Bahasa Kadazandusun
Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran
Tingkatan 1
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
Bahasa Kadazandusun
Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran
TINGKATAN 1
Bahagian Pembangunan Kurikulum
MEI 2015
Terbitan 2015
Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian artikel, ilustrasi dan isi kandungan buku ini dalam apa juga
bentuk dan dengan cara apa jua sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum mendapat kebenaran
bertulis daripada Pengarah, Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia, Aras 4-8, Blok E9, Parcel E, Kompleks
Pentadbiran Kerajaan Persekutuan, 62604 Putrajaya.
ISBN:978-967-420-146-3
KANDUNGAN
Kopointutunan ........................................................................................................................................................................ 1
Hizab ...................................................................................................................................................................................... 2
Dimpoton ................................................................................................................................................................................ 2
Hontolon ................................................................................................................................................................................. 4
Pontaksiran ............................................................................................................................................................................ 15
Ponuangan ............................................................................................................................................................................ 26
MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha
kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut:
v
KOTUNUDAN POGUN
MANTAD NODII DILO', YAHAI, tulun do Malaysia, dumandi do monolinoos do sawiawi' o lokis om
pinggisamaan do sumigampot do hizab diti tumanud do Prinsip id siriba':
KOTUMBAYAAN ID KINOINGAN
TUMUMBOYO' DOID LAJA' OM POGUN
KOMIYO'ON DOID KUASA' DO KOOTURAN POGUN
KOIMOYO'ON DO KUASA' UNDANG UNDANG
KAPAMANTANGAN OM KINITUNGAN
vi
FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN
vii
FALSAFAH PAMBALAJALAN POGUN
viii
DEFINISI KURIKULUM KEBANGSAAN
3. Kurikulum Kebangsaan
ix
KOINTALANGAN KURIKULUM KEBANGSAAN
3. Kurikulum Kebangsaan
x
xi
KATA PENGANTAR
Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) yang Bagi menjayakan pelaksanaan KSSM, pengajaran dan
dilaksanakan secara berperingkat mulai tahun 2017 akan pembelajaran guru perlu memberi penekanan kepada KBAT
menggantikan Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah (KBSM) dengan memberi fokus kepada pendekatan Pembelajaran
yang mula dilaksanakan pada tahun 1989. KSSM digubal bagi Berasaskan Inkuiri dan Pembelajaran Berasaskan Projek, supaya
memenuhi keperluan dasar baharu di bawah Pelan murid dapat menguasai kemahiran yang diperlukan dalam abad
Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 2013-2025 agar ke-21.
kualiti kurikulum yang dilaksanakan di sekolah menengah
Kementerian Pendidikan Malaysia merakamkan setinggi-tinggi
setanding dengan standard antarabangsa. Kurikulum berasaskan
penghargaan dan ucapan terima kasih kepada semua pihak yang
standard yang menjadi amalan antarabangsa telah dijelmakan
terlibat dalam penggubalan KSSM. Semoga pelaksanaan KSSM
dalam KSSM menerusi penggubalan Dokumen Standard
akan mencapai hasrat dan matlamat Sistem Pendidikan
Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) untuk semua mata pelajaran
Kebangsaan.
yang mengandungi Standard Kandungan, Standard Pembelajaran
dan Standard Prestasi.
xii
xiii
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
KOPOINTUTUNAN
Noulud o Kurikulum Standard Boros Kadazandusun Sikul Nowonsoi o kurikulum diti montok popoigkawas toilaan om
Pintangaan diti sabaagi iso' kotilombusan kopongi’an do mato kabaalan do tangaanak kokomoi do boros om tungkus
palajalan Boros Kadazandusun mantad Kurikulum Standard Sikul koubasanan tinaru Kadazan om Dusun. Kopihuyud iti do Aspirasi
Tosiriba'. Murid id Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 2013-
2025: manahak kosiwatan kumaa tangaanak do minsingilo do
Koindalan o kopongia'an do Kurikulum Boros Kadazandusun diti boros mantad tinaru suai.
sabaagi' iso' Mato Palajalan Tambahan id sikul pintangaan.
Po'ia'on iti kumaa tangaanak mantad tinaru Kadazan om Dusun Noulud noogi' o kurikulum diti montok popotindohoi do woyoo'
om nogi' tangaanak mantad tinaru' suai i aanangan minsingilo do tolinuud om koulaalaho' di tosonong id tangaanak mooi do kaanu
boros diti. nodii yolo' momogompi om popotilombus do tungkus koubasanan
om toilaan sandad tinaru Kadazan om Dusun.
Noulud o Kurikulum Standard Boros Kadazandusun Sikul
Pintangaan diti maya' teori ponginabasan boros koduo. Noulud Poinsondiu noogi' id ponguludan do Kurikulum diti o hizab do
noogi' o kurikulum diti tumanud ponginsamakan woyo’ modular i Rukun Negara, Dasar Pendidikan Kebangsaan om Falsafah
manahak do panatalan kumaa kabaalan boros, kopongorotian do Pendidikan Negara. Mantad no dilo' do noulud iso' kurikulum di
sistom boros om kotilombusan do tungkus koubasanan om kopongunsub do piunungan om kotoronongon toinsanan tinaru id
toilaan sandad do tinaru Kadazan om Dusun. pogun Malaysia suai ko' kaanu popoingkawas do koburuon
koinanon, topurimanan, korusadan, om intelek.
Suai ko mantad dilo', haro nogi mogikaakawo prinsip, strategi om
taksonomi kopongia'an om pambalajalan boros di notimbang om
naanu id ponguludan do kurikulum diti.
1
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
HIZAB
Winonsoi o Kurikulum Standard Boros Kadazandusun Sikul Id kolimpupuson do Tingkatan 5, kaanu o tangaanak
Pintangaan diti montok manahak kosiwatan kumaa tangaanak
1. Maganu mogikaakawo koilaan mantad mogisuusuai tadon.
mantad tinaru Kadazan, Dusun om tangaanak mantad tinaru suai
2. Popokito toilaan momoguno mogikaakawo kabaalan montok
i aanangan minsingilo do boros diti do monginobos om
mongompuri do koilaan di naanu.
popotilombus pomogunaan boros Kadazandusun. Suai ko dilo',
3. Momoguno koilaan di naanu montok mogisuai-suai
hizabon noogi' do kurikulum diti o kopoigkawasan do toilaan
kohuboyoon.
kokomoi kointutunan, tungkus koubasanan om toilaan sandad do
4. Popolombus koilaan miampai momoguno boros di kotunud,
tinaru Kadazan om Dusun mooi do au' nodii atagak om ogompi
loyuk di olinuud om ayat di agramatis id komunikasi lisan toi
toririmo. ko' ponuatan.
Poia'on o mato palajalan Boros Kadazandusun id sikul pintangaan 6. Monoriuk om monginonong koilaan kokomoi tungkus
koubasanan tinaru Kadazan om Dusun.
montok momolodi' tangaanak di kitoilaan takawas, kikabaalan
Abad Ko-21, kiwoyoo' tolinuud om i oupus do tungkus 7. Popokito pomogunaan do Kabaalan Abad Ko-21 soira'
popoindalan do aktiviti pambalajalan.
koubasanan. Suai ko' mantad dilo' olodi' noogi' daa o tangaanak
di koilo momogono' om momoguno pomusarah taang takawas
montok monoina' koposion tikid tadau, koposion timpu dumontol
om soira' kotoguang om monolibamban do kobolingkangan.
Pointayad id siriba' diti iso' nuyudan dimpoton montok
momodimpot do hizab do mato palajalan Boros Kadazandusun.
2
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Nowonsoi o dingkai do KSSM diti maya' kopiongkungan do onom torigi montok momolodi' sosongulun di osulimbang id aspek koinano',
ginua' ginawo, korusadan om intelek di okreatif, okritis om inovatif. Poinsungkad o onom torigi diti id gana' toilaan, kabaalan om woyo' di
impohonon montok popotounda' do modal insan. Torigi nopo di nokomoi nga' Komunikasi, Koburuon koinano' om Estetika, Kotulunan,
Koimatuan, Sains & Teknologi om noogi' Korusadan, koulaalaho' om woyo'. Naandang om notimbang o suang do torigi ngaawi' diti id
pamansayan do Kurikulum Boros Kadazandusun. Okito miagal id Rajah 1 o kotolinahasan om kopisougkahan do koonom-onom torigi diti.
3
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
HONTOLON
4
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
5
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
6
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
7
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
KMTT nopo nga' iso' kogisaman do momoguno toilaan, kabaalan Strategi Momusorou nopo nga' kokomoi do koulalaho'
om woyo' tolinuud id proses momogono' montok monolibamban tongosoosongulun do mongulud ralan momusorou di kifokus
kobolingkaangan, soira' maganu kootuson om kiwoyo' inovasi om montok monolibamban do isoiso' kobolingkangan.
kikogisaman montok momudali' isoiso' asil.
Kawasa' do guno'on o KMTT id aktiviti pongia'an om pambalajalan
Kabaalan nopo di poinhanggum id KMTT diti nga': kabaalan id kalas. Asawangan o KMTT diti maya' aktiviti pambalajalan di
momusorou di okritis, okreatif om kaanu momogono' om kaanu kiwoyoo' momogono' miagal ko pambalajalan inkuiri,
popokito do pomogunaan do strategi id proses momusorou. ponolibambanan do kobolingkangan om nogi' maya' kalaja' projek.
Mositi no do momoguno o mongingia' om tangaanak ngaawi' do
Kabaalan Momusorou di Okritis nopo nga' kokomoi do kakamot pomusarahan miagal do peta pomusarahan om
kabaalan manahang di ologik om aandang kumaa isoiso' pongudio di kitaang takawas mooi do kounsub do tangaanak do
pomurangadan di pinosogu' do wokon montok gunoon id proses momusorou.
monimbang isoiso' ahal. Montok iso' proses ponimbangan di
aandang, mositi no do morujuk do kointahangan om bukti di
aadang.
8
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Winonsoi o Kurikulum Standard Sikul Pintangaan toi ko' Kurikulum Poia'on o mato palajalan Boros Kadazandusun maya' pongia'an
Standard Sekolah Menengah (KSSM) Boros Kadazandusun diti om pambalajalan abad ko-21. Odimpot iti maya' pomogunaan do
montok manahak kotilombusan ponginabasan Boros teknologi, media om digital id aktiviti pongia'an om pambalajalan
Kadazandusun mantad sikul tosiriba' gisom id sikul pintangaan id kelas. Posontolon id aktiviti pambalajalan do tangaanak o
takawas. Pinosondiu do konsep monginobos koilaan touhai o pambalajalan maya' kolaborasi, ponoriukan om pomogunaan do
pongia'an do KSSR Boros Kadazandusun, montok kopongia'an data. Posontolon noogi' o pomogunaan do pomusarahan id taang
do KSSM nopo diti nga' pinosondiu mantad konsep ‘taking flight’ takawas, okritikal om okreatif id ponolibambanan do isoiso' isu.
toi ko' kotimpuunan do ponginabasan boros di lobi akawas. Mogiuhup-uhup do manahak toi ko' poposogu' do pomusarahan
Ponginabasan do Boros Kadazandusun id KSSM nopo diti nga' om ponguhatan miampai aga'an ginawo nga' iso' woyo' do aktiviti
poposontol do ponginabasan boros id kohuboyoon di kirati' pambalajalan abad ko-21.
miampai papaamung sawi-awi' toilaan, kabaalan on woyo'
tolinuud do Boros Kadazandusun i kaanu manahak kosiwatan Komunikatif
kumaa tangaanak minsingilo maya' aktiviti pambalajalan Abad Ko- Poinsondiu o impohon pambalajalan di kirati' om kikohuboyoon di
21. otopot o pongia'an di kiwoyo' komunikatif. Poindalanon o aktiviti
mikomunikasi miampai momoguno isu di otopot id koposion tikid
Prinsip do Pedagogi Kurikulum Standard tadau do tangaanak miagal ko' kinantakan liyud. Maya' aktiviti
komunikatif diti, kaanu do kikosiwatan o tangaanak ngaawi' do
Poinsondiu do prinsip pedagogi miagal di pointayad id siriba' o
mogibooboros om mogipaapakat montok maganu kootuson om
pongia'an om pambalajalan do KSSM Boros Kadazandusun :
mogihum ralan ponolibamban do isoiso' isu toi ko'
kobolingkangan.
9
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Odimpot o woyoo' pambalajalan koperatif maya' aktiviti di Paatagon noogi' kumaa' do mongingia' ngaawi' do popoindalan do
manahak do kosiwatan kumaa tangaanak do mogipaapakat om pongia'an om pambalajalan do Boros Kadazandusun diti
mogiuhup-uhup do momonsoi om momongo do isoiso' toina'on. momoguno do pambalajalan maya' ponolibambanan
Kawasa' do poindalanon do mongingia' o aktiviti tinimungan id kobolingkangan. Odimpot iti maya' aktiviti id kelas di mongunsub
nonggo toisoiso' tangaanak id tinimungan dii mositi no do onuan to tangaanak do mooguno pomusarahan om kabaalan
to tonggungan toi ko' totoina'on. momogono' montok manahak ponolibamban kumaa isoiso' ahal
toi ko' kobolingkangan.
Pambalajalan Aktif
palajalan Boros Kadazandusun diti maya' pambalajalan aktif. Unsubon o mongingia' do mongia' momoguno pongia'an kiwoyo'
Odimpot o pambalajalan aktif maya' aktiviti mambasa', monuat konstruktif mooi do kopongunsub do tangaanak do momoguno
om noogi' maya' aktiviti pogibaabarasan di kounsub do tangaanak toilaan sandad diolo' montok kopogonuan do toilaan wagu'.
do mongompuri, monsintesis om manahang do isoiso' koilaan Odimpot o hizab do pambalajalan diti maya' aktiviti pambalajalan
toi ko' ahal. Unsubon o mongingia' do mamalan aktiviti tangaanak o tontokon miagal ko' monolibamban isoiso'
pambalajalan i manahak kosiwatan kumaa tangaanak do kobolingkangan toi ko' id aktiviti ponoriukan sondii'.
monolibamban kobolingkangan, monoriuk kes om momoguno do
simulasi.
10
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
11
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
ELEMEN MORENTAS KURIKULUM (EMK) Suai ko' mantad dii, koponguhup noogi' iti do tangaanak do
Poinsuang nopo do EMK nga' iso' nuyudan kabaalan, toilaan toi mongulud om popolombus idea di topinto maya' komunikasi di
12
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Patriotisme
Kasandad o sunduan patriotik maya' kampayatan do
tangaanak id aktiviti pambalajalan do sawi-awi' mato
palajalan om noogi' maya' kaampayatan doid aktiviti
kokurikulum om aktiviti monompuan do mogiigiyon posorili'
diolo'.
13
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
14
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
PONTAKSIRAN
Pontaksiran Woyo' Formatif
Kawasa' do papanahon o Pontaksiran Standard Pambalajalan maya'
Papanahon o pontaksiran woyo' formatif do poingompus toun
duo kawo pontaksiran.
montok mongilo nunu o taang koinabasan do tangaanak. Koindalan
Pontaksiran Woyo' Formatif
o pontaksiran diti maya' pongintangan mooi do kaanu nodii
Pontaksiran Woyo' Sumatif
mongingia' do monipong kogisaman do tangaanak monginobos
boros ontok poingampayat id aktiviti pambalajalan boros.
Taang koinabasan do tangaanak id pomogunaan do boros milo
Pontaksiran woyo' diti kapanahak kounalan kumaa mongingia' om
tipongon maya' koduo-duo kawo pontaksiran diti.
tangaanak nogi'. Maya' pongintangan diolo', kaanu o mongingia' do
koilaan kokomoi tangaanak di au' kodimpot toi ko' au' kaampayat id
Pontaksiran Woyo' Sumatif
aktiviti di papanahon id kelas. Soira' okito do mongingia' o
Papanahon o pontaksiran woyo' sumatif maya' poniisan toi ko' kobolingkangan diti, oponsol papanahon do mongingia' o aktiviti suai
panaasan formal. Maya' pontaksiran diti, kaanu o mongingia' ngaawi' di kosudong om kaanu mongunsub do tangaanak dii do monginobos
do monimung profil di popokito koburuon do tangaanak id boros. Kosudong nogi' o pontaksiran woyo' formatif montok
poninabasan do Boros Kadazandusun. Kawasa' do papanahon o mongintong kogisaman do tangaanak id kabaalan mokinongou om
pontaksiran diti montok tosoosongulun tanak. Tudu nopo do moboros. Ponginsamakan di kawasa' do gunoon montok pontaksiran
pontaksiran woyo' sumatif nga' monipong om monimung koilaan woyo' formatif nopo nga' maya' folio, kalaja' id tinimungan,
kokomoi taang koinabasan do tangaanak minsingilo do Boros pongimatan om maya' aktiviti monginobos boros miagal ko'
Kadazandusun. mambasa' om kuiz.
15
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
16
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
PONGULUDAN PONUANGAN
Modul Kolumison
Modul Mambasa'
Uhu 3
Modul Monuat
Moboros
Moboros
Moboros
Moboros
Uhu 4
Moboros
Moboros
Boros
Nonuan do duo (2) timpu sominggu o pongia'an om pambalajalan Uhu 5
mato palajalan Boros Kadazandusun id KSSM. Poia'on o mato Uhu 6
Uhu 7
palajalan Boros Kadazandusun diti tumanud ponginsamakan Uhu 8
woyo' modular. Ponginsamakan woyo' modular diti kaanu Uhu 9
Uhu 10
popisoungko toinsanan kabaalan boros di strategik montok
tuduan do popoingkawas kabaalan boros miagal di poinsuat id
Standard Ponuangan om Standard Pambalajalan. Jodual 4: Kointalangan kokomoi ponguludan modul
Ponginsamakan Modular
17
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Jodual 5: Kointalangan kokomoi Standard Ponuangan, Standard Onuan do fokus di pointantu toiso-iso' modul id isoiso' timpu
pambalajalan om Standard Prestasi pongia'an. Intangai jadual id siriba' diti montok mongintong
poomitanan do mamalan aktiviti pongia'an om pambalajalan montok
Standard
isoiso' uhu:
Standard Ponuangan Pambalajalan Standard Prestasi
18
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Tema
19
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Standard Pambalajalan Boros Kadazandusun Tingkatan 1 diti Poinsuang nopo do Standard Ponuangan do Modul diti nga'
papasanarai taang koilaan, kabaalan, tadampatan om koinabasan kokomoi do koilaan monimung koilaan om manahak tusili' di
boros Kadazandusun di mositi do dimpoton om inoboson do kotunud kumaa do koilaan dii. Suai ko mantad dilo' kabaalan
tangaanak id Tingkatan 1 do sikul pintangaan miintoraksi om mikomunikasi lisan nga' poinsuang noogi' id modul
diti.
Modul Mokinongou om Moboros
Montok momodimpot do kabaalan di noulud id Standard
Pinosondiu o ponguludan do Standard Ponuangan om Standard
Ponuangan ngaawi' dilo', nowonsoi iso' nuyudan Standard
Pambalajalan do modul diti do Taksonomi Mokinogou Lund
Pambalajalan di mositi no do poia'an do mongingia' kumaa
(1990). Poinga'an om pambalajalan do modul mokinongou om
tangaanak id Tingkatan 1. Mositi noogi' do inoboson do tangaanak
moboros nopo diti nga poinfokus do maganu, mongompuri om
o Standard Pambalajalan ngaawi' diti. Poinsuang nopo do
manahak tisuli' kumaa koilaa id bahan di norongou toi ko' nokito.
Standard Pambalajalan do Modul Mokinogou om Moboros montok
Suai ko' mantad dilo' pongia'an om pambalajalan do modul diti
Tingkatan 1 diti nga' kokomoi do kabaalan monimung koilaan
noogi' manahak panatalan kumaa popoigkawas do kabaalan
mantad mogikaakawo tuni, ayat om teks parangahan. Aktiviti
popolombus boros, ayat, ponuhuan, susuyan, kopoilaan, koilaan
mongompuri, manahang om manahak tusili' di kotunud nga' haro
id rencana om aktiviti mikomunikasi miagal ko id pibarasan,
noogi' poinhanggum id Standard Pambalajalan Tingkatan 1.
pogibaabarasan id tinimungan om noogi' maya' aktiviti
Aktiviti miintoraksi om mikomunikasi lisan nopo montok do
kapabantaan.
Tingkatan 1 nga' popolombus ponuhuan, susuyan, kopoilaan om
poposunud koilaan mantad rencana.
20
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Pinosondiu o ponguludan do Standard Ponuangan om Standard Pinosondiu o ponguludan do Standard Ponuangan om Standard
Pambalajalan do modul diti o Taksonomi Bloom i nouulud kawagu Pambalajalan do modul diti do Prinsip Pongia'an om
di Anderson & Krathwohl (2001). Poinga'an om pambalajalan do Pambalajalan Kabaalan monuat. Pongia'an om pambalajalan do
modul mambasa' nopo diti nga' manahak fokus kumaa kabaalan modul monuat nopo diti nga' manahak fokus kumaa kabaalan do
tangaanak do popolombus boros (decoding), kalantasan tangaanak do momonsoi ponuatan di kotunud om olinuud,
mambasa' om pongorotian komoyon boros om koilaan. Suai ko' katangkasan monuat om kabaalan momonsoi mogikaakawo teks
mantad dilo' pongia'an om pambalajalan do modul diti noogi' montok mogikaakawo kohuboyoon.
manahak panatalan kumaa kopoingkawasan do toilaan tangaanak
om nogi papasandad do strategi mambasa' montok mangarati' om Poinsuang nopo do Standard Pambalajalan do modul diti nga'
monginonog do koilaan id teks di basa'on. aktiviti momonsoi mogikaakawo ayat, mongulud idea montok
pamansayan pangaan om teks om noogi' montok pamansayan do
Poinsuang nopo do Standard Ponuangan do modul diti nga' mogikaakawo teks miagal ko' deskriptif, naratif om teks di
kokomoi do kabaalan popolombus boros, ayat, frasa om teks manahak pomusarahan. Teks kiformat nopo di poia'on kumaa
miampai momoguno do pomoroitan om loyuk di kotunud. Suai ko' tangaanak id Tingkatan 1 nga' miagal ko kopoilaan om rencana.
mantad dilo' haro nogi' kabaalan mongilo suang do teks miagal ko' Suai ko' mantad dilo poia'on noogi' o strategi momonsoi susuyan
mongilo komoyon boros, monoinu' om monindu' koilaan om mesej om ponuhuan. Kininaru do 80 gisom 120 patod boros o teks di
id teks. Montok kopongorotian di lobi akawas, pinaharo o wonsoyon do tangaanak montok do Tingkatan 1-3.
kabaalan popolombus kawagu do koilaan id teks pambasa'an om
mogiolon-olon toilaan kokomoi teks, uhu, ahal toi ko'
kobolingkangan id teks di nabasa’. Kininaru do 80 gisom 120
patod boros o teks di basa'on do tangaanak montok do Tingkatan
1-3.
21
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Kolumison Boros
Pinoharo o Modul Kolumison Boros id KSSM diti montok manahak Pinosondiu do Domain Afektif do Taksonomi Bloom o ponguludan
kosiwatan kumaa tangaanak sikul pintangaan do momoguno do Standard Pambalajalan do modul diti. Poinhaggum nopo do
boros Kadazandusun id kohuboyoon di okreatif. Modul diti noogi' Standard Pambalajalan do Tingkatan 1 diti nga' popolombus
manahak kosiwatan kumaa tangaanak monoriuk, mongilo om Sudawil, mongintutun ngaran om guno do susumuni, papanau
monginlaab toilaan kokomoi do tinaru Kadazan om Dusun. Suai ponorubungan montok monimung koilaan kokomoi kaadat-adato'
ko’ mantad di, kasakadai nogi’ o pongia’an diti kumaa kopurokisan om pogoduhan tinaru Kadazan om Dusun momonsoi tinunturu'
tangaanak di mogisuai-suai montok papapanggor pongorotian om poposunud kokomoi sawi-awi' diti maya' aktiviti kapabantaan
tangaanak kumaa teks sastara om tungkus koubasanan tinaru' om pomansayan buuk skrap, kolaj om poster.
Kadazan om Dusun. Pongia'an do modul diti nogi' kaanu
papapantod pomogunaan kaapat-apat kabaalan boros; Iri nodii do tudukan do mongigia' o tangaanak do ralan poposodia'
mokinongou, moboros, mambasa’ om monuat maya’ kapabantaan om papabanta do isoiso' kapabantaan. Iri nopo koilaan di
Poinhanggum nopo id suang do Standard Ponuangan do Modul suang do poster toi ko' kolaj om noogi' popoilo nunu i nowonsoi id
Kolumison Boros diti nga' kokomoi do kabaalan monoriuk om buuk skrap, folio, lakaran, bukakak, kad, toi ko' brosur.
22
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Kabaalan Puralan Boros nopo nga' kokomoi do kogisaman do Abaagi o sistem boros Kadazandusun id piipiro komponen:
tangaanak momoguno Sistom Boros Kadazandusun di kotunud id Fonetik, Fonologi, Sistem Ija'an, Morfologi, Sintaksis,
mogisuusuai kohuboyoon. Panatalan nopo do pongia'an Sistem Kopomoroitan Ginumu' om Tukadan. Oponsol do po'ia'on koilaan
Boros id Kurikulum Boros Kadazandusun diti nga' koilaan momoguno Sistem Boros kumaa tangaanak di minsingilo do
momoguno Sistem Tuni, Sistem Ija'an, Sompuruan Boros, boros Kadazandusun mooi do kaanu nodii o tangaanak do
Pomoroitan Ginumu' om nogi' Tukadan. Suai ko' mantad dilo' momoguno boros Kadazandusun di kotunud om oulud.
onuan nogi' do panatalan koilaan momonsoi mogikaakawo boros
i. Fonetik om Fonologi
om ayat.
23
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Oponsol kopio do posunudon kumaa do tangaanak o Sistem Morfologi nopo nga' iso' gana' toilaan di monoriuk pamansayan
Ija'an Boros Kadazandusun mooi do kaanu o tangaanak do boros. Abaagi o aspek Morfologi Kadazandusun id 2 komponen:
momonsoi ponuatan di pointunud om oulud. Id Sistem Ija'an Sompuruan Boros om Pamansayan Boros. Pointayad id siriba' diti
minog do inoboson do tangaanak o piipiro aspek mooi do kaanu nopo nga' aspek di okito id morfologi.
nodii yolo' do
momonsoi ponuatan di poimpunong. Pointayad id siriba' diti, MORFOLOGI
toinsanan aspek di oponsol do oilaan: Sompuruan Boros: Pamansayan Boros
a) pimato Boros Kadazandusun
1. Boros Ngaran 1. Struktur Boros
b) Sigot / '/ 2. Boros Maan (a) Boros Sandad
3. Boros Ula (b) Boros Noolos
c) / b / om / d / om / b / om / d / 4. Boros Toguangon
d) vokal tanaru om diftong 2. Bontuk Boros
(a) Boros Mintootoiso
e) konsonan on vokal noolos (b) Boros Nosugku
(c) Boros Misompuru
(d) Boros Misaup
(e) Pananda Wacana
(f) Partikol
(g) Tanda' Basa'
24
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
Sintaksis nopo nga' iso' ponoriukan kokomoi pamansayan ayat. Tinayadan tinimungan boros diti kisuang do boros di asaru’ do
Abaagi id 2 komponen o aspek sintaksis diti. oguno id pibarasan toi ko’ id ponuatan om oponsol do inoboson
do tangaanak ngaawi’. Sundung po do ingkaa, oponsol nogi’ do
SINTAKSIS poia’on do mongigia’ o boros suai i au’ nokosanarai id tinayadan
Ponguludan Boros Sistem Panandaan
1. Guas Ayat 1. Pananda Fokus diti miampai tumanud tema toi ko’ uhu di nokosuul id Standard
a) Pola Frasa Ngaran + Frasa 2. Partikol Ponuangan.Kopomoroitan ginumu nopo nga' popiumbangan do
Ngaran 3. Penanda Timpu
b) Pola Frasa Maan + Frasa Boros Ngaran Koizaai i popokito do ginumu'. Kiwaa 2 kowowoyoo'
Ngaran
c) Pola Frasa Ula + Frasa Ngaran
do kopomoroitan ginumu:
d) Pola Frasa popiromut Ngaran + Kopomoroitan Ginumu' Ointob
Frasa Ngaran
Kopomoroitan Ginumu' Au' Ointob
2. Bontuk Ayat
a) Ayat Mintootoiso
b) Ayat Misompuru vi. Tukadan
3. Kawo Ayat
a) Ayat Toomod Poinhanggum no id tukadan o boros mikagos, poiradan om
b) Ayat Pongudio
c) Ayat Ponuhuan poniriban i oponsol do po'ia'on kumaa tangaanak mooi do kaanu
d) Ayat Kotigagan nodii yolo' mongintutun om momoguno do tukadan id lisan toi ko'
4. Nuludan Ayat ponuatan montok popokito iso' ponginabasan do boros di
a) VSO
b) VSO(IO) / VS(IO)O takawas.
c) VSO(L)
d) VSO(T)
e) VSO(L)(T) / VSO(T)(L)
Nota: Montok popomogot do toilaan kokomoi Sistem Boros
Kadazandusun kawasa’ do momorujuk do buuk Puralan
Boros Kadazandusun id Sikul i pinalabus do Bahagian
Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia
25
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
1.2 Momoguno boros di kotunud id komunikasi 1.2.1 momoguno pomoroitan di kotunud montok mamarait
lisan. i. phoneme
ii. vokal toniba' om tanaru
26
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
STANDARD PAMBALAJALAN
STANDARD PONUANGAN
27
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
1.4 Manahak tisuli' kumaa koilaan di norongou 1.4.1 mogibooboros kokomoi bahan di norongou toi ko' nokito.
toi ko' di nokito. i. tema
ii. uhu
iii. tonsi
iv. isu
28
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
1.5 Popolombus pomusarahan di opinto id 1.5.1 momili' boros di kosudong id komunikasi lisan.
komunikasi miampai momoguno boros di
kotunud, ayat di agramatis om 1.5.2 momoguno ayat di kotunud id komunikasi lisan.
kobooboroso' di olinuud.
1.5.3 popisuai loyuk kobooboroso' id komunikasi lisan.
1.5.4 popolombus
i. pibarasan
a. popoilo
b. monguhot
c. monuhu'
d. popolombus pomusarahan
ii. susuyan
iii. kopoilaan
29
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
STANDARD PRESTASI
TAANG KOINABASAN KOINTALANGAN
Kaanu popoboros do koilaan di opinto miampai momoguno boros Kadazandusun di kotunud, oulud om
5 olinuud.
Kaanu popokito kabaalan mongompuri om manahang soira' maganu do koilaan om aparagat do
momongo isoiso' buruanon.
Kaanu popoboros do koilaan di opinto miampai momoguno boros Kadazandusun di kotunud, oulud,
6
olinuud om popokito woyo' pomusarahan di okreatif, okritis om akawas.
30
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
31
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
2.2 Maganu om mogompuri koilaan mantad 2.2.1 momusorou kawagu koilaan di nabasa'.
bahan di nabasa'.
2.2.2 mongintutun koilaan mantad
i. uhu
ii. teks
iii. bahan pongunsub
32
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
2.3 Manahak tisuli' kumaa koilaan di notimung 2.3.1 papatayad koilaan di noompuri momoguno peta pomusarahan.
mantad bahan di nabasa'.
2.3.2 momoguno koilaan di notimung montok monimbar ponguhatan.
33
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
2.4 Popoilo kawagu koilaan di nabasa'. 2.4.1 popoboros kawagu koilaan di nabasa'.
2.4.2 popoilo mesej kokomoi uhu id teks pambasaan toi ko' bahan
pongunsub.
2.5 Monginonong koilaan id teks toi ko' bahan di 2.5.1 papasanarai woyoo' toluud id teks toi ko' bahan di nabasa'.
nokito.
2.5.2 poposuul pomusarahan kokomoi ahal id teks di nabasa' toi ko'
bahan di nokito.
34
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
STANDARD PRESTASI
TAANG KOINABASAN KOINTALANGAN
35
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
36
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
37
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
38
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
39
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
STANDARD PRESTASI
TAANG KOINABASAN KOINTALANGAN
40
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
41
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
4.3 Mongilo om manahak rekomen kokomoi 4.3.1 mongintutun toilaan sandad tinaru : tinunturu'
ToilaanSandad Tinaru Kadazan om Dusun.
4.3.2 popokito demonstrasi momonsoi tinunturu'.
42
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
4.4 Momonsoi luputan montok koilaan di 4.4.1 popoluput do koilaan di notimung maya' :
notimung kokomoi tinaru Kadazan om i. buuk skrap
Dusun. ii. poster
iii. kolaj
43
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
5.2 Momonsoi mogikaakawo ayat di kotunud om olinuud 5.2.1 momonsoi pola ayat
id lisan om ponuatan. i. FN+FN
ii. FM+FN
44
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
5.3 Momoguno tukadan id lisan om ponuatan. 5.3.1 momuhondom malik komoyon tukadan.
45
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
PANEL MINOMONSOI
46
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
47
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
48
KSSM BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 1
49