Anda di halaman 1dari 103

...

,01 4
lF
DAFTAR
ISTILAH ANA TOMI
ASING - INDONESIA
INDONESIA - ASING

/\ L' .~. H
, · •, :; EAKAS,\
DAFTAR
ISTILAH ANATOMI
ASING - INOONP.slA
INDONESIA - ASING

Rachmat Santoso
Soeparmo, Bambang Rahino Setokoesoemo,
Santoso, Soepratikjo Bambang Sepoetro,
Soesahto Prij osepoetro,
Mas Loegito.

PERPUSTAK AA N
PUSAT PEMBINAA DAN
PENwEMBANGAN BAHASA
OEPART EMEN PEN DID IKAN
DAN KEBUDAYAAN

$
~

Pusat Pembinaan dan ·Pengembangan Bahasa


Departemen Pendidil<an dan l(ebudayaan
Jal<arta 1979
Hak cipt.a pucla Departemen Pendidikan dan Ke budayaan

Redaksi
S. Effendi (Ketua)
Sri Timur Suratman
Koentamadi

Seri Cd 5
Buku ini sc•nt ula merupakan salah ~atu naskah hasil Proyek Pen<'lili an Bahasa clan
Sastra fncl o nrsia dan Daerah 1978/ 1979.
Staf Inti Proy,•k: S. Effendi (Pcmimpin)..Ju lius Habib (Hcndaharawan). Z ulkar-
n ain (S e krnaris), Farid Hadi, Dend y Su~ono, Muhacljir. Ayatrohae<li. Kot·ntamadi,
Maman S11mantri (Para Asisten), Prof. Dr. Arn ran Halim <Ian Dr. Astrid S. Susanto
(K o ns ullan).
Scbr1t~ia 11 . t a ll sduruh isi l>uku ini dilarani:=. digunakan atau <lip<'rbanya k <lala,n \JC'n -
tuk apa pH L tanpa iz in t c rtulis dari p f' ~crbit k ccu ali dalam 1ml JH.. nf,!utiµan untuk
kc.. p crl ua 11 uf nulisan artikel a tau karani::an i1mir1h. :\la mat JH' ll<'rlJit : Pu sa.t PpmlJi-
naan d.ari. ~ l'n~e mba nga n Ba h ,HP1. Jalan Diponc~oro 8:l, ,Jakarta Pusat.

iv
PRAKATA

Dalam Rencana Pembangunan Lima Tahun Kedua ( I974/75-


1978/79) telah digariskan kebijaksanaan pembinaan dan pengem-
bangan kebudayaan nasional dalam lierbagai seginya. Dalam ke-
bijaksanaan ini, rnasalah kebahasaan dan kesastraan merupakan
salah satu masalah kebudayaan nasional yang perlu digarap de-
ngan sungguh-sungguh dan- berencana sehingga tujuan akhir pem-
binaan dan pengembangan bahasa Indonesia dan bahasa daerah
termasuk sastranya tercapai, yakni berkembangnya kemampuan
menggunakan- bahasa Indonesia sebagai sarana komunikasi n"\sfo-
nal dengan baik di kalangan masyarakat luas. Untuk mencapai tu-
juan akhir ini, perlu dilakukan ~egiatan kebahasaan dan kesastraan
seperti ( 1) pembakuan ejaan, tata bahasa, dan peristilahan me-
lalui perielitian banasa dan sastra Indonesia dan daerah, penyu-
surran berbagai kamus bahasa Indonesia dan bahasa daerah, pe-
nyusunan berbagai kamus istilah, dan penyusunan buku pedoman
ejaan, pedoman tata bahasa, dan pedoman pembentukan istilah,
(2) penyufuhan bahasa Indonesia melalui berbagai media massa,
(3) penterjemahan karya kesusastraan daerah yang utama, kesu-
sastraan ·dunia, dai:i karya kebahasaan yang penting ke dalam
bahasa Indonesia, (4) pengembangan pusat infonnasi kebahasaan
dan kesastraan melalui pene litia_n , inventarisasi, perekaman, pen-
dokumentasian , dan pembinaan jaringan infonnasi,dan(S) pengem-
bangan tenaga, bakat, dan prestasi da)am bidang bahasa dan sas-
tra melalui penataran, sayembara mengarang, serta pemberian
bea siswa dan hadiah penghargaan.

V
Sebagai salah satu tindak lanjut kebijaksanaan tersebut, di-
bentuklah oleh pemerintah, dalam ha! ini Departemen Pendidi.kan
dan Kebudayaan, Proyek Penelitian Bahasa dan Sastra Indonesia
dan Daerah pada Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa
(Proyek Penelitian Pusat) pada tahun 1974 dengan tugas meng-
adakan penelitian bahasa dan sastra Indonesia dan daerah dalam
segala aspeknya, termasuk peristilahan dalam berbagai bidang
ilmu pengetahuan dan teknologi. Kemudian, mengingat luasnya
masalah kebahasaan dan kesastraan yang perlu digarap dan luas-
nya daerah penelitian yang perlu dijangkau, mulai tahun 1976
proyek 1ni ditunjang oleh 10 proyek yang berlokasi di 10 propinsi,
yaitu (1) Daerah Istimewa Aceh yang dikelola oleh Universitas
Syiah Kuala, (2) Sumatra Barat yang dikelola oleh IKIP Padang,
(3) Sumatra Selatan yang dikelola oleh Universitas Sriwijaya, (4)
Kalimantan Selatan yang dikelola oleh tJniversitas Lambung
Mangkura~, (5) Sulawesi Selatan yang dikelola oleh IKIP dan
Balai Penelitian Bahasa Ujungpandang, (6) Sulawesi Utara yang
dikelola oleh Universitas Sam Ratulangi , (7) Bali yang dikelola
oleh Universitas Udayana, (8) Jawa Barat yang dikelola oleh IKIP
Bandung, (9) Daerah Istimewa Yogyakarta yang dikelola oleh
Balai Penelitian Bahasa Yogyakarta, dan (10) Jawa Timur yang
dikelola oleh IKIP Malang. Program kegiatan kesepuluh proyek
di daerah ini merupakan bagian dari program kegiatan Proyek
Penelitian Pusat di Jakarta ' yang 9isusun berdasarkan rencana
induk Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen
Pendidikan dan Kebudayaan. Pelaksanaan program proyek-pro-
yek daerah dilakukan terutama oleh tenaga-tenaga perguruan
tinggi di daerah yang bersangkutan berdasarkan pengarahan dan
koordinasi dari Proyek Penelitian Pusat.

Setelah empat tahun berjalan, Proyek Penelitian Pusat meng-


hasilkan _lebih dari 200 naskah laporan penelitian ten tang bahasa
dan sastra dan lebih dari 25 naskah kamus istilah dalam berbagai
bidang ilmu pengetahuan dan "teknologL Dan setelah dua tahun
. bekerja, kesepuluh proyek di daerah menghasilkan 90 naskah la-
poran penelitian tentang berbagai aspek bahasa dan sastra daerah.
Ratusan naskah ini tentulah tidak akan bermanfaat apabila hanya
disimoan di gudang, tidak diterbitkan dan disebarluaskan di ka-
langan masyarakat luas.

vi
Daftar /stiluh Anatomi ini semula merupakan naskah laporan
yang disusun oleh tim penyusun ctari Fakultas Kedokteran Uni-
versitas Airlangga dalam rangka kerja sama dengan Proyek Pene-
litian Pusat tahur 1977/!978 1978/!979. Setelah diedit. dan dise-
Jaraskan serta di1amb,1h dengan sejumlah istilah anatomi hasil
Rapat Kerja PanitiLt Pengembangan Bahasa Indonesia Departe-
men Pendidikan dar Kebudayaan, naskah tersebut diterbitkan
oleh Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa dengan dana
Proyek Penelitian Pus, t dalam usaha penyebarluasan hasil peneli-
tian dan penyusunan istilah di kalangan peneliti, pengajar, dan
masyarakat pada umumnya .
Akhirnya, kepada Ors. S. Effendi, Pemimpin Proyek Pene-
litian Pu!-::it, berserta staf, penyusun, redaksi, ctan semua pihak
yang memungkinkan terlaksananya penerbitan buku ini, kjlmi
sampaikan terirna kasih tak. terhingga .
Mudah-mudahan buku ini bennanfaat ba_gi usaha pembiriaan
dan pengembangan bahasa di Indonesia, khususnya dalam bidang
peristilahan anatomi.

Jakarta, Desember 1975", Prof. Dr. Amran Halim


Kepala Pusat Pembinaan
dan Pengembangan Bahasa

vii
KATA PENG ANT AR

Dafiar lstilah Anatomi ini adalah salah satu hasil penyusunan


dalam rangka kerja sama antara Proyek Penelitian Bahasa dan
Sastra Indonesia dan Oaerah tahun 1977/ 1978, Pusat Pembinaan
dan Pengembangan Bahasa, Oeparte men Pendidikan dan Kebu-
dayaan dengan Fakultas Kedokteran, Universitas Airlangga dalam
usaha pembinaan dan pengembangan peristilahan anatomi dalam
bahasa Indonesia .
Penyusunan dilakuka n oleh s<::buah tim yang diketuai" oieh
Ors. Soeparmo dengan anggota dr. Bambang Rahino Setokoe-
soemo, dr. Santoso, dr. Soepratikjo Bambang Sepoetro, drh.
Soesanto Prijosepoetro, dan Ors. Mas Loegito. Prof. Rachmat
Santoso bertindak sebagai penanggung jawab penelitian dan pe-
n yusunan. Hasil penyusunan berupa naskah " Kamus Istilah
Anatomi" yang disertai indeks istilah Asing - Indonesia dan
Indonesia - Asing. '

lndeks istilah ini, setelah oleh redaksi diedit dan diselaraskan


serta ditambah dengan sejumtah istilah hasil Rapat Kerja Panitia
Pengembangan Bahasa Indonesia Oepartemen Pendidikan dan
Kebudayaan, dijadikan daftar istilah ini. Oalam penyusunan ·istiiah
anatomi ini, tim berpedomai:i pada ketentuan_yang terdapat dalam
Pedoman Umum Pembentukan lstilah dan Pedoman Umum Ejaan
Bahasa Indonesia yang Oisempurnakan yang diterbitkan oleh
Oepartemen Pendidikan dan Kebudayaan.

ix
Pada kesempatan ini perkenankanlah kami menyampaikan
terima kasih yang tulus kepada para ahli anatomi yang tergabung
dalam Persatuan Ahli Anatomi Indonesia yang telah mendorong
dan menyumbangkan saran-saran serta kritik sehingga tim dapat
menyelesaikan tugasnya; kepada dr. Sigit Moerjono yang
bertindak sebagai konsultan; kepada Pemimpin Proyek beserta
staf yang telah memberikan kepercayaao , dana, dan saran sehu-
bungan dengan penyusunan istilah ini; kepada Sdr. Nanik Suwarni
yang membantu pelaksanaan tata usaha tim ; dan kepada pihak
lain yang memungkinkan terwujudnya daftar istilah ini.
Kami sadar bahwa daftar istilah ini belum lengkap dan sem-
purna. Oleh karena itu, saran perbaikan dari para pembaca sangat
kami perlukan.

Surabaya? Desember 1979 Tim Penyusun

X
DAFTAR ISi

-Prakata .............................................................................. v
Kata. Pengantar ................................................................ ix
Daftar Istilah Asing - Indonesia ............................... 1 - 4o

Daftar Istilah Indonesia - Asing ............................ .4 2 - 88

xi
ASING - INDONESIA
ASING - INDONESIA
ASING - INDONESIA
a. (abt>r. for arteria) aqaphas1s .

A adhesio: perlengketan; adhesi


adiposus: lemak
a. (abbr. for arteria): a. (singk.
aditus: pintu masuk; aditus
: iuteri)
adminiculum: penunjang; ad-
a-: tanpa minikulum
.abdomen: perut; abdomen adnex: adneksa
abducens: abdusen
adren&µs: . adrenal; kelenjar
abduction: ·abduksi anak giitjal
abductor: abduktor
adventitia: adventisia
aberrans: menyimpang; aberan aequator: ekuator; khatulisti-
aberratio: aberasi wa.
absorption: absorpsi; penyera- aft'erens: aferen
pan affixus: imbuhan
acardius: tanpa jantung agger: rigi; ager
accelerans: akseferan aggregatus: agregasi
ll(cessorius: tambahan; akseso- agonia: sekarat
ri. ala: sayap; aJa
accomodatio: akomodasi ala nasi: cuping hictung
acephalus: tanpa kepala albicans: memutih
· acetabulum: asetabulurn albugineus: semu putih; albu-
Achilles tendon: tendon Achil- gineus
les albus: putih
acidophilic: asidofilik aJcock's canal: kanal Alcock
. acinus: asinus alimetarius: alimentar; cema
acranius: tanpa tengkorak allanto~: alant!)iS
acromegaly: akromegali alveolus: 1. ceruk; 2. gelem
acromion: ujung bahu bung; 3. alveol
acusticus: akustik aJveus: gembung; alveus
acutus: tirus ambi-: ambi-
adamantinus: adamantin ambiguus: ambigus
adaptatio: adaptasi amnion: amnion; ketuban
adductio: aduksi amphiarthrosis: amfiartrosis
adductor: adulctor ampulla: ampul; ampula
adenohypophysJs:. adenohipofi- amygdala: badam; amandel
sis ana)is: anal
adeps: lemak anaphasis: anafasis

3
anastomosis Auerbach's plexus

anastomosis: anastomosis aquaeductus: saluran; akuaduk


anatomia: ihnu urai; anatomi aquasus: berair
ancon: siku arachne: laba-laba
anencephal: tanpa otak arachnoidea: araknoid
angiologia: angiologi arbor: pohon; arbor
angulus: sudut arciformis: bentuk lengkung;
annulus: gelang; anulus arsifomi
anonymis: . tanpa nama; ano- arcuatus: melengkung; mem-
niin busur
ansa: sengkelit; ansa arcus: Iengkung; arka
anser (anserinus): keangsaan arcus superciliaris: lengkung
antagonism: berlawanan; anta- alis
gonisme area: ·area
anterbrachium: lengan bawali areola: kalang; areola
anteflexio: antefleksi argyrophil: argirofil
anterior: depan; anterior arrector: penegak; arektor
anteversio: anteversi artefacts: artefak
anthelix: anteliks arteria: nadi; arteri
anti-: anti- arterioia: anak nadi; arteriol
antiperistaltic: an tiperistaltik articulatio: persendian; artiku-
antitragus: antitragus lasi
antrum: geronggang; antrum articulus: sendi
anulus: gelang; anulus arytena: kendi; aritena
anus: dubur; anus arytenoideus: aritenoid
aorta: batang nadi~ auna ascendens: naik; asenden
apertura: pintu; apertur Aschoft'-Tawara's node: sim-
apex: puncak; apeks pul Aschoff-Tawara
apicalis: apikal asper: kasar
aplasia: aplasi associato: asosiasi
apocrin: apokrin atavus: poyang
aponeurosis: urat Iembar; apo- atlas: atlas
neurosis atresia: atresia
apopbysis: apofisis atrium: serambi; atrium
apparatus: peranti; aparatus auclitus: rungu; pendengaran.
appendix: umbai; apendijcs A1,1erbach's plexu(l: pleksus
aqua: air Auerbach

4
auricula broachus

auricula: daun telinga fidus


auris: telinga · bifurcatio: percabangan ; bifur-
autonomicus: mandiri; otonom kasi
autopsy: autopsi bifurcus: ben:anggah
axilla: ketiak; aksila bilateralis: bilateral
axis: sumbu; porns bilis: empedu
axolemma: aksolema bipolaris: bipolar
axon: akson; silinder sumbu; biventer: biventer; berperut
paksi sebut saraf dua
azoospermia: azoospermi blast: bias
azygos: selirang; azigos blastocoele: ruang blastula
blastula: blastula
blepharon: kelopak mata
B Bochdalek's bouquet: buket
Bartholin's gland: kelenjar Bochdalek
Bartholin Botallo's duct: pipa Botallo;
basalis: basal duktus Botallo
basilicus: basilik Bowman's capsule: kapsul
basis: dasar; alas; pangkal; ba- Bowman
sis Bowman's gland: kelenjar
Baudelocque's diameter: garis Bowman
tengah Baudelocque Bowman's membrane: mem-
Bauhin's valve: katup Bauhin bran selaput Bowman;
Bellinis tubules: tubul Bellini Bowman
Bertin's column: kolom Bertin brachium: lengan ; brakium
Berz's cells: sel Betz brachycephalus: brakisefal ;
bi-: bi- berkepala pendek
biceps: hulu kembar; bisep branchial arches: lengkung in-
Bichat's fat pad: bantal lemak sang
Bichat branchium: insang; brankium
biconvex: bikonveks; cemhung brevis: pendek; brevis
kembar Broca 's gyms: girus Broca
bicornis: be rtanduk kernl::dr ; bronchiolus: raiiting tenggo-
bikornis rok ; bronkiol
bicuspidalis: r::.. uspidal bronchus: cabang tenggorok;
bifidus: bercangap kembar; bi- bronkus

5
3ruch 's membrane cavum oris

Bruch's membrane: membran canalis ,ertehralis: tc ru:san tu -


Bruch; selaput Bruch. lang bclak a 11g
Briicke's muscle: otot Brucke cancellus: mampung
Brunner's glands: kelenjar caninus: taring
Brunner canthus: sudut ma ta
bucca: pipi capillaris: kapile r
buccinator: buksinator capillus: bulu; rambut
bulbus: umbi: hula; bulbus capitalis: utama: kapitalis
bulbus oculi: bola mata capitatus: be rkepala : berhulu
bulla: le puh: bu la ka pitat
Burdach's column: kolom capitulum: pendul : kapitulum
Budach capsula: simpai : kapsul
bursa: kandung: bursa caput: kepala; kaput
Carabelli's tubercle: tuberke l
Cara be Iii
C cardia: hulu lambang; kardia
cadaver: kadaver cardiacus: mengcnai jantung
-C-a ecum: s·e kum cardiographia: kardiografi
caecus: buntu carina: lunas; karina
Cajal's horizontal cells: sel ho- carneus: berdaging
rizontal Cajal caro: daging
Cajal's nucleus: nukleus Cajal ..::arotis: kar'otis
calcaneus: tulang tumit ; carpus: karpus ; perge langan
calcar: taji tangan
caliculus: pi ala; kalikulus cartilago: rawan
calix: cawan; kaliks caruncula: karunkula
callosus: balok; kalosus caseosus: kasco:sa
calvaria: kubah tengkorak; castratio: kast rn:si : pcngc birian
kalvaria cauda: e kor; kauJa
calx: tungka k ; kalks caudalis: kauda l
camera: ka mar caverna: rongga : kavc rna
canaliculus: surnpit; kanaliku- cavitas: rongga
lus cavum: rongga ; kavum
canalis: terusc1n cavum abdominis: rongga pe-
canali semicircularis: terusan rut ; rongga abdomen
semisirkular cavum oris: rongga mulut

6
cavum thoracic coccyx

cavum thoracis: rongga dada chromaffin: kromafin


cavum tympani: rongga tim- chromophil: kromofil
pani chromophob: kromofob
cavus: cekung; kavus chromosoma: krnmosom
cecus: buntu chylus: kilus
celiacus: (mengenai) perut; se- cilium: bulu mata; siJium
liak cinereus: kelabu
ce.lla: sel cingulum: gelang; singulum
cellula: sel; selula circulus: lingkar
centralis: sentral circum: sekitar
centrum: pusat circumductio: sirkumduksi
centrum semiovalis: pusat se- circumferentia: keliling
mioval circumflexus: (me) lingkar ba-
cephalicus: (mengenai) kepala; lik ; sirkumfleks
sefalik cisterria: tandon ; sisterna
cerebellum: otak kecil; serebe- Clarke,s column: kolom Clar-
lum ke
cerebrospinal: serebrospinal Claudius cells: sel Claudius
cerebrum: otak besar; sereb- claustrum: tudung; klaustrum
rum clava: gada
cerul.eus: kebiruan clavicula: selangka; klavikel
cerumen: serumen ·cleido: kleido
cervix: leher; serviks climacterium: klimakterium
chiasma: palang: Kiasma 1
clinoideus: semu ranjang; kli-
choana: lubang bidung dalam; noid
koana clitoris: kelentit ; klitoris
choledochus: saluran empedu clivus: lereng; klivus
chondroblast: kondroblas cloaca: kloaka
chondropharyngeus: kondrofa- Cloquet's canal: kanal Cloquet
ring Cloquet's ganglion: ganglion
Chopart's articulation: sendi Cloquet
Chopart Cloquet's membrane: mem-
chorda: tali; korda bran Cloquet; selaput Clo-
chorio1;1: korion quet
choroidea: koroiJ clunis: bokong
chroma: rona; warna coccyx: tungging; koksiks

7
cochlea corpus restiformis

cochlea: rumah si put; koklea concha: kerang: konka


coccus: buntu condylus: benjol; kondil
coeloma: selom conexus: ika ta n
cohabitatio: kohabitasi; sang- confluens: kua la
gama; koitus; persetubuh- congenitus: bm,.ian; kongeni -
an tal
Chonheim's areas: area Coh n- conjugatio: kon j ugasi
heim conjunctiva: kon yungtiva
coitus: koitus; persetubuhan ; constitutio: konstitus i
sanggama constrictor: penyempit ; kon s-
collagen: kolage n triktor
collateralis: kola te ral contortus: kontortus
colliculus: gunduk; kolikulus contra-: kontra-; berlawanan
coilum: leher; kolum contractio: kont raksi
colon: usus besar ; kolon conus: kerucut ; kon
colostrum: kolostrum convexus: cembung
colpo-: kolpo- ; vagina convolutus: berkclok; berliku
columna: kolom : · kolumna Cooper's fascial: fasia Coope r
columna vertebralis: tulang be- Cooper's ligament: ligamen
lakang Cooper
.comes: pengiring
co~itans: komitan cor: jantung
commissura: penghubung; ko- coraco: korako
misur corium: jangat
communicans: komunikan cornea: se!aput bcning; selaput
communis: bersama; komunis tanduk ; kornea
compadus: pukal; pejal corniculatus: bertand uk ; ber-
comparative anatom)': anatomi kornu
pcrbandingan ; ilmu urai- cornu: tanduk; kornu
perbandingan corona: tajuk ; mah kota; koro-
complexus: kompleks na
compositus: komposita coronalis: koronal
compressor: kompre~or corpus: badan; korpus
concavus: cekung corpusculum: korpuskel
conceptio: konsepsi; pembu- corpus restiformis: badan be-
ahan tu k tali

8
corrugator dens

corrugator: penge· ut ; kolllga- cumulus: puntuk ; kumulus


tor . cuncus: baji; kuneus
cortex: kulit; kortc ·.. cunnus: pukas:, u\va; farji
Corti's cells: sel ni cupula: kubah • lrnpuia
Corti's membrane: l mbran · cur atura: lengkung
Corti; selaput Cor i cuspis: da Jn katup; kelopak
cuticula: kutikel
Corti's rgan: o rgan Cort, cutis: ku lit; kutis
Corti's rods: batang Corti cylinder: silinder: tabung; torak
costa: iga, rusuk cyto-: si to-
costa spuriac: rusuk palsu cytology: sitologi
cotyla: keping
Cowper's gland : ·clenjar Cow-
per D
coxa: tulang panggul; koksa d. (abbr. for dexter):
craniaJis: kranial d. (singk. untuk d kster)
craniologia: kraniologi d11cryocysta: kandung air mata
cranium: tengkorak ; kraniui:n dactylus: jari
crassus: besar; tebal da,rtos: dartos
cremaster: kremaster de: de
crena: kerat; krena .decidua: desidua
cribriformis: bentuk tapisan; deciduus: luruh
kribriform 'decliv : pudunan ; d · Lif
cribrosus: tapisan; kribrosus decuss~tio: ilang; dek~sasi
cribrum: saringan; penapis deferens: deferen
cricoideus: bentuk gelang; kri- defloratio: awadara; deflorasi
koid · degeneratio: ·dcgenerasi; ke-
crista: krista muoduran
cruciatus: bent.u k salib; ber-si- Deiters' ceUs: s I Deiter .
Jang Deiters' nucl u ·: nukleus Dei-
crus: tungkai ; krus ter
crypta: kripta delta: delta
c;rysticus: kristik deltoideus: deltoid ; bentuk
cubitus: siku · delta
cuboideus: kuboid dendrite: dendrit
culmen: puncak ; kulmen dens: gigi

9
densus durus
densus: padat; rapat digitalis: (mengena i) jari ; digi-
denticulatus: bergerigi tal
dentinum: tulang gigi; dentin digitus: jari
depressor: depresor dilatatio: dilatasi
derma: kulit dilatator: pengembang; dilata-
dermatologia: ilmu penyakit t'or
kulit; derinatologi diploe: selubung; dip'!o
dermis: kulit; jangat; ·dermis diploid: selubung; diplo
Descement's membrane: mem- diplopia: diplopi
dis-: dis
bran Descement: selaput
Descement discus: cakram
descendens: turun; desenden disfunctio: disfu~gsi
descensus: turun dispositio: disposisi
descriptive anatomy: anatomi disseminatio: diseminasi
deskriptif ~imilatio: disimilasi
detrusio: detrusi distalis: memucuk; distal
detrusor: detrusor distantia: jarak
deviatio: deviasi;' penyimpa- divergens: divergen
ngan diverticulum: divertikel ; diver-
dexter: kanan: dekster tikulum
di: di- dorsalis: dorsal
dia: dia dorsum: punggung; dorsum
diaphragma: sekat rongga ba-
dan; diafragma Douglas' cul-de-sac: pundi
diaphysis: diafisis Douglas
cliartlirosis: diartrosis ductulus: buluh; duktulus
diastema: sela; diastema ductus: pipa; duktus
diastole: diastole duct us reunient: pipa reun ien ;
dicephalus: disefal duktus reunien
du'ldeni: (mengenai) usus dua
belas jari; (mengenai)
dieccephalon: kotak. antara; duodenum
diensefalon
duodenum: usus dua belas jari;
digastricus: berperut kembar;
.doudenum
digastrik
duplicatus: duplikat
digestorius: pencernaan .durus:· keras

.10
Ebner\; gland epiglottis

E endometrium: endometrium
endomysium: endomisium
Ebner's gland: kelenjar Ebner endoneurium: endoneurium
ebur: gading endopelvicus: endopelvik
ectoblast: e ktoblas endoplasma: endoplasma
ectoderm: ektoderm endosteum: endosteum
ectoplasma: ektoplasma endothelium: endotel
Edinger-Westphal's nucleus: endothoracicus: endotoraks
· ensiformis: ensiform
nukleus Edinger-Westphal
entericus: (mengenai) usus;
efferens: eferen
enterik
ejaculatio: ejakulasi; pancaran
ento-: ento-
mani
eosinophile cells: sel eosinofil
ejaculatorius: (mengenai) pan-
eosinophile leucocytes: leukosit
caran mani ; (mengenai)
eosinofil
pancutan mani
ependyma: ependirn
elasticus: elastis ; kenyal
epi-: epi
elevator: elevator
epiarteriaJis: epiaiterial
ellipiosdeus: semu jorong; eli-
. epiblast: epiblas
psoid
epibulbaris: epibulbar
ellipticus: eliptik
epicanthus: sudut mata
embolus: sumbat; embo1us
embryo: mudigah; embrio epicapitulum: epikapitulum
epicardium: epikard
eminenti2: jendol; eminens
epicerebraJis: episerebral
emissarium: curah; emisarium
epicondylus: anak benjol; epi-
enarthrosis: enartrosis
kondil
encephaJon: ensefalon; otak epicranium: epikranium
endo-: endo epidermis: kulit ari; epidermis
endoabdominaJis: endoabdo- epididymis: anak buah zakar;
minal epididimis
endoangiaJis: endoangial epiduraJis: epidural
endocardium: endokard epifasciaJis: epifasial
endocraniaJis: endokranial epigastricus: epigastrik
endocrin: endokrin epigastrium: hulu hati; epigas-
endoderma: endoderm trium
endogen: endogen , epiglottis: epiglotis; katup
endolympha: endolirnf I pangkal tenggorok

11
epinephros Fallopian tube

epinephros: epinefros; anak excretio: ckskresi ·


ginjal exfoliatio: cksfoliasi
epineurium: epineurium exitus: eksitus; · pintu keluar
epipharynx: epifaring exo-: ekso-
epiphysis: epifisis exspiratio: cksri i asi
episclera: episklera extensio: ekstensi
episternalis: episternal extensor: pengedang; eksten-
·epithalamus: epitalamus sor
epithelial tissue: jaringan epitel exterous: luar; eksternus
epithelium: epitel .extra: ekstra
epitrochlea: epitroklea extractio: ekstraksi
epitympanicus: epitimpanik .extrauterin: ekstrauterin
epoophoron: epooforon; anak extremity: 1. ckstremitas;
2. anggota gerak
indung telur
equator: ekuator; khatulistiwa
equinus: (mengenai) kuda;
F
ekuinus facies: 1. wajah; 2. pennukaan
erectio: ereksi facies anterior antebrachii:
erector: penegak; erektor pennukaan depan lengan
erythrocyta: eritrosit; sel darah bawah
merah facies anterior brachii: pennu-
esophagus: kerongkongan; kaao depan lengan atas
esofagus facies lateralis brachii: · pennu-
ethmoides: etmoid kaan lateral !engan atas
eucariotic ceUs: sel eukariotik facies medialis brachii: permu-
Eustachian muscle: otot Eusta- kaan medial lengan atas
chius facies posterior antebrachii:
Eustachian tube: tabung Eus- permukaan belakang le-
tachius ngan bawah
Eustachian valve: katup E.usta- facies posterior brachii: per-
chius mukaan belakang lengan
eversio: eversi atas
evisceratio: eviserasi faeces: tin ja; fesl!s
evolutio: evolusi Fallopian canal: kanal Fallopius
ex: eks Fallopian tube: tabung Fa,lopi-
excavatio: jeluk; ekskavasi us; saluran telur

12
Fallopian valve: fuscus:

Fallopian valve: katup Fallopius jalur Flechsig


falx: sabit; falks flexio: fleksi
fascia: se!aput otot; fasia flexor: pengetul ; fleksor
fasciculus: jurai; berkas; fasi- flexura: tekukan; fleksur
kulus flocculus: flokulus
fasciola: fasiola fluctuatio: fluktuasi
fastigium: fastigium foetus: janin; fetus
fauces: fauses folium: daun
faux: pangkal tekak folliculus: kantung; folikel
fecundatio: pembuahan; fe- Fontana's space: ruang Fontana
kundasi fonticulus: ubun-ubun
fel: empedu forafuen: Jubang ;_foramen
fellis: empedu forceps: cunam ; forseps
femininus: feminin Forel's commissure: komisur
femur: tulang paha Fore! penghubung Fore!
fenestra: tingkap; jendela formatio: formasi
Ferrein's pyramids: limas Fer- fomix: kubah ; forniks
rein; piramid Ferrein fossa: lekuk; fosa
fertilis: subur; fertil fossa epigastrica: lekuk hulu
fetus: janin; fetus · hati; fosa epigastrik
fibra: sabut; serat fossula: parit; fosula
fibrilla:. serabut . . fovea: cekungan; fovea
fibrocartilago: ra wan sabut; ra- foveola: lesun'g; foveola
w an serat Frankenhauser's ganglion:
fibula: tulang beiis ganglion Frankenhauser
fibularis: fibular · Frankenhauser's plexus: plck-
filamentum: fil..1111t.!n sus Frankenhauser
filum: benang; tilum frennl~m: kekang; frenulum
fimbria: jumbai frondosus: frondosus
fissura: torehan; fisur frons; frontis: dahi
fistula: fistula frontalis: frontal
fixatio: fiksasi fundus: dasar; fundus
naccidus: lembek; kendur f~ngiformis: fun,giform; bentuk
flagellum: cambtik_; flagel jamur
flavus: kuning funiculus: tali-; funikulus
Flechsig's tract: trakt Flechsig; fuscus: coklat

13
fusiform is griseus

fusiformis: kumparan ; bentuk Gimbernat's ligament: lige rncn


gelendong; fusiform Gimbcrnat
gingiva: gusi; gingiva
ginglymus: sendi ; engsel
G glabella: glabela
glandula: ke lenjar
galca: (l,;c) tup .. 11!.!: Qalca
glandula salivares: kelenjar -Iiur
(;alen, great vrin ~of:~ vcna G r1Icn
gallus: jagn: ;1,;1111 jantan glans: glans
ganglion: simpul ,a~af: ganglion Glaser's fissure: fisur Glaser
ganglion solare: g.anglio n solar glenoidalis: glenoid
Gartner's ducts: pipa Gartner; glia-tissue: jaringan glia
duktus Gartner Glisson's capsule: kapsul Glis-
Gasser's ganglion: ganglion son
Gasser globus: bola ; globus
gaster: lambung; gaster glomerulus: ikal; glomerulus
gastrula: gastrula glomus: tika ; glornus
glossa: Iidah
gelatina: gelatin
glottis: glotis
gelatinosus: seperti selai
glutaeus: bokong; gluteus
gemellus: kembar
generatio: generasi Golgi-Maz~oni's corpuscles:
genesis: kejadian; genesis korpuske l Ci, >lgi-M azzoni
_geniculum: lutut; genikulum Golgi's cells: sel Golgi
genioglossus: genioglosus Goll's column: kolom Goll
geniohyoideus: geniohioid Goll's nucl~us: nukleus Goll
genitalia: aurat gomphosis: sendi ceruk; gom-
genitalis: (mengenai) alat kela- fosis
min; genital Gowers-tract: trak Gowers; ja-
genu: lutut; genu lur Gowers
germen: benih graafian follicle: folikel Graaf;
germinatio: tunas kantung; Graaf
germinativus: (mengenai) be- gracilis: ramping; grasilis
nih granulatio: bulir; granul
Giacomini's band: sabuk Gia- Gratiolet's radiation: penyeba-
comini ran Gratiolet
Giannuzzi's crescents: demilun graviditas: kehamilan
Gianuzzi griseus: kelabu ; griseus

14
gubernaculu m hormon

gubernaculum: gubernakulum fleidenhain crescent: demilun


Gudden's commissure: komi- Heidenhain
sur Gudden; penghubung Heister's valve: katup Heister
Gudden helix: ulir; heliks
Gudden's tract: trak C,udden; hemi: hcmi
jalur Gudden hemispherium: belahan; he-
Guerin's fold: lipatan Guerin misfer
gustus: indria pengecap Henle's bundle: berkas Henle
gutta: tetes Henle's glands: kelenjar Henle
gyrus: gelung; girus Renie's layer: lapisan Henle
Henle's loop: lengkung Henle
Henle's sheath: selubung Hen-
H le
habenula:. habenula Heusen's canal: kanal Hensen
habitus: habitus; perawakan Hensen's cells: sel Hensen
haemocyta: hemosit; sel darah hepar: hati; hepar
haemorrhagia: perdarahan hernia: hernia; burnt
heamorrhoidalis: hemoroidal Hesselbach's ligament; Jigamen
Hailer's ansa: ansa Haller Hesselbach
Hailer's arch: lengkung; Hal- hiatus: tembusan; hiatus
ler Jlighmore's antrum: antrum
HaU;r's circle: lingkaran Hal- Highmore
ler hilus: tampuk
Hailer's cone: kerucut Haller hippocampus: tangkur; hipo-
haUux: empu kaki kampus
hamatus: berkait; hamatus bird: rambut pembantu
hamulus: kait; hamulus His'bundle: berkas His
hamus: hamus; kait histochemistry: histokimia
harmonia: ,harmonis; perse- histologia: ilmu jaringan; his-
suaian tologi
Hassall's corpuscles: korpus- homo: manusia
kel Hassall homolateralis: homolateral
haustrum: kantung; haustrum homologia: homolog
haversian canals: kanal Haver llorizontalis: mendatar; hori-
haversian lameUae: Jamel Ha- sontal
ver hormon: hormon

15
Horner's muscle insufficientia

Horner's muscle: otot Horner impotentia: impoten ; lemah


Hortega's cells: sel Hortega syahwat .
Howship's lacunae: lakuna impregnatio: impregnasi
Howship impressio: jejak; impresi
humerus: tulang lengan atas imus: terbawah
humor: cairan; humor inactivitas: inaktivitas ; tidak
Hunter's canaJ: kanal Hunter aktif
Huxley's layer: lapisan Huxley inaequalis: inekual; tidak sama
. hyaline: bening ; hailin incipiens: insipiens
hybrida: kacukan incisio: insisi ; menore h ; meng-
hymen: selaput dara; himen .iris
hyogJossus: hioglosus incisura: takik; insisur
hyoideus: (mengenai) tulang incisus: potong
lidah; hiod inclinatio: inklinasi
hyparterialis: hiparterial incompletus: inkomplet; tidak
hypochondrium: hipokond- lengkap ·
num inc11s: tulang landasan
hypogastricus: hipogastrik index: telunjuk
hypogastrium: hipogastrium indilTerens: indiferens
..hypoglossus: bawah lidah ; individum: individu; perse-
hipologsus orangan
hypopharyJix: hipofaring infantilis: infantil
hypophysis: hipofisis; embelan infectio: infeksi ; terjangkit
otak inferior: bawah; inferior
hypothalamus: hipotaiamus intlammatio: radang; inflamasi
hypothenar: hipotenar infundibulum: corong; infundi-
hypotympanum: hipotimpani bulum
inguen: lipat paha
I inion: inion
innervatio: inervasi; persara-
ileum: ujung usus halus; ileum ·
fan
iliacus: (mengenai) tulang usus; innominatus; inominata: tanpa
(mengena i) ilium nama
ilium: tulang usus; ilium
imbibitio: imbibisi inscriptio: inskripsi ·
impar: selirang insertio: insersi
imperforatio: imperforasi insufficientia: insufisiensi

16
insula lacer

insula: pulau; insula


intestinum: usus ; intestin
K
integumentum: kulit; integu- karyo-: kario-
Keith and Flack's node: simpul
men
Keith dan Flack
inter: inter
intercalatus: sisipan keratin: keratin
interior: interior keratinzing stratified squamo-
intermedius: intermedius us epithelium: epitel ber-
internus: dalam ; internus lapis pipih bertanduk
intersectio: gores Kerckring's folds: \ipatan Ker-
interstitium: selang ; interstisi- ckring
um
Kiernan's space: ruang Kier-
intestinum: usus; intestin nan
intima: terdalam ; intima
klasmatocyta: klasmatosit
intracranialis: endokranial
Klumpke's paralysis: kelum-
introitus: gerbang; introitus puhan Klumpke
intumescentia: g~mbung ; intu- Kohlrausch's folds: lipatan
mese nsi Kohlrausch
inversus: inversi ; terbalik
Krause's glands: kelenjar
iris: selaput pel a ngi; iris
Krause
ischemia: iskemi
ischiadicus: (mengenai) tulang Krause's terminal club: akhir-
duduk ; (mengenai) iskium an saraf Krause
ischium: tulang duduk; iskium KuptTer's cells: sel Kupffer
isthmus: genting; ismus kyphoscoliosis: kifoskoliosis

J L
Jacobson's plexus: pleksus Ja- labium: bibir
cobson labium inferius; bibir bawah
jejunum: pa ngk al usus halus; labium superius: bil:iir atas
ye yunum labrum: tepi
jugulum: leher labyrinthus: sekatan; labirin
jugum: kuk lac: susu
junctura: sambungan; jungtur lacer: laserasi; kayak; sobek

17
lacertus longitudinalis

lacertus: sepit leucocyta: leukosit; sel darah


lacerus: koyak putih
lacrima: eluh ; air mata levator: Ievator
lacuna: lubuk; lakuna levis: licin
lacus: lakus Leydig's cells: sel Leydig
laevus: kiri liber: bebas
lambdoideus: Iambdoid Lieberkuhn glands or crypts:
lamella: Jamel kelenjar-Lie bcrkuhn;
lamina: lamina; lembar; lapi- kripta Lie berkuhn
san lien: limpa
Lancisi's striae: ~tria La11cisi lien succenturiatus: limpa
Langerhans' cells: sci Langer- imbuhan
hans Lieutaud's triangle: segitiga
Langerhan's islands: pulau La- Lieutaud
ngerhans Iigamentum: ikat; ligamen
Langerhans' layer: lapisan limbus: mirih; pinggir
Langerhans limen: ambang; limen
Langhans' cells: sel Langhans limitaneus: (mengenai) batas
Lanterman' s incisure: insisur linea: garis; linea
Lanterman takik Lanter- linea semilunaris: garis bulan
man sabit; linea semilunaris
lanugo: roma; Ianugo lingua: lid ah; lingua
lanula: Ianula Jingula: tanjung; lingula
Lanz's point: titik Lanz liquor: cairan; likuor
laryngeus: (mengenai) pangkal Lisfranc's joint: sendi Lisfranc
tenggorok; (mengenai) la- Lissauer's tract: jalur Lissauer;
ring trak Lissauer
larynx: pangkal tenggorok ; la- Lissauer's zone: zona Lissauer
ring Littre's glands: kelenjar Littre
lateralis: lateral lobulus: suku baga; lobul
latissimus: terlebar; latisimus Iobus: baga; lob us
latus: lebar localisatio: lokalisasi
lemniscus: pita; Iemniskus locus: tempat
lens: lensa ; kanta longissimus: terpanjang
lenticula: lentikula longitudinalis: membujur; lo-
leptomeninx: leptomening ngitudinal

18
longitudo meatus

longitudo: longitudinal Malpighi's pyramids: piramid


longus: panjang Malpighi
lucidus: cerah Malpighi's rate: jala Malpighi
lumbricalis: lumbrikal mamilla: puling
lumbricus: cacing; Iumbrikus mamma: payudara; buah dada
lumbus: pinggang
mandibula: rahang bawah;
lumen: lumen
mandibula
luna: bulan
manubrium: gagang; hulu;
lunatus: (mengenai) bulan
manubrium
lunula: bulan sabit; lunula
manus: tangan
Luschka's foramen: foramen
margo: tepi; pinggir
Luschka
luteus: kuning margo lateral (radialis) ante-
luxatio: luksasi; cerai sendi brachii: tepi lateral (radi-
lympha: getah bening; limfa al) lengan bawah
lymphaticus: (mengenai) getah Marshall's vein: vena Marshall
bening; limfatik masculinus: maskulin; laki-laki
jantan
M massa: massa
masseter: otot kunyab; mase-
maceration: maserasi ter
macFO-: makro masticatorius: mastikatori
macula: bintik ; rnakula masticatus: kunyah
Magendie's foramen: foramen mastoideus: putingan; mastoid
Magendie mater: induk
magnus: besar; magnus matrix: induk; matriks
major: lebih besar; major maturatio: maturasi
mala: pipi
malleolus: mata kaki; maleolus maxilla: rahang atas
malleus: mart ii; tukul maxillaris: maksilar
Malpighi's capsule: kapsul maximus: terbesar
Malpighi Mazzoni's corpuscle; korpus-
Malpighi's corpuscles: korpus- kel Mazzoni
kel Malpighi McBurney's point: titik Mc-
Malpighi's layer: lapisao Mal- Burney
pighi meatus: Jiang; meatus

19
Meckel's cartilage mola

Meckel's cartilage: rawan Me- menstruatio: haid; menstruasi


ckel mentum: dagu
Meckel's cavity: rongga Me- mesencephalon: otak tengab;
ckel mesensefalon
Meckel's diverticulum: diverti- mesenchyma: mesenkim
kel Meckel mesenteriolum: mesenteriolum
Meckel's ganglion: ganglion mesenterium: mesenterium
Meckel mesothelium: mesotel
Meckel's vein: vena Meckel metacarpus: tengah tangan;
meconium: mekonium; tahi metakarpus
gagak metaphysis: metafisis
medialis: medial metatarsus: tengah kaki; meta-
medianus: tengah ; median tarsus
mediastinum: sekat dada ; me- ·
diastinum Meynert's bundle: berkas
mediastinum cerebelli: medias- Meynert
tinum otak kecil Meynert's commissure: komi-
medius: tengah ; medius sur Meynert ; penghubung
medulla: sumsum; medula Meynert
Meibom's glands: kelenjar Meynert's decussation: silan
Meibom Meynert
Meissner's corpuscles: korpus- micro: mikro-
' kel Meissner minimus: terkecil ; minimus
Meissner's plexus: pleksus minor: lebih kecil ; minor
Meissner mirabilis: ajaib
melania: hitam mitosis: mitosis; pembelahan
membra: anggota sel
membrana: selaput; membran mitra: songkok; mitra
membrana tympani: selaput mitralis; mitral
timpani mobilis: mobil
membrum: anggota modiolus: ulir rumah-siput;
membrum superius: anggota modiolus
atas modulatio: modulasi
meninx: selaput otak; mening Mohrenheim's fossa: fosa
meniscus: meniskus Mohrenheim
mens: JI\\• mola: mola

20
molaris nephron

molaris: geraham sejati; molar multifidus: bercangap ganda;


molecularis: molekular multifid
mollis: lunak: molis multiplex: multipel
Moll's glands: kelenjar Moll musculus: otot
Monakow's bundle: berkas musculus rectus abdominis:
Monakow otot perut lurus
monos: mono; satu musculus rectus femuralis:
Monro's gland: kelenjar Mon- otot paha lurus
ro musculus risorius: otot senyum
mons: bukit; mons musculus sartorius: otot gerji
mons pubis: tundun musculus soleus: otot bentuk
Montgomery's glands: kelenjar sandal
Montgomery musculus stapedius: otot tu-
monticulus: puntuk; monti- lang sailggurdi
kulus myel-: miel-
Morgagni's appendix: umbai myentericus: mienterik
Morgagni: apendiks Mor- myo-: mio.
gagni
Morgagni's columns: kolom
Morgagni N
Morgagni's lacunae: Jakuna Naboth's glans: kelenjar Na-
Morgagni both
Morgagni's pouch: pundi Mor- neavus: tahi Ialat
gagni Nagele's pelvis: panggul Nage-
Morgagni's sinuses: sinus Mor- le
gagni naris: lubang hidung
motor: motor Nasmyth's memhrance: mem-
motoricus seu motorius: moto- bran Na~111yth: selaput
rik Nasmvth
mucosus: (nH:: ng~na i) le •~,i,r nasus: hidung
mucus: lendir; mu~us nates: bokong : nates
mulier: wanita ' natus: kelahiran; natus
Muller's ducts: pipa Muller; navicula: biduk; navikula
duktus Muller Nelaton's line: garis Nelaton
Muller's muscle: otot Muller neo-: baru; neo-
multangulus: bersudut banyak nephron: nefron; satuan ginjal

21
nephros . operculu:n

nephros: ginjal; nefros obliquus: serong


nervus: saraf obliteratio: obliterasi
neurilemma: neurilemma oblongus: lanjutan
neuroglia: neuroglia obturator: penutup; obturator
neuron: sel saraf; neuron obtusus: tumpul
neutralis: netral occiput: belakang kepala; ok-
neutrophil: neutrofil siput
nidatio: nidasi occuJtus: samar
nidus: sarang octavus: hasta; oktavus
niger: hitam ocular: okular
Nissl's bodies: badan Niss! oculus: mata okulus
nodulus: nodul Oddi's sphincter: sfingter Oddi
nodus: simpul ; nodus odontoblast: odontoblas
nomen: nama odor: bau
norma: bidang; norma
normalis: normal oesophagus: kerongkongan
normocyta: normosit oestrus: berahi
non-keratinizing stratified squ- olecranon: siku
amous epithelium: cpitel olfactorius: olfaktori
berlapis pipih· .tak bertan- olfactus: penghidu; olfaktus
duk oiigodendroglia:
nubecula: nubekula oligodendroglia
nucha: tengkukt kuduk oligodendroglia: oligodendrog-
Nuclfs canal: kanal Nuck lia
nucleolus: anak inti; nukleolus oliva: zaitun; olif
nucleus: inti; nukleus omentum; tabir; omentum
nucleus puJposus: nukleus pul- ·omo-: bahu-
posus omphalos: pusar
Nubn's glands: kelenjar Nuhn ontogenesis: ontogeni
nutricius: bergizi onyx: kuku
nympha: bibir kecil kemaluan oogenesis: oogenesis
oogenium: oogenium
oolemma: selubung telur
oophoron: indung telur
obelion: obelio n opalescens: opalesen
obex: penghalang operculum: tutup; operkulum

22
ophthahnicus parolivarius

ophthalmicus: ( 111cngenai) ma- pacchionian granulations: gra-


ta; oftalmik nulasi Pacchioni
opponens: berh.tJapan; berla- . pachymeninx: pakimening; se-
wanan laput otak
opticus: optik Pacini's corpuscles: korpuskel
ora: pinggir; ora Pacini
oralis: oral palatum: langit-langit; palatum
orbicularis: melingkar; orbi- pallidus: pucat; palidus
kular paJlium: kulit; palium
orbiculus: cakra palma: telapak tangan
orbita: lekuk mata; orbita palmaris: (mengenai) telapak
orchis: buah pelir tangan
organum: alat; organ palpebra; pelupuk; kelopak
orificium: muara mata
origo: asal palpebra inferior: pelupuk ba-
os, oris: mulut; (mengenai) wah
mulut palpebra superior: pelupuk
os, ossis: tulang; (mengenai) atas
tulang pampiniformis: bentuk sulur;
os sesamoid: tulang sesamoid pampiniform
ossiculum: osikel pancreas: kel~njar ludah; pan-
osteoblast: osteoblas k.reas
osteoclast: osteoklas Paneth's cells: sel Paneth
ostium: pintu; ostium panniculus: lemek; panikulus
oticus: (mengenai) telinga papilla: puting; papila
ovalis: lonjong; bulat telur papilla mammae: puting susu
ovarium: indung telur; uritan papyraccus: seperti kertas
oviductus: oviduktus para-: para-
ovulatio: ovulasi paraganglion: paraganglion
ovulum: ovulum parasympathicus: parasimpa-
ovum: set telur; ovum tik
parenchyma: jaringan dasar;
p parenkim
paries: dinding
pacchionian foramen: foramen parolfactorius: parolfaktori
Pacchioni parolivarius: parolivari

23
parooph oron. pigmen tum

paroophoron: parooforon periorbita: periorbita


parotis: beguk; parotis periostewn: salut tulang; peri-
pars: bagian osteum
parturitio: persalinan peripheria: tepi . pinggir: peri-
parvus: kecil fer
pateUa: tulang tempurung Ju- peristalticus: peristaltik
tut peritenon: peritenon
pecten: balung; jengger peritoneum: salut perut; peri-
pectus: dada; pektus toneum
pedalis: (mengenai) kaki; pe- perivascuJaris: perivaskular
dalis- , periventricularis: periventriku-
pedunculus: tangkai lar
paUicula: kulit ari; pelikula Perlia's nucleus: nukleus Perlia
pellis: belulang Perlia's nucleus: nukleus Pe r-
peUucidus: bening; pelusid lia
pel~: .Panggul; pelvis permanens: tetap; permanen
pencillum: pensil; pensilum permeabilis: permeabel
penis: zakar peronaeus: (mengenai) tulang
penna: bulu betis; peroneus
perforans: menembus; perfo- perpendicularis: tegak lurus
rans
perforatus: tembus pes: kaki; pes
peri: peri petra: karang
pericardium: perikard petrosus: (mengenai) tulang
perichondrium: salut rawan; karang
perikondrium Peyer's patches: bercak Peyer
pericraniwn: perikranium Pfluger tubes: tabung Pfluger
peridesmium: peridesmium phagocyta: fagosit
perididymis: perididimis phalanx: ruas jari; falang
perilympha: perilimf phaUus: zakar
perimetrium: perimetrium pharynx: tekak; faring
perimysium: perimisium philtrurn: gumun; filtrum
perineum: kerampang; peri- phonatio: fonasi
neum phrenicus: frenik
perineurium: perineurium phylogenesis: tilogenesis
periodontium: periodonsium pigmentum: zat warna; pigmen

24
pilosus processus styloideus

pilosus: berambut polus: kutub


pilus: rambut poly-: poli-
pinea: runjung; pin .:· pons: jembatan
pinealis: pineal ponticulus: pontikulus
pinna: cuping telinga poples: belakang lutut
piriformis: pirifu rm porosus: b rlubang
pisiformis: pisiform IJ)Orta: gerbang; po rta
pituita: Iendir; ituita portio: bagian
pius: lunak; lembek porus: pori
placenta: plas nta · uri ; t mb ni positio: posisi
planta: telapak kaki post: setelah; pos
plantaris: (mengenai) telapa k posterior: belakang; posterior
kaki Poupart's ligament: ligamen
planum: bidang dataran Poupart
planus: latar; datar prae-: pre-· sebelum
plaque: bercak praemolaris: premolar; gem -
plasma: plasma ham depan
platysma: platisma praeparatio: persiapan; prep ,1·
pleura: selaput paru; pleura rasi
plexus: anyaman; pleksus praeparatum: . ediaan ; prepa-
plexus submucosus: lihat; Me- rat
issner's plexus praeputium: kulup
plexus tympanicus: lihat; Ja- praecuneus: prekun us
cobson's plexus pressor: penekan; pre or
plexus uterovagina: lihat; primarius: pertama ; primer
Frankenhauser's plexus primata: primata
plica: lipatan · primitivus: primitif; sederhana
. plica axillaris anterior: lipat primordium: primordium
ketiak depan · primus: perdana
plica axillaris posterior: lipat princeps: utama
ketiak belakang prisma: prisma
plica palpebronasalis: sudut pFo-: pro-; sebelum
mata procerus: rampi ng
pluralis: jamak; plural processus: taju
pneumaticus: berongga hawa processus styloideus: taju sti-
pollex: ibu jari 1 id

25
profundus recemosus

profundus: mendalam; prof.ind us pulmo: paru ; pulmo


projectio: tonjolan pulpa: empulur; pulpa
prominens: mencuat pulposus: be rempulur ; pulpo -
prominentia: le kum; penonjolan sus
. promontorium: cuat pulsatio: denyut ; pulsasi
pronatio: prona\i pulvinar: pulvinar
pronator: pronato r punctum: titik
pronephros: pronefros pupilla: pupil
,propior: lcbih dda t pupillaris: (menge nai) pupil;
proprius: sendiri (mengenai) anak mata
prosencephalon: otak depa n; Purkinje's cells: sel Purkinje
prosensefalun Purkinje's fibres: sabut Pur-
prostata: kele njar prostat kinje
protoplasma: prutoplasma Purkinje's network: anyaman
protuberantia: protuberansia Purkirije
proximalis: mema ngkal ; prok- putamen: putamen
simal pylorus: mua ra lambung; pilo-
proxirnus: proksimal rus
pseudo-: pseudo; semu; palsll piramid: limas; piramid
pseudostratified columner cili-
ated epithelium: epitel Q
berlaois kolumnar bersilia quadrangularis: be rsudut em-
pseudostratified columnar epi- pa t
theliem: epite l be rlapis quadratus: segi l!mpat
kolumnar quadriangulum: bersudut em-
pseudostratified epiethelium: pat
jaringan epitel berderet quadriceps: catur hulu; kuadri-
psoas: pinggang; psoas sep
pterygoideus: pterigoid quartus: keempat
pterygoma: sayap tulang baji; , quattuor: empa t
pterigoma quingue: lima
pteryon: sayap
pubes: daerah kemaluan
pudendum mullebre: .alat kela-
R
_min luar wanita racemosus: seperti malai;
pudendus: kemaluan ; pudendus rasemosus

26
racemus Rael's ribbo::-i

racemus: malai recessus epitympanicus: rese-


.radialis: radial sus epitimpani ; cekung
radiatio: pancar; radiasi epitimpani
radix: akar recessus opticus: resesus optik;
ramificatio: percabangan ·cekung optik
Ramon y Cajal's cells: sel Caj~l rectalis: rektal
Ramon y Cajal's nucleus: ouk- rectum: rektum
leus Cajal rectos: lurus; rektus
ramulus: ranting recurrens: rnembalik; rekuren
ramus: cabang reflexus: keluk
Ranvier's constrictions: kons- regeneratio: regenerasi
triksi Ranvier regio: daerah; regio
Ranvier's crosses: silang Ran- regio analis: daerah dubur;
vier daerab an06
Ranvier's motor point: pucuk regio perinealls: daerah
motor Ranvier kerampang; daerah peri-
Ranvier's nodes: simpul Ran- neum
vier regfo urogenitais: daerah benih
Ranvier's segment: segmen ke lamin ; daerah urogenital
Ranvier
raphe: kampuh; rafe · Reichert's cartilage: rawan
raphe corporis callosi: kampuh Reichert
balok-otak Reichert's membrane: mem-
raphe palati: kampuh langit- bran Reichert; selaput
langit Reichert
raphe palpebralis lateralis: Reichert's receessus: resesus
kampuh sisi pelupuk mata Reichert; relung Reichert
Rathke's bundle: .berkas Rekbert's substance: substansi ·
Ratkhe . Reichert; .
Rathke's pouch: pundi Rathke Reid's base line: garis basis
Rathke's bundle: berkas Rat- Reid
khe Reil's ansa: ansa: Reil
Rau's process: taju Rau Reil's band: sabuk Reil
receptor: reseptor Reil's irisula: insula Reil;
recessus: resesus relung . pulau-pulau Reil
Reil's ribbon: pita Reil

27
Reil's ;;ulcus retroversio

Reil's sulcus: sulkus Reil retina: retina


Reil's triangle: segitiga Reil retinacula cutis: retinakula ku-
Reisseisen's musclt!: otor Reis- 1\t
seisen retinaculum: jaring; retinaku-
Reissner's canal: kanal Reiss- lum
ner retinaculum capsulae articula-
Reissner's membrane: mem- ris coxae: retinakulum
bran Reissner; selaput kapsul sendi pinggang
Reissner retro-: retro-
Remak's band: sabuk Remak retrobuccalis: retrobukal
Remak's fibres: sabut Remak retrobulbar space: ruang retro-
Remak's ganglion: ganglion bulbar
Remak retrocaecalis: retrosekal
Remak's nuclear division: retrocardiac space: ruang ret-
pembelahan nukleus Re- rokardiak
mak retrocervicalis: rctroscrvikal
Remak's plexus: pleksus Re- retroflexio: retrofleksi
mak retroflexus: balik belakang;
ren; renis: ren; ginjal retrofle1<s
renalis: renalis retrogressus: kem unduran;
ren arcuatus: gin jal bentuk retrogres
lengkung retrolingualis: retrolingua:l
reniculus: gerinjal retromammalis: retromamal
ren succenturiatus: kelenjar retromandibularls: retroman-
anak-ginjal dibular
respiratio; resplrationis: respi- retromastoidalis: retromastoid
rasi; pernapasan retronasalis: retronasal
restiformis: restiform retroocularis: retrookular
rete: jala; rete retrooesopbagealls: retroesofa-
rete Malpigbi: jala Malpighi geal
rete testis: jala buah zakar retroperitonealis: retroperi to-
reticularis: retikular n ea I
reticuloendothellal system: retropbaryngealls:
sist~m retikulum endote- retrofaringeal
lial retrosternalis: retrostemal
reticulum: jalinan; retikulum retr0t1ersio: retroversi

28
Retzius' ba!1d rostmm corporis callosi

Retzius' band: sabuk Retzius 11Ui


Retzius' gyrus: girus Retzius Rivinus' membrane: membran
Retzius' striae: gar-is-garis Ret- Ri v:1nius:· sclarut Ri V,lllllS
zws
Retzius venis: vena Retzius Robinson's circle: lingkar Ro-
reunient: reunien; penghubung bin. on
rhinencephalon: rinensefalon Robin's space: ruang Robin
rhombencephalon: rombense- Robert's ligament: Jigamen
falon Robert
rhomboid: belah ketupat; rom- Rolando's fissure: torehan
boid Rollando ; fisur Rollando
Ribes' ganglion: ganglio n Ri- Rolando's lobe: lnbus Rolando:
hes gelambir Rul:rndo
Ridley's sinus: sinus Ridley
rigidus: tegar; kaku Rolando's points: ujung Ro-
rima: celah lando
rima cornealis: celab komea Rolando's substance: substansi
rima glottidis: celah tekak Rolando
rima oris: celah mulut Roller's nucleus: nukleus Rol-
rima palpebrarum: celah pelu- ler
puk Rosemnuller's gland: kelenjar
Rindfleisch 's cells: sel Rind- Rosenmuller
fleisch Rosenmuller's organ: organ
Rindfleisch's fold: Jipat Rind- Rosenmuller
fleisch Rosenmuller's recess: cekung
RioJan's arch: lengkung Riolan Roseorouller
Rio)an's bone: tulang Riolan Rosenmuller's valve: katup Ro-
Riolan's bouquet: buket Rio- senmuller
Ian Rosenthal's vein: vena Rosen-
Riolan's muscale: otot Riolan thal
risorius: senyum Roser-Nelaton's line: garis Ro-
Rivinus's ducts: pipa Rivinus; ser-Nelaton
duktus Rivinus rostralis: rostral
Rivinus' foramen: foramen Ri- rostrum: paruh; rostrum
vinus rostrum corporis callosi: paruh
Rivinus' gland: kelenjar Rivi- Qalok-otak

29
rostrum sphenoid:ile sarcolemma

rostrum sphenoidale: paruh saccus lacrimalis: saku air ma-


sfenoid ta
rotator: rotat()r sacer: sateh
Roth's vas aberrans: vas abe- secrococcygeus: ~akrokoksigeal
ran Roth
rotundus: bulat sacroiliacus: sakroiliak
Rouget's cells: set Rouget sacrolumbalis: sakrolumbal
Rouget's muscle: otot Rouget sacrum: kelangkang; sakrum
Rouget's vein: vena Rouget sagitta: sagita; panah
rubor: merah sagittalis: sagital
rubor labii: merah bibir saliva: Iiur
rudimentum: sisa; rudimen salpinx: salping
Ruffini's corpuscles: korpuskel Sandstrom's bodies: badan
Ruffini Sandstrom
ruga: kerut; ruga sanguis: darah
rugae gastricae: kerut lam- Santorini's cartilage: rawan
bung Santorini
Santorini's concba: konka San-
rugae iridis: kerut iris
torini
Russel's bodies: badan Russel
Santorini's duct: pipa Santori-
Ruysch's duct: pipa Ruysch;
ni; duktus santorini
duktus Ruysch
Santorini's muscle: otot Santo-
Ruysch's membrane: membran
rini
Ruysch; selaput Ruysch
Santorini's sulcus: alur Santo-
Ruysch's muscle: otot Ruysch
rini
Ruysch's veins: -vena Ruysch
Santorini's tubercle: bungkul
Santorini

s Santorini's veins: vena Santo-


rini
saphena: safena
s. : I. singk. sakral atau sak- Sappey's ligament: ligamen
ralis; 2. singk. sinister - Sappey
sacculus: cupu Sappey's nerve: sataf Sappey
saccus: saku Sappey's Vfhis: vena Sappey
saccus endolymphaticus: saku sarcolemma: sarkolema, selu-
endolimfatik bung otot

30
sarcoplasma · sella turcica

sarcop'lasma: sarkoplasma, ';chultze's cells: sel -Schultze


plasma otot Schultze's fascicle: jurai Schul-
sartor: gerji tze; berkas Schultze
scala: tangga; ska la Schwalbe's corpuscle: korpus-
scala tympani: skala ti npani kel Schwalbe
scala vestibuli: skala vestibuli Schwalbe's space: ruang
scalenus: . timpang; skalenus Schwalbe
scapha: sekoci; skafa Schwalbe's nucleus: nukleus
scapula: tulang belikat Schwalbe
Schwann's sheath: selubung
scapus: gagang
Schwanp
Scarpa's fascia: fasia Scarpa
Scarpa's foraritlna: foramen Schwann's substance: substansi
Scarpa Schwann
Scarpa's liquid: cairan Scarpa sclera: selaput keras; sklera
scleromeninx: skleromening
Scarpa's membrane: membran
Scarpa scoliosis: skoliosis
scriptor: skriptor
Scarpa's nerve: saraf Scarpa
Scarpa's orifice: muara Scarpa scrobiculus: skrobikulus
Scarpa's triangle: segitiga scrotum~ skroturn; kandung
Scarpa buah zakar
sceletum: rangka scutiformis: bentuk perisai
Schachowa's tubes: tabung sebum: palit; urap; sebum
Schachowa secretio: sekresi
Schlemm's canal: kanal secretum: getah
Schlemm secretorius: bersekresi
Schelmm's ligament: ligamen secretum: sekret
Schlemm sectio: penampang
Schmidel's anastomosis: anas- secundus: sekunder
tomosis Schmidel segmentatio: segmentasi
Schmidt-Lantermann 's cleft: segmentum: ruas; juring; seg-
palung Schmidt-Later- men
man segmentum Spinale: segmen
Schneiderian membrane: mem- spinal
bran Schneider; selaput seUa: pelana; sella
schneider seUa turcica: pelana turki

31
selum situs inversus
selum: lantai sexualis: seksual
semen: mani; semen sexus: seks
semicircularis: semisirkular Shenton's line: garis Shenton
semidecussatio: silang Shrapnell's membrane: mem-
semidecussatio nervi optici: -si- bran Shrapnell; selaput
lang saraf mata Shrapnell
semidecussatio pyramidalis: -si- Sibson's groove: se!okan Sib-
Jang piramidal son
semilunaris: semilunar sigma: sigma
semiovalis: semioval sigmoides: sigmoid
semispinalis: semispinal simple: tunggal
semitendinosus: semitendino- simple columnar ciliated epi-
sus thelium: epitel selapis
sensatio: sensasi kolumnar bersilia
sensitivus: sensitif simple columnar epithelium:
sensorium: sensorium epitel selapis kolumnar
sensus: indria simple cuboidal epithelium:
septula: sekat; septula epitel selapis kuboidal
septula testis: sekat buah zakar simple epithelium: jaringan
septum: sekat; septum epitel selapis
septum fermorale: sekat paha simple squamous epithelium:
septum mediastlnalis: sekat epitel selapis pipih
mediastinal simplex: sederhana; simpleks
septum orbitale: sekat cekung sinciput: sinsiput
mata sine: tanpa
septum pellucidum: septum singuJaris: tunggal; singular
pelusidum sinister: kiri ; sinister
serossus: serosus sinus: sinus
serotinus: bungsu sinus aortae: sinus aorta
serratus: bergerigi; seratus sinus cavernosus: sinus kaver-
Serres' metafaclal angle: sudut nosus
metafasial serres sinus circularis: sinus sirkular
Sertoli's cells: sel Sertoli sinus coronarius: sinus koro-
serum: serum ner
sesamoides: bentuk bijan; se- situs: letak; situs
samoid situ'~ inversu,s: letak sungsa_ng

32
situs viscerum splen

situs viscerum: letak jeroan spermatogonium: spermatogo-


Skene's gland: kelenjar Skene 111um
smegmen: urap sphaerdeus: sfcruid
smegmen preputii: urap kulup sphenoid: sphenuid
Soemmering's foramen: for- sphenoidalis: (mcnge nai) tu-
men Socmmering lang baji: sknoidal
Soemmering's ligament: liga- sphera: bundar
men S0em111cring sphericus: bu Iatan: sfera
Soemmering's substance: suh- spheroides: bentuk hulatan:
stansi Socm,neering bentuk sfera
solaris: solaris sphincter: sfingkr
soleus: bentuk sandal spigelian lobe: gt:lambir Spige-
solitarius: sen di ri lius
solum: lantai Spigelius' line: garis Spigelius
solum tympani: lantai timpani spina: duri: spinJ
soma: tubuh; soma spina iliaca: duri tulang ping-
somaticus: somatik gul
somita: somit spina ischiadica: duri tulang
spatia anguli iridocornealis: kedudukan
ruang antar iridokorneal spina nasaHs: Juri tulang hi-
spatia epidurale: ruang epidu- dung
ral spiralis: spiral
spatium: ruang Spitzka's bundle: berkas Spitz-
spatium episclerae: ruang epis- ka
kleral Spitzka's nucleus: nukleus Sp;
spatium intercostalia: ruang tzka
antar-rusuk Spitzka's nucleus: nukleus
spatium Retzius: ruang Ret- Spitzk~
zius splanch111ic mesoderm: meso-
sperma: mani der r11 spalanknikus
spermatid: spermatid -splanchnicus: jcroan: splank-
spermaticus: (mengenai) mani; nik
spennatik splanchnocrani11111: srlan k 11nk-
spermatocyte: spermatosit r;1111 LI Ill
spermatogenesis: spermatoge- splanchnologia: splanknologi
nesis splen: limpa: kura

33
splenium subarachnoidalis

splenium: be ba t: splenium stigma: stigma


spondylus: rua!-, tulang bela- Stilling's column: · kolom Stil-
kang ; spondilus ling
spongiformis: berbentuk sepon stoma: mulut ; stoma
spongiosus: mampung; spongi- stomachus: lambung; gaster
osus stomadeum: stomadeum
spongius: bentuk sepon stratified columnar ciliated epi-
spontaneus: spontan thelium: epitel berlapis
spurius: palsu kolumnar hcrsilia

squama: sisik stratified columnar epithelium:


squama frontalis: sisik tulang epitel berlapis kolumnar
dahi stratifit>d cuboidal epithelium:
squama temporalis: sisik tu- epite:J berlapis kuboidal
Jang pelipis stratified epithelium: jaringan
epitel berlapis
squamosus: bersisik stratified squamous epitheli-
stapes: tulang sanggurdi um: epitel berlapis pipih
staphylinus: stafilin stratum: stratum; lapisan
staticus: statik stratum corneum: stratum
statoconia: statokonia kornea
status: status stratum cylindricum: stratum
Steda's process: taju Steda silindris
stella: bintang stria: garis; stria
stellatus: bentuk bintang striae acusticae: garis-garis
stellatus stelliformis: berben- akustik
tu k bintang striae olfactorius: garis-garis
stenosis: stenosis penghidu
Stenon's (Stensen's) canal: ka- striated muscle: otot bergaris
nal Stenon striatus : bergaris
Stenon's (Stensen's) duct: pipa stroma: jaringan dasar; stroma
Stenon; duktus Stenon structura: struktur
Stenon's (Stensen's) foramen: styloides: stiloid
foramen Stenon stylus: sekin ; stilus
sterilis: steril sub-: sub-
sterilitas: sterilitas subacromialis: Sub akromial
sternum: tulang dada; sternum subarachnoidalis: subaraknoid

34
subarcuatus sutura
subarcuatus: subarkuatus substantia adamantia: substan-
subchondralis: bawah rawan si email
subclavius: bawah selangka substantia alba: substansi pu-
subconjunctivalis: bawah-sela- tih
put mata substantia compacta osseum:
subcorticalis: h;mah korteks substansi-kompak tulang
suhcostalis: bawah-iga substantia sponglosa: substansi
subcutaneus: bawah-kulit bentuk sepon
subcutis: jaringan bawah kulit substitutio: substitusi
subdeltoideus: subdeltoid succenturiatus: imbuhan
subdiaphragmaticus: bawah- succus: getah
sekat rongga dada sudor: keringat; peluh
subduralis: subdural sulcus: alur; sulkus
subhyoideus: bawah-tulang li- suJcus bicipitaJis lateraJis: alur
dah lengan atas lateral
subiculum: alas sulcus bicipitalis medialis: alur
subiculum corni Ammonis: lengan atas medial
alas tanduk Ammonis sulcus infrapalpebralis: alur
sublingualis: bawah lidah bawah pelupuk
submammalis: bawah-payuda- sulcus mentolab_!lllis: alur dagu
ra sulcus nasolabi_alis: alur pipi
submandibularis: bawah-ra- , super: super
hang supercilium: alis
submaxillaris: submaksila superficialis: dangkal; superfi-
submentaJis: bawah-dagu sial
submicroscopicus: submikros- superior: atas; superior
kopik supinatio: supinasi
submucosus: submukosa supinus: telentang
suboccipitalis: bawah-tengko- supra: supra
rak belakang supremus: supremasi
subpatelaris: bawah-lutut sura: perut betis
subscapularis: bawah belikat suspensorius: suspensor; peng-
subscleralis: subskleral gantung
subserossus: bawah-selaput suspensus: pegantung
usus sustentaculum: penopang
substantia: substansi sutura: sutura

35
sutura serrata thenar

sutura serrata: sutura bergeri- Tawara's node: simpul Tawar


gi tectorius: (mengenai) atap;
Suzanne's gland: kelenjar Su- tektorius
zanne tectum: atap; tektum
sylvian artery: nadi Sylvius tegrnen: atap; tegmen
sylvian fissure: fisur Sylvius tegrnenturn: atap; tegmentum
sylvian valve: katup Sylvius tela: tenunan; tela
sylvian vein: vena Sylvius telencephalon: otak besar; te-
symmetria: simetris lensefalon
sympathicus: simpatikus teloc.lendron: ujung dendrit
symphysis: tautan: simfisis telophasis: telofasis
syn-: sin- tempora: pelipis
synapsis: sinapsis tendo: urat; tendo
synarthrosis: scndi senyawa tenia: pita; tenia
synchondrosis: sendi-sendi Tenon's capsule: kapsul Tenon
rawan: si11~1111drosis Tenon's space: rongga Tenon
synchronos: sinkron tensor: tensor
syncythium: sinsitium tentoriurn: kemah
syndesmologia: sindesmologi tennis: halus
synergist: sinergis teres: gelek; teres
synostosis: sendi tulang terminalis: (mengenai) u jung;
synovia: urap sendi ; pelumas terminal
sendi terrninatio: ujung
systema: sistem terminus: terminal
systole: sistol testiculus: testis; buah zakar
testis: testis; buah zakar
thalamicus: talamus
T thalamus: talamus
tabula: tabula Thebesius foramlna: foramina
tactilis: (mengenai) perabaan Thebesius
tactus: indria Thebesius's valve: katup The-
taenia: pita besius
talus: tulang mata kaki Thebesius's veins: vena Thebe-
tangentialis: tangensial sius
tapetum: tapetum theca: bungkus; teka
tarsus: tarsus thenar: tenar

36
thorax. urachus
thorax: dada; toraks trochlea femoris: troklea femo-
thymus: timus; kelenjar kaea- ris
ngan trophoblast: trofoblas
thyreoidea: tireoid; kelenjar truncus: sosok; batang badan
gondok tuba: tabung; · tuba
tibia: tibia; tulang kering t~ber: bonggol; tuber
tibialis: tibial tuberculum: bungkul; tuberlm-
Tomes' fibres: sabut-sabut him
Tomes tuberositas: bongkol; tuberosi-
Tomes' layer: lapisan Tomes tas
Tomes's processes: taju Tomes tubulus: pipa; tubul
tonsilla: tonsil; amandel . tubulus renals recti: lihat: Bel-
tonus: tonus; tegangan otot lini's tubules
torsio: torsi tubus: burnbung
torus: butang; torus tunica: kerudung; tunika
trabecula: balok; trabekula . turcicus: turki
trachea~ tenggorok; trakea · tympanum: wngga telinga te-
tractus: jalur; trak ngah; timpanum ·
tragi: tragi
tragus: tragus
transitional epithelium: jaring-
an epitel peralihan
u
ulna: ulna; tulang tiasta·
transparens: transparan
ulnaris: ulnar
fransversalis: melintang; trans-
umbilicus: pusar
versal
transversus: lintang; transver- · umbo: puring
SUS · untjnatus: berkait
tri-: tri uncus: kait
triceps: berkepala-tiga; triseps · ungui~ulus: unguikulus
tricuspidalis: trik uspidal unguis: kuku
trigeminus: trigeminus . unicellular: uniselular
trigonum: segitiga; trigonum unilateralis: unilateral
triticeus: bentuk jelai unilocularis; unilokular
trochanter: trokanter unipennatus': unipenatus
trochlea: kapi; troklea urachus: urakus

37
wagenitalis vesica felea
uragenitalis: uragenital -vasoconstrictor: vasokonstrik-
ureter: ureter tor
urethra: uretra vasodilator: vasodilator
-urina: ·kemih; kencing vusomotor: vasomotor
111'.ogenitalis: urogenital vastus: luas; vastus
uterus: rahim; uterus Vater-Pacini's corpuscles: kor-
puskel Yater-Pacini
· utriculus: kocek; utrikulus Vater's ampuUa: ampula Yater
uvula: anak langitan; uvula Vater's papilla: papifa Yater
uvula palatina: anak _tekak .vegetatio: vegetasi
velamentum: velamentum
V vellus: roma
v.: single; vena velum: cadar; velum
vacuola: vakuola ·vena: pembuluh balik; vena
vac~~s: vakum; kosong vena stellatae: vena bentuk
vagina: salut;- Jiang sanggama; bintang
vagina venter: perut; venter
vagus: kelana; vagl!s ventralis: ventral
vallccula: lembah; valekula; ventriculus: bilik; lambung
lekukan ventriculus cordis: bilik jan-
vallum: tanggul; valum t~.ng
Valsava's antrum: rongga Val- venula: venul
sava; rongga timpani v~rmis: cacing; ver;11is
Valsava's sinus: sinus Valsava versio: versi
valva: empang vertebra: ruas tulang bela-
valvula: katup kang; vertebra
v.alvulae semilunaris: katup vertebrae spuriae: ruas; tulang
semilw1ar punggung palsu
variabilis: variabel vertebratus: vertebrata
varia~o: variasi vertex: puncak; verteks
Varolius' pons: pons Varolius t'erticalis: tegak; vertikal
vas: pembuluh; vas · · verus: sejati
vascularis: (mengenai) pembu- vesic~: kandung; vesika
luh; (mengenai) vas vesica {elea: gelembung empe-
vascularisatio: vaskularisasi du

38
vesicalis - Wirsung's duct

vesicalis: (mengena'i) kandung; vitreus: bening; vitreus.


(mengenai) vesika vitrum: kaca
vesica urinaria: gelembung vocalis: (mengenai) suara
kencing vola: telapak (tangan)
vesicula: gelembung; vesikula Volkmann's canals: kanal Vol-.
vesicula seminalis: vesikula kmann
seminalis vomer: vomer
vestibularis: (mengenai) ber- vortex: pusaran
anda; ·(mengenai) vestibu-. vorticosus: berpusaran -
lum vox: suara
vestibulum: beranda; vestibu- vulva: pukas; yulva
lum
vestibulum nasi: rongga hi-
dung
vestigium: sisa
w
Wachendorf's membrane:
via: jalan
membran W achendorf;
Vicq d' Azyr's band: sabuk
selaput Wachendorff
Vicg d'Azyr
Wagner's corpuscles: korpus-
Vidius' artery: arteri Vidius '--- kel Wagner
Vidius canal: kanal Vidius
. Wagner's spot: bintik Wagner
Vidius' nerve: saraf Vidius
Vieussens' ansa: ansa Vieussen
-
Waldeyer's epithelium~ epitel
villus: jonjpt Waldeyer
Weber's organ: organ Weber
vinculum: carik; vinkulum
werneking's commissure: ko-
Virchow-Hassall's corpuscles:
misur Werneking; peng-
korpuskel Virchow-Has-
hubung Werneking
sall
Wharton's duct: pipa Whar-
virginitas: keaslian; kemumian
ton; duktus Wharton
virgo: perawan; virgo
Wharton 's jelly: jelai Wharton
virilis: bersifat jantan; virilis- · Willis' circle: lingkaran Willis
viscera: jeroan; visera Wilson 's muscle: otot Wilson
viscus; visceris: jeroan; viskus Winslow's foramen : foramen
visus: visus Winslow
vita: hidup ,.. , Wirsung's duct: pipa Wirsung;
vitellus: kunir; vitelus duktus Wirsung

39
wolffian body zygomaticus
wolffian body: badan Wolf
wolffian duct: pipa Wolff; duk-
z
tus Wolff Zeis' gland: kelenjar Zeis
Wrisberg's cartilage: rawari Zinn's annulus: .anulus Zinn
Wrisberg Zion's artery: arteri Zinn
Wrisberg's tuberculum: bung- Zion's circle: lingkaran Zinn
kul Wrisberg; tuberkulum Zion's ligament: ligame.n Zinn
Wrisberg Zinn's zonule: simpai Zinn;
zonula Zinn
X zona: sabuk; zona
~-chromosome: kromosom-x zona pellucida: zona pelusida
xiphoid: pedangan; sifoid zona radiata: Zona radiata
zonula: simpai; zonula
y ,zygomaticus: (mengehai) tu-
·Y-cbromosome: kromosom-Y Jang pipi

40
INDONESIA - ASING

41
42
a. ( singk.: arteria ambi
akromegali: acromegaly
A akseleran: accelerans
0

-aksesori - ~ TAMJ1i\HAN
a. (singk.: arteria) a. (abbr: .aksila ~ ' ...:ETIAK:
for arteria) :aksolema: axolemma
abdomen -+ PERUT akson; si~der sumbu; pak~
abduksi: abduction
sabot saraf: axon
abduktc>r: abductor
akuaduk - SALU RAN
abdqsen: abducens akustik: acusticus
aberan --+ MENYIMPANG ala-+ SAYAP
aberasi: aberratio
alantois: allantois
absorpsi;· ·penyetilpan: absorp-
alas: subiculum
tion alas -4< DASAR
adam~mti1,1: adamantinus alas tanduk Ammonis: subi.
adaptasi: adaptatio cu/um corni Ammon~
adenohipofisis: adenohypophy-
alat kelamin luar wanita:
sis pudendum muliebre
adbesi - PERLENG KAPAN alat; o;-gan: organum
aditus - PJNTU MASUK albugineus ....+ SEMU PUTIH
adminikulum - PENUNJANG alimentar; cema: alimentarius
adneksa: adnex alls: supercilium
adrenaJ; kelenjar anak ginjal: alur; sulkus: sulcus ·
adrenalis; ren s~ccenturi- alur bawah pelupuk: sulcus in-
a!US frapalpebralis
ad~ksi: adductio alur dagu: sulcus mentolabialis
aduktor: adductor alur lengan atas lateral: su/cus
adventisia: adventitia bicipitalis lateralis
aferen: affer~ns alur lengan _at.as mediaJ: sulcus
ager - R101 bicipitalis_ media/is
agregasi: agreggatus alur pipi: sulcus naso/abialis
air: aqua alur Santorini: Santorini's sul-
air mata -+ ELUH cus
ajaib: m irabilis alveol ....,... cERUK
akar: ·radise alveus ~ GEMBUNG
a'khiran saraf Krause: Krause's amandef - I. BA DAN, 2. TONSIL
terminal club ambang; limen: limen
akomodasi: accommodatio ambi: ambi

43
ambigus aponeurosis

ambigus: ambiguus annulus - GELANG


amtiartrosis: amphiarthrosis anonim ~ 1'.<\NPA NAMA
amnion; ketuban: amnion ansa ~ SENGKELIT
ampul; ampula: ampulla ansa Haller: Haller's ansa
ampula - : AMPUL ansa Reil: Reil's ansa
ampula Vater: Vater's ampulla ansa Vie~en: Vieussens' ansa
anafasis: anaphasis antagonisme; berlawanan: an-
anak benjol; epikondil: epicon- tagonism
dylus antefleksi: anteflexio
anak ginjal - EPINEFROS anteliks: anthelix
anak indung telur -+ f.POOFORON anterior - DEPAN'
anak inti; riukleolus: nucleolus anteversi: anteversio
anak langitan; uvula: uvula
anti: anti
anak nadi; arteriol: arteriola
antiperistaltik: antiperistaltic
anak tek~k: uvula palatina
antitragus: antitragus
anal: analis
antrum - . GERONGGANG
anastomosis: anastomosis antrum Highmore: Highmore's
anastomosis Schmidel: Schmi-
antrum
del's anastomosis
analus - GEi.ANG
anak langitan; uvula: uvula
analus Zinn: Zinn's annulus
aoak· nadi; arteriol: arteriola
anak tekak: uvula palatina anus - DUBUR
anyaman; pleksus: plexus
anal: analis
anastomosis: anastomosis anyaman Purkinje: Purkinje's
network
anastomosis Schmidel:
aorta - BATANG NADI
Schmidel's anastomosis
aparatus - PERANT1 _
anatomi - ILMU URAi
apeks; puncak: apex
ana_tomi deskriptif: descriptive
apendiks - u!YIBA1
anatomy
apendiks Morgagr'li ~ . UMBAI
anatomi perbandingan; ilmu M O RGAUNI
urai-perbandingan: • apertur ~ PINTU
comparative anatomy apikal: apicalis
angiologi: angiologia aplasi: aplasia
anggota·: membra; membrum apofisis: apophysis
anggota atas: membrum supe- apokrin: apocrin
rius aponeurosis - l.lRA T LEMBAR

44
araknoid bawah korteks
araknoid: arachnoidea
arbor - PO H ON B
area: area
badam; amandel: amygdala
area Cohnheim: Cohnheim's
badan; korpus: corpus
areas
badan bentuk tali: corpus resti-
arek~or - PF.NEGAK
f ormis
areola - KALANG
badan Nissl: Nissl's bodies
argirofil: argyrophil
badan Russel: Russel's bodies
aritena -+ KENDI
,badan Sandstrom: Sandstrom 's
aritenoid: arytenoideus
arka -.. LENGKUNG
bodies
badan Wolf: wolffian body
artefak: artefacts
.arsiform - ARCIFO RM IS
baga; lobus: lobus
arteri - NADI
bagian: pars; portio
arteriol - ANAK N A DI .bahu-: omo-
arteri Vidius: Vidius' artery baji; kuneus: cuneus
arteri Zinn: Zinn's artery balik belakang; retrofleks: ret-
artikulasi - PERSENDIAN roflex.us
asal: ohgo, balok; kalosus; trabekula: call-
asenden - NAIK . osus; trabecula
asetabulum: acetabulum balurig ; jengger: pecten
asidofilik: acidophilic bantat lemak Bichat: Bichat's
asinus: acinus fat pad
asosiasi: associatio · baru; neo-: neo-
atap; tegmen; tegmentum;tek~ basal: basalis
tum: tegmen; tegmentum; tee- basilik: basilicus
tum basis - DA SAR
atas; superior: superior batang badan ---+ sosoK
atlas: atlas batang Corti: Corti's rods
atresi: atresia batang nadi; aorta: aorta
atrium _,,. SERAM l:l l bau: odor
au'rat: genitalia . baw3.an; kongenital: congenit-
autopsi: autopsy us
avula - ANAK L A NGITAN bawah; inferior: inferior
awadara; deflorasi: defloratio bawah belikat: subscapularis
ayam jantan -* JAGO bawah-dagu: submentalis
azigos - SELIRA NG bawah-iga: subcostalis
azoospermi: azoospermia bawah korteks: subcorticalis

45
bawah-kulit - berbentuk sepon

bawah-kulit: subcutaneus bening; pelusid: pellucidus


bawah lidah; hipoglosus: ·subli- bening; vitreus: vitreus
nguafis; hypogiossus . benjol; kondil: condylus
bawah-lutut: subpatelaris . bentuk bijan; sesamoid: sesa-
bawah-payudara: submammalis moides .
bawah-rahangi submandibula- bentuk bulatan; bentuk sfera:
ris sphereides
bawah rawan: subchondralis bentuk bintang: stellatus
bawah sekat rongga dada: sub- bentuk "delta - DELTOID
diaphragmaticus -bentuk gelang; krikoid: cricoi-
bawah selangka: subclavius deus
bawah selaput mata: subconj- bentuk gelondan~_- KUMPARAN
unctivalis bentuk janur - FUNGIFORM
bawah selaput .. usus: subseros- bentuk jelai: triticeus . .
sus bentuk lengkung; arsifonn: ar-
bawah-tengkorak belakang: su- . cifonnis
boccipitalis beotuk perisai: scutiformis
bawah-tulang lidah: subhyoi- bentuk salib; bersilang: crucia-
deus tus
bebas: fiber beniuk sandal: soleus
bebat; spleni~m: sp/enium bentuk sepon: spongius
beguk; parotis: parotis bentuk Sfera -4- BENTUK BULATAN
belahan; hemisfer: hemispheri- bentuk sulur; pampiniform:
um pampiniformis
belah ketupat; romboid: rhom- bentuk tapisan; kribriform:
boii cribrifonnis
belakang; posterior: posterior bentuk tetapak tangan:·pa/ma-
belakang kepaJa; oksiput: occi- tus
put berahi: oestrus
belakang lutut: pop/es berair: aquosus
Bellini's tubules: tubulus renals berambut: pilosus
recti beranda; vestibulum: vestibu-
belulnng: pellis lum
benat g; filum: filum berben~uk bintang: stellatus
be · 1: germen stelliformis
beniog; hiaJin: hyaline berbentuk sepon: spongiformis

46
berbulu kapitat bikonveks

berbulu kapitat - BERKEPALA oerkepala-tiga; trisep: triceps


bercak: plaque berkormi -+ RERTAND UK
bercak Peyer: Peyer's patches berlawanan - KO~TR.A
bercangap ganda; multifid: berlawanan - BERHAD,\PAN : AN-
TO ,ONI SME
multifidus
bercangap kembar; bifidus: bi- berJi U --+- BERKELOK
berlubang: porosus
fidus
berongga hawa: pneumaticus
bercanggah: bifurcus
berperut. dua - BIVENTER
berdaging: carneus
berperut kembar; digastrik:
berempulur; -pulposus: pulpo-
sus digastricus
bergaris: striatus berpusaran: vorticosus
bergerigi: denticulatus bersama; ·komunis: communis
bersekresi: secretorius
bergerigi; seratus: serratus
bersifat" jantan; virilis: virilis
bergizi: nutricius
bersilang -+ B ENTUK SALIB
berhadapa,i; berlawanan: op-
bersisik: squamosus
ponens
bersudut banyak: multangulus
berkait: uncinatus
bersudut empat: quadrangula-
berkait; hamatus: hamatus
berkas --* ruR AJ
ris; quadriangulum
bertanduk; berkornu: cornicu-
berkas flenle: Hen/e's bundle
latus
berkas His: His'bundle
bertao duk kembar; bikornis:
berkas Meynert:: Meynert's
bicornis
bundle
berkas Monakow: Monakow!s besar - M A GNUS; TEBAL
bi-: bi-
bundle
bibir: labium
berkas Schultze - 1uRA 1 scHULT-
zE bibir atas: labium superius
berkas Spitzka: Spitzka's bun- ·bibir bawah: labium inferius
dle bibir kecil kemaluao: nympha
berkas Rathke: Rathke's bun- bidang; norma: norm.a
dle bidang dataran: planum
berke)ok; berliku: convolutus biduk; navikola: navicula
berkepala; berhulu kapitat: ea- bifidUS -+ BERCA NGAP K EMBAR
pitatus bifurk.asi -+ PERCABANGt\N
berkepala peodek -+ BRACHYC·. bikonveks; cembung kembar:
J'HALUS
biconvex

47
bikornis caci.-1g

bikornis - BERTAND!JK KEMBAR bukit; mons: mons


bikuspidal: bicuspidalis buksinator: buccinator
bilateral: bilateralis hula _; LEP\JH
bilik; lambung: ventriculus bulan: luna
bilik jantung: ventriculus cordis bulan sabit; lunula: lunula
bintang: stella bulat: rotundus
bintik; makula: macula bulatan; sfera: sphericus
bintik Wagner: Wagner's spot bulat tel_m: - LONJONG

bipolar: bipolaris bulbus - UMRI

bisep -i' HULU K EM IJAR bulir; granul: granulatio


biventer; berperut dua: biven- bulu: penna
ter buluh; duktulus: ductulus
bias: blast bu\u mata; silium: cilium
blastula: blastuia bumbrikUS ---r C ,\ L'lG
bokong: clunis bumbung: tubus
bokong; gluteus: glutaeus bundar: sphera
bokong; nates: nates bungkul; tuberkulum: tubercu-
bola - UMBI lum
bola; globus: globus bungkul Saniorini: Santorini's
bola mata: bu/bus ocu~i tubercle
bonggol; tuber: tuber bungkul Wrisberg; tuberku-
bongkol; tuberositas: tuberosi- lum Wrisberg: Wrisberg's tu-
tas berculum
bungkus; teka: theca
brakisefal; berkepala pendek:
bungsu: serotinus
brachycephalus -
buntu: coccus; caecus; cecus
brakium - LENG.AIN
bursa; kandung: bursd .
brankium - INSANG
burut - HERMIA
brevis - PENDEK,
butang; torus: torus
bronkiol ~ RA~ING TENGGOROK
bronkus - CASANO TENGGOROK

buah dad a - PA YU DARA C


buah pelir: orchis cabang: ramus
buah zakar -+ TESTr;; cabang tenggorok; bronkus:
buket Bochdalek: Bochdalek's bronchus
bouquet caci~g; lumbrikus; ·verniis:
buket Riolan: Riolan's bouquet lumbricus; vermis

48
cadar daun

cadar; velum: velum cunam; forseps: forceps


cairan; humor; likuor: humor; coping hidung: alanasi
liquor coping telinga: pinna
cairan Scarpa: Scarpa's liquid cupu: saccu/us
cakra: orbicu/us curah; emisarium: emissarium
cakram: discus
cambuk; Oagel: flagellum
carik; vinkulum: vinculum
D
catur hulu; kuadrisep: quadri- d. (singk. untuk dekster):
"
teps d. (abbr. for dexter)
cawan; kaliks: ca/ix dada -+ I. PEKTUS, 2. T ORA KS
cekung: concavus daerah; regio: regio
cekung; kavus: cavus daerah anus - DA ERA H D U BU R
daerah benih kelamin; daerah
. cekungan; fovea: fovea
urgenital: regio urgenitalis
Cekung epitimpani .:_ RESESUS
EPITli'i PANI .
daerah dubur; daerah anus:
cekung 'optik - RESESU S O PTTK regio analis
cekung Rosenmuller: Rosen- daerah kemaluan: p!,tbes
muller's recess daerah kerampang; daerah pe-
celah: rima rineum: regio perinea/is
celah kornea: rima cornea/is daerah perineum -+ DAERA H
K ERAMPANG
celah mulut: rima oris dae!"ah urgental -+ oAERAH BE-
celah pelupuk: rima palpebra- NIH K EI.AMIN
,.
rum d agmg: caro
celah tekak: rima glottidis dagu: mentum
cembung: convexus dahi: frons; frontis
cembung kembar -+ e1KoN yEKs dalam; internus: internus
cerah: lucidus dangkal; supertisialis: super-Ji-
cerai sendi - LUK As1 . cialis
cerna - A LIMENTAR darah: sanguis
1. ceruk; 2. gefembung; _3. ol- dartos: dartos
veol: alveolus dasar; alas; pangkal; basis: ba-
cokJat: fuscus sis
corong; infundibulum: infundi- dasar; fundus: fundus
bulum datar - L ATAR
coat: promontorium daun: folium
\

49
daun katup; kelopak -· duri tulang pinggul

daun katup; kelopak: cuspis dicnsef'alon - KOTAK A , rARA

daun telinga; kuping: auricula digastrik - UERPERUT K EMBAR


de- : de digital -+ (M EN ENAf) JAR I
deferen: def erens dilatasi: dilatatio
deflorasi - AWA DARA dilatator; pengembang: dilata-
degener si; kemunduran: dege- tor
neratio dinding: paries
dekster - KANAN diplo -+ SELUBUNG
delta: delta diplopi: diplopia
deltoid; bentuk delta: deltoide- dis: .dis-
us disefal: dicephalus
demilun Gianuzzi: Giannuzzi's diseminasi: disseminatio
crescents disfungsi: disfunctio
demilun Hejdenhain: Heiden- disimilasi: dissimilatio
hain crescent disposisi: dispositio
dendrit: dendrite distal -+ ME.\1U C K
dentin -;. · T LANG GI G I divergen: divergens
denyut; pulsasi: pulsatio divertikel; divertiku.lum: diver-
depao; anterior: anterwr cicu/um
depresor: depressor divertikel Meckel: Meckel's di-
dermatologi - [l.M PE1'fYAKIT verticulum
KUUT divertikulum -+ D I VERTI K EL
dermis-+ L IT JANGAT dorsal: dorsalis
deseoden -+ TURUN dorsum - PUNGGUNG
desidua: decidua dubur; anus: anus
detrusi: detrusio duktus - PIPA
detrusor: detrusor duktulus - BU L UH
deviasi; penyimpangan: devia- duodenum -+ usus DUA BELAS
tio JA R!

di-: di du.plikat: duplicf!CUS


dia-·: dia duri; spina: spina
diafisis: diaphysis duri tulang hidung: spina n~ a-
diafragma "--r SEKAT RONGGA -DA- lis
DA SADAN duii tulang kedudukan: spina
diartrosis: diarthrosis ischiadica
diastema -+ SELA duri tulang pinggul: spina ili-
di~stole: diastole aca

50
eferen epidural

E ~mpat -: quauuo_r
empedu: bilis; fel; Jellis
eferen: efferens empu kaki: hallux
ejakulasi; pancaran mani: eja- empulur; pulpa: pulpa
culatio enartrosis: enarthrosis
ekor; kauda: cauda endo: endo-
eks: ex · endoabdominal: endoabdomi-
eksfoliasi: exfoliatio nalis
eksitus; pintu keluar: exitus ·endoangial: endoangialis
ekskavasi _;. JE LUK endoderm: endoderma
ekskresi: excretio endogen: endogen .
ekso-: exo- endokard: endocardium
.ekspirasi: exspiratio endoktranial: intracranialis; en-
ekstensi: extensio do cranialis
ekstensor -+ PENGEDANG endokrin: endocrin
ekstra: extra endolimf: endolympha
ekstraksi: extractio endometrium: endometrium
ekstrauterin: ex trauterin endomisium: endomysium
eksturnus -+ LU AR endoneurium: endoneurium
ekstoblas: extoblast endopelvik: endopelvicus
ekstoderm: extoderm endoplasma: endoplasma
ekstoplasma: extoplasma endosteum: endosteum
ekuator; khatulistiwa: equator; endotel: endothelium
aequator endotoraks: endothoracicus
ekuinus -+ (M F.!sGENAl) K UDA ensefalon; otak: encephalon
elastis; kenyal: elasticus ensiform: ensiformis
elavator: elevator enterik -+ (M ENGENAI) usus
elipsoid - SEM U JO.RONG ento-: ento-
eliptik: ellipticus ependim: ependyma
eluh; air mata: -/acrima epi: epi-
embelan otak - HIPOFISlS epiarterial: epiarterialis
embolus -+ ' SUM BAT epiblas: epiblast
embrio - MUDIGAH epibulbar: epibulbaris
emineus - JEN o oL epidermis -+Kui1T ARI
emisarium
- ~
- cuRMl
·-- epididimis - ANAK BU AH ZAKAR
empang -+ valva epidural: epiduralis

51
epifaring faring

epifaring: epipharynx squamous epithelium


epifasial: epifascialis epitel berlapis pipih tat<. ber-
epifisis: epiphysis tanduk: non-keratinizing
epigastrik: epigastriens stratified squamous epithe-
epigastrium -+ H ULU HAT ! lium
epiglotis; katup pangkal teng- epitel selapis kolumnar: simple
gorok: epiglottis columnar epithelium
epikapitulum: epicapitulum epitel selapis kolumnar ber-si-
epikard: epicardium lia: simple columnar
epikondil - ANAK BENJ O L ciliated epithelium
epikranium: epicranium epitel selapis kuboidal: simple
epinefros; anak ginjal: epine- cuboidal epithelium
phros epitel selapis pipih: simple
epineurium: epineurium squamous epithelium
episerebral: epicerebralis epitel Waldeyer: Waldeyer's
episklera: episclera epithelium
episternal: episternalis epitimpanik: epitympanicus
epitalamus: epithalamus epitrok)ea: epitrochlea
epitel: epithelium epooforon; anak indung telur:
epitel berlapis kolumnar: epoophoron
pseudostratified columnar ereksi: erectio
epithelium erektor -+ PENEGAK
epitel berlapis kolumnar: stra- eritrosit; sel darah merah: ery-
tified columnar epithelium throcyta
epitel berlapis kolumnar ber-si- esofagus -+ _KERO NGKO NG AN\
lia: stratified columnar ci- etmoid: ethmoides
liated epithelium eversi: eversio
epitel berlapis kolumnar ber-si- eviserasi: evisceratio
lia: pseudostratified co- evolusi: evolutio
lumnar ciliated epithelium
epitel berlapis kuboidal: strati-
f ied cuboidal epithelium
F
epitel berlapis pipih: stratified fagosit: phagocyta
squamous i falang -+ RUANG JAR!

epitel ; berlapis pipih bertan- falks - SABIT

duk: keratinzing stratified faring -~ TEKA K

52
fasia fusiform

fasia -+ SELA PUT OTOT die ·s fora1111'11


fasia Cooper - Cooper's foramen Pacchi9ni: pacchioni-
f11sial an foramen .
fasia Scarpa: \, arpa's fasia foramen Rivinus: Rivinus' fo-
fasikulus - IURA I ramen
fasiola: Jasciola foramen Scarpa: Scarpa's fora-
fastigium: fastigium mina
fauses: fauces foramen Soemmering: Soem-
fekundasi -+ PEMBL; AHAN mering's foramen
feminin: femininus foramen Stenon: Stenon's
fertil -+ s BUR (Stensen's) foramen
feses - 11,JA
foramen Winslow: Winslow 's
fetus - JANIN
foramen
fibular: fibularis foramina Thebesius: Thebesius
fiksasi: fixatio foramina
filamen: filamentum formasi: formatio
filtrum -+ GL' ,\I LIN forniks - KUBAH

filum - RENANG
forseps - - CUNAM
filogenesis: phylogenesis fosa - LEKUK

fistula: fistula fosa epigastrik -+ LEKUK Hl/LU


filsur --+ TOREH ,\N HATI

fisur Glaser: Glaser's fissure fosula -+ 1'.,R1T


fisur sylvius: sylvian fissure fovea -+ cu.;t •:s;c; \'\
nage) -+ C'\MBUK foveola -+ t F.sL ., G
1

fleksi: flexio fosa Mohrenheim: Mohren-


fleksor -+ rENGf1'L11. heim's fossa
fleksur - TEKUKAN
frenik: pherenicus
flokulus: flocculus frenulum -+ "L"- -" Nc
fluktuasi: fluctuatio frondosus: f rondos us
folikel Graaf; kantung Graaf: frontal -;- jro11111/is
graafian follicle fundus - DASAR

fonasi: phonatio fungiform; bentuk jamur:


foramen --+ LUBANG fungiformis
foramen Luschka: Luschka's funikulus; tali: funiculus
foramen
foramen Magendie: Magen- -fusiform - KUMPARAN

53
gada gerji

G garis Shenton: Shenton's line


· garis Spigelius:Spige/ius' line
gada: clavq
gading: ebiir garis tengah Baudelocque:
gagang: scapus Baudelocque's diameter
gagang; hulu; manubrium: gastrula: gastrula
manubrium gelambir Rolando -~ Loous RO-
LANDO
galea - (K E) TOPONG
ganglion ---+ SIMPLll ~1\R.'\ F gelambir Spigelius: spigelian
ganglion Cloquet: Cloquet's lobe
ganglion gelang; anulus; singulum: anu-
ganglion Frankenhauser: Fran- /us; annulus; cingulum
kenhauser' s ganglion gelatin: gelatina
ganglion Gasser: Gasser's gelek; teres: teres
ganglion gelembung ·- CE Ru K

ganglion Meckel: Meckel's glembung; vesikula: vesicula


ganglion gelembung empedu: vesica fe-
ganglion Remak: Remak 's lea
ganglion gelembung kencing: vesica uri-
ganglion Ribes: Ribes' gang- naria
lion gelung; girus: gyrus
ganglion solar: ganglion so- gembung; alveus: alveus
fare gembung; intumesensi: intume-
garis; linea; stria: linea: stria scentia
garis basis Reid: Reid's base generasi: generatio
line ' genesis - KUi\Dli\N

garis bulan sabit; linea semilu- genikulum; lutut: geniculum


naris: Linea serriilunaris genioglosus: genioglossus
garis-garis akustik: striae acus- geniohioid: geniohyoideus
ticae ·genital - (MENGENAI) i\L,\T Kl I.AMIN
garis-garis penghidu: striae ol- genting; ismus: isthmus
factorius genu; lutut: genu
garis-garis Retzius: Retzius geraham depan - PREMOLAR
striae geraham sejati; molar: molaris
garis elaton: Nelaton's line gerbang _.,. I. l 'ITROITUS. ~. POln,,
g ari Roser Nelaton: Roser gerinjal: reniculus
Ne/awn 's line gerji: sartor

54
geronggang hipotalamus

geronggang; antrum: antrum hamatus - BER K AII


getah: succus; secretum hamus; kait: hamus
getah bening; limfa: lympha harmonis; persesuaian: harmo-
gigi: dens nia
gingiva ~ cus, hasta; oktavus: octavus
ginjal - 'REN hati; hepar: hepar
ginjal; nafros: nephros haustrum; kantung: haustrum
ginjal bentuk lengkung: ren ar- heliks - ULIR
cuatus hemi-: hemi-
girus -+ GE L U NG hemisfer - + B EL,I H ,\N
girus. Broca: Broca's gyrus hemoroidal: haemorrhoidalis
girus Retzius: Retzius' gyrus hemosit; set darah: haemocyta
glabela: glabella hepar -+ HAT I
glans: glans hernia; burut: hernia
glenoic!: glenoidalis
healin --r BENING
globus -+ BOLA
hiatus --+ 'T EMBUSAN
glomerulus -+ 1K ,\L
hidung: nasus
glomus - nKA
hidup: vita
glotis: glottis
himen - ·.SELAPUT D ARA
gluteus - BO KONG
gomfosis ~ ,SEN DJ CERU K ' hiod - · (MENGENAI) TULANG LIOAH
hioglosus: hyioglossus .
gores: intersectio
hiparterial: h yparterialis
granul .- suuR
hiper-: hyper-
granulasi pacchioni: pacchio-
hipglusus ~ BA WAH LIDA H '
nian granulations
hipo-: hypo-
grasilis - GR ACI LIS
hipofaring: hypopharynx
gubernakulum: gubernaculum
gumun; flltrum: philtrum hipofisis; embelan otak: hypo-
gunduk; kolikulus: colliculus physis
gusi; gingiva: gingiva hipogastrik: hypogastricus
hipogastriun: hypogastrium
H hypoglosus -+ BA WA H -LIDAH
habenula: habenula hipokampus -~ T ANG K R
habitus; perawakan: habitus hipokondrium: hypochondri-
haid; menstruasi: menstruatio um
halus: tenuis hipotalamus: hypothalamus

55
hipotenar inskripsi

hipotenar: hypothenar potentia


hipotimpani: hypotympanurn impregnasi: impregnatio
histokimia: histochemistry impresi -+ JEJAK
histoiogi -+ ILMU JA RJ NGAN inaktivitas; tidak aktif: inacti-
hitam: rnelania; niger vitas
homolateral: hornolateralis indiferens: indifferens
homolog: hornologia individu; perseorangan: indivi-
horisontal - MEN D .H A R dum
hormon: horrnon indria: sensus; tactus
hulu - GAGANG indria pengecap: gustus
hulu hati; epigastrium: epigas- induk: mater
triurri indung telur: oophoron
imlu kembar; . bisep: biceps indung telur; uritan: ovariwn
hulu lambang; kardia: cardia inekual; tidak sama: inaequalis
humor - CA I RAN inervasi; persarafan: innervatio
infantil: infantilis
I infeksi; terjangkit: infectio
inferior -+ B AWAH
ibu jari: po/lex inflamasi - RADANG
iga; rusuk: costa infra-: infra-
ikal; glomerulus: glomerulus infundibulum - CORONG
ikatan: conex us inion: inion
ikat; ligamen: ligamentum inklinasi:Jnclinatio
ileum - UJUNG us s HA LUS inkomplit; tidak lengkap: in-
ilium - T UI.ANG usus completus
ilmu jaringan; histologi: histo- inominata; tanpa nama: inno-
logia minatus
ilm·u penyakit kulit; dermatolo- insang; brankium: branchium
gi: dennatologia insersi: insertio
ilmu urai; anatomi: anatomia insipiens: incipiens
ilmu urai perbandingan -+ insisi; menoreh; mengiris: inci-
ANATOMI PERBAND ING A N sio
imbibisi: imbib.itio insisur - TAK IK
imbuhan: succenturiatus; affixus insisur Lanterman; takik Lan-
imperforasi: imperforatio terman: Lanterman 's incisures
impoten; lemah syahwat: im- inskripsi: inscriptio

56
insufisiensi tze
insofisiensi: insuffic ientiL! · janin; fetus: fetus; foetus
insula Reil; pulau-,mla Reil: jantan -+ M .\SKUL1N
Rei/'s insula jan ng: cor
integumentum; kulit: integu- jarak: distantia
mentum jari: dactylus; digitus
inter-: inter- jaring; retinakulum: impressio
interior: interio r jariogan awah kulit: sul:)cutis
intermedius: in termedius jaringan dasar _ , I. PERENKIM,
2. STRO
internus ---+ D,, 1_,~1
interstisium - sEL,, G jaringan epitel: epithelial tissue
intestin ---+ usus jaringan epitel berderet: pseu-
inti; nukleus: nucleus dostratified epithelium
intima - T ERDAI . M jaringan epitel berlapis; strati-
intra-: intra fied ep ithelium
introitus; gerbang: introitus jaringan epitel peralihan: tran-
intumesensi - INTUMESCE'lTJA sitional epithelium
inversi; terbalik: inversus jari!lgan epitel selapis: simple
iskemi: ischemia epithelium
iskium - TULANG DUDU K jaringan glia: glia-tissue
ismus -+ G ENTING jejak; impresi: impressio
izis - SEL APUT PELANGI jelai Wharton: Wharton's jelly
jeluk; ekskavasi: excavatio
J jembatan: pons
jendela - f"ING KAP
jago; ayam jantan: gallus
jala; rete: rete jendol; eminens: em inentia
jala buah zakar: rete testis jengger --* BAL • 'G
jala Malpighi: Malpighi's rate; jeroan - I. SPLA NKNIK. 2 V JSERA ,
J . ViSKUS
rete Malpighi jimak - KOHABITASI
jalan: via jiwa: mens
jalinan; retikulum: reticulum jonjot: villus
jalur; trak: tractus jtimbai: fimbria
jalur Gowers -+ TRAK GOWERS jungtur - SAMBUN GAN
jalur Gudden -+ TRAK GUDDEN jurai; berkas; fasikulus: fasci-
jalur Lissauner; T RAK LISSAUNER culus
jamak; plural: pluralis jurai Schultze; berkas Schul-
jangat: corium tze: Schutze's fascicle

57
jaring karunkula
juring ~ R LJ As kanal Reissuer: Reissner's ca-
nal ·
K kanal Schlemm: Schlemm's ca-
nal
kaca: vitrum kanal Stenon: · Stenon's (sten-
kacukan: hybridq sen's) canal
kadaver: cadaver kanal Vidius: Vidius canal
kait: uncus kanal Volkmann: Volkmann's
kait; hamulus: hamulus canals
kait - HA MUS kandung - I. B U RSA. 2. VESIKA
kaki; pes: pes kandung air mata: dacryocysta
kaku - TE(;AR kandung buah zakar-+ sKoRrr.u M
kalang; areola: areola kanta - ·+ LENS,\
kaliks - CAWAN kantung,+ I. rouK EL. 2. K1\USTR l1r.1
kalikulus -4 P1 ,,LA kantung Graaf-+ FouK F1. GRAAF
kalks -4 T UNG KAK kapi; troklea: trochlea
kalosus ----+ BALOK kapiler: capillaris
kalvaria - KU8AH TENGKORAK kapitalis --+ I TAM.'\
kamar: camera kapitulum --+ PENDUL
kampuh balok-otak: raphe cor- kapsul --+ s 1~11·A1 ,
poris callosi kapsul Bowman: bowman's cap
sul
kampuh langit-langit: raphe kapsul Glisson: Glisson 's cap-
palati sule
kampuh sisi pelupuk mata: ra- kapsul Malpighi: Malpighi's
phe palpebralis lateralis capsule
kampuh; rafe: raphe kapsul Tenon: Tenon 's capsule
kanal Alcock: a/cock's canal kaput - K EPAI.A
kanal Cloquet: Cloquet's canal karang: petra
kanalikulus ---* suMPIT kardia - H LILU LA~lB,\XG
kanan; d.ekster: dexter kardiografi:. cardiographia
kanal Fallopius: Fallopian ca- karina --+ LI INAS
nal kario-: karyo
kanal Haver: haversian canals 1<.arotis: carotis
kanal Hensen: Hensen 's canal ._karpus; pergelangan tangan:
kanal Hunter: Hunter's canal I. . · carpus
kanal Nuck: Nuck's canal t~arqnkula;_ caruncula

58
kasar kelenjar Rivinus

kasar: asper kelangkang; sakrum: sacrum


kaseosa: caseosus kelenjar: glandula
kastrasi; pengebirian: castratio kelenjar anak ginjal ..i..+ . oRENAL
katup: valvula kelenjar Bartholin: Bartholin's
kafup Bauhin: Bauhin's valve gland
katup Eustachius: Eustachian kelenjar B_owman: Bowman;s
valve gland
katup Fallopius: Fallopian val- kelenjar Brunner's: Brunner's
ve glands
katup Heister: Heister's valve kelenjar Cowper: Cowper's
katup pangkal tenggorok _. gland
EPIGLOTIS
kelenjar Ebner: Ebner's gland
katup RosenmuUer: Rosenmul- kelenjar gondok -+ T tREO ro
ler's valve kelenjar Henle: Hen/e's glands
katup ·semilunar: valvulae se- kelenjar kacangan ....:~ TIM us
milunaris kelenjar Krause: Krause's
katup Sylvius: sylvian valve glands
· katup Thebesius: Thebesius's kelenjar - Lieberlmhn; Kripta
valve Lieberkuhn: Lieberkuhn
kauda --l- EKOR · glands or crypts
-kaudal: caudalis kelenjar Littre: Littre's glands
kavema: rongga: caverna . kelenjar liur: glandula salivares
-kavum; rongga: cavum keJenjar Judah; pankreas: pan-
....kavus. - CE~UNG creas
k~angsaan: anser (anserinus) kelenjar Meibom: Meibom's
keaslian; kemurnian: virginitas glands ·
kebiruan: ceruleus lkelenjar Moll: Moll's glands
kecil: parvus kelenjar Mon:ro: Monro's
keempat~ quartus gland ·· ·
kehamilan: graviditas .kelenjar Montgomery: Mont-
kejadian; genesis: genesis gomery's glands
kekang; frenulum: frenulum kelenjar Naboth: . Naboth's
kelabu: 'cinereus glands
kelabu; griseus: griseus kelenjar Nuhn: Nuhn's glands
kelahiran; natus: natus kelenjar prostat: prostata
~elana; vagus: vagus kelenjar Rivinus: Rivin':'s's

59
kelenjar Rosenmuller · kolateral
!Jland phagus esophagus
kelenjar Rosenmuller: Rosen- kerucut; kon: conus
mii.ller' s gland kerucut Haller: Hailer's cone
kelenjar Skene: Skene's gland kerudung; tunika: tunica
kelenjar Suzanne: Suzanne's kerut; ruga: ruga
gland kerut iris: rugae iridis
kelenjar Zeis: Zeis' gland kerut lambung: rugae gastricae
kelentit; kfitoris: clitoris ketiak; aksila: axilla
keliling:' circumferentia (ke) topong; galea: galea
kclopak - Di\LJ:-; K /\TUP ketuban -+ A M N ION
kelopak mata - PI ' LUPU K khatulistiwa - F.K UATOR
keluk: reflexus kiasma - PA L A NG
kelumpuhan Klumpke: Klump- kifoskoliosis: ky phoscoliosis
!,. ke's paralysis kilus: chylus
kemah: tentorium kiri: laevus
kemaluan; pudendus: pudendus kiri; sinister: sinister
kembar: gemellus klas1natosit: klasmatocyta

kemih;. · kencing: Iurina klaustrum -+ TUDUNG
kemunduran; retrogres: retro- klavikel - SELANGKA
gressus kleido : cleido .
kemunduran -+ l) EGEJ>; ERA SI klimakterium: climacterium
kemurnian -+ KE ASLIAN klinoid - SEMU RANJANG
kencing -+ KF MIH klitoris - K ELENTIT
kendi: aritena klivus - L ERE:-1(;
kendur - L EMB EK kloaka: cloaca
kenyal -+ ELASTIS koana -+ LUB AN G 1-IIOUNG D ALAM
kepala; kaput: caput kocek; utrikulus: utriculus
keping: cotyla kohabitasi; sanggama; koitus;
kerampang; perineum: perine- persetubuhan; jimak: cohabi-
um tatio; coitus
kerang; konka: .concha koitus - KOHABITUS
keras: durus koklea - RUMAH srruT
keratin: keratin koksa - TU I.ANG PANGG UL
kerat; krena: crena koksiks - TU . GGING
keringat; peluh: sudor kolagen: collagen
kerongkongan; esofagus: oeso kolateral: collateralis

60
d.orpuskel Ruffini kutub

puscles kromosom~X: X-chromosome


korpuskel Ruffini: Ruffini's kromosom-Y: .Y-chromosome
corpuscles krus - TUN G KAI
korpuskel Schwalbe: Schwal- koala: confluens
be"s corpuscle kubab; forniks; kupula: fornix;
korpuskel Vater-Pacini: Vater- cupula
Pacini's corpuscles
kuadrisep - CAT U R H U LU
korpuskel Virchow-Hassall:
kubah tengkorak; kalvaria:
Virchow-Hassall's corpus-
. cles calvaria
korpuskel Wagner: Wagner's kuboid: cuboideus
corpuscles kuduk - TENGKU K
korteks; kulit: cortex kuk: jugum
korugator - PENGERUT . kuku: ~nguis,~onyx
kosong - V A K U M kuJit: denna
kotak antara; diensefalon: .di- kulit -+ I. INTEG UMENTUM . 2. KO R·
encephalon TEKS, 3. KUTfS, 4. PALIUM

koyak: Lac.erus kulit ari; epidermis; pelikula:


koyak -+ LASERASI epidermis; pellicula
kranial: cranials kulmen; puncak: cu/men
kranium - TENGKO RAK kulup: praeputium
kraniologi: craniologia kumparan; bentuk gelendong;
kremaster: cremaster fusiform: fusiformis
krena - KERAT kumulus -+ PuNTU K
kribosus - TAPISAN kuneus - BAJI
kribriform - BENTU K TAPISAN
kuning: flavus; luteus
krikoid - BENTU K GELANG
kripta: crypta kunir; vitelus: vitellus
kripta Lie.berkuhu - K ELENJAR . kunyah: masticatus
LIEBERKU H U
kuping -+ DAU N TELINGA
krista: crista
kristik: crysticus kupula - K UBAH
kromafm: chromaffin kura - LJMPA.
kromofiJ: chromophil kutikel: cuticu/q.
kromofob: chromophob kutis; kulit: cutis
kromosom: chromosoma kutub: po/us

61
kolikulus korpuskel Pacini

kolikulus -+ GUNDUK kongenital - B A W A AN


kolom Bertin: Berlin's column konka - K ERANG
kolom Burdach: Burdach's eo- konka Santorini: Santorini's
lumn concha
kolom Clarke: Clarke's column konsepsi; pembuahan: concep-
kolom Goll: Go/l's column tio
kolom; kolumna: columna konstitusi: constitutio
kolom Morgagni: Morgagni's konstriksi Ranvier: Ranvier's
columus constrictions
kolon -+ usus IIESAR konstriktor - PENY EMP!T
kolostrum: colostrum kontortus: contortus
kolpo-; vagina: colpo- kontra-; berlawanan: contra-
kolum; leher: col/um kontraksi: contractio
kolumna -+ K OLOM · konjugasi: conjugatio
komisur - PENG H UBUNG konjugativa: conjunctiva
komisur Forel - PENGHUBUNG korako-: coraeo-
FOREL korda; tali: chorda
komisur Gudden; penghubung korion: chorion
Gudden: Gudden's commissure kornea - SELAPUT BENI NG
komisur Meynert; penghubung kornu - TANDU K
Meynert: Meynert's commis- koroid: choroidea
sure korona - TAH ' K
komisu,r Werneking; penghu- koronal: corona/is
bung Werneking: Werneking's korpus - BADAN
commissure korpuskel: corpuscult1;m
komitan: comitans korpuskel Golgi-Mazzoni: Gol-
kompleks: complexus gi-Mazzoni's corpuscles
komposita: compositus korpuskel Hassall: Hassall's
kompresor: compressor corpuscles
komunikan: communicans korpuskel Malpighi: Malpighi's
komunis - BERSA MA corpuscles
kon - KER UCUT korpuskel Mazzoni: Mazzoni's
kondil -+ BENJOL corpuscles
kondroblas: chondroblast korpuskel Meissner: Meissner's
kondrofaring: chondropharyn- corpuscles
geus kurpuskel Pacini: Pacini's cor-

L2
laba-laba lengkung insang
'
L I k.ring -+ PANGKAL T ENGG ORO K
Jaserasi; koyak; sobek: lacer
laba-laba: arachne iata.r; datar: planus
labirin - SE KATAN lateral: lateralis
laki-Iaki -+ MAS KUL JN latisimus - TE R LEB A R
lakuna - LUB UK lebar: latus
lakuna Howship: Howship 's la- lebih besar; mayor: major
cunae lebih :dekat: propior
lakuna Morgagni: Morgagni's lebih kecil; minor: minor
lacunae leher: jugulum
lakus: lacus leher -- 1. KO LUM. 2. SERV IJ.;S
lamb~g - B ILIK lekuk; fos,a: fossa
lambdoid: lambdoideus lekukan +--* L EMB A H
lekuk bWu bati; fosa epigas-
lambung; gaster: gaster; stoma-
trik: fossa epigastrica
chus Iekuk mata; orbita: orbita
Jamel: lamella
lekum; penonjolan: prominen-
Jamel Haver: haversian lamel-
tia
lae
lemak: adeps; adiposus
lamina; lembar; lapisan: lami- lemah syahwat -+ IMPOTEN
na lembah; velekula; lekukan: val-
langit-langit; palatum: palatum lecula
lanjutan: oblongus lembar - LA MfNA
lantai: selum; solum lembek; kendur: flaccidus
lantai timpani: solum tympani lembek - LUNAK
lanugo -> R O MA lembek; panikulus: panniculus
lanula: lanul.a lendi!" -'>- I. MU KU S, 2. PITUITA
la~isan -'>- I. LAMINA : 2 STRATUM Jeligan; brakium: brachium
lengan bawah: antebrahium
lapisan Henle: Hen/e's layer ~engkung; arka: curvaiura;
lapisan Huxley: Huxley's layer arcus
lapisan Langerhans: Langer- lengkung alis: arcus supercilia-
han's layer ris
lapisan Malpighi: Malpighi's lengkung Haller: Hailer's urch
layer lengkung Henle: Henle's loop
lapisan Tomes: Tomes' layer lengkung insang: branchial ar-

63
lengkung Riolari lipat ketiak depan -· -1-

ches mering's ligament


lengkung Riolan: Riolan's arch ligamen Zinn: Zinn's ligament
lensa; kanta: lens lima: quingue
lentikula: lenticula limas; piramid: pyramid
leptomening: leptomeninx limas Ferrein; piramid Ferrein:
lepuh; bula: bulla Ferrein's pyramids
lereng; klivus: clivus limen - AMB A.NG
lesung; foveola: foveola Jimfa - ? G ETM I ll ~N ING
letak; situs: situs limfatik __. (M ENGENAI ) GETAH BE -
letak jeroan: situs viscerum NI NG

letak sungsang: situs inversus limpa: lien


leukosit; sel darah putih: leu- limpa; kura: splen
cocyta limpa imbuhan: lien succentu-
leukosit eosinofil: eosinophil - riatus
leucocytes linea semilunaris .-. G ARJS BULA N
SABIT
le\'ator: levator
Jiang; meatus: meatus lingkar: ciri.:ulus
liang sanggarna -+ SALUT lingkaran Haller: Hailer's circle
licin: Levis lingkar Robinson: Robinson's
lidah; lingua: glossa; lingua circle
ligarnen .-. IKAT lingkaran Willis: Willis' circle
ligamen Cooper: Cooper's liga- lingkaran Zinn: Zinn's circle
ment lingua - LIDAH
ligamen Gimbernat: Gimber- lingula ....:.,, TANJUNG
nat's ligament lintang; transversus: transver-
ligarnen Hesselbach: Hessel- sus
bach's ligament lipatan: plica
ligamen Poupart: Poupart's -li- lipatan Guerin: Guerin's fold
gament lipatan Kerckring: Kerckring's
ligamen Robert: Robert's liga- folds
ment lipatan Kohlrausch: Kol,lra-
ligamen Sappey: Sappey's liga- usch 's folds
ment lipat ketiak belakang: plica axil
ligamen Schlemm: Si:hlemm's Laris posterior
ligament lipat ketiak depan: plica axilla-
ligamen Soemmering: Soem- ris anterior

64
lipat paha melintang
lipat paha: inguen malai: racemus
lipat Rindfleisch: Rindfleisch's maleolus -+ M ATA KAKI
fold mampung; spongiosus: cansel-
liur: :Saliva lus; spongiosus
lobul - SUKU BAG A mandibula -+ RA HANG BAWAH
lobus -+ BAGA mandiri; otonom: autonomicus
lobus Rolando; gelambir Ro- mani; semen: semen; sperma
lando: Rolando's lobe manubrium -+ GAGANG
lokalisasi: localisatio manusia: homo
longitudinal -+ M EMBUJUR martil; tukul: malleus
lonjong; bulat telur: ova/is maserasi: maceration
luar; eksternus: extemus maseter-+ OTOT KUNYAH
luas; vastus: vastus maskulin; laki-laki; jantan:
lubang; foramen: foramen masculinus
lubang hidung: naris massa: massa
lubang hidung dalam; koana: mastikatori: masticatorius
choana mata; okulus: oculus
Jubuk; lakuna: lacuna mata kaki; maleolus: malleolus
luksasi; cerai sendi: luxatio matriks; induk: matrix
lumbrikai: lumbricalis maturasi: maturatio
lumen: lumen mayor - LE[J IH BESAR
lunak; lembek; molis: pius; meatus ~ LIANG
niollis medial: m edia/is
lunas; karina: carirza mediastinum _:; SEKA T DADA
lunula - BULAN SA BIT mediastinum otak kecil: medi-
luruh: decidi!,us astinum cerebelli
lurus; rektus: rectus medula - SUM SUM
lutut -), I . G ENIK UL M ; 2. G ENU mekonium; tahi gag1lk: meco-
nium
melengkung; membusur: ar-
M cuatus
magnus; besar: magnus (me) lingkar balik; sitkumfleks
mahkota - TAJ U K circumflexus
makro: makro- melingkar; orbikular: orbicu-
maksilar: maxillaris laris
makula ·-...... BINTIK melintang; transversal: trans-

65
memangkal (mengenai) kaki

versa/is Wachendorf: Wachendorfs


memangkal; proksimal: proxi- membrane
maiis membujur; longitudinaJ: longi-
membaiik; rekuren: recurrens tudinalis; longitu.do
membran - SELAPUT membusur - MELENGK UNG
membran Bowman; selaput memucuk; distal: distalis
Bowman: Bowman's membra- memutih: albicans
ne mencuat: prominens
membran Bruch; selaput mendalam; profundus: profun-
Bruch: Bruch's membrane dus
membran Cloquet; selaput Clo- mendatar; horisontal: horizon-
quet: Cloquet's membrane talis
membran Corti; selaput Corti: menembus; perforans: perfo-
Corti's membrane rans
meRlbran Descement; selaput (mengenai) alat kelamin; geni-
Descement: Descement's mem- tal: genitalis
brane (mengenai) anak mata -+ (ME-
NG E NAIJ PUPIL
membran Nasmyth: Nasmyth 's
membrane (mengenai) atap; tektorius: tec-
membran Reichert; selaput torius
Reichert: Reichert's membrane (mengenai) batas: limitaneus
membran Reissuer; selaput (mengenai) benih: germinativus
Reissner: Reissner's membrane· (mengenai) beranda; (menge-
membran Rivinus; selaput Ri- nai) vestibulum: vestibularis
vinus: Rivinus' membrane (mengenai) bulari: lunatus
membran Ruysch; selaput. (meogenai) duodenum -+ (ME ·
NOENAI) 0 SUS DUA BELAS JAR!
Ruysch: Ruysch's membrane (meogenai) getah bening; lim-
membran Scarpa; selaput Scar- fatik: lymphaticus
pa: Scarpa's membrane (mengenai) ilium '""7 (MENGENAI)
membran Schneider; selaput TULA NG USUS
Schneider: Schneiderian mem- (mengenai) iskium - (MENGE-
NAJl T U LANG. D UDUK
brane
membran · Shrapnell; selaput (mengenai) Jantung: cardiacus
Shrapnell: Shrapiiell's mem- (meogenai) jari; digitaJ: digita-
brane lis
membran Wachendorf; selaput (me.ngenai) kaki; pedalis: peda-

66
(mengenai) kandung mes en teriolum

(mengenai) kandung; (menge- (mengeoai) tulang betis; pero-


nai) vesika: vesicalis neus: peronaeus
(mengenai) kepala; sefalik: ce- (mengenai) tulang duduk; (me-
phalicus ngenai) iskium: ischiadicus
(mengenai) kuda; ekuinus: equ- (mengenai) tulang karang: pe-
inus trosus
(mengenai) laring _,. (M ENG EN AT J (meogenai) tu]ang lidah; hiod:
PANGKAL T ENGG O ROK
hyoideus
(mengenai) lendir: mucosus (mengenai) tulang pipi: zygo-
(mengenai) mani; spermatik: maticus
spermaticus (mengenai) tulang usus; (me-
(mengenai) mata; oftalmik: ngenai) ilium: iliacus
ophthalmicus (mengenai) ujung; mengenai
(mengenai) mulut _,. MUL UT terminal: terminalis
(mengenai) pancaran mani; (mengenai) usus; enterik: ente-
(mengenai) pancutan mani: eja- · ricus
culatorius (men'genai) vas - <M ENGEN A l l
(mengenai) pancutan mani - PEM BULUH
(M ENG ENA l ) PAN CA RAN MA NI (mengenai) vertibulum -+ (r,..1t;-
NG EN A 1J BERAN D A
(mengenai) pangkal tenggorok;
(mengenai) laring: laryngeus (mengenai) vesika -,. (M ENGENMl
KA NDUNG
(mengenai) pembuluh; (menge- (mengenai) usus .dua belas jari;
nai) vas: vascularis (mengenai) duodenum: duo-
(m.engenai) perabaan: tai:tilis deni
(mengenai) perut; seliak: celia- mengiris -+ rNs1s1
cus mening - SELA PUT OT AK
(mengenai) pupil; (mengenai) meniskus: meniscus
anak mata: pupillaris menoreh -+ 1Ns 1s1
(mengenai) suara: vocalis menstrusi -+ HA ID
(mengenai) telapak kaki: plan- menyimpang; aberan merah:
taris aberrans rubor
(mengenai) telapak tangan: merah: rubor
palmaris merah bibir: rubor labii
(mengenai) telinga: oticus mesenkim: mesenchyma
(mengenai) tulang baji; sfenoi- mesensefalon - OT A K TENGA H
dal: sphenoidalis mesenteriolum: mesenteriolum

67
mesenterium nukles Edinger-Westphal

mesenterium: mesenterium multifid-+ BtR• ,,,;·"''; '">'


mesoderm splanknikus: splanc- multipel: multiplex
hnic mesoderm mulut; (mengenai) mulut: os,
mesotel: mesothelium oris
metafisis: metaphysis mulut; stoma: stoma
metakarpus -,. TENGAI I TA NG 1\N
metatarsus - TENGAH KA KI
miel-: mye/-
N
mienterik: myentericus
mikrn-: micm- nadi; arteri: arteria
minimus - TERK[CIL nadi Sylvius: sylvian artery
minor - LEll lH KECIL naik; asenden: ascendens
mio-: myo- nama: nomen
mirih; pinggir: limbus natus - KELAIIIR /\ N
mitosis; pembelahan sel: mito- navikula -+ u1o u K
sis nefron; satuan ginjal: nephron
mitra - SONGKO K nefros - + GINJAL
mitral: mitralis neo - ;,. BARU
mobil: mobilis netral: neutralis
modiolus - ULIR RUMAH srPUT neurilemma: neurilemma
modulasi: mudulatio neuroglia: neuroglia
mola: mo/a neuron -+ SEL SARAF
molar - GERAHAM SEJATI neutrotil: neutrophil
molekular: molecularis nidasi: nidatio
molis - > LUNAK nodul: nodulus
mono; satu: monos nodus - SIMPUL
mons-+ uuKIT norma -+ 010ANG
motor: motor normal: normalis
motorik: motoricus seu motori- normosit: normocyta
us nubekula: nubecula
muara: orificium nukleolus - ANAK INTI
muara lambung; piJorus: pylo- nukleus - rNT1
rus nukleus Cajal: (Ramon y) Ca-
muara Scarpa: Scarpa's orifice jal' s nucleus ·
mudigah; embirio: embryo nukleus Deiter: Deiters' nucleus
mukus; lendir: mucus nukleus Edinger-Westphal:

68
nukleus Goll otot paha lurus
Edinger-Westpha/'s nucle- ora - PfNGGIR
us oral: oralis
nukleus GoU: Go/l's nucleus orbi.kular - M EL JNGKAR
nukleus Perlia: Per/ia's nucleus orbita - L EK U K MAT A
nukleus pulposus: ·nucleus pul- organ -+ ALAT
posus organ Corti: Corti's organ
nukleus Roller: Roller's nucle- organ Rosenmiiller: Rosenmul-
us ler's organ
nukleus Schwalbe: Schwalbe's organ Weber: Weber's organ
nucleus ~ikel: ossiculum
nukleus Spitzka: Spitzka's nu- osteoblas: osteoblast
cleus osteoklas: osteoclast
ostium-,. r 1NTU
Otak -r ENSEFALON
0 otak besar; serebrum; telense-
obelion: obelion falon: cerebrum; telencephalon
obliterasi: obliteratio otak depan; prosensefalon:
obturator· - PENUTUP prosencephalon
odontoblas: odontoblast otak kecil; serebelum: cerebel-
Oftabnik - (M ENGENAI) MATA lum
oksiput - BEL AKANG K E PAL A otak tengah; mesensefalon~
oktavus - ~ H ASTA mesencephalon
okular: ocular otonom -+ M ANDIRI
okulus - ~ MATA otot: musculus
olfaktori: offactorius otot bentuk sandal: musculus
olfaktus - PENG HIDU soleus
Olif - . ZA ITUN otot bergaris: striated muscle
o)igodendroglia: oligodendrog- otot Brucke: Brucke's muscle
lia otot . Eustachius: Eustachian
omentum - TAB JR muscle
ontogeni: ontogenesis otot gerji: musculus sartorius
oogenesis: oogenesis otot Horner: Homer's muscle
oogonium: oogonium otot kunyah; maseter: masseter
opalesen: opalescens otot Miiller: Muller's muscle
operkulu.m - TUTUP otot paha lurus: musculus rec- ·
opti.k: opticus tus femuralis

69
otot perut lurus pelipis

otot perut lurus: musculus rec- panggul Nagele: Nagele's pelvis


tus abdominis panggul; pelvis: pelvis
otot Reisseisen: Reisseisen's pangkal --.. D.",SAR
muscle pangkal tekak: faux
otot Riolan: Rio/an 's muscle pangkal tenggorok; laring: la-
otot Rouget: Rouget's muscle rynx
otot Ruysch: Ruysch's muscle pangkal usus halus; yeyunum:
otot Santorini: Santorini's mus- · jejunum
cle panikulus - ;. u , .\111u.:
otot senyum: musculus risorius panjang: longus
otot tulang sanggurdi: museu- pankreas - Kf,:1.1: NJA R LUDAII
lus stapedius papila Vater: Vater's papilla
otot Wilson: Wilson's muscle para: para-
oviduktus: oviductus paraganglion: paraganglion
ovulasi: ovulatio parasimpatik: parasympathicus
ovulum: ovulum parenkim - J1\RI NGAN DAS1\R
ovum - SE L TELl iR parit; fosula: fossula
parolfaktori: parolfactorius
p parolivari: parolivarius
parooforon: paroophoron
padat; rapat: densus parotis - BEGUK
pakimening; selaput otak: pac- paruh; rostrum: rostrum
h ymeninx paruh balok-otak: rostrum cor-
paksi sabut saraf -;. AKSON poris callosi
palang; kiasma: chiasma paruh sfenoid: rostrum sphe-
palatum - LANGI r -LANGIT noidale
palit; urap; sebum: sebum paru; pulmo: pulmo
palium; kulit: pallium payudara; buah dada: mamma
palsu: spurius pedagang; sifoid: xiphoid
palung Schmidt-Lantermann: pedalis -+ (MENG l:N ,\I) Ki\KI
Schmidt- Lantermann 's pegantung: suspensus
cleft pektus; dada: pectus
pampiniform - II F.NTUK SUL.UR pelana; sella: sella
panah -+1 SAG IT ,\ pelana turki: sella turcica
pancar; radiasi: radiatio pelikula - K ULi I ,\RI
pancaran mani - EJ AKU LAS1 pelipis: tempora

70
peluh pergelangan tangan

peluh - ~ KER I NGA r peoghubung -+ RF.UNIEN


pelumas sendi - VRAP SEN01 penghubung; komisur: commi-
pelupuk; kelopak mata: palpe- ssura
bra; blepharon penghubung Forel; komisur
pelupuk atas: palpebra superi- Forel:' Forel's commissure
or peoghubung Gudden ·~
pelupuk bawah: palpebra infe- , KOMISUR_ GUDDEN
rior penghubung Meynert -~
pelusid - B ENINL, KOMISU R M EY. I.RT

pelvis - PANGG L' L penghubung Werneking - ~


pembelahan nukleus Remak: KO.\IISUR WER:-IFt-.l'\G
Remak's nuclear division .pensilum - + PENSIL
pembelahan sel - M 1Tos1s penkondrium - SALUT RAWAN
pembuahan; fekundasi: fecun- penonjolan - + LEKUM
datio penopang: sustentaculum
pembuahan -~ t-.,>:-1SErs1 pensil; pensilum: pencil/um
pembuluh; vas: vas penunjang; admlnikulum: ad-
pembuluh balik; vena: vena miniculum
penampang: sectio penutup; obturator: obturator
penapis - SAR 1:<, ;AN penyebaran Gratiolet: Gratio-
pencernaan: digestorius let' s radiation
pendek; brevis: brevis . penyempit; konstriktor: const-
pendengaran - RUNG.U rictor
pendul; kapitulum: capitulum . penyerapan - ABSORPSI
penegak; erektor; arektor: ar- J>enyimpanan - 0 Ev1As1
rector; erector peranti; aparatus: apparatus
penekan; presor: pressor perawakan - HABITus
pengebirian - KASTRASI perawan; virgo: virgo
pengedang; ekstensor: extensor percabangan; biforkasi: rami-
pengembang - DILATATOR ficatio; bifurcatio
pengerut; korugator: corruga- perdana: primus
tor perdarahan: haemorrhagia
pengetul; fleksor: flexor parenkim; jaringan dasar: pa-
penggantung - SUSPENSOR renchyma
penghalang: obex perforans - M ENEM BUS
penghidu; olfaktus: olfactus IK,;rgelaogan tangan -+ KAR r us

71
peri pipa BotalJo

peri: peri permukaan medial lengan atas:


peridesmium: peridesmium f acies media/is brachii
perididimis: perididymis pernapasan - RESPIRASI
perikard: pericardium peroneus - + (Ml :-c; ENA I) T ULANG
perikranium: pericranium B ETIS
perilimf: perilympha persalinan: parturitio
perimetrium: perimetrium persarafan -+ IN E RVASI
perimisium: perimysium persendian; atrlkulasi: articu-
perineum - KE R A MPANG latio
perineurium: perineurium perseorangan - 1No1vmu
periodonsium: periodontium persesuaian - HA RMONIS
periorbita: periorbita persetubuhan - KO HA BITUS
periosteum - SALUT TU LANG persiapan; preparasi: praepa-
peristaltik: peristaltic~ ratio
peritelion: peritenon pertama; primer: primarius
peritoneum - S,'rL UT PE RUT perut; abdomen; venter: abdo-
perivaskular: perivascularis men; venter
,periventrikular: periventricula- perut ·betis: sura
ris peS - KAKI
perlengketan; adhesi: adhesio piaJa; kalikulus: caliculus
permanen - TETA P pigmen - ZAT WARNA
penneabel: penneabilis pilorus -+, MUA R A LAMBU NG
permukaan - w AJA H pinea - RUNJ UNG
pennukaan belakang lengan pineaJ: pinealis
atas: facies posterior brac- pinggang; psoas: lumbus; pso-
hii as
permukaan belakang lengan pinggir; ora: ora
bawab: facies posterior pinggir ->' MIRJH
antebrachii pintu; apertur; ostium: aper-
.pennukaan depan lengan atas: tura; ostium
f acies anterior brachii pintu keluar - EKsITIJs
permukaan depan lengan ba- pintu masuk; adltus: aditus
wah: facies anterior anteb- pipa; duktus; tubul: ductus; tu-
rachii bulus
permu1rnan lateral lengan pipa Botallo; duktus Botal.lo:
atas: facies lateralis brachii Botal/o's duct

72
pipa Gartner primordium
pipa Gartner; duktus Gartner: pleksus Auerbach: Auerbach's
Gartner's duct.. plexus
pipa Muller; duktus Muller: pleksus Frankenhauser: Fran-
Muller's duct kenhiiuser's plexus
pipa reunien; duktus r·~unien: pleksus Jacobson: Jacobson's
ductus ·reunient plexu s
pipa Rivinus; duktus f .ivinus: pleksus Meissner: Meissner's
Rivinus' ducts plexus
pipa Ruysch; duktus Ru:1sch: pleksus Remak: Remak's ple-
Ruysch's duct xus
pipa Santorini; duktus santo=·i- pleura - SELA PUT PARU
ni: Santorini's duct plural - JA MAi<
pipa Stenon; duktus Stenon: pohon; arbor: arbor
Stenon's (Stense,:i's) duct poU-: poly-
pipa Wharton; duktus Whar0 pons Varolius: Varolius' pons
tor,: Wharton's duct pontikulus: ponticulus
pipa Wirsung; duktus Wir- pori: porns
sung: Wirsung's due! poros ~ s MBU
,pipa Wolff; duktus Wolff: wolf port.a; gerbang: porta
. fian duct pos _. SETELAH
pipi: bucca; ma/a posisi: positio
piramid _. LIMAS posterior - BElAK ANG
piramid Ferrein - LIMAS FERREIN potong: incisus
piramid Malpighi: Malpighi's poyang: atavus
pyramids pre-; sebelum; pro-: lprae-; pro-
piriform: piriformis prekuneus: precuneus
pisifonn: pisiformis , premolar; geraham· depan:
pita; tenia; lemnlskus: taenia; praemolaris
tenia; lemniscus preparasi --... P s1A PAN
pita Reil: Reil's ribbon preparat -+ SEDIA AN
pitmta; lendir: pituita pr~sor - PENE KAN
plasenta: uri; tembuni: pla- primata: primata
centa . primer - PERTAM
plasma: plasma primitif; sederhana; simplex:
p'lasma otot - SARKOPLASMA primitivus; simplex ·
platisma: platysma primordium: primordium

73
prisma rangk a

prisma: prisma pulau Reil: Reil's insula


pro - P RE pundi Morgagni: Morgagni's
profundus - ;\11-·N DALAM pouch
proksimal: proximus pundi Rathke: Rathke's pouch
prOkSimal - Mfs.\1.-\NG KAL punggung; dorsum: dorsum
pronasi: pronatio puntllk; kumulus: . cumulus
pronator: pronator puntuk; montikulus: monticu-
pronefros: proneph-ros lus
prosensefalon - OTAK DEPAN pupil: pupilla
protoplasma: protoplasma pusar: omphalos; umbilicus
protuberansia: protuberantia pusaran: vortex
pseudo; semu; palsu: pseudo- pusat: centrum
psoas - PINGGANG pusat semioval: centrum semio-
pterigoid: pterygoideus valis
pterigoma - SA YAP TULANG BAJ! putamen: putamen
pucat; palidus: pallidus putih: a/bus ·
pucuk motor Ranvier: Ranvi- puting: mamilla; umbo
er's motor point putingan; mastoid: mastoideus
pudendus -* K EMALUAN puting; papila: papilla
pudunan; deklif: declive pu(ing susu: papilla mammae
pukal; pejal: compactus
pukas; vulva; ferji: cunnus; R
vulva 1 radang; inflamasl: inflammatio
pulau; insula: insula radial: radialis
pulau - I. PU LA U REIL, 2. 1NSU LA radiasi - · PANCAR
REIL
rafe - KAMPU H
pulau Langerhans: Langer- rahang atas: maxilla _
hans' islands rahang bawah; mandibula:
pulau Reil: Reil's insula mandibula
pulmO - PARU rahim; uterus: uterus
puJpa -+ . EMPUL U R rambut: pi1us
pulposus - BERSEMPULUR rambut kepala: capillus
puJsasi - ·DENYUT rambut pembantu: hirci
pulvinar: pulvinar ramping; grasilis: procerus;
pundi - Douglas: Douglas' cu/- graciiis .
de-sac rangka: sceletum

74
ranting reunien

ranting: ramulus respirasi; pernapasan: respira-


ranting tenggorok; bronkiol: tio; respirationis
bronchiolus restiform: restiformis
rapat -+ PADAT rete -+ JALA
rasemosus -+ s 1: P1 ' RTl MA1.A1 retikular: reticularis
rawan: cartilage retikulum -+ JA LINAN
rawan Meckel: Meskel's carti- retina: retina
lage retinakula kulit: retinacula eu-
rawan Reichert: Reichert's car- tis
tilage retinakulum kapsul sendi ping-
rawan sabut; rawan serat: fi- gang: retinaculum capsulae ar-
brocartilage ticularis coxae
rawan Santorini: Santorini's retro-: retro-
cartilage retrobukaJ: retrobuccalis
rawan serat - Ri\WAN SABUT retroesofageaJ: .retrooesophage-
rawan Wrisberg: Wrisberg's alis
caitilage retrofaringeal: retropharyngea-
regenerasi: regeneratio lis
rektal: rectalis retrofleks -+ BALIK BEL A KANG
rektum: rectum retrofleksi: retroflexio
rektus :._. LU R4s . retrogres - KEM U ~DURAN
rekuren - MEMBALIK retrolinguaJ: retrolingualis
relung; resesus: recessus re~romamal: retromammalis
relung Reichert - RESEsus RE I- retromaridibular: retromandi-
CHE RT
renalis: renalis bularis
ren; ginjaJ: ren; renis retromastoid: retromastoidalis
reseptor: receptor retronasaJ: retronasalis
resesus - RELUNG retrookular: retroocularis
resesus eritimpani; cekung epi- retroperitoneaJ: retroperitonea-
timpani: recessus epitympani- lis
cus refrosekal: retrocaecalis
resesus optik; cekung optik: re- retroservikal: retrocen?icalis
cessus opticus retrostemal: retrosternalis
resesus Reichert; relung Rei- retroversi: retroversio
chert: Reichert's recessiey reunien; penghubung: reunient

75
rigi sabuk

rigi; ager: agger ruang epidural: spatia epidura-


rinensefalon: rhinencephalon le
roma; lanugo: vellus; lanugo ruang episkleral: spatium epis-
at.1mbensefalon: rhombencep- clerae
halon ruang Fontana: Fontana's spa-
romboid -+ ' B ELA H K ETUPAT ce
rona; warna: chroma ruang Kiernan: Kiernan's spa-
rongga: cavitas ce
rongga - -'>- 'I. KA V ERN/\, 2. K A VUM ruang retrobuibar: retrobulbar
rongga abdomen --.- RONGGA space
PERUT ruang retrokardiak: retrocardi-
rongga dada: cavum thoracis ac space
rongga hidung: vestibulum .n a- ruang Retzius: spatium Retzius
si ruang Robin: Robin's space
rongga Meckel: Meckel's cavity ruang Schwalbe: Schwalbe's
rongga mulut: cavum oris sapce
rongga perut; rongga abdo- ruas jari; falang: phalanx
men: cavum abdominis ruas; juring; segmen: segmen-
rongga telinga tengah; timpa- tum
num: tympanum ruas tulang belakang; spondi-
rongga Tenon: Tenon's space lus; vertebra: spondylus; ver-
rongga timpani: cavum tympa- tebra
ni ruas tulang punggung palsu:
rongga timpani - ... RO NGGA vertebrae spuriae
\'.tbava
rudimen -+ s1sA
rongga Valsava; rongga ruga-+ KER UT
timpani: Valsava's antrum rumah siput; koklea: cochlea
rostom -... PA R U H rungu; pendengaran: auditus
rostral: rostralis runjung; pinea: pinea
rotator: rotator rusuk ~ I GA
ruang: spatium rusuk palsu: costa spuriac
ruang antar iridokorneal: spa-
tia anguli iridocomealis
ruang antar-rusuk: spatium in-
s
tercostalia sabit; falks: f ab:
ruang blastula: blastocoele sabuk; zona: zona

76
sabuk Giacomini segitiga Scarpa

sabuk Giacomini: Giacomini's- perichondrium


band salut tulang; periosteum: peri-
sabuk Reil: Reil's band osteum
sabuk Remak: Remak's. band samar: occultus
sabuk Retzios: Retzius' band sambungan; jungtur: junctura
sabok Vicq d' Azyr: Vicq d'- sanggama -+ K O MA BITIJS
Azyr's band saraf: nervus
sabot; serat: fibra saraf Sappey: Sappey's nerve
sabot Purkinje: Purkinje's fib- saraf Scarpa: Scarpa's nerve
res saraf Vidius: Vidius' nerve
sabut Remak: Remak's fibres sarang: nidus
sabot-sabot Tomes: Tomes' fi- saringan; penapis: cribrum
bres sarkoplasma; p'lasma otot: sar-
safena: saphena coplasma
sagita; panah: sagitta sarkolema; selubung otot: sar-
· sagital: sagittalis colemma
sato - + M ONU
sakroiliak: sacroiliacus
satoan ginjal -+ NEFRON
sakrokoksigeal: sacrococcygeus
sakrolumbal: sacrolumbalis sayap: pteryon
sako: saccus sayap; ala: ala
sako air mata: saccus lacrima- sayap tolang baji; pterigoma:
lis pterygoma
sako endolimfatik: saccus sebelom -+ PRE
endolymphaticus sebum --+ r.~uT
saleh: sacer sederhana - PRIMITIF
salping: salpinx sediaan; preparat: praeparu
saloran; akuadok: aquaeductus tum
saloran empedo: choledochus sefalik - (M ENG E NA I) KEPAJ..A
saloran telur --;. r,,suNa F,\LLOP1 segi empat: quadratus
us segitiga; trigonum: trigonum
. salot; liang sanggama; vagina: segitiga Lieaotaud: Lieutaud's
vagina triangle
salot perut; peritoneum: peri- segitiga Reil: Rei/'s triangle
toneum segitiga Scarpa: .Scarpa's tri-
salot rawan; perikondriom: angle

77
segmen sel horizontal Cajal

segmen - 1w As selangka; klavikel: clavicula


segmen Ranvier: Ranvier's seg- selaput; membran: membrana
ment selaput bening; sclaput tanduk;
segmen spinal: segmentum spi- kornea: cornea
nale selaput Bowman -+ MEMBRAN
BOWMAN
segmentasi: segmentatio
sejati: verus selaput Bruch --+ M EMBRAN BRUCH
sekarat: agonia selaput Cloguet - M EMORAN cw-
GuET
sekatan; labirin: labyrinthus selaput Corti -+ MEMDRAN c oRT1
sekat buah zakar: septula testis selaput dara; himen: hymen
sekat cekung mata: septum or- selaput Descement -+ MEMBRAN
bitale DESCEMENT
sekat dada; medlastinum: me- selaput keras; sklera: sclera
diastinum selaput otak --)- PAKIMENING
sekat mediastinal: septum me- selaput otak; mening: meninx
diastinalis selaput otot; fasla: fascia
sekat paha: septum femorale selaput paru; pleura: pleura
sekat rongga badan; diafrag- · selaput ,pe)angi; Iris: iris
ma: diaphragma - selaput tanduk --)- SELAPUT BE-
NING
sekat; septula; septum: septula; selaput timpani: membrana
septum tympani
sekin; stilus: stylus sel Betz: Betz's cells
sekitar: circum
sel Cajal: (Ramany) Cajal'scel/s
sekoci; skafa: scapha
sekresi: secretio sel Claudius: Claudius cells
sekresi: secretio se, Corti: Corti's cells
sekret: secretum sel darah -+ HEMOSIT
sekrum --)- KELANGKANG sel darah merah - ERITR0s1T
seks: sexus sel darah putih -+ LEUKOSIT
seksual: sexualis sel Deiter: Deiter:S ceils
sekum: caecum sel eosinofil: eosinophil cells
sekunder: secundus sel eukariotik: eucariotic ·cells
sel: cella sel Golgi: Golgi's cells
sela; diastema: diastema sel Hensen: Hensen's cells
selang; interstisium: intersti- sel horizontal Cajal: Cajal's
tium horizontal cells

78
sel Hortega serat

sel Hortega: Hortega's cells semu jorong; elipsoid: ellipsoi-


seJiak - (MENG ENt\ l ) PERUT deus
selirang; azigos: azygos; impar semu putih; albugineus: albu-
sel Kupffer: Kupffer's cells gineus
selJa -~ PELA NA semu ranjang; klinoid: clinoi-
set Langerhans: Langerhans' deus
cells sendi: articulus
set Langhans: Langhans' cells sendi ceruk; gomfosis: gom-
sel Leydig: Leydig's cells. phosis
selokan Sibson: Sibson's groo- sendi Chopart: Chopart's arti-
ve culation
selom: coeloma sendi engsel: ginglymus
set Paneth: Paneth's cells sendi Lisfranc: Lisfranc's joint
sel Purkinje: Purkinje's cells sendiri: proprius; solitarius
set Rindfleisch: Rindfleisch's sendi-sendi rawan; sinkondro-
cells sis: synchondrosis
sel Rouget: Rouget's cells sendi senyawa: synarthrosis
sel saraf; neuron: neuron sendi tulang: synostosis
sel Schultze: Schultzse's cells sengicelit; ansa: ansa
seJ; selula: cellula sensasi:· sensatio
set Sertoli: Sertoli's cells sensitif: sensitivus
sel telur; ovum: ovum .sensorium: sensorium
selubung; diplo: diploe; diploid sentral: centralis 1
selubung Henle: Hen/e's shfath senyum: risorius
selubung oto.t -+ SARKOLEMA seperti kertas: papyraceus
selubung Schwann: Scwann's ' seperti malai; rasemosus: race-
sheath mosus
selubung telur: oolemma seperti selai: gelatinosus
selula -+ sEL sepit: lacertus
semen ---4 MANI ·septula -+ s i:Kt\ 1
semilunar: semilunaris septum -+ SEKAT
semiovai:· semiova[is septum pelusidum: septum pel-
semisirkuJar: semicircularis lucidum
semispinal: semlspinalis serabut: fibril/a
sernitendinosus:.semitendinosus serambi; :,ttrilun: atrium ·
semu ~ PSEUDO serat -+ SABUT

79
seratus sinus kavernosus
seratus -+ Brn c;i 1i1 c 1 simetris: symmetria
serebelum -+ O T1\K KECIL simfisis - T AUT AN
serebrospinal: cerebrospinal simpai; kapsu\; zonula: capsu-
serebrum -+ OT1\K IJESAR la; zonula
serong: obliquus simpai Zinn; LOnula Zinn:
serosus: serossus Zinn's zonula
serum: serum simpatikus: sympathicus
serumen: cerumen simpleks -'>- s1,: n1~RHANA
serviks; leher: cervic simpul Aschoff-Tawara: As-
sesamoid -+ll f'.'i n 1K 1J1M u choff-Tawara's node
setelah; pos: post simpul Keith dan Flack: Keith
sfenoidal - (\II "-;(; E.'J AJ) TUL A NG and Flack's node
IJAJI
simpul; nodus: nodus
sfera - IJULA TAN simpul Ranvier: Ranvier's no-
sferoid: sphaeroideus des
sfingter: sphincter simpul saraf; ganglion: gangli-
sfingter Oddi: Oddi's sphincter on
Sifoid -+ PED \ C 1\ NC,
0

simpul Tawara: Tawara's node


sigma: sigma sin-: syn-
sigmoid: sigmoides sinaps1s: synapsis
siku:,ancon; cubitus; olecranon singular -+ T U'i <;<~ ..\L
silang: semidecussatio singulum -+ ci-1...·\NG
silang - , D EKl,IS\SI sindesmologi: syndesmologia
silang; dekusasi: decussatio sinergis: synergist
silang Meynert: Meynert's de- I. singkatan sakral atau sakm-
cussation lis; 2. singkatan sinister: S.
silang piramidal: semidecussa- singkatan venna: V
tio pyramidalis sinkron: synchronos
silang Ranvier: Ranvier's cres- sinkondrosis - SENDJ-SENDI RA-
ses WAN

silang saraf mata: semidecus- sinsiput: sinciput


satio nervi optici sinsitium: syncythium
silinder; tabung; torak: cylin- sinus: sinus
der sinus aorta: sinus aortae
silinder sumbu -+ AK SON sinus kavernosus: sinus caver-
silium -+ BLI LU MAT A nosus

80
sinus koroner stigma

sinus koroner: sinus coronarius sobek - LASERASI


sinus Morgagni: Morgagni's si- solaris: solaris
nuses soma - TU BUH
sinus Ridley: Ridley's sinus somatik: somaticus
sinus sirkular: sinus circularis somit: somita
sinus VaJsava: Valsava's sinus songkok; mitra: mitra
sirkumduksi: circumductio sosok; batang badan: truncus
sirkumfleks - + MELING KAR BALIK spermatik - (MF.:NGENAI) MANI
sisa: vestigium spermatid: spermatid
sisa; rudimen: rudimentum spermatogenesis: spermatoge-
sisik: squama nesis
sisik tulang pellpis: squama spermatogonium: spermatogo-
temporalis nium
sisik tulang dahi: squama fron- spermatosit: spermatocyte
talis sphenoid: sphenoid
sisipan: intercalatus spina -+ DURI
sistem: systema spiral: spiralis
sistem retikulum endotelial: re- splanknik; jeroan: splanchni-
ticulondothelial system cus
sisterna - TANDON splanknokranium: splanchno-
sistol: systole cranium
sito-: cyto- splanknologi: splanchnologia
situs -+ LETAK splenium -+ BEBA T
sitologi: cytology spondilus - RUA S TULA NG BELA-
skafa -?: SEKOCI KANG

skaJa - TANGGA spongiosus -+ MAMPUNG


skaJa timpani: sea/a tympani spontan: spontaneus
skala vestibuli: sea/a vestibuli stafilin: staphylinus
skalenus -+ nMPANG statik: staticus
sklera - SELAPUT KERAS statokonia: statoconia
!ikleromening: scleromeninx status: status
skoliosis: scoliosis stenosis: stenosis
skriptor: scriptor steril: sterilis; stilling's column
skrobikulus: scrobiculus sterlity: sterlitas
skrotum; kandung buah zakar: sternum -~ TULANG DADA
scro_tum stigma: stigma

81
stiloid tabung

stilo.!!J: stylo ides substance


stils - s1 " '' substansi Schwann: Schwann's
stoma - Mt.•u JT substance
stomadeum: stomadeufn substansi Soemmering: Soem-
stratum; lapisan: stratum mering's substance
stratum kornea: stratum come- substitusi: substitutio
um subur: fertil: fertilis
stratum: silindris: stratum cy- sudut: angulus
lindricum sudut mata: canthus; epican-
stria - + (~A RI S thus; plica palpebronasalis
stria Lancisi: Lancisi's striae sudut metafasial Serres: Ser-
stroma; jaringan dasar: stroma res' meta/acial angle
struktur: structura suku baga; lobul: lobulus
suara: vox sulkus -+ ALUR
sub-: sub- sulkus Reil: Reil's sulcus
subaraknoid: suharachnoidalis sumbat: embolm,: embolus
subarkuatus: subarcuatus sumbu; poros: axis
subdeltoid: subdeltoideus sumpit; kanalikulus: canalicu-
subdural: subduralis lus
submaksila: submaxillaris sumsum; medula: medulla
submikroskopik: submicroseo- super: super
picus superfisial -+ DA NG K/\1.
submukosa: sub11111cosus superior -+ ATAs
subrakromial: subacromialis supinasi: supinatio
subskleral: subscleralis supra: supra
substansi: substantia supremasi: supremus
substansi bentuk sepon: sub- suspensor; penggantung: sus-
stantia spongiosa pensorius
substansi email: substantia ada- susu: lac
mantia sutura: sutura
substansi-kompak tulang: sub- sutura bergerigi: s~tura serrata
stantia compacta osseum
substansi putih: substantia alba T
substansi Reichert: Reichert's tabir; omentum: omentum
substance tabula: tabula
substansi Rolando: Rolando's tabung -+ SILI N DJ'R

82
tabung tembuni

tabung; tuba: tuba tanjung; :Jingula: Lingula


tabung Eustachius: Eustachian tanpa: a-; sine
tube tanpa jantung: acardius
tabung Fa11opius; saluran te- tanpa kepala: acephalus
lur: Fallopian tube tanpa nama; anonim: anony-
tabung Pfluger: Pfluger tubes mis
tabung Schachowa: Schacho- tanpa nama-+ INOM INATA
wa's tubes tanpa otak: anencephal
tahi gagak -+ Ml-:KONIUM tanpa tengkorak: acranius
tahi lalat: naevus tapetum: tapetum
taji: calcar tapisan; kribrosus: cribrosus
taju: processus taring: caninus
tajuk; mahkota; korona: coro- tarsus: tarsus
na tautan; simfisis: symphysis
taju Rau: Rau's process tebal; hesar: crassus
taju Steda: Steda's process tegak lurus: perpendicularis
taju stiloid: processus styloide- tegak; vertikal: verticalis
us tegangan otot --+ TONUS
taju Tomes: Tomes's processes tegar; kaku: rigidus
takik; insisur: incisura tegmen-+ A TAP
takik Lanterman -+ 1Ns1su R LAN- tegmentum -+ A rAP
T E RMAN
teka -+ BUNGKU S
talamus: thalamicus; thalamus tekak; faring: pharynx
tali -+ 1. FuN1Ku1. us. 2. KORDA tektosus --'> (MENG ENAI) ATAP
tambahan; aksesori: accessori- •tektum -+ A T AP
us tekukan; neksur: flexura
tampuk: hilus tela -+ TF.N UNAN
tandon; sisterna: cisterna telapak kaki: planta
tanduk; kornu: cornu telapak (tangan): vola
tangan: manus telapak tangan:· palma
tangensial: tangentialis telensefalon -+ O l"A K BESA R
tangga; skala: scala telentang: supinus
tangguJ; valum: vallum telinga: auris
tangkai: pedunculus telofasis: telophasis
tangkur; hipokampus: hippo- telunjuk: index
campus tembu,ni -+ Pl.ASL· TA

83
tembus torus

tembus: perforatus terusan tulang belakang: cana-


tembusan; hiatus: hiatus lis vertebra/is
tempat: locus testis; buah zakar: testiculus;
tenar: thenar testis
tendo ~+ UR AT tetap; permanen: permanens
tendon Achilles: Achilles ten- tetes: gutta
don toraks; dada: thorax
tengah kaki; metatarsus: meta- tibia; tulang kerlng: tibia
tarsus tibi~I: tibia/is
tengkuk; kuduk: nucha tidak aktif -+ INAKTIVITAS
tengah; median; medius: medi- tidak lengkap -+ INKO MPLIT
anus; medius tidak sama - INE KU AL
tengah tangan: metakarpus: tika; gtomus: glomus
metacarpus timpang; skalenus: scalenus
tenggorok; trakea: trachea timpanum -+ RO NGG A TE LING A T E-
NG AH
tengkorak; kranlum: cranium
tensor: tensor timus; kelenjar kacangan:
tenunan; tela: tela thymus
tepi; pinggir; perifer: Labrum; tingkap; jendela: fenestra
margo; peripheria tinja; feses: faeces
tepi lateral (radlal) Iengan ba- tireoid; kelenjar gondok: thy-
wah: margo lateral (radialis) reoidea
antebrachii tirus: acutus
terbalik -+ INVE RSI titik: punctum
terbawah: imus titik Lanz: Lanz's point
terbesar: maximus titik McBurney: McBurney's
terda181ll; intima: intima point
terjangkit -+ INFE KSI tonjoJan: projectio
tonsil; amandel: tonsil/a
terkecil; minimus: minimus
terlebar; Iatisimus: latissimus tonus; tegangan otot: tonus
terminal: terminus torak -+ SILIND ER
terminal -+ (M E NG ENA[) UJ UNG torehan; fisur: fissura
terpanjang: longissimus torehan Rollando; fism Rollan-
terusan: canalis do: Rolando's fissure
terusan semisirkular: canalis torsi: torsio
semicircularis torus-+ BUTANG

84
trabekula turun

trabekula - tlALOK tubul Bellini: Bellinis tubules


trabekule Rathke: Rathke's tra- tudung; klaustrum: claustmm
beculae tukuJ -+ MARTIL
tragi: tragi tulang belakang: co/umna ver-
tragus: tragus tebra/is
trak -+ JALUR tulang belikat: scapula
~akea -+ TENGGO ROK tulang betis: fibula
trak Flechsig: Flechsig's tract tulang dada; sternum: sternum
trak Gowers; jalur Go"'.ers: tulang duduk; iskium: ischium
Gowers-tract tulang gigi; dentin: dentinum
trak Gudden; jalur Guddeo: tulang hasta -+ ULNA
Gudden's tract tulang kering -+ TIBIA
frak T.issauner - JALUR ussAu- tunika -+ KER UDUNG
NER tulang landasan: incus
trausparan: transparens tulang lengan atas: humerus
transversal _.; ME LINTANG tulang mata kakl: talus
transversus - u NTANG tulang; (mengenai) tulang: os;
tri-: tri- ossis
trigeminus: trigeminus tulang paha: femur
trigonum - sEGITIGA tulang panggul; koksa: coxa
trikuspidal: tricuspidalis tulang Riolan: Riolan's bone
trisep -+ BERKEPALA-TIGA tulang sanggurdi: stapes
trofoblas: trophoblast tulang sesamoid: os sesamoid
trokanter: trochanter
tulang tempunmg lutut: patella
troklea -+ KA.PI
tulang tumit: calcaneus
troklea femoris: troch/ea femo-
tulang usus; ilium: ilium
ris
tumpul: obtusus
tuba -+ TABUNG
tunas: germinatlo
tuber --), BONGGOL
tundun: mons pubis
tuberkel Carabelli: Carabelli's
tunggal; singular: simple;
tubercle
. singularis
tuberkulum -+ BUNGKUL
· tuberkulum Wrlsberg -+ BUNG- tungging; koksiks: coccyx.
KUL WRISBERG tungkai; krus: crus
tuberositas -+ BO NGKOL tungkak; kalks: calx
tubuh; soma: soma turki: turcicus
tubuJ-+ Pll'A turun: descensus

85
turun velum

turun; desenden: descendens ureter: ureter


tutup; operkulum: operi:ulum uretra: urethra

u Uri -+ PLACENTA
uritan -+ INDUNG TELUR
urogenital: urogenitalis
ubun-ubun: fonticulus
ujung: terminatio usus; intestin: intestinum
ujung bahu: acromion usus besar; kolon: colon
ujung dendrit: telodendron usus dua belas Jari; duodenum:
ujung Rolando: Rolando's duodenum
points . utarµa: ·princeps
ujung. usus halus; ileum: ileum utama; kapitalis: capita/is
ulir; heliks: helix . Uterus ~ RAHIM
ulir rumah-siput; modiolus:
modiolus
ulnar: ulnaris
V
ulna; tulang hasta: · ulna vagina - KOLPO
umbai; apendiks: appendix vagina - SAU.ff
umbi; bola; bulbus: bu/bus vagus· - KEI ~ NA
umbai MorgagnJ; apendiks vakum; kosong: vacuus .
Morgagni: Morgagni's ap- vakuoia: vacuo/a
pendix valekula - LEMB AH
unguikulus: unguiculus valum - TANGGUL
unilateral: unilateralis variabel: variabilis
unilokular: unilocularis variasi: variatio
unipenatus: unipennatus Vas - PEM!lu LuH
uniselular: unicellular vas aberan Roth: Roth's vas
uragenital: uragenitalis_ aberrans
urakus: urachus vaskularisasi: vascularisatio
urap: smegma vasodilator: vasodilator
urap -+ PALIT vasokonstriktor: ·vasoconstric~
urap kulup: smegma preputii tor
urap sendi; pelumas sendi: vasomotor: vasomotor
synoyia V&StuS-+ LUAS
urat lembar; aponeurosis: apo- vegetasi: 'vegetatio
neurosis ve amentum: velamentum
urat; tendo: tendo velum -+ CADAR

86
vena zonula Zinu

vena - PEMBULUH BAUK viskus; jeroan: viscus; visceris


vena bentuk bintang: vena stel- visus: visus
latae viteJUS 4 KUNIR
vena Galen: great vein Galen of vitreus: - BENING
vena Marshall: Marshall's vein volikel; kantung: folliculus
vena Meckel: Meckel's vein vomer : vomer
vena Retzius: Retzius' venis
vena Rosenthal: Rosenthal's w
vein f wajah; 2. permukaan: facies
vena Rouget: Rouget's vein wanita: mulier
vena Ruyscb: Ruysch's veins warna '-+ RONA
venQ Santorini: Santorini's
veins y
vena Sappey: Sappey's veins
yeyunum - PANGKAL usus HAbUS
vena Sylvius: sylvian vein
vena Thebesius: Thebesius'
Veins
z
venter .-; PERUT zaitun; olif: oliva
ventral: venfralis zakar: penis; phallus
ve~ul: venula zat' warna; pigmen:, pigmentum
vennis -- CACING zona - SABUK

versi: versio zona Lissauer: Lissauer's wne


vertebra - RUAS TULANG BELA- zona pelusida: zona pell_ucida
KANG zona radiata: zona radiata
vertebrata: vertebratus zonula --+ ·sIMPA1
verteks; puncak: Vertex zonula Zinu -~ s1MPAJ z1NU
vertikal - TEGAK
vesika; kandung: vesica
vesikula - GELl!MBUNG
. vesikula seminalis: vesicula
seminalis
vestibulum - BERANDA
vinkulum - - CARIK
virgO - PERAWAN
Virilis - BERSIFAT JANTAN
visera; jeroan: viscera

87
,-,

Anda mungkin juga menyukai