟗𝟎
= 0,0099Btu/jam.ft2˚F
C-49
Rd yang diperlukan = 0,003Btu/jam.ft2˚F (Tabel 8. Kern, 1965)
Rdhitung>Rddiperlukan (Memenuhi)
= 0,112ft
𝐷𝑒′ 𝑥 𝐺𝑎
Rea’ =
𝜇
= 25.955,42
0,264
f = 0,0035 + (𝑅𝑒𝑎′ )0,42 (Pers.3.47b Kern)
0,264
f = 0,0035 + (𝑅𝑒𝑝′ )0,42
= 0,0072
= 0,0087
𝜌 = 62,5b/ft3
𝜌 = 55,94 lb/ft3
4 𝑥 𝑓 𝑥 𝐺𝑎2 𝑥 𝐿
∆Fa = 2 𝑥 𝑔 𝑥 𝜌2 𝑥 𝐷𝑒 (Pers.6,14 Kern)
4 𝑥 𝑓 𝑥 𝐺𝑝2 𝑥 𝐿
∆Fp = 2 𝑥 𝑔 𝑥 𝜌2 𝑥 𝐷
= 5,47ft
𝐺𝑎
= 0,01ft
Va = 𝜌 𝑥 3600
= 1,85ft/s
𝑉2
∆Fi = (2𝑔)
C-50
= 0,053ft
(Memenuhi) (Memenuhi)
Tipe : Silinder tegak dengan tutup atas berbentuk dish head dan tutup
bawah datar
Kondisi Operasi
Temperature = 30oC
Tekanan = 1 atm
w
Kapasitas =V=ρ
2.899,966
= = 3,6616 m3/jam
792
24 jam
Vm = (3,6616 m3/jam) x x 7 hari
1 hari
= 615,1443m3
C-51
Faktor keamanan 20 %, maka :
100
Volume tangki = x Vm
80
100
= x 615,1443
80
Untuk tangki berukuran besar dan tertutup digunakan persamaan (3.1) dan(3.12)
Persamaan 3.12 :
8
D=3xH
Persamaan 3.1 :
4𝑥𝑉
H = 𝐷2 𝑥 𝜋
4𝑥𝑉
H= 8 2
( 𝑥 𝐻) x π
3
1/3 1/3
4xV 4 x 768,9304
H=( 8 2
) = ( 8 2
) = 5,1645 m = 203,3261 in
( ) xπ ( ) x 3,14
3 3
8
D=3xH
8
= 3 x 5,1645 m = 13,7719m = 542,2030 in
C-52
Tinggi bahan :
100 100
Hm = 120 x H = 120 x 13,7719m = 11,4766m = 451,836in
Pr . Ri
Ts = S.E-0,6Pr + C (pers 13-1 Browell & Young)
Dimana :
= Ph + 5 % Ph
Jika :
Ph = ρ x Hm x g
= 27,6363 psi
= 29,0181psi
Jika material yang digunakan adalah carbon steel SA-285 grade C (table
= 13750 Psi
E = efisiensi sambungan = 80 %
C-53
C = factor korosi (m) = 0,125 in
Dt 542,2030
Ri = jari-jari (m) = 2 = = 271,1015in
2
Sehingga :
29,0181x 271,1015
Ts = (13750 x 0,8)- (0,6 x 29,0181 ) + 0,125
0,885 Pr .Ri
th = +C (pers 13-12 Brownell & Young)
S.E-0,1 Pr
Maka :
= 0,7581in ≈ 7⁄8 in
OD
OA
b
icr
ID
B A
Sf
C-54
Dari table 5.6 Brownell & Young untuk unsur tebal tutup 7⁄8 inch, diperoleh :
sf = 2 in
Icr =2 5⁄8 in
rc = D
Dimana :
𝐷𝑡
AB = – Icr
2
542,2030
= - 2 5⁄8 = 268,4765in
2
BC = r – Icr
=539,57802– 268,47652
= 219.064,7634in
AC = √219.064,7634 = 468,0435in
b = r – AC
C-55
Tinggi tutup atas :
Oa = th + b + Sf
= 0,7581 + 74,1594+ 2
= 76,9175in = 1,9537m
= 203,3261+ 76,9175
= 280,2436 in = 7,11818m
𝑃𝑟
Tb = 0,3 x Dt√ 𝑆 +𝐶
29,0181
= 0,3 x 542,2030 √ + 0,125
13750
= 7,59750in = 0,19298m
Tipe : Silinder tegak dengan tutup atas berbentuk dish head dan tutup
bawah datar
C-56
Kondisi Operasi
Temperature = 30oC
Tekanan = 1 atm
w
Kapasitas =V=ρ
93,648
= = 0,0794 m3/ jam
1180
24 jam
Vm = (0,0794m3/jam) x x 7 hari
1 hari
= 13,3329m3
100
Vs = x 13,3329 = 16,6661m3 = 588,5591ft3
80
Tinggi tangki = H : D
Volume tangki :
π
Vs = 4 x D3 x H (pers 3-2 Brownell & Young)
Maka :
π
Vs = 4 x D3 + 0,000076 . D3
C-57
3,14
16,6661 = x 𝐷3 + 0,000076 . 𝐷3
4
16,6661 = 0,785 . 𝐷3
3 16,6661
D =√ 0,785
= 2,7690 m = 109,0155 in
Sehingga :
D= Hs = 2,7690 m = 109,0155 in
Tinggi bahan :
100 100
Hm = 120 x Hs = 120 x 2,7690 = 2,3075 m = 90,8462 in
Pr . Ri
Ts = S.E-0,6Pr + C (pers 13-1 Browell & Young)
Dimana :
= Ph + 5 % Ph
Jika :
Ph = ρ x Hm x g
psia
= 26711,08 N/m2 x 6892,857
C-58
Pr = 18,5752 + (0,05 x 16,9048)
= 19,5039 psi
Jika material yang digunakan adalah carbon steel SA-285 grade C (table
= 13750 Psi
E = efisiensi sambungan = 80 %
Dt 109,0155
Ri = jari-jari (m) = 2 = = 54,5077 in
2
Sehingga :
19,5039 x 54,5077
Ts = (13750 x 0,8)- (0,6 x 19,5039 ) + 0,125
= 0,2217 m ≈ 1/4 in
0,885 Pr .Ri
th = +C (pers 13-12 Brownell & Young)
S.E-0,1 Pr
Maka :
= 0,2105n ≈ 1⁄4 in
C-59
Perhitungan tutup jika th 1⁄4 in :
OD
OA
b
icr
ID
B A
Sf
Dari table 5.6 Brownell & Young untuk unsur tebal tutup 1⁄4 inch, diperoleh :
sf = 11⁄2 in
Icr =3⁄4 in
rc = D
Dimana :
𝐷𝑡
AB = – Icr
2
- 3⁄4 = 53,7577in
109,0155
= 2
BC = r – Icr
C-60
=108,26552– 53,75772
=8831,5185in
AC = √8831,5185 = 93,9762 in
b = r – AC
Oa = th + b + Sf
= 16,7499 in = 0,4254m
= 109,0155+ 16,7499
= 125,7653in = 3,1944m
𝑃𝑟
Tb = 0,3 x Dt√ 𝑆 +𝐶
19,5039
= 0,3 x 109,0155 √ + 0,125
13750
= 1,357 in = 0,0345 m
C-61
11. Tangki Pencampur-01
Tipe = Silinder tegak dengan tutup flat dan bawah berbentuk dishead
Temperatur = 30oC
Tekanan = 1 atm
= 1.800,0768lb/jam
V
Volume bahan = ρ
1.800,0768
= x 1 jam
51,641
= 34,857ft3
34,857
Vt = = 43,572ft3
0,8
Misalkan : H = 1,5 D
C-62
Luas penampang (A) =𝜋⁄4 . D2
= 𝜋⁄4 . 12
= 0,785 ft2
= 𝜋⁄4 . D2 . H
= 𝜋⁄4 . D2 . 1,5 D
303,1990 = 1,1775 . D3
3 43,572
Dt = √ 1,1775
= 3,332 ft
= 39,988in
Pr . Ri
Ts = S.E-0,6Pr + C (pers 13-1 Browell & Young)
Dimana :
E = efisiensi pengelasan
C-63
C = factor korosi
Sehingga :
= 1,1 x 14,7
= 16,17 Psi
Dt 3,332
Ri = = = 1,6662 ft = 19,9940in
2 2
C = 0,125 in
E = efisiensi pengelasan
16,17 x 19,9940
Ts = (13750 x 0,8)-(0,6x16,17) + 0,125
= 0,1544 in ≈ 3/16 in
0,885.Pr . Dt
Th = +C (pers 13-1 Browell & Young)
E.f-0,1P
Dimana : rc = Do
Do = Dt + 2 ts
= 39,998+ 2(0,1544)
= 40,2968in
C-64
0,885 x 16,17 x 40,2968
Th = (13750 x 0,8)- (0,1 x 16,17) + 0,125
= 0,1774 ≈ 3/16 in
Dari table 5.6 Brownell & Young untuk unsur tebal tutup 3⁄16 inch, diperoleh :
Sf = 11⁄2 inch
Dt = 39,988 inch
Dimana :
Dt 39,988
AB = – Icr = ─ 9⁄16
2 2
= 19,4315 in
= 39,4255 in
AC = 34,3043in
b = r – AC = 39,988 – 34,3043
= 5,6837in
C-65
Tinggi tutup bawah (Oa) :
Oa = th + b + Sf
= 7,3712in
Htot = H + 2.Oa
= 114.5148+ 2 (13,1183)
= 127,3352 in
Menghitung pengaduk
Dimensi pengaduk
= 1/3 (3,332)
= 1,1108 ft
= 1/4 (1,1108)
= 0,2777 ft
C-66
Lebar impeller, (W) = 1⁄5 Da
= 1/5 (1,1108)
= 0,2222 ft
= 0,75 x 1,1108
= 0,8331 ft
= 0,17 x 1,1108
= 0,1888 ft
V
N = π x Da
250 m/mnt
= 1,1108
(3,14 x )m
3,281
C-67
Digunakan kecepatan putar impeller, N = 235,1741 rpm = 3,9196 rps
1 hr
μ = 0,53 cp x 2,42 lb/(ft hr) x 3600 det
ρ x D2 x N
NRe = μ
= 700.968,7734
IV.)
Daya pengaduk, P
𝜌
P = kT x N3 x Da5 x 𝑔𝑐
51,6410
= 6 x 3,91963 x 1,11085 x 32,174
metil ester (RCOOH) dan air (H2O) dengan kecepatan umpan sebesar
10181,1340 kg/jam.
Kode = R-01
C-68
Kondisi operasi
Konversi reaksi = 92 %
Reaksi :
umpan masuk
Vo =
densitas
10181,1340 kg/jam
= 889,5622 kg/m3
35,313 ft3
= 11,4451 m3/jam x 1 m3
= 404,1611 ft3/jam
V
t = Vo
V = t x Vo
C-69
2. Dimensi Reaktor
Hs = 2D
Vs = 1⁄4 . π .D2 . 2D
= 1,5708 D3
H =D
π
Vd = . D2. H (Brownell and young, pers 5.1)
6
3,14
= . D3
6
Vd = 0,131328 D3
Vr = Vd + Vs
= 1,8335 D3
3 RV
Dimana: D = √1,8335
3 22,8902
= √ 1,8335
C-70
Hs = 2D
= 2 (7,61)
= 15,22 ft
Vd = 0,131328 (7,61) 3
= 57,90 ft3
= 750,42ft3
750,42 ft3
= = 16,50 ft = 5,03m
π⁄4 x D2
3. Dimensi Shell
𝐻−1
Phidrostatik =ρ 144
62,43 lb/ft
ρ = 0,8896 g/cm3 x g/cm
= 55,5354 lb/ft
55,5354 x (16,50-1)
Phidrostatik = 144
= 5,98 psi
C-71
Pdesign = Popr + Phidrost
= 14,7 + 5,98
= 20,68 Psi
= 4,14 psi
Tebal Shell
- Efisiensi, E = 0,85
- Faktorkorosi = 0,125 in
Maka :
Pd .D
Ts = 2f .E-0,65 Pd + C
24,81 x 91,33
= (2x13750x0,85)-(0,65x24,81) + 0,125
= 0,2220in
DO = ID + 2 Ts
= 91,33+ 2(0,2220)
C-72
= 91,7760in
= 7,648ft
Maka :
Ts = 0,2220 in
Tebal Dish
Pd .D
Td = 2f .E-0,65 Pd + C
24,81 x 91,33
= (2x13750x0,85)-(0,65x24,81 ) + 0,125
= 0,2100in
Tinggi Dish
Hd = b + Sf
Dimana :
OD
b = 4
96
= = 24 in
4
Maka :
Hd = 24 + 1,5
= 25,5 in = 2,125 ft
C-73
Tinggi total reactor, HR
HR = Hs + HD
= 15,22 + 2(2,125)
= 19,47ft = 5,94m
Dimensi pengaduk
Diameter pengaduk, Da
1
Da = 3 Dt
1
= 3 x 6,9350
= 2,54 ft
Panjang blade, L
1
L = 4 Da
1
= x 2,54
4
= 0,63 ft
Lebar blade, W
1
W = 5 Da
1
= 5 x 2,54
C-74
= 0,51 ft
Zi = 0,75 Da
= 0,75 (2,54)
= 1,90ft
Baffle = 0,71 Da
= 0,71 (2,3117)
= 1,80 ft
V
N = π x Da
250
= 2,54
(π x )
3,2808
= 102,84 rpm
= 1.71rps
ρ x Da2 x N
NRe = μ
= 322.449,27
C-75
Sehingga bilangan daya (Np) untuk NRe = 322.449,27 diperoleh Np = KT =
Daya pengaduk, P
P = kT x N3 x Da5 x ρ/gc
55,5354
= 6,30 x (1,6667)3 x (2,54)5 x 32,174
hp x 75 x 60
Tc = (pers. 14-8 hal.400 MV.Joshi)
2xπxN
Dimana :
N = putaran
10 x 75 x 60
Tc = 2 x π x 100
= 71,66kg.m
𝑇𝑚
Zp = (MV.Joshi hal.401)
𝐹𝑠
Dimana :
C-76
Fs = 70% ultimate strength
= 0,7 x 4565,9335
= 3198,9549 kg/cm2
= 1,5 x 71,66kg.m
= 107,48kg.m
= 10.748,41kg.cm
1. rolled steel
= 4569,9355 kg/cm2
D3
Zp = π 32
π D3 10.748,41
= 3198,9549 = 3,36
32
Zp x 32
D3 = π
107,52
D3 = π
C-77
3 107,52
D =√ 3,14
= 3,25cm
= 32,47 mm
a. Bending moment
1
Me = 2 (M + (M2 + Tm)1/2)
Dimana : M = Fm x L
Tm
Fm = 0,75 x Rb (Pers.14.11, MV. Joshi)
Keterangan:
Rb = Jari-jari impeller = ½ Da
2.54
= (3.2808)/2 = 0.39m
C-78
Dihitung :
107,48kg.m
Fm = (0.75 x 0.39 m)
= 370,66 kg
L = panjang poros
= 19,47– 1,90
= 17,57 ft
= 5,36m
M = 370,66 kg x 5,36m
= 1.984,91kg.m
Maka :
1
Me = 2 (1.984,91+ (1.984,912 + 107,48)1/2)
= 1.984,91kg.m
π D3
Z = 32
π (5)3
= 32
C-79
b. Menghitung f
Me
f = Z
1,181.8436
=
12.27.10-6 m3
= 161,828,011.75kg/m2
= 16,182.80kg/cm
Syarat defleksi :
w x L2 Fm x L2
δ = = 3xExI
3E x I
dimana :
π.d2
I= 64
π.5
= 64
= 1.23 cm2
E = 1950000 kg/cm2
Maka :
= 14,81cm
C-80
5. Perancangan Jaket Pendingin
proses
pendinginan reaktor.
m
V = xt
ρ
2,395.820368 lb/jam
= x 2 jam
62.43lb/ft3
= 76.75ft3
Vj = 1,15 x V
= 1,15 x 76.75
= 88.27ft3
C-81
Dimana :
Maka :
4 Vj
(IDj – ODs)2 = π Hj
4 Vj
IDj2 = ODs2 + π Hj
4 (88.27 )
= (8)2 + π (16,50 )
= 70,81ft2
IDj = 8,42ft
= 100,98in
= 0.71 ft
= 8,49in
C-82
Perhitungan perpindahan panas
= 672822.9461Btu/jam
140 + 140
Trata-rata = = 140oF
2
OD shell = 96 in = 8 ft
A1 = 𝜋𝐷𝐿
7,645+ 8
= π( 2
) x 17,57
= 430,61 ft2
A2 = 1/4 . 𝜋. D2
7,645+8 2
= 1/4π ( )
2
= 47,83 ft2
A = A1 + A2
C-83
Luas aliran jaket, As :
= 5,35 ft2
IDj2 – ODs2 )
Diameter ekivalen, De =( )
ODs
(8,432 – 82 )
=( )
8
= 0,8517 ft
W
Laju alir massa, G = As
2,395.820368
=
5,35
diinginkan dengan jaket pendingin mengikuti persamaan 20-4 Kern halaman 722.
2/3 0,14
hi x Ds Da2 . N . ρ Cp . μ 1/3 μ
= 0,87 ( ) ( ) ( )
k μ k μw
Keterangan :
C-84
K = Konduktifitas termal cairan (Btu/jam.ft.oF)
dimana:
k = 0,0471 Btu/jam.ft.oF
Cp = 0,6993 Btu/lboF
Ds = diameter shell
ρ = 55,5352 lb/ft3
Maka :
2/3
0,0471 2,54 2 x 6000.12 x 55.5352 0,6993 . 17.5693 1/3 17.5693 0,14
Hi = 0,87 ( )( ) ( ) ( 1.5622 )
7,61 17.5693 0,0471
C-85
Menghitung Hio
ID
Hio = 118,7150 x (OD)
7,645
= 118,7150 ( )
8
0,14
k De.Ga 0,8 Cp.μ 1/3 μ
ho = JH (De) ( ) ( ) (μ )
μ k w
(30+45)
Pada, tc = = 37,5oC (81,5oF)
2
μ = 1.6912 lb/ft.jam
Cp = 0.483 Btu/lboF
G x De 447,94 x 0,8517
NRe = =
μ 1.6912
= 225,57
= 50,85Btu/jam ft2.oF
C-86
Ho = 1/Rd
1
= 0,001 = 333.333 Btu/jam ft2 oF
35,0609 x 333.3
UD = = 31,7241 Btu/jam ft2 oF
35,0609+ 333.3
Pressure Drop
(∆F x Ri) x ρ
∆P = 144
Dimana :
(4 x f x G2 x L)
∆F = , f = 0,0011 (Kern hal.839)
2 x g x ρ2 x De
= 0.0726 ft
V2
Fi = 3 x ( 2g )
G
V = 3600 x 62,43
444,94
= 3600 x 62,43
= 1,9931
1,99312
Fi = 3 x (2 x 32,174)
= 0,1852
C-87
(0.0726 + 0,1852)x 62,43
Maka : ∆P = = 0.1118 psi
144
6. Rancangan Nozzle
Densitas = 55,5354lb/ft3
= 22.445,552 lb/jam
Rate volumetric =
55,5354 lb/ft3
= 404,1668ft3/jam
= 0,1123 ft3/dtk
D1 optimum = 3,9(Qf)0,45(ρ)0,13
= 3,9 x (0,1123)0,45(55,5354)0,13
= 2,4574 in
= 0,0423 ft2
Kecepatan linear, V
Q 0,1123
V = A = 0,0423 = 2,6520 ft/dtk
C-88
b. Nozzle air pendingin masuk
= 2.395,4097 lb/jam
2.395,4097
Rate volumetric = 62,2843
= 38,4593 ft3/jam
= 0,0107 ft3/dtk
D1 optimum = 3,9(QF)0,45(ρ)0,13
= 3,9 x (0,0107)0,45(62,2843)0,13
= 0,8655in
ID = 1 in = 0,0833ft
A = 0,0069ft2
Kecepatan linear, V
Q 0,0108
V=A= = 1,5384 ft/dtk
0,0069
C-89
Viscositas (μ45oc) = 0,6051 cp = 0,00041 lb/ft.dtk
3644508,5039
Rate volumetric, QF = 61,8224
= 3,9 (0,0108)0,45(61,8224)0,13
= 0,8675 in
ID = 1 in = 0,0833ft
A = 0,0069ft2
Kecepatan linear,
QF 0,0108ft3 /dtk
V= = = 1,5499 ft/dtk
A 0,0069 ft2
Flange merupakan salah satu aksesoris yang dipasang pada reaktor dengan
reaktor. Pada vessel penggunaan flange juga bertujuan untuk memudahkan proses
C-90
Data perancangan :
Flange :
Gasket :
OD y-Pm
= (y-P(m+1)) Brownell & Young pers, 12-2
ID
C-91
Keterangan:
m = faktor gasket
Jadi :
OD 5500-(24,81 x 3,25)
= (5500-24,81 (3,25+1)) = 1,0046
ID
OD = 1,0046 + 90
= 91,0046 in
= 0,5023 in
= 90 + 1/2
= 90,5 in
C-92
Basic seating width, Bo :
= (1/2) / 8
= 0,0625 in
Keterangan :
Jadi:
= 97,683.44 lb
Wm1 = H + Hp
C-93
Keterangan :
Beban untuk menjaga joint tight saat saat operasi (B & Y,1959, pers. 12.90)
Keterangan :
Maka:
Hp = 2 . π . (0,0625)( 90,5)(3,25)(24,81)
= 2,864.69lb
= 159,541.22 lb
C-94
Beban Operasi Total
= 159,541.22 + 2,864.69
= 162,405.91 lb
= 162,405.91 /15000
= 10.8271 inci2
Ukuran bolt = 1 in
= 94,7869 in
= 10,8271 / 0,5510
= 19,65 ≈ 20 buah
C-95
Perhitungan Flange
= 94,7869 + 2(1,0625)
= 96,91 in
= 20 x 0,5510
= 11.02in
= 0,0529 in
Perhitungan Moment
Am1 + Ab
W =( ) fb Brownell & Young pers. 12-94
2
10.8271 + 11.02
=( )15000
2
= 163,852.96 lb
Keterangan :
C-96
Ab = luas aktual baut (in2)
= (94,7869 – 90,5) / 2
= 2.1435in
Keterangan :
c. Flange moment
Ma = W x Hg
= 163,852.96 x 2.1435
= 351,212.58 lb in
= 164.071,7217 lb
hD = 0,5 (C – b)
= 1,5055 in
C-97
f. Moment diametrical (MD)
MD = HD x hD
= 164.071,7217 x 1,5055 in
= 247.006,1238 lb.in
HG = Wm1 – H
= 163,852.96 – 159,541.22
= 4,311.73 lb.in
Mg = HG x hG
= 4,311.73 x 2.1435
= 9,242.04 lb.in
HT = H – HP
= 159,541.22 – 2,864.69
= 156,676.53 lb
hT = (hD + hG)/2
= (1.5055 + 2.1435)/2
= 1.8245in
MT = HT x hT
= 156,676.53 x 1.8245
= 285,851.51 lb.in
C-98
Jadi moment untuk kondisi operasi
Mo = MD – Mg + MT
= 523,615.60 lb.in
Tebal flange :
Y x Mmax 1/2
t =( ) Brownell & Young pers. 12-85
fxB
Maka :
K = 96,9119/91,7760 = 1,0560
Maka :
36 x 463.542,3475 1/2
t =( ) = 3,7003 in
15000 x 91,78
Untuk menyangga berat vessel, dipilih penyangga jenis leg dan lug dengan
C-99
a) Berat vessel
ODstandar = 96 in
IDstandar = 90 in
Icr = 5 7/8 in
sf = 1,5 in
= 45,441.02 lb
= 105.2024in
= 1,233.70 in
= 2,160.16 lb
C-100
Berat jaket pendingin
Vc = 76.75ft3
= 37,607.50 lb
= 86,442.38 lb
= 10.181,1340 x 2
= 20,362.27 kg
= 22,445.56lb
= 76.75 x 62,43
= 4,791.50 lb
C-101
Berat total fluida
= 22,445.56lb + 4,791.50 lb
= 27,237.06 lb
W motor = 15 kg = 33,0693 lb
= 113,714.16 lb
Berat lainnya diantara berat packing dan plate dianggap 5% dari berat totalnya,
maka :
= 130,771.28 lb
Maka :
= 13,077.13 lb
C-102
9. Perhitungan Penyangga
Penentuan P :
4 PW (H-L)+ ( ∑ W/n)
P = nDbe
Karena tangki dirancang terletak pada daerah terhalang oleh angin, maka
P = Wdesign/n
= 130,771.28 /4
= 32,692.82 lb
Dimana,
Maka :
Dari APP.G 2E Brownell & Young, P-355 untuk jenis I-Beam pada item-2 dicoba
Ukuran = 7 x 3 5/8
C-103
Lebar flange = 3,6600 in
I1-1 = 36,2 in 4
r1-1 = 2,86 in
r2-2 = 0,78 in
Stress akibat peletakan beam pada axis 1-1, maka akan menimbulkan beban
Stress akibat peletakan beban pada 2-2 tidak menimbulkan beben eksentrik pada
beam :
fc axial = fc
= Pi/A
Apabila luas permukaan beam terhadap hasil perhitungan lebih kecil daripada luas
permukaan beam dari data, dan strees axial hasil perhitungan lebih kecil daripada
strees yang diizinkan (15000 Psia) maka beam yang dapat dipakai adalah :
18000
fc = I
1+( 2 /28000
r)
C-104
fc axial = fc - fc aksentrik
fc eksentrik = p . a / (I/y)
dengan :
= 15.894,9514 Psi
a = 0,5 b + 1.5
= 3,33
Y = ½ (3,6600)
= 1,8300
Z = 36,2 / 1,8300
= 19,7814 in3
fc eksentrik = P.a/(I/Y)
= 5,503.50 Psi
= 10,391.45 Psi
C-105
Ternyata fc axial >15000 Psi, maka axis 1-1 tidak dapat dipakai.
Pembuktian :
A = P/fc axial
= 32,692.82 / 10,391.45
= 3,15 m2
Ternyata A hitungan <A data 4,43 in2, karena persyaratan sudah dipenuhi, maka
c) Perhitungan Lug
Lug yang dipakai terdiri dari gusset dan 2 buah plate horizontal :
Penentuan A :
A = dbolt size + 9
W = P/4
= 32,692.82 / 4
= 8.173,21 lb
fs = W/ab
= 4 x W / (𝜋 x db2)
fs diambil dari APP B, diambil bahan untuk baut SA-193 grade B8 type 304
= 0,0694 in2
C-106
db = 0,2634 in = 0,25 in
A = 9 + 0,25 = 9.25 in
Penentuan b’ :
b’ = dbolt size + 8
= 8 + 0,25
= 8,25 in
Penentuan L :
L = a + 0,5 b
= 5,16
Dari table 10.4 Brownell & Young, untuk dbolt size 1/2
B = 1,125 in
R = 1,1875 in
E = 0,625 in
nut = 0,875 in
Ab = 0,126in
b’/L = 1,5867
C-107
Y1 dari table 10.6 Brownell & Young, didapat dengan cara interpolasi
Y1 = 0,120
e = nut/2
= 0,875 /2 = 0,4375
P = fs x ab
πstel = 0,3
P 2L
My = 4π [(1+μ) ln πe +(1-Y1)]
1890 2x5,16
= [(1+0,3) ln πx0,4375 +(1-0,120)]
4π
= 830,3421
Jadi :
= 0,5773 in ≈ 3/4 in
Ketebalan gusset
tg = 3/8 . thp
= 3/8 . 0.75
= 0,2813 in
C-108
10. Perhitungan Base Plate
Base plate dipakai untuk menahan beban agar tidak menembus tanah. Dalam
hal ini dipilih beton sebagai pondasi fbp = 600 Psi (Hessel table 7). Pada kaki-kaki
penahan bagian bawah dipasang base plate yang dihubungkan dari beton. Base
plate diambil berbentuk empat persegi panjang dengan sisi sebagai berikut :
Dimana :
Ditetapkan m n = 1 in
Maka :
Dari perhitungan didapatkan panjang base plate 10 in dan lebar base plate 10 in,
maka ditetapkan ukuran base plate yang digunakan adalah 10 x 10 in dengan luas
(A) = 40 in²
C-109
Tekanan pada tanah,f = 32.692,82 / 100
Karena tekanan lebih kecil dari bearing pressure yang diizinkan, maka ukuran
t = (0,00015.p.m2)0,5
dimana :
m = (8 – 6) / 2 = 1 in
n = (5 – 3,33) / 2 = 0,835 in
maka :
= 2.2145in
= 32.692,82 /4 = 8,173.21 lb
C-110
π 1/2
db (diameter baut) = [A baut/ 4]
π 1/2
= [2,18 / 4]
Perhitungan Pondasi
Tinggi = 25 in
= 1/3 x 25 x ( 4.275)
= 35.625 in2
Pondasi terbuat dari pasir, semen dan gravel dengan cara save bearing power
= 5.937,5 lb
C-111
Berat base plate dari steel (𝜌 = 490 lb/cuft) = (490 x 302 x 6,0223) / 102
= 885,2781lb
= 39,515.60 lb
= 39,515.60 / 35 x 35
13. Dekanter-01
Fungsi : Memisahkan fase ringan (lapisan atas) yang terdiri dari H2O(pelarut),
metil ester (produk), trigliserida, free fafty acid (FFA), dan metanol
dengan fase berat (lapisan bawah) yang terdiri dari H2O dan HCl dengan
Gambar decanter
C-112
Dimana :
Umpan masuk terdiri dari H2O, Trigliserida, FFA, Metil ester, metanol dan
HCl.
Hasil atas dekanter yang terdiri dari H2O, FFA, metil ester, dan metanol.
Kondisi Operasi :
- Temperatur : 60°C
- Tekanan : 1atm
Hasil keluaran reaktor esterifikasi sebagai umpan pada dekanter sebagai berikut:
C-113
HCl 34.65 34.65 0.00 0.11
Dalam menentukan yang terikut ke fase ringan dan fase berat, maka dibutuhkan
C-114
Tabel 3. Densitas Campuran Lapisan 2
Lapisan fase berat dan fase ringan ditentukan berdasarkan densitas campuran
campuran lapisan 2, maka yang menjadi fase ringan(lapisan atas dekanter) adalah
C-115
CH3OH 667.19 0.06
Total 19,895.08 1
Masuk Keluar
Komponen
Z1 Z2 Z3
C-116
CH3OH 667.19 667.19
10.455,27 kg/jam
= 0,89kg/liter
= 11.753,58 liter/jam
= 11,75 m3/jam
C-117
Massa total fase ringan
Kecepatan volumetris fase berat (QH) = Densitas campuran fase ringan
19,895,08kg/jam
= 1,0003kg/liter
= 19.888,84liter/jam
= 19,89 m3/jam
Sebelum menentukan waktu pemisahan, perlu diketahui fase yang akan terdispersi
QL 𝜌𝐿.𝜇𝐻 0,3
ᴪ = QH.(𝜌𝐻.𝜇𝐿) Persamaan 18.5 (Walas, 1990 :
613)
Keterangan :
ᴪ = Parameter dispersi
C-118
Persamaan untuk menentukan viskositas beberapa komponen
B D
Log 10 µliq = A + T + C.T + T ( T,K), (µ,cp)
µliq = 10log10µliq
(Yaws,1999)
Tabel Viskositas
Komponen A B C D Logµ µ
(Yaws,1999)
C-119
CH3OH 667.19 0.0638 0.36 0.02
0.0035kg/m.s
Maka, viskositas campuran pada fase ringan (μL) sebesar 0,0035 kg/m.s.
0.0005
QL 𝜌𝐿.𝜇𝐻 0,3
ᴪ = QH.(𝜌𝐻.𝜇𝐿) (persamaan 18.5. Wallas, 1990)
ᴪ = 0,3123
C-120
Kondisi fase yang dipersyaratkan:
ψ senilai 0,3123, sehingga ψ berada diantara 0,3 - 0,5 maka fase ringan cenderung
d2d .g.(ρd−ρc)
Ud = (Persamaan 10.7. Coulson, 2005)
18μc
Keterangan :
C-121
Menurut Schweitzer (3th ed, 1979), diameter droplet antara 50 - 300 μm.
Berdasarkan persamaan 10.7 ukuran droplet yang diasumsikan 150 μm. (Coulson,
Ud = -19,37m/s
Tanda negatif (-) menunjukkan bahwa arah kecepatan fase terdispersi (fase
Dikarenakan umpan masuk dekanter lebih besar yaitu sebesar 30.350,35 kg/jam,
Waktu tinggal cairan dalam dekanter berkisar 5 sampai 10 menit, maka waktu
tinggal cairan (t) didalam dekanter yang dipilih selama 10 menit ( Coulson,2005).
VL = Q x t
Keterangan :
C-122
Kecepatan volumetrik umpan masuk dekanter (Q) = QL + QH
= 31,64 m3/jam x 1
jam/60menit
= 0,53m3/menit
Maka,
VL = 0,53m3/menit x 10 menit
= 15,82m3
Faktor keamanan perancangan, dibuat over design 20% sehingga volume dekanter
= 15,82m3 x (1 + 0,2)
= 15,82m3 x 1,2
= 18,99m3
Pemilihan jenis head berdasarkan tekanan operasi. Untuk tekanan operasi kecil
C-123
Untuk tangki silinder, dirancang panjang (L) = 2 x Inside Diameter (ID)
(Coulson, 2005).
Diperoleh :
Dimana :
Maka :
1
V dekanter = {(4) x π x D2 x L} + (2 x VH)
1 22
= {(4) x ( 7 ) x D2 x 2.D} + (2 x VH)
1 22
= {(4) x ( 7 ) x D3 x 2} + (2 x VH)
= 1,5714 D3 + 1,60593x10-09 D3
V dekanter = 1,5714 D3
C-124
Maka,
3 𝑣𝑜𝑙𝑢𝑚𝑒 𝑑𝑒𝑘𝑎𝑛𝑡𝑒𝑟
Inside Diameter (ID) = √ 1,5714
3 18,99
ID = √1,5714 = 2,29 m
Ls = 2 x ID
= 2 x 2,29 m
= 4,59 m
Dekanter terdiri atas dinding (shell), tutup atas dan tutup bawah (head).
P . ri
Ts = f.E−0,6.P (Persamaan 13.1, Brownell and Young)
C-125
Jika material yang digunakan adalah carbon steel SA-167 Tipe 304
= 16650 Psi
E = efisiensi sambungan = 80 %
ID Dekanter 90,34
Ri = jari-jari (m) = = = 45,17 in = 1,15 m
2 2
Tekanan perancangan
(Coulson,1988).
= 16,1656 psi
Sehingga :
16,1656 x 45,17
Ts = (16650 x 0,8)- (0,6 x 16,1656 ) + 0,125
C-126
e. Menentukan Inside Diameter Shell Sesungguhnya (IDkoreksi)
1𝑚
= 90,71 in x 39,3701𝑖𝑛
= 2,3041 m
Dari tabel 5.7 hal.91 Brownell & Young,1959, OD standar yang mendekati
perhitungan adalah 96 in :
1𝑚
OD standar = 96 in x 39,3701𝑖𝑛 = 2,44 m
Koreksi ID
= 96 in – 2 x 0,1875 in
= 95,625 in
1𝑚
ID = 95,625 in x 39,3701𝑖𝑛 = 2,438 m
𝑓𝑡
ID = 2,438 m x 3,2808 𝑚 = 7,969 ft
C-127
f. Menentukan Dimensi Head dan Bottom Dekanter
Dibutuhkan data :
= 16650 Psi
E = efisiensi sambungan = 80 %
0,885 Pr .Ri
th = +C (pers 13-12 Brownell & Young)
S.E-0,1 Pr
Maka :
= 0,1764in ≈ 3⁄16 in
C-128
Menentukan Panjang Torispherical Head
OD
OA
b
icr
ID
B A
Sf
Keterangan :
C-129
Dengan nilai OD standar 84 in (Tabel 5.7, Brownell and Young, 1959 : 90)
Maka diperoleh :
rc = 96 in
icr = 5,875 in
Berdasarkan tebal head standar (3/16), maka dipilih straight flange (Sf) antara 1
Dipilih Sf = 2 in = 0,0508 m
𝐼𝐷 𝑘𝑜𝑟𝑒𝑘𝑠𝑖 95,625
a = = = 47,8125 in
2 2
AB = a – Icr
BC = rc – Icr
= 96 - 5,875 = 90,125 in
= 6.363,76 in
AC = √6.363,76 = 79,77 in
b = rc – AC
= 96 – 79,77
= 16,23in
C-130
Maka, Panjang head ( Oa ) :
Oa = th standar + b + Sf
= 0,1875 + 16,23 + 2
= 18,41in = 0,46m
= 180,68 in + 2 x 18,41 in
1m
= 217,51 in x 39,3701in
= 5,52 m
Dengan :
C-131
ZA2 = Tinggi lapisan fase berat (m)
Pada tangki silinder horizontal, tinggi cairan adalah 90% dari diameter tangki.
= 0,9 x 2,42 m
= 2,19 m
= 0,5 x 2,42 m
= 1,2144 m
𝜌𝑙
ZA2 = ZA1 + (ZT - ZA1) x 𝜌ℎ (Persamaan 2.3, Farhan, 2012)
= 2,0784 m
ZB = ZT - ZA2
C-132
6. Menentukan Tinggi Pipa
Tinggi pipa umpan diasumsi berada pada bagian tengah tangki atau sama dengan
HU = 1,2144 m
Tinggi pipa pengeluaran hasil atas (fase ringan) sama dengan tinggi cairan pada
tangki.
HB = 2,19 m
Tinggi pipa keluaran sama dengan tinggi cairan pada fase berat.
HA2 = 2,0784 m
Ukuran pipa pemasukan umpan dapat dihitung dengan persamaan 15, Peter M.S
1991.
C-133
Keterangan :
Dimana :
3,28083 ft3
Qf = 31,64 m3/jam x m3
1 jam
= 103,81 ft3/jam x 3600 det
= 0,03 ft3/det
0,0624lb/ft3
= 959,17 kg/m3 x 1kg/m3
= 59,85 lb/ft3
Maka,
= 1,35 in
C-134
1m
Outside diameter, OD = 1,9 in x 39,3701in
= 0,05 m
1m
Inside diameter, ID = 1,61 in x 39,3701in
= 0,04 m
Ukuran pipa keluaran fase ringan (hasil atas) dapat dihitung dengan persamaan
Keterangan :
Dimana :
3,28083 ft3
Qf = 11,75 m3/jam x m3
1 jam
= 38,56 ft3/jam x 3600 det
= 0,01 ft3/det
C-135
1000 𝑙𝑖𝑡𝑒𝑟
ρ = 0,889 kg/liter x 1𝑚3
0,0624lb/ft3
= 889,54 kg/m3 x 1kg/m3
= 55,51 lb/ft3
Maka,
= 0,85 in
Dipilih ukuran pipa standar dengan spesifikasi (Tabel 11 Kern, hal 844, 1965)
1m
Outside diameter, OD = 1,32 in x 39,3701in
= 0,03 m
1m
Inside diameter, ID = 1,049 in x 39,3701in
= 0,03 m
C-136
c. Pipa Keluaran Fase Berat
Ukuran pipa keluaran fase ringan (hasil atas) dapat dihitung dengan persamaan
Keterangan :
Dimana :
3,28083 ft3
Qf = 19,89 m3/jam x
m3
1 jam
= 65,25 ft3/jam x 3600 det
= 0,02 ft3/det
1000 𝑙𝑖𝑡𝑒𝑟
ρ = 1,0003 kg/liter x 1𝑚3
0,0624lb/ft3
= 1.000,31 kg/m3 x 1kg/m3
= 62,42 lb/ft3
Maka,
= 1,1 in
C-137
Dipilih ukuran pipa standar dengan spesifikasi (Tabel 11 Kern, hal 844, 1965)
1m
Outside diameter, OD = 1,66 in x 39,3701in
= 0,04 m
1m
Inside diameter, ID = 1,38 in x 39,3701in
= 0,04 m
Kode : R-02
Kondisi operasi
Konversi reaksi = 98 %
C-138
1. Menentukan Volume Reaktor
Reaksi :
umpan masuk
Vo = densitas
11.561,02kg/jam
= 878,65kg/m3
35,313 ft3
= 13,16 m3/jam x 1 m3
= 464,64ft3/jam
V
t = Vo
V = t x Vo
= 2 jam x 464,64ft/jam
2. Dimensi Reaktor
H = 2D
Vs = 1⁄4 . π .D2 . 2D
= 1,5708 D3
C-139
H =D
π
Vd= . D2. H (Brownell and young, pers 5.1)
6
3,14
= . D3
6
Maka : VR = Vd + Vs
= 1,8335 D3
3
R V
D = √1,8335
3 26,23
= √1,8335
Hs = 2D
= 2 (7,97)
= 15,95 ft
Vd = 0,131328 (7,973) 3
= 66,56ft3
= 929,28ft3 – 66,56ft3
= 862,72ft3
C-140
vol.larutan dalam shell
Tinggi larutan dalam vessel =
π⁄4 x D2
862,72ft3
= = 17,29 ft = 5,27m
π⁄4 x D2
3. Dimensi Shell
𝐻−1
Phidrostatik =ρ 144
ρ = 55,8537 lb/ft
55,8537 x (17,29-1)
Phidrostatik = 144
= 6,20psi
= 14,7 + 6,20
= 20,90 Psi
Faktorkeamananan 20%
= 4,18 psi
Tebal Shell
spesifikasi:
- Efisiensi, E = 0,85
C-141
- Faktorkorosi = 0,125 in
Maka :
Pd .D
Ts = 2f .E-0,65 Pd + C
25,09 x 95,68
= (2x13750x0,85)-(0,65x25,09) + 0,125
= 0,2278in
DO = ID + 2 Ts
= 95,68+ 2(0,2278)
= 96,1352in
= 8ft
Maka :
Ts = 0,2278in
Tebal dish
Pd .D
Td = 2f .E-0,65 Pd + C
25,09 x 95,68
= (2x13750x0,85)-(0,65x25,09 ) + 0,125
= 0,2281in
C-142
Tinggi dish
Hd = b + Sf
Dimana :
OD
b= 4
96
= = 24 in
4
= 25,5 in = 2,125 ft
HR = Hs + HD
= 15,95 + 2(2,125)
= 20,20ft = 6,17m
Dimensi pengaduk
Diameter pengaduk, Da
Da =1/3 Dt
= 1/3 (7,973)
= 2,66 ft
C-143
Menentukan Panjang dan Lebar Blade
Panjang blade, L
L = ¼ Da
= ¼ (2,66)
= 0,66 ft
Lebar blade, W
W = 1/5 Da
Zi = 0,75 Da
= 0,75 (2,66)
= 1,99ft
Baffle = 0,71 Da
= 0,71 (2,66)
= 1,89 ft
V
N = π x Da
250
= 2,66
(π x )
3,2808
= 98,28 rpm
= 1.64rps
C-144
Digunakan kecepatan putar pengaduk, N = 100 rpm (1,6667rps)
ρ x Da2 x N
NRe = μ
= 906.665,69
(Mc.Cabe IV Fig.9-12)
Daya pengaduk, P
P = kT x N3 x Da5 x ρ/gc
55,8537
= 6,30 x (1,6667)3 x (2,66)5 x 32,174
hp x 75 x 60
Tc = (pers. 14-8 hal.400 MV.Joshi)
2xπxN
Dimana :
N = putaran
12 x 75 x 60
Tc = 2 x π x 100
= 85,99kg.m
C-145
Zp = Tm/fs (MV.Joshi hal.401)
Dimana :
5. rolled steel
= 4569,9355 kg/cm2
= 0,7 x 4565,9335
= 3198,9549 kg/cm2
= 1,5 x 85,99kg.m
= 128,98kg.m
= 12.898,09kg.cm
D3
Zp = π 32
Tm π D3
=
fs 32
π D3 12.898,09
= 3198,9549 = 4,03
32
C-146
Zp x 32
D3 = π
129,02
D3 = π
3 129,02
D =√ 3,14
= 3,45cm = 34,51 mm
Bending moment
M = Fm x L
Tm
Fm = 0,75 x Rb (Pers.14.11, MV. Joshi)
Keterangan:
Rb = Jari-jari impeller = ½ Da
2.66
= (3.2808)/2 = 0,41m
C-147
128,98kg.m
Fm = (0.75 x 0.41 m)
= 424,59kg
L = panjang poros
= 20,20– 1,99
= 18,20ft
= 5,55m
M = 424,59kg x 5,55m
= 2.355,73kg.m
Maka :
= 2.355,74kg.m
π D3
Z = 32
π (5)3
= 32
C-148
Me
f = Z
2.355,74
=
12.27.10-6 m3
= 192,060,545.52kg/m2
= 19,206.05kg/cm2
dapat dipakai.
Syarat defleksi :
w x L2 Fm x L2
δ = = 3xExI
3E x I
dimana :
π.d2
I= 64
π.5
= 64
= 1.23 cm2
E = 1950000 kg/cm2
Maka :
= 18,22cm
C-149
Perancangan Jacket Pendingin
pendinginan reactor.
m
V= xt
ρ
49,796.38lb/jam
= x 2 jam = 1.595,27ft3
62.43lb/ft3
Dimana :
Maka :
C-150
Diameter dalam shell jacket : IDj
4 Vj
(IDj – ODs)2 = π Hj
4 Vj
IDj2 = ODs2 + π Hj
4 (1.834,56 )
= (8)2 + π (17,29 )
= 184,18ft2
IDj = 13,57ft
= 162,85in
= 2,79ft
= 33,43in
= 756426.20 Btu/jam
C-151
d. Luas perpindahan panas
140 + 140
Trata-rata = = 140oF
2
OD shell = 96 in = 8 ft
A1 = 𝜋𝐷𝐿
7,973+ 8
= π( ) x 18,20
2
= 456,48 ft2
A2 = 1/4 . 𝜋. D2
7,973+8 2
= 1/4π ( )
2
= 50,07ft2
As = A1 + A2
= 456,48 + 50,07
= 506,55ft2
W
Gs = As
C-152
Koefisien perpindahan panas (hi) untuk fluida didalam reactor yang diinginkan
2/3 0,14
hc x Ds Da2 . N . ρ Cp . μ 1/3 μ
= 0,87 ( ) ( ) (μ )
k μ k w
Keterangan :
dimana:
k = 0,0384 Btu/jam.ft.oF
μ = 30 Cp = 13,5615 lb/jam.ft
Cp = 0,6286 Btu/lboF
C-153
Ds = diameter shell
ρ = 54,8537 lb/ft3
Maka :
2/3
0,0384 2,66 2 x 6000.12 x 54,8537 0,6286 x 13,5615 1/3 13.5615 0,14
Hi = 0,87 ( 7,973 ) ( ) ( ) ( 1.5622 )
13,5615 0,0384
ID
Hio = 110,7598 x (OD)
7,973
= 110,7598 ( )
8
0,14
k De.Ga 0,8 Cp.μ 1/3 μ
ho = JH (De) ( ) ( ) (μ )
μ k w
= 94,34 ft2
IDj2 – ODs2 )
Diameter ekivalen, De =( )
ODs
(13,572 – 82 )
=( )
8
= 15,0223ft
C-154
W
Laju alir massa, G = As
49,796.38
= 94,34
(30+45)
Pada, tc = = 37,5oC (81,5oF)
2
μ = 1.6912 lb/ft.jam
Cp = 0.483 Btu/lboF
G x De 447,94 x 0,8517
NRe = =
μ 1.6912
= 225,57
= 326,57Btu/jam ft2.oF
Ho = 1/Rd
C-155
Rd = 0,003 (Kern table 12, P-846)
1
= 0,003 = 333.333 Btu/jam ft2 oF
82,5 x 333.3
UD = 82,5 + 333.3 = 66,1323 Btu/jam ft2 oF
Pressure Drop
(∆F x Ri) x ρ
∆P = 144
Dimana :
(4 x f x G2 x L)
∆F = , f = 0,0011 (Kern hal.839)
2 x g x ρ2 x De
= 0.0059 ft
V2
Fi = 3 x ( 2g )
G
V = 3600 x 62,43
527,8399
= 3600 x 62,43
= 2,3486
2,34862
Fi = 3 x (2 x 32,174)
= 0,2572
C-156
15. Tangki Gliserol
Tipe : Silinder tegak dengan tutup atas berbentuk dish head dan tutup
bawah datar.
Kondisi Operasi
Temperature : 30oC
Tekanan : 1 atm
w 957,0050
Kapasitas : V= ρ = = 0,7595m3
1260
24 jam
Vm = (0,7595m3/jam) x x 7 hari
1 hari
= 127,6007m3
100
Vs = x = 127,6007 =159,5008m3 = 5632,724ft3
80
Tinggi silinder = H : D
Volume tangki :
π
Vs = x 𝐷3 x 𝐻 (pers 3-2 Brownell &
4
Young)
C-157
Vtutup = 0,000076 . D3 (pers 5-14 Brownell
& Young)
Maka :
π
Vs = x 𝐷3 + 0,000076 . 𝐷3
4
3,14
159,5008 = x 𝐷3 + 0,000076 .𝐷3
4
159,5008 = 0,785 , D3
3 159,5008
D =√ 0,785
= 5,8789m = 231,4538in
Sehingga :
D = Hs = 5,8789m = 231,4538in
Tinggi bahan :
100 100
Hm = 120 x Hs = 120 x 5,8789 = 4,8991m = 192,8781in
Pr . Ri
Ts = S.E-0,6Pr + C (pers 13-1 Browell& Young)
Dimana :
= Ph + 5 % Ph
Jika :
Ph = ρ x Hm x g
psia
= 60.555,84N/m2 x 6892,857
C-158
= 8,7853 + 14,7
= 23,4853psi
= 24,6596psi
Jika material yang digunakan adalah carbon steel SA-285 grade C (table
= 13750 Psi
E = efisiensisambungan = 80 %
Dt 231,4538
Ri = jari-jari (m) = 2 = = 115,7269in
2
Sehingga :
24,6596 x 115,7269
Ts = (13750 x 0,8)-(0,6x24,6596 ) + 0,125
= 0,3848in
0,885 Pr .Ri
th = +C (pers 13-12 Brownell & Young)
F .E-0,1 Pr
Maka :
= 0,3547in ≈ 3/8 in
C-159
Perhitungan tutup jika th 3⁄8 in :
OD
OA
b
icr
ID
B A
Sf
Dari table 5.6 Brownell & Young untuk unsur tebal tutup 3⁄8 inch, diperoleh :
sf = 2in
Icr = 9⁄8 in
rc = D
Dimana :
𝐷𝑡
AB = – Icr
2
231,4538
= - 9⁄8= 114,6019in
2
BC = r – Icr
=230,32882–114,60192 = 39.917,7535in
C-160
AC = √39.917,7535 = 199,7943in
b = r – AC
Oa = th + b + Sf
= 0,2547 + 31,6595 + 2
= 34,0142in
= 231,4538 + 34,0142
= 265,4679in
𝑃𝑟
Tb = 0,3 x Dt√ 𝑆 +𝐶
24,6596
= 0,3 x 231,4538 √ +0,125
13750
= 3,066 in = 0,0779 m
C-161
16. Tangki Penampungan Metil Ester
Tipe = Silinder tegak dengan tutup atas berbentuk dish head dan tutup
bawah datar.
Bahan = 10.933,666kg/jam
Kondisi Operasi:
Temperature = 30oC
Tekanan = 1 atm
Densitas = 867kg/m3
w
Kapasitas =V=ρ
10.933,6660
= = 12,6109m3
867
24 jam
Vm = (12,6109m3/jam) x x 7 hari
1 hari
= 2.118,6342m3
100
Volume tangki = x Vm
80
100
= x 2.118,6342
80
= 2.648,2928m3 = 93.523,67ft3
C-162
Untuk tangki berukuran besar dan tertutup digunakan persamaan (3.1) dan(3.12)
Persamaan 3.12 :
8
D=3xH
Persamaan 3.1 :
4𝑥𝑉
H = 𝐷2 𝑥 𝜋
4𝑥𝑉
H= 8 2
( 𝑥 𝐻) x π
3
1/3 1/3
4xV 4 x 2.648,2928
H=( 8 2
) = ( 8 2
) = 7,7993 m =
( ) xπ ( ) x 3,14
3 3
8
D=3xH
8
= 3 x 7,7993m
= 20,7980m = 818,8196 in
Tinggi bahan :
100 100
Hm = 120 x H = 120 x 7,7993 m = 6,4994 m = 255,8811 in
C-163
Tebal silinder (Ts) :
Pr . Ri
Ts = S.E-0,6Pr + C (pers 13-1 Browell&
Young)
Dimana :
= Ph + 5 % Ph
Jika :
Ph = ρ x Hm x g
psia
= 55.278,9542N/m2 x 6892,857
= 8,0197 + 14,7
= 30,1220psi
= 23,8557psi
Jika material yang digunakan adalah carbon steel SA-285 grade C (table
= 13750 Psi
E = efisiensisambungan = 80 %
Dt 818,8196
Ri = jari-jari (m) = 2 = 2
= 409,4098in
C-164
Sehingga :
23,8557 x 409,4098
Ts = (13750 x 0,8)-(0,6x23,8557 ) + 0,125
= 1,0140in
0,885 Pr .Ri
th = +C (pers 13-12 Brownell &
F .E-0,1 Pr
Young)
Maka :
= 0,9110in ≈ 1 in
OD
OA
b
icr
ID
B A
Sf
C-165
Dari table 5.6 Brownell & Young untuk unsur tebal tutup 1 inch, diperoleh :
sf = 3in
Icr = 3 in
Rc = D
Dimana :
𝐷𝑡
AB = – Icr
2
818,8196
= - 3 = 406,4098in
2
BC = r – Icr
= 818,8196 – 3 = 815,8196in
=815,81962–406,40982
= 500.392,6481in
AC = √500.392,6481 = 707,3844in
b = r – AC
=818,8196 – 707,3844
= 111,3452in
C-166
Tinggi tutup atas :
Oa = th + b + Sf
= 0,9110 + 111,3452+ 3
= 115,3461in = 2,9298m
= 307,0573 + 115,3461
= 934,1657 in = 10,7291
𝑃𝑟
Tb = 0,3 x Dt√ 𝑆 +𝐶
23,8557
= 0,3 x 818,8196 √ +0,125
13750
= 10,3569in = 0,2631m
Q = 9,399.55kg/jam x 2,205
= 20,726.01 lb/jam
C-167
Densitas (ρ) :
= 55.8749 lb/ft3
Viskositas (µ) :
Q 20,726.01 lb/jam
Qf =ρ = 55.8749 lb/ft³
Laju air pipa diasumsi sebagai aliran turbulen, dari Peter, pers 14-15 hal. 496 (Nre
= 2.37 in
- Schedule = 40
C-168
- Outside diameter (OD) = 2.88 inch = 0,24 ft
Qf
V = A
0.1030 ft³/dtk
= 0.0333 ft²
= 3.0976 ft/dtk
ρxVxD
NRe = µ
= 9,813.80
Direncanakan :
- 3 elbow 90o
Le = 32 .3 D
= 32 x 3 (0.2058)
= 19.752 ft
C-169
- 2 gate valve, open
Le =7 .I.D
= 7 x 2 x 0,2058
= 2.8805 ft
ε = 0,00015
ε/D = 0,00015/0,2058
= 0,00073
Dimana k = 0,5
v = 3.0976 ft/dtk
k x v²
F =gc x C ………………………(Peter, fig 14-1, hal.482.)
2 x f x v² x L
F = … … … … … … … … … … (Peter, fig 14 − 1, hal. 482.)
gc x ID
C-170
- Friksi karena sambungan (elbow 900)
2 x f x v² x Le
F = gc x ID
ft 2
2 x (3.0976 ) x 0,0082 x 19.752 ft
dtk
= lbmft
32,2 x 0,2058 ft
lbfdtk2
2 x f x v² x Le
F = gc x ID
ft 2
2 x 0,0082 x (3.0976 ) x2.8805
dtk
= lbmft
32,2 x 0,2058 ft
lbfdtk2
ΔP g v2
W = + ΔH x gc + + ΣF……( Peter, pers.10, hal.486)
P 2 x α x gc
Dimana :
P1 = P2 = 1 atm
ΔP P2-P1
= =0
ρ ρ
ΔH = 2 ft
C-171
Jika diasumsikan bahwa sepanjang pengaliran fluida tidak terjadi
ΔV = V2 – V1 = 3.0976 ft/dtk
Jadi :
3.0976 2
W = 0 + 2 ft + ( 2 x 1 x 32,2 ) + 0.9692 lb ft/lbm
= 0.0326 Hp
Berdasarkan Peter fig. 14 – 37, hal 520, efisiensi pompa (η) = 56%, maka :
P 0.0326 Hp
BHP = η= 0,56
= 0.0583 Hp
Berdasarkan Peter fig 14 – 38, hal 521 untuk BHP 0.0583 Hp maka diperoleh
C-172
18. Pompa H3PO4
Q = 8.46kg/jam x 2,205
= 18.65 lb/jam
Densitas (ρ) :
= 105.1946 lb/ft3
Viskositas (µ) :
µ = 0,0016lb/ft . sec
Q 18.65 lb/jam
Qf =ρ = 105.1946 lb/ft³
Laju air pipa diasumsi sebagai aliran laminer, dari Peter, pers 14-15 hal. 496 (Nre
C-173
Di opt = 3 . (Qf)0,36 . (ρ)0,18 (Pers. 14-15 Peters)
= 0.20 in
- Schedule = 40
Qf
V =A
0.000049 ft³/dtk
= 0.0007 ft²
= 0.0682 ft/dtk
ρxVxD
NRe = µ
= 134.94
C-174
Direncanakan :
- 3 elbow 90o
Le = 32 .3 D
= 32 x 3 (0.0303)
= 2.912 ft
Le =7 .I.D
= 7 x 2 x 0.0303
= 0.425 ft
ε = 0,00015
ε/D = 0,00015/0.0303
= 0,005
C-175
Friksi yang terjadi (F)
Dimana k = 0,5
v = 0.0682 ft/dtk
k x v²
F =gc x C ………………………(Peter, fig 14-1, hal.482.)
2 x f x v² x L
F = … … … … … … … … … … (Peter, fig 14 − 1, hal. 482.)
gc x ID
2 x f x v² x Le
F = gc x ID
ft 2
2 x (0.0682 ) x 0,05 x 2.912 ft
dtk
= lbmft
32,2 x 0.0303 ft
lbfdtk2
C-176
- Friksi karena adanya bukaan (gate valve)
2 x f x v² x Le
F = gc x ID
ft 2
2 x 0,05 x (0.0682 ) x0.425
dtk
= lbmft
32,2 x 0.0303 ft
lbfdtk2
ΔP g v2
W = + ΔH x gc + + ΣF……( Peter, pers.10, hal.486)
P 2 x α x gc
Dimana :
P1 = P2 = 1 atm
ΔP P2-P1
= =0
ρ ρ
ΔH = 11 ft
ΔV = V2 – V1 = 0.0682 ft/dtk
C-177
Jadi :
0.0682 2
W = 0 + 11 ft + ( 2 x 1 x 32,2 ) + 0.0159 lb ft/lbm
= 0.0001 Hp
Berdasarkan Peter fig. 14 – 37, hal 520, efisiensi pompa (η) = 45%, maka :
P 0.0001 Hp
BHP = η= 0,45
= 0.0002 Hp
Berdasarkan Peter fig 14 – 38, hal 521 untuk BHP 0.0002 Hp maka diperoleh
C-178
Untuk pompa yang lain dengan perhitungan yang sama diperoleh hasilnya
C-179
P-12-2 4.604,17 11⁄2 42.024,12 1⁄
8
C-180