Case Method

GEOSTATISTIK DAN PEMODELAN SUMBERDAYA

Analisa Stasioner

OLEH :
APRILLIA UTARI
NIM. 20137053

DOSEN PENGAMPU:
Adree Octova, S.Si., M.T

JURUSAN TEKNIK PERTAMBANGAN

FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS NEGERI PADANG
2022

1
 DAFTAR ISI

Halaman
COVER.......................................................................................................... 1
DAFTAR ISI ................................................................................................... 2
DAFTAR GAMBAR ........................................................................................ 3
DAFTAR TABEL............................................................................................. 4
PENDAHULUAN ........................................................................................... 5
TEORI DASAR ............................................................................................... 5
DESKRIPSI DATA........................................................................................... 6
ALUR DAN PENGOLAHAN DATA.................................................................. 16
HASIL DAN PEMBAHASAN........................................................................... 19
KESIMPULAN ............................................................................................... 21
DAFTAR PUSTAKA........................................................................................ 22

2
 DAFTAR GAMBAR

Halaman
Gambar 1. Tampilan Lembar Kerja Variogram .......................................... 17
Gambar 2. Kotak Dialog Variogram............................................................ 17
Gambar 3. Kotak Dialog .............................................................................. 18
Gambar 4. Plot Variogram Omdirectional ................................................. 18
Gambar 5. Kotak Dialog Nilai Nuget Efect ................................................. 19
Gambar 6. Variogram Ni ............................................................................. 19
Gambar 7. Variogram Fe............................................................................. 20
Gambar 8. Hasil Variogram Dalam SGeMS ................................................ 20

3
 DAFTAR TABEL

Halaman
Tabel 1. Data Nikel Cluster ...................................................................... 6

4
1. PENDAHULUAN
Tujuan dari praktikum geostatistik dan pemodelan sumber daya
ini adalah sebagai berikut :
a. Mengetahui varian suatu data dengan microsoft excel.
b. Mengetahui variogram data dengan aplikasi SGeMS
c. Menentukan jenis variogram yang didapatkan

2. TEORI DASAR
Estimasi sumber daya dan sebaran kadar mineralisasi bahan galian
perlu dilakukan pada setiap tahapan eksplorasi. Hal ini sangat penting
karena diperlukan untuk bahan evaluasi apakah kegiataan eksplorasi
tersebut akan dilanjutkan pada kegiatan tahap berikutnya atau tidak.
Informasi mengenai kondisi geologi, model sebaran mineralisasi dan
taksiran sumber daya yang diperoleh pada tahap prospeksi akan
digunakan untuk merancang pola lokasi titik bor, jarak spasi dan jumlah
titik bor yang akan dilakukan pada tahap eksplorasi pendahuluan,
demikian selanjurnya hasil ekplorasi pada tahap pendahuluan akan
digunakan untuk merancang kegiatan pada tahap eksplorasi rinci. Pada
akhirnya hasil permodelan dan perhitungan sumber daya pada tahap
eksplorasi rinci akan digunakan untuk mengevaluasi apakah sebuah
kegiatan penambangan layak atau tidak untuk dilakukan.
Metoda geostatistik adalah suatu metoda yang digunakan untuk
menaksirkan besarnya nilai karakteristik pada titik lokasi yang tidak
tersampel berdasarkan data titik tersampel di sekitarnya, dengan
mempertimbangkan korelasi spasial yang ada dalam data tersebut.
Penggunaan metoda kriging dilakukan dalam dua tahap yaitu, pertama
menghitung variogram atau semivariogram dan fungsi covarian dan
tahap kedua melakukan penaksiran lokasi yang tidak tersampel. Dalam
pemodelan estimasi dengan metoda ordinary kriging. Dalam analisis data
5
 geostatistika proses pencocokan antara semivariogram eksperimental
dengan semivariogram teoritis ini disebut analisis struktural (structural
analysis). Selain itu, analisis struktural juga bisa dilakukan dengan
beberapa model semivariogram teoritis yang diketahui dan biasanya
digunakan sebagai pembanding kurva dari semivariogram eksperimental,
spherical, eksponensial, gaussian.

3. DESKRIPSI DATA
Adapun data dari praktikum Geostatistik dan Pemodelan Sumber
Daya mengenai penyebaran data Nickel Cluster adalah sebagai berikut :
Tabel 1. Data Nickel Cluster
x y z ni fe
421194,7 9652539 744,475 0,93 42,27
421194,7 9652539 743,475 0,95 42,15
421194,7 9652539 742,475 0,86 40,75
421194,7 9652539 741,475 0,98 40,42
421194,7 9652539 740,475 1,02 41,96
421194,7 9652539 739,475 1,12 40,24
421194,7 9652539 738,475 0,97 38,57
421194,7 9652539 737,475 1,44 32,71
421194,7 9652539 736,475 1,49 36,49
421194,7 9652539 735,475 1,67 32,14
421194,7 9652539 734,475 2,1 14,25
421194,7 9652539 733,475 1,98 16,77
421194,7 9652539 732,475 1,87 11,46
421194,7 9652539 731,475 0,34 1,64
421194,7 9652539 730,475 0,3 1,75
421294,5 9652544 743,917 0,93 37,18
421294,5 9652544 742,917 0,38 7,03
421294,5 9652544 741,917 0,96 10,79
421294,5 9652544 740,917 0,56 7,42
421294,5 9652544 739,917 1,24 28,44
421294,5 9652544 738,917 0,87 36,46
421294,5 9652544 737,917 1,45 35,35
421294,5 9652544 736,917 1,49 32,18
421294,5 9652544 735,917 1,43 11,98

6
421294,5 9652544 734,917 1,26 9,92
421294,5 9652544 733,917 1,98 12,86
421294,5 9652544 732,917 2,1 37,02
421294,5 9652544 731,917 1,79 33,88
421294,5 9652544 730,917 1,88 36,81
421294,5 9652544 729,917 1,1 32,02
421294,5 9652544 728,917 1,78 34,4
421294,5 9652544 727,917 1,77 8,92
421294,5 9652544 726,917 1,77 15,91
421294,5 9652544 725,917 1,98 11,08
421527,2 9652451 729,585 1,03 43,11
421527,2 9652451 728,585 1,13 41,47
421527,2 9652451 727,585 1,19 43,41
421527,2 9652451 726,585 1,02 46,87
421527,2 9652451 725,585 1,04 43
421527,2 9652451 724,585 1,09 40,69
421527,2 9652451 723,585 1,98 27,41
421527,2 9652451 722,585 1,87 14,23
421527,2 9652451 721,585 1,48 7,94
421527,2 9652451 720,585 0,7 4,52
421527,2 9652451 719,585 0,38 1,87
421527,2 9652451 718,585 0,24 2,34
421527,2 9652451 717,585 0,35 1,87
421427,4 9652454 731,385 0,71 39,39
421427,4 9652454 730,385 0,79 38,14
421427,4 9652454 729,385 0,82 37,63
421427,4 9652454 728,385 0,91 37,79
421427,4 9652454 727,385 0,89 40,68
421427,4 9652454 726,385 1 46,01
421427,4 9652454 725,385 1,11 43,05
421427,4 9652454 724,385 0,83 37,17
421427,4 9652454 723,385 1,43 34,73
421427,4 9652454 722,385 1,58 25,59
421427,4 9652454 721,385 1,87 19,59
421427,4 9652454 720,385 1,79 18,36
421427,4 9652454 719,385 1,98 13,51
421427,4 9652454 718,385 2 14
421427,4 9652454 717,385 1,81 21,71
421427,4 9652454 716,385 2,1 10,51
421427,4 9652454 715,385 1,47 8,88
421427,4 9652454 714,385 0,65 8,75
7
421320,6 9652451 728,074 1,23 41,23
421320,6 9652451 727,074 1,22 40,61
421320,6 9652451 726,074 1,29 39,22
421320,6 9652451 725,074 0,86 27,23
421320,6 9652451 724,074 0,7 21,97
421320,6 9652451 723,074 0,9 28,25
421320,6 9652451 722,074 0,79 27,15
421320,6 9652451 721,074 1,46 18,47
421320,6 9652451 720,074 1,87 17,33
421320,6 9652451 719,074 1,93 18,76
421320,6 9652451 718,074 1,79 16,7
421320,6 9652451 717,074 1,78 15,6
421320,6 9652451 716,074 0,43 3,93
421320,6 9652451 715,074 0,44 1,31
421320,6 9652451 714,074 0,47 2,12
421225,6 9652439 728,418 1 39,85
421225,6 9652439 727,418 1,13 40,24
421225,6 9652439 726,418 1,24 39,39
421225,6 9652439 725,418 1,23 38,68
421225,6 9652439 724,418 1,1 44
421225,6 9652439 723,418 1,1 42,3
421225,6 9652439 722,418 0,91 39,85
421225,6 9652439 721,418 1,09 39,65
421225,6 9652439 720,418 1,13 39,39
421225,6 9652439 719,418 1,36 42,14
421225,6 9652439 718,418 1,47 38,84
421225,6 9652439 717,418 1,03 44,02
421225,6 9652439 716,418 1,45 37,24
421225,6 9652439 715,418 1,69 33,02
421225,6 9652439 714,418 1,74 32,14
421225,6 9652439 713,418 1,9 28,95
421225,6 9652439 712,418 1,89 12,31
421225,6 9652439 711,418 0,49 6,73
421225,6 9652439 710,418 1,98 22,49
421225,6 9652439 709,418 1,83 11,42
421225,6 9652439 708,418 1,87 9,79
421225,6 9652439 707,418 1,31 6,65
421225,6 9652439 706,418 0,83 8,36
421225,6 9652439 705,418 1,03 7,07
421299,2 9652351 715,812 1,57 33,23
421299,2 9652351 714,812 1,21 24,07
8
421299,2 9652351 713,812 1,38 27,67
421299,2 9652351 712,812 1,07 19,63
421299,2 9652351 711,812 1,6 6,78
421299,2 9652351 710,812 0,61 7,35
421299,2 9652351 709,812 0,57 7,08
421299,2 9652351 708,812 1,21 9,96
421299,2 9652351 707,812 1,82 13,95
421299,2 9652351 706,812 1,79 15,33
421299,2 9652351 705,812 1,99 16,15
421299,2 9652351 704,812 1,87 13,02
421299,2 9652351 703,812 1,71 15,2
421299,2 9652351 702,812 1,88 16,62
421299,2 9652351 701,812 1,99 12,39
421299,2 9652351 700,812 1,8 11,96
421299,2 9652351 699,812 1,76 12,05
421299,2 9652351 698,812 1,77 13,24
421299,2 9652351 697,812 1,45 7,98
421299,2 9652351 696,812 0,43 6,32
421299,2 9652351 695,812 0,46 5,84
421403,7 9652370 714,991 1,02 41,87
421403,7 9652370 713,991 1,12 42,66
421403,7 9652370 712,991 1,15 41,92
421403,7 9652370 711,991 1,2 41,31
421403,7 9652370 710,691 1,37 40,48
421403,7 9652370 709,991 1,27 44,47
421403,7 9652370 708,991 0,97 40,09
421403,7 9652370 707,991 1,34 41,01
421403,7 9652370 706,991 1,34 37,53
421403,7 9652370 705,991 1,45 38,99
421403,7 9652370 704,991 1,47 40,99
421403,7 9652370 703,991 1,51 39,58
421403,7 9652370 702,991 1,67 39,23
421403,7 9652370 701,991 1,66 38,51
421403,7 9652370 700,991 1,47 37,91
421403,7 9652370 699,991 1,65 39,16
421403,7 9652370 698,991 1,46 41,9
421403,7 9652370 697,991 1,59 39,2
421403,7 9652370 696,891 1,76 37,41
421403,7 9652370 695,991 1,74 38,63
421403,7 9652370 694,991 1,98 37,29
421403,7 9652370 693,991 1,87 25,37
9
421403,7 9652370 692,991 1,88 28,15
421403,7 9652370 691,991 1,98 23,66
421403,7 9652370 690,691 0,47 6,77
421403,7 9652370 689,991 0,43 6,6
421403,7 9652370 689,091 0,44 6,71
421515,3 9652378 716,305 0,94 41,77
421515,3 9652378 715,305 1,03 40,89
421515,3 9652378 714,305 1,14 40,13
421515,3 9652378 713,305 1,04 37,97
421515,3 9652378 712,605 1,36 42,32
421515,3 9652378 711,305 1,26 39,14
421515,3 9652378 710,305 1,26 39,33
421515,3 9652378 709,305 1,29 40,07
421515,3 9652378 708,305 1,08 41,69
421515,3 9652378 707,305 1,45 40,09
421515,3 9652378 706,305 0,29 6,41
421515,3 9652378 705,305 1,01 39,17
421515,3 9652378 704,305 1,15 37,07
421515,3 9652378 703,305 1,35 38,21
421515,3 9652378 702,305 1,2 35,15
421515,3 9652378 701,305 1,41 30,85
421515,3 9652378 700,305 1,25 39,38
421515,3 9652378 699,305 1,28 32,02
421515,3 9652378 698,305 0,79 8,76
421515,3 9652378 697,305 1,87 13,47
421515,3 9652378 696,305 2,09 28,69
421515,3 9652378 695,305 1,99 14,53
421515,3 9652378 694,305 2,11 15,71
421515,3 9652378 693,305 1,28 9,63
421515,3 9652378 692,605 2,01 13,84
421515,3 9652378 691,305 2,32 11,51
421515,3 9652378 690,305 0,22 0,73
421624,5 9652378 719,495 0,88 41,39
421624,5 9652378 718,495 0,83 42,39
421624,5 9652378 717,495 0,86 42,16
421624,5 9652378 716,495 0,89 41,62
421624,5 9652378 715,495 0,87 39,19
421624,5 9652378 714,495 0,97 41,33
421624,5 9652378 713,495 1,09 41,11
421624,5 9652378 712,495 1,13 40,09
421624,5 9652378 711,495 1,17 35,13
10
421624,5 9652378 710,495 1,13 39,05
421624,5 9652378 709,495 1,24 37,27
421624,5 9652378 708,495 1,16 35,6
421624,5 9652378 707,495 1,03 38,68
421624,5 9652378 706,495 1,37 37
421624,5 9652378 705,495 1,58 36,65
421624,5 9652378 704,495 1,67 36,09
421624,5 9652378 703,795 1,7 34,17
421624,5 9652378 702,495 1,69 24,26
421624,5 9652378 701,495 1,98 16,45
421624,5 9652378 700,495 2,02 34,85
421624,5 9652378 699,795 1,05 7,01
421624,5 9652378 698,795 2,13 14,76
421624,5 9652378 697,495 1,84 17,11
421624,5 9652378 696,495 2,42 17,02
421624,5 9652378 695,495 2,19 13,9
421624,5 9652378 694,495 1,57 16,11
421624,5 9652378 693,495 1,87 14,9
421624,5 9652378 692,495 2,23 20,89
421624,5 9652378 691,495 2,13 20,68
421624,5 9652378 690,495 2,09 17,25
421624,5 9652378 689,495 1,81 18,63
421624,5 9652378 688,495 1,25 7,59
421624,5 9652378 687,495 0,44 6,63
421724,2 9652265 695,31 0,69 38,02
421724,2 9652265 694,31 0,69 39,69
421724,2 9652265 693,31 0,72 38,05
421724,2 9652265 692,31 0,72 39,06
421724,2 9652265 691,31 0,9 38,18
421724,2 9652265 690,31 1,07 40,26
421724,2 9652265 689,31 0,98 38,52
421724,2 9652265 688,61 1,07 35,83
421724,2 9652265 687,31 1,13 36,84
421724,2 9652265 686,31 1,14 33,57
421724,2 9652265 685,31 0,95 43,81
421724,2 9652265 684,31 1,68 28,96
421724,2 9652265 683,61 1,77 29,78
421724,2 9652265 682,31 1,87 28,5
421724,2 9652265 681,31 1,77 37,23
421724,2 9652265 680,31 1,67 18,3
421724,2 9652265 679,31 1,87 12,14
11
421724,2 9652265 678,31 1,75 11,45
421724,2 9652265 677,31 1,42 9,26
421724,2 9652265 676,31 1,99 11,45
421724,2 9652265 675,31 2,03 14,64
421724,2 9652265 674,31 1,42 10,11
421724,2 9652265 673,31 1,45 30,01
421724,2 9652265 672,31 2,02 11,93
421724,2 9652265 671,31 2,04 18,88
421724,2 9652265 670,31 2,07 24,24
421724,2 9652265 669,31 1,89 11,56
421724,2 9652265 668,61 1,01 8,5
421724,2 9652265 667,61 1,78 13,45
421724,2 9652265 666,31 1,88 17,43
421724,2 9652265 665,31 0,75 6,87
421724,2 9652265 664,61 0,55 6,63
421724,2 9652265 663,61 1,16 13,21
421724,2 9652265 662,61 0,53 6,63
421618,2 9652281 700,895 0,84 42,51
421618,2 9652281 699,895 0,89 39,06
421618,2 9652281 698,895 1 39,18
421618,2 9652281 697,895 1,17 41,44
421618,2 9652281 696,895 1,39 42,08
421618,2 9652281 695,895 1,48 40,59
421618,2 9652281 694,895 1,44 38,69
421618,2 9652281 693,895 1,48 41,53
421618,2 9652281 692,895 1,67 36,2
421618,2 9652281 691,895 1,98 15,6
421618,2 9652281 690,895 1,77 36,39
421618,2 9652281 689,895 1,82 39,18
421618,2 9652281 688,895 1,46 38,24
421618,2 9652281 687,895 1,42 35,37
421618,2 9652281 686,895 0,82 8,35
421618,2 9652281 686,095 2,39 20,83
421618,2 9652281 684,895 1,95 10,33
421618,2 9652281 683,895 1,87 29,85
421618,2 9652281 682,895 1,82 14,17
421618,2 9652281 682,195 0,89 7,69
421618,2 9652281 680,895 1,68 7,89
421618,2 9652281 679,895 0,73 7,97
421618,2 9652281 678,895 0,54 6,72
421618,2 9652281 677,895 0,77 7,09
12
421509,6 9652266 696,252 0,56 41,32
421509,6 9652266 695,252 0,54 38,93
421509,6 9652266 694,252 0,63 41,2
421509,6 9652266 693,252 0,83 42,92
421509,6 9652266 692,252 0,79 40,31
421509,6 9652266 691,252 0,8 42,34
421509,6 9652266 690,252 0,79 39,48
421509,6 9652266 689,252 0,88 47,78
421509,6 9652266 688,252 0,92 51,75
421509,6 9652266 687,252 1,07 54,07
421509,6 9652266 686,252 1,06 46,34
421509,6 9652266 685,252 1,54 55,13
421509,6 9652266 684,252 1,48 51,36
421509,6 9652266 683,252 1,84 27,86
421509,6 9652266 682,252 1,98 19,5
421399,7 9652255 699,324 0,97 41,12
421399,7 9652255 698,324 1,09 43,19
421399,7 9652255 697,324 1,1 45,7
421399,7 9652255 696,324 1,3 48,03
421399,7 9652255 695,324 1,1 41,35
421399,7 9652255 694,324 1,21 42,16
421399,7 9652255 693,324 1,37 42,04
421399,7 9652255 692,324 1,24 47,41
421399,7 9652255 691,324 1,11 47,6
421399,7 9652255 690,324 1,44 49,73
421399,7 9652255 689,324 1,08 57,88
421399,7 9652255 688,324 0,98 57,77
421399,7 9652255 687,324 1,37 59,64
421399,7 9652255 686,324 1,4 43,42
421399,7 9652255 685,324 1,49 39,59
421399,7 9652255 684,324 1,87 26,55
421399,7 9652255 683,324 1,78 25,4
421399,7 9652255 682,324 1,87 20,33
421399,7 9652255 681,324 1,82 19,38
421399,7 9652255 680,324 1,71 21,76
421399,7 9652255 679,324 1,85 24,84
421399,7 9652255 678,324 1,78 18,76
421399,7 9652255 677,324 2,06 5,65
421399,7 9652255 676,324 4,04 2,88
421437 9652172 686,768 1 40,99
421437 9652172 685,768 0,89 38,97
13
 421437 9652172 684,768 1,09 41,24
421437 9652172 683,768 1,03 37,65
421437 9652172 682,768 1 33,3
421437 9652172 681,768 1,82 20,71
421437 9652172 680,768 1,83 27,59
421437 9652172 679,768 1,79 33,75
421437 9652172 678,768 1,69 13,43
421437 9652172 677,768 1,46 32,5
421437 9652172 676,768 1,45 31,43
421437 9652172 675,768 1,76 37,8
421437 9652172 674,768 1,55 37,89
421437 9652172 673,768 1,64 38,54
421437 9652172 672,768 1,83 15,41
421437 9652172 671,768 1,83 16,35
421437 9652172 670,768 0,79 39,72
421437 9652172 669,768 0,34 1,99
421539,7 9652164 681,662 0,97 38,87
421539,7 9652164 680,662 1,12 44,81
421539,7 9652164 679,662 0,4 15,52
421539,7 9652164 678,662 0,98 41,25
421539,7 9652164 677,662 1,09 42,53
421539,7 9652164 676,662 1,43 39,36
421539,7 9652164 675,662 1,48 38,73
421539,7 9652164 674,662 1,87 27,5
421539,7 9652164 673,662 1,74 38,73
421539,7 9652164 672,662 1,83 39,36
421539,7 9652164 671,662 1,73 37,79
421539,7 9652164 670,662 1,48 37,65
421539,7 9652164 669,662 1,66 32,68
421539,7 9652164 668,662 1,54 22,23
421539,7 9652164 667,662 1,66 31,45
421539,7 9652164 666,662 1,63 31,12
421539,7 9652164 665,662 1,87 26,55
421539,7 9652164 664,662 1,79 27,16
421539,7 9652164 663,662 1,77 26,55
421539,7 9652164 662,662 1,88 25,83
421539,7 9652164 661,662 1,82 29,64
421539,7 9652164 660,662 1,79 26,6
421539,7 9652164 659,662 1,86 23,4
421539,7 9652164 658,662 1,88 21,3
421539,7 9652164 657,662 1,52 20,9
14
421539,7 9652164 656,662 1,72 32,17
421539,7 9652164 655,662 1,84 26,6
421539,7 9652164 654,662 1,96 7,72
421539,7 9652164 653,662 0,88 11,28
421667,1 9652164 683,184 0,76 45,69
421667,1 9652164 682,184 0,73 44,38
421667,1 9652164 681,184 1,03 46,56
421667,1 9652164 680,184 1,32 49,11
421667,1 9652164 679,184 1,12 41,22
421667,1 9652164 678,184 1,04 50,75
421667,1 9652164 677,184 1,09 48,25
421667,1 9652164 676,184 1,14 47,24
421667,1 9652164 675,184 1,05 44,61
421667,1 9652164 674,184 0,95 44,96
421667,1 9652164 673,184 0,95 45,16
421667,1 9652164 672,184 0,73 36,86
421667,1 9652164 671,184 0,81 38,59
421667,1 9652164 670,184 0,9 40,67
421667,1 9652164 669,184 1,67 37,48
421667,1 9652164 668,184 1,97 27,06
421667,1 9652164 667,184 2,1 16,8
421667,1 9652164 666,184 1,98 19,4
421667,1 9652164 665,184 1,89 21,3
421667,1 9652164 664,184 2,07 15,83
421667,1 9652164 663,184 2,26 10,7
421667,1 9652164 662,184 2 13,47
421667,1 9652164 661,184 1,79 16,45
421667,1 9652164 660,184 1,87 15,16
421667,1 9652164 659,184 1,82 13,82
421771,4 9652170 677,305 1,1 47,69
421771,4 9652170 676,305 1,22 48,78
421771,4 9652170 675,305 1,3 45,21
421771,4 9652170 674,305 1,24 41,97
421771,4 9652170 673,305 1,42 45,48
421771,4 9652170 672,305 0,87 35,65
421771,4 9652170 671,305 0,94 44,17
421771,4 9652170 670,305 1,64 51,32
421771,4 9652170 669,305 1,1 48,97
421771,4 9652170 668,305 1,17 54,58
421771,4 9652170 667,305 1,33 55,97
421771,4 9652170 666,305 1,35 54,18
15
 421771,4 9652170 665,305 1,78 60,06
421771,4 9652170 664,305 1,52 50,7
421771,4 9652170 663,305 1,46 51,37
421771,4 9652170 662,305 1,63 36,17
421771,4 9652170 661,305 2,56 26,26
421771,4 9652170 660,305 2,41 27,97
421771,4 9652170 659,305 2,36 24,38
421771,4 9652170 658,305 2,71 26,77
421771,4 9652170 657,305 0,36 2,32
421771,4 9652170 656,305 2,52 21,82
421771,4 9652170 655,305 0,33 1,45
421776,7 9652068 666,077 0,95 37,06
421776,7 9652068 665,077 1,09 33,4
421776,7 9652068 664,077 1,15 32,3
421776,7 9652068 663,077 1,12 28,3
421776,7 9652068 662,077 1,72 21,38
421776,7 9652068 661,077 1,82 28,09
421776,7 9652068 660,077 1,88 12,15
421776,7 9652068 659,077 0,39 1,97
421776,7 9652068 658,077 0,37 2
421481,1 9652071 668,02 1,07 28,12
421481,1 9652071 667,02 0,75 21,11
421481,1 9652071 666,02 0,95 16
421481,1 9652071 665,02 1,09 29,61
421481,1 9652071 664,02 1,31 16,11
421481,1 9652071 663,02 1,56 11,76
421481,1 9652071 662,02 1,83 8,59
421481,1 9652071 661,02 1,95 6,27

4. ALUR DAN PENGOLAHAN DATA

a. Masuk ke aplikasi SgeMS dengan data yang sudah ada
b. Selanjutnya untuk tahap variogram, tahap awal yang dilakukan yaitu
memilih menu Data Analysis-> variogram

16
c. Lalu akan tampil lembar kerja seperti dibawah ini :

Gambar 1. Tampilan lembar Kerja variogram

 Pada Grid Name pilih data yang akan kita inputkan sebagai
variogram, misalnya “Nickel Geostatistics”
 Pada Head Property dan Tail Property dipilih “Ni” yang bearti kita
akan membuat variogram berdasarkan pada nilai parameter Ni
 Lalu Next
d. Selanjutnya akan muncul kotak dialog seperti berikut :

Gambar 2. Kotak dialog variogram

17
  Pada Number of Lags diisikan 8
 Pada Lag of Separation diisikan 100
 Pada Leg Tolerance diisikan setangah dari Lag of Separation
 Pada Number Of Direction disiikan 50
 Lalu Next

Gambar 3. Kotak Dialog

e. Setelahnya akan ditampilkan model dari variogram Ni yang sudah
diproses.
f. Pilih menu window-> tile untuk memberikan tampilan yang lebih
leluasa.
g. Selanjutnya akan menjadi tampilan seperti ini

Gambar 4. Plot variogram omdirectional

18
 h. Masukkan nilai nugget efect dan sill dan geser nilai ranges pada kolom
max.

Gambar 5. Kotak dialog nilai nugget efect

i. Lakukan penyimpanan dengan menu file, save variogram model.

5. HASIL DAN PEMBAHASAN

a. Variogram Ni

Gambar 6. Variogram Ni

19
b. Variogram Fe

Gambar 7. Variogram Fe
Sedangkan hasil variogram Ni dalam aplikasi SgeMS, seperti berikut
:

Gambar 8. Hasil variogram dalam SGeMS

20
6. KESIMPULAN
Berdasarkan pengolahan data yang telah di lakukan dan melihat
pada hasil yang di dapatkan, dapat ditarik kesimpulan Pada variogram
model dengan aplikasi SGeMS didapatkan nilai nugget 10 dengan sill
205.104 dan nilai maximum 240, nilai medium 240, dan nilai minimum
240, dan variogram merupakan tipe eksponensiaL.

21
 DAFTAR PUSTAKA

Hernandi, Deni., Fatimah, Rosana Mega., Didit, Haryanto Agus (2017), “DOMAIN
GEOLOGI SEBAGAI DASAR PEMODELAN ESTIMASI SUMBERDAYA NIKEL
LATERIT PERBUKITAN ZAHWAH, SOROWAKO, KABUPATEN LUWU TIMUR,
PROVINSI SULAWESI SELATAN”. Bulletin of Scientific Contribution,
Volume 15, Nomor 2, Agustus 2017 : 111 – 122

Safrudin, Rudini., Ak Conoras, Wawan, “ESTIMASI SUMBERDAYA NIKEL LATERIT

DENGAN METODE GEOSTATISTIK ORDINARI KRIGING PADA PT.
DHARMA ROSADI INTERNASIONAL KABUPATEN HALMAHERA TENGAH
PROVINSI MALUKU UTARA”. DINTEK. Vol. 13 No. 1: Hal 28-29.

Conoras, W.A. dan Tabaika, W. 2017. Pemodelan Estimasi Sumberdaya Nikel

Laterit Site Pulau Pakal PT. ANTAM (PERSERO) TBK UBP NICEL Maluku
Utara Mengunakan Metode Inverse Distance Weight dan Ordinary
Kriging, Dintek, Volume 12. Nomor 1: Hal 19-28.

Estimasi Sumberdaya Nikel Laterit Dengan Membandingkan Metode Nearest

Neighbour Point Dan Inverse Distance Weighting

22