MODUL PANDUAN GURU

LANGKAH KERJA LENGKAP BUKU TEKS KSSM

MATEMATIK
TINGKATAN
3

Disediakan oleh :
1
Cg. KuZam
BAB INDEKS
1

2
UJI MINDA 1.1a
TP 2
1. Lengkapkan jadual di bawah dengan asas atau indeks bagi nombor atau sebutan algebra yang
diberi.

Asas Indeks
5 3
53 (–4) 7
-4 7
1 10
10
1 2
 
2 m6 m 6
n0 n 0
9
(0.2)
0.2 9
4
 3 3 4
  
x20  7 7
x 20
1 2
 1
2 2
2  8 3
 3 8 1

TP 2
2. Nyatakan pendaraban berulang berikut dalam bentuk indeks an.

(a) 6×6×6×6×6×6 (b) 0.5 × 0.5 × 0.5 × 0.5 × 0.5 × 0.5 × 0.5

(c) 1 1 1 1 (d) (–m) × (–m) × (–m) × (–m) × (–m)

  
2 2 2 2
(e) 2 2 2
1 1 1
(f)  1  1  1  1  1  1
      
3 3 3  n  n  n  n  n  n
Penyelesaian :

(a) 66 (b) 0.57

(c) 1
4 (d) (–m)5
 
2
(e)  2
3 (f)  1
6

1   
 3  n

3
 TP 2
3. Tukarkan nombor atau sebutan algebra dalam bentuk indeks kepada pendaraban berulang.

(a) (–3)3 (b) (2.5)4 (c) 2

5 (d)  1
3

   2 
3  4
(e) k6 (f) (–p)7 (g) 1
8 (h) (3n) 5

 
m
Penyelesaian :

(a) –3 × –3 × –3 (b) 2.5 × 2.5 × 2.5 × 2.5

(c) 2 2 2 2 2 (d) 1 1 1
     2  2  2 
3 3 3 3 3 4 4 4
(e) k×k×k×k×k×k (f) (–p) × (–p) × (–p) × (–p) × (–p) × (–p) × (–p)

(g) 1 1 1 1 1 1 1 1 (h) (3n) × (3n) × (3n) × (3n) × (3n)

      
m m m m m m m m

UJI MINDA 1.1b

TP 3
1. Tuliskan setiap nombor berikut dalam bentuk indeks dengan menggunakan asas yang
dinyatakan dalam kurungan.
(a) 81 [asas 3] (b) 15 625 [asas 5] (c) 64  4
asas 5 
125  
(d) 0.00032 [asas 0.2] (e) – 16 384 [asas (– 4)] (f) 1   1 
asas   4 
16   
Penyelesaian :

(a) 81 = 34 (b) 15 625 = 56 (c) 64 4

3
=  
125 5
(d) 0.00032 = 0.25 (e) – 16 384 = (–4)7 (f) 1  1
2
=  
16  4 

4
UJI MINDA 1.1c

TP 3
1. Hitung nilai bagi setiap nombor dalam bentuk indeks di bawah.
(a) 94 (b) (–4)5 (c) (2.5)3 (d) (–3.2)3

(e) 3
5 (f)  1
4 (g)  2
2 (h)  1
3

    1   2 
8  6  3  3
Penyelesaian :

(a) 94 = 6561 (b) (–4)5 = –1024 (c) (2.5)3 = 15.625 (d) (–3.2)3 = –32.768

(e) 3
5
243 (f)  1
4
1 (g)  2 25
2 (h)  1
3
343
  =   = 1  =  2  = 
8 32768  6 1296  3 9  3 27

UJI MINDA 1.2a

TP 3
1. Permudahkan setiap yang berikut.
(a) 32 × 3 × 34 (b) (–0.4)4 × (–0.4)3 × (–0.4)

(c) 4 4 4

3 5 (d) 2
 2  2  2
3 5

     1   1    1 

7 7 7  5  5  5
(e) 1 (f) 4 2 5 3
4m2  m3  (3)m 4 n6  n  n n
2 25 4
(g) 25 12 (h) 1 5 1
 x4  x  x2  y  (6) y 3  y 4
4 5 2 3
Penyelesaian :

(a) 32 × 3 × 34 = 32+1+4 (b) (–0.4)4 × (–0.4)3 × (–0.4) = (–0.4)4+3+1

= 37 =(–0.4)8
(c) 3 5 1 3  5 (d)  2  2  2 3  2 5  2  2  3 5
4 4 4 4
         1    1    1    1 
7 7 7 7  5  5  5  5
9 10
4  2
    1 
7  5
(e) 1 4  (3) 234 (f) 4 5 1  4  5 6231
4m 2  m3  (3)m 4  m n6  n 2  n3  n  n
2 2 25 4 25  4
 6m9 n12

5
(g) 25 12 2  1 25 12 4 1 2 (h) 1 5 1  1 (6) 1 5  3 4
 x4  x x  x  y  (6) y 3  y 4  y
4 5 45 2 3 23
 15x 7  y12

5
UJI MINDA 1.2b

TP 3
1. Nyatakan dalam bentuk indeks paling ringkas.

(a) 54 × 93 × 5 × 92 (b) (0.4)2 × (1.2)3 × (0.4) × (1.2)5 × (1.2)

(c) 1 2 (d) 1 5
12x 5  y 3  x  y 4  2k 5  p 6  p  3k
2 3 4
Penyelesaian :
(a) = 54+1 × 93+2 (b) = (0.4)2+1 × (1.2)3+5+1
= 55 × 95 = (0.4)3 × (1.2)9
(c) 12 1 2 5 1 3 4 (d)  2  1 3 5 1 6  5
 x y  k p
23 4
 4 x6 y 7 3
  k 6 p11
2

UJI MINDA 1.2c

TP 3
1. Permudahkan setiap yang berikut.
(a) 45 ÷ 44 (b) 710 ÷ 76 ÷ 72

(c) m8 n 6 (d) 27 x 4 y 5
m4n 9 x3 y 2
(e) m7 ÷ m 2 ÷ m 4 (f) –25h4 ÷ 5h2 ÷ h

Penyelesaian :
(a) 45 ÷ 44 = 45-4 (b) 710 ÷ 76 ÷ 72 = 710 – 6 – 2
= 41 = 72
=4
(c) mn8 6 (d) 27x 4 y 5  27  4 3 5  2
4
 m8  4 n 6 1   x y
mn 9 x3 y 2  9 
 m 4 n5  3xy3
(e) m7 ÷ m 2 ÷ m 4 = m7 – 2 – 4 (f) –25h4 ÷ 5h2 ÷ h = (–25÷5)h4 – 2 – 1
= m1 = –5h1
=m = –5h

6
 TP 3
2. Salin dan lengkapkan setiap persamaan di bawah.
(a) (b)
8 ÷ 84 ÷ 8 3 = 8 m4n ÷ m n5 = m2n
(c) (d)
m10n 4  m n2 27x3 y 6  xy
 m5 n  3x y5
m7 n x2 y3
Penyelesaian :
(a) 8 (b)
6 2
8 ÷ 84 ÷ 83 = 8 m4n ÷ m n5 = m2n
(c) (d)
m n m
10 4 2 2
5 27x3 y 6  xy 2 2
n
m n 5
2 3
 3x y 5
m7 n 9x y

TP 5
3. 2x  3y
Jika 4 2  6 , tentukan nilai x + y.
2 3
Penyelesaian :

2x  3y
6
2 4  32
2 x  43 y  2  2  3
2 x4  2 , 3 y 2  3
2 x  4  21 3 y  2  31
x  4 1 y  2 1
x5 y 3
x  y  5  3
8

UJI MINDA 1.2d

TP 2
1. Gunakan hukum indeks untuk meringkaskan setiap pernyataan berikut.
(a) (125)2 (b) (310)2 (c) (72)3 (d) ((–4)3)7
(e) (k8)3 (f) (g2)13 (g) ((–m)4)3 (h) ((–c)7)3
Penyelesaian :
(a) (125)2 = 125×2 (b) (310)2 = 310×2 (c) (72)3 = 72×3 (d) ((–4)3)7 = (–4)3×7
= 1210 = 320 = 76 = –421
(e) (k8)3 = k8×3 (f) (g2)13 = g2×13 (g) ((–m)4)3 = (–m)4×3 (h) ((–c)7)3 = (–c)7×3
= k24 = g26 = –m12 = –c21

7
 TP 2
2. Tentukan sama ada persamaan berikut benar atau palsu.
(a) (24)5 = (22)10 (b) (33)7 = (272)4 (c) (52)5 = (1252)3 (d) –(72)4 = (–492)3
Penyelesaian :
(a) (24)5 = (22)10 (b) (33)7 = (272)4 (c) (52)5 = (53×2)3 (d) –(72)4 = (–492)3
24×5 = 22×10 33×7 = 33×2×4 52×5 = 53×2×3 –(7)2×4 = –72×2×3
220 = 220 321 ≠ 324 510 ≠ 518 –78 = –712
Benar Palsu Palsu Palsu

UJI MINDA 1.2e

TP 3
1. Ringkaskan setiap yang berikut.
(a) (2 × 34)2 (b) (113 × 95)3 (c) (133 ÷ 76)2 (d) (53 × 34)5

(e) (m3 n4p2)5 (f) (2w2 x3)4 (g)   3a 5 

6 (h)  2a 5 
3

 4   4
 b   3b 
   
Penyelesaian :
(a) = 22 × 34×2 (b) = 113×3 × 95×3 (c) = 133×2 ÷ 76×2 (d) = 53×5 × 34×5
= 22 × 38 = 119 × 915 = 136 ÷ 712 = 515 × 320
(e) = m3×5 n4×5p2×5 (f) = 21×4 w2×4x3×4 (g)   36 a 56  (h)  23 a 53 
= m15n20p10 = 16w8x12   4 6

   3 43 
 b  3 b 
729a 30 8a15
 
b 24 27b12

TP 4
2. Permudahkan setiap yang berikut.
(a)  113  42 
2 (b) 33  (62 )3 (c)  42  42
3 (d) ((46 ) 2  (52 )3
   3  3
 112  64 6  6 (4)6  (5) 2
   
(e) x y x
2 6 3 (f)
h k 
3 2 4 (g) m n 
5 7 3 (h) b d 
2 4 3

xy 2 hk 2 m n 
2 3 2
b d 
2 3 2

Penyelesaian :
(a)  113 2  4 2 2  (b) 33  6 23 (c) 4 2 3 4 2 (d) (4)6 2  (5) 23
  
    
 11
2 2
 64 633 63 (4)6  (5) 2
 116  4 4  33  66 4 2 3 4 2 (4)12  (5)6
     33  3 
4  64 6 6 (4)6  (5) 2
 11 
 33  66  4  4  63  9
62
 (4)12 6  (5)6  2
 116  4 4 4
 33  6 2
4

4  (4)6  (5) 4
 112 4 4
66

8
 (e) x 2 y 6  x3 (f) h3 4 k 2 4 (g) m53n 73 (h) b 2 3 d 4  3
   
xy 2 h2k 2 m 2 2 n3 2 b 2 2 d 3 2
 x 2  31 y 6  2  h12 2 k 8  2 m15n 21 b 6 d 12
 4 6  4 6
 x4 y 4  h10k 6 mn b d
 m15 4 n 21 6  b 6  4 d 12 6
 m11n15  b2d 6
TP 4
3. Permudahkan setiap yang berikut.
(a) 2m n   3mn 
2 4 3 4 2 (b)
5xy   6 x
4 2 10
y (c)

24d 3e5  3d 3e 4 2

12m7 n12 15x 4 y 6 (d 5e6 )  (6de2 )3

Penyelesaian :
(a) 23 m 23n 43  32 m 2 n 4 2 (b) 52 x 2 y 4 2  6 x10 y (c) 24d 3e5  32 d 3 2e 4 2
  
12m7 n12 15x 4 y 6 ( d 5 e 6 )  6 3 d 3e 2  3
8m6 n12  9m 2 n8  25  6  2 10 4 8 1 6 24  9 3 6  5  3 5  8  6  6
  x y  d e
12m7 n12  15  216
 8  9  6  2  7 12 8 12  10x8 y 3  de
 m n
 12 
 6m1n8
 6mn8

UJI MINDA 1.2f

TP 2
1. Nyatakan setiap sebutan berikut dalam bentuk indeks positif.
(a) 5-3 (b) 8-4 (c) x-8 (d) y-16 (e) 1
a 4
(f) 1 (g) 3n-4 (h) –5n-6 (i) 2 5 (j)  3  4
m   m
20 2 7  8
(k) 12 (l) 14 (m) 10 (n) 4 (o) 5
2  3 x  2x   1 
         
5  7  y  3y   2x 
Penyelesaian :
(a) 1 (b) 1 (c) 1 (d) 1 (e) a4
53 84 x8 y16
(f) 202 (g) 3 (h) 5 (i) 2 (j) 3
 
n4 n6 7 m5 8m 4
(k) 5
12 (l)  7
14 (m)  y
10 (n)  3y 
4 (o) (2x)5
       
2  3 x  2x 

9
 TP 2
2. Nyatakan setiap sebutan berikut dalam bentuk indeks negatif.

(a) 1 (b) 1 (c) 1 (d) 1 (e) 102

54 83 m7 n9
(f) (–4)3 (g) m12 (h) n16 (i) 4
9 (j) 10
x
   
7  y
Penyelesaian :
(a) 5–4 (b) 8–3 (c) m–7 (d) n–9 (e) 1
10 2
(f) 1 (g) (h) (i) 9 (j) 10
1 1 7  y
(4)  3 m 12 n 16    
4 x

TP 4
3. Permudahkan setiap yang berikut.

(a) (4 2 ) 3  45 (b) ( 2 3  32 ) 3 (c) (52 ) 5

(46 ) 2 ( 2  34 ) 5 (23 )  2  (54 ) 2
(d) 3m2 n 4  (mn3 ) 2 (e) (2m 2 n 2 ) 3  (3mn2 ) 4 (f) ( 4m 2 n 4 ) 2
9 m3 n 5 (9m3 n) 2 (2m 2 n) 5  (3m 4 n) 2
Penyelesaian :
(a) 4 2 3  4 5 (b) 233  323 (c) 5 2 5
  
4 6 2 2 5  34  5 23( 2)  54 2
4 6  45 29  36 510
  5 20  6 8
412 2 3 2 5
 46  5 12  29  536  20  5108  26
 4 1  2 4314  52  2 6
1 24
  14
4 3
(d) 3m 2 n 4  m 2 n 3( 2) (e) 23 m 2( 3) n 2( 3)  34 m 4 n 2 4 (f) 4 2 m 2 2 n 4 2
  
9m 3n 5 92 m3 2 n 2 25 m  25 n5  32 m 4 2 n 2
3m 2 n 4  m  2 n  6 2 3 m  6 n  6  34 m 4 n8 16m 4 n8
  
9m 3 n 5 92 m6 n 2 32m 10n5  32 m8 n 2
3
 m 2  ( 2)  3n 4  ( 6)  5 34  m  6  4  6 n  6  8  2  16  4  ( 10) 8 8  5  2
  m n
9 23  9 2  32  9 
1 3 7
 m n 34  m 8 n 0 m6 n
3  
23  9 2 18
1
 3 7 1
3m n 
8m 8

10
UJI MINDA 1.2g

TP 2
1. 1
Tukarkan setiap sebutan berikut kepada bentuk . an
(a) 3 125 (b) 7 2187 (c) 5
 1024 (d) 10
n
Penyelesaian :
(a) 1 (b) 1 (c) 1 (d) 1
3
125  1253 7
2187  21877 5
 1024  (1024) 5 10
n  n10

TP 2
2. Tukarkan setiap sebutan berikut kepada bentuk n
a.

(a) 1 (b) 1 (c) 1 (d) 1

42 325 (729) 3 n 15
Penyelesaian :
(a) 1 (b) 1 (c) 1 (d) 1
42  4 325  32
5 (729) 3  3 (729) n 15  15 n

TP 2
3. Hitung nilai setiap sebutan berikut.

(a) 3
343 (b) 5
 7776 (c) 1 (d) 1
2621446 (32768) 5
Penyelesaian :
(a) 7 (b) –6 (c) 8 (d) –8

UJI MINDA 1.2h

TP 3
1. Lengkapkan jadual di bawah.

m 5 3 3 2 3 2
an 7296 1212 w 7 x 5  16  4  h 3
   
 81  k
1 1 1 1 1 1 1
m n
(a ) 5 6
(729 ) 3 2
(121 ) 3 7
(w ) 2 5
(x )  16 3  4  h  2  3
     
 81    k  
1 1 1 1 1 3 2
 1
  1

(a n ) m (7296 )5 (1212 )3 (w 7 )3 (x 5 ) 2  
  4 
16  
  3 
h
 81    k  
   
n 6 2 7 5
am 7295 1213 w3 x2  16 
3
h
2
4   3  
 81  k

11
 (n a )m  729
6 5
 121
2 3
 w
7 3
 x
5 2
  16  
4   
3
 h
3   
2

  81    k 
   

UJI MINDA 1.2i

TP 3
1. Hitung nilai setiap yang berikut.

(a) 2 (b) 2 (c) 2 (d) 3

27 3 32 5 1287 2568
(e) 4 (f) 2 (g) 3 (h) 3
64 3 10245 12964 49 2
(i) 1 (j) 3 (k) 2 (l) 3
24014 1212 21973 100004
Penyelesaian :
(a) (3 27 ) 2  32 (b) (5 32 ) 2  22 (c) (7 128) 2  22 (d) (8 256)3  23
9 4 4 8
(e) (3 64 ) 4  44 (f) (5 1024) 2  42 (g) ( 4 1296)3  63 (h) ( 2 49 )3  73
 256  16  216  343
(i) ( 4 2401)1  71 (j) ( 2 121)3  113 (k) (3 2197)2  132 (l) (4 10000)3  103
7  1331  169  1000

TP 3
2. Lengkapkan rajah berikut dengan nilai yang betul.

(a) (b)

2 1 2 1

4 3 3
4
3 5
81 125
2 3 1
9 125
5 25 2 3
1
81 3125 5

12
UJI MINDA 1.2j

TP 5
1. Permudahkan setiap yang berikut.
(a) 1 2 (b) (mn2 )3  ( mn) 4 (c)
25x 3 yz 2  4 x 2 z
c 2 d 3e  c 3 d 2 e 3
3
2
(c  3 d 2 e) 2 (m6 n3 ) 3 36x 5 yz8
Penyelesaian :
(a) 2 3 1 1 2 (b) 4 4 (c) 1
3
1
2
1
3 2 3
c 3 d 3e 3 c d e
3 2 3
mn  m2n2 2 2
25x y z 2  4x2 z
  
c 32 d 22e 2 2 2 1 1 1
6 3 5 8
2 1 3 1 2 m 3n 3 36x 2 2
y z 2
  ( 6 )  24  2
 c3 3 d3 e3 3  m3 2  4 n 6  2  2 3 1
5 x 2 y 2 z1  4 x 2 z
 c 7 d 1e 1  m1n6  5 1

c 7
 mn 6 6x 2 y 2 z4
 3 5 1 1
de  5  4  2  2  2 2  2 1 1  4
 x y z
 6 
 20 
   x1 y 0 z  2
 6 
10x
 2
3z

TP 5
2. Hitung nilai setiap yang berikut.

(a) (b) 1 (c) 3

7 4 114 (5 3  36 ) 3  4 16 (26  34  52 ) 2
49 121 1
 4
256  729  3 125
(125 729 64) 3

3
(d) 9
512  3 343  121 (e) 1 (f) 2
 1
1 3 1 (2 4
3 )
6 2
 8  81
3
64 3  3 125   2  
 5
643  (81) 4  (14641) 4 3 1
16 4  27 3 4  625
2 4

Penyelesaian :
(a)  4
1
4
1 (b)  3
1
6
1 1
4 4
(c) 29  36  53
7  11 2 2 5 3 3 3 2 
  2 2  33  5
49  121  1
3  
 1
6  
 1
6  
2 5 3
 3
2  3
 3  29  2  36  3  531
7  112
 2 51  32  21  27  33  52
7  112  1  2  2
5 3 2  86400
112  2
 2 2  51 ( 1)  32  ( 2)  21 ( 2)
7
1  5 0  34  2 3

2401  648

13
 (d) 2  7  11 (e) 2 2  33  2  32 (f) 2
 1
3
  64 3  125   2  
3
4  27  11 23  3  5
7
  2 2 1 3  33  2 1 4  625
2 4
54
 2 0  34 4  5  2 3  5 3
2

 81 42  5
2 4  5  2  3  53

24  5
 2 4  ( 3)  4  51 3 1
 2  3  53
125

8

TP 5
3. m  1 n
 
Diberi bahawa m = 2 dan n = –3. Hitung nilai bagi 64 3  512
 n
 812m
Penyelesaian :
 1  ( 3)
2   
 ( 3) 
 64 3  512  812( 2)

 64   512   81
1
2 3
 3 3 4

 4 2  8  3( 3)
 16  8  27
 3456

TP 5
4. 1 2 a
Diberi bahawa a = dan b = . Hitung nilai bagi 144a  64b  256b
2 3
Penyelesaian :
1
 
2
1 2 2
 
 1442  64 3  256 3

3
 12  16  2564
 12  16  64
 48

14
UJI DIRI

TP 2
1. Nyatakan sama ada operasi yang melibatkan hukum indeks berikut benar atau palsu. Jika palsu,
nyatakan jawapan yang betul.
(a) a5 = a × a × a × a × a (b) 52 = 10 (c) 30 = 0

(d) (2x3)5 = 2x15 (e) m0n0 = 1 (f) 1

2a  4 
2a 4
4 4
 32 
(g) 2
5 (h) m n
4 (i)  1
32 5  2
     5m 4  625

n m   m
 
Penyelesaian :
(a) a5 = a × a × a × a × a (b) 52 = 10 (c) 30 = 0
Benar Palsu, 52 = 25 Palsu, 30 = 1
(d) (2x3)5 = 2x15 (e) m0n0 = 1 (f) 1
Palsu, (2x3)5 = 25x15 Benar 2a  4 
2a 4
2
Palsu, 2a  4 
a4
4 4
 32 
(g) 2
5 (h) m n
4 (i)  1
5  2
     5m 4  625
32 
n m   m
 32   
2
2
Palsu, 32 5  5 Benar 4
 1 1
Palsu,  5m 4  
  625m
 

TP 3
2. Salin dan lengkapkan rajah di bawah dengan nilai yang sesuai.

4
5 ×55 53( 3 )
3
1 
 -3 
5  3
512÷5

1
5
-9 59  25 9
5
56  5
52  1 -9
 
3 5

3 125
9
5 (6 )2

15
 TP 2
3. Salin dan lengkapkan rajah di bawah.

Operasi yang
melibatkan
Hukum indeks 20 72 × 5–3
as as as as as
2 2
Nilai 1 34 5 7
1
  53
3

MAHIR DIRI

TP 3
1. Ringkaskan setiap yang berikut.
(a) (mn4)3 ÷ m4n5 (b) 1 (c)
3x  y 4  ( xy)3 xy  3 xy 2  6 xy5
6
Penyelesaian :
(a) = m3n12 ÷ m4n5 (b) 1 4 3 3 (c) 1 1 1 2 1 5

= m3 – 4n12 – 5  3x  y x y  x2 y 2  x3 y 3  x6 y6
6
= m–1n7 1 1 1 1 2 5
 3  1  1 3 4  3    
n7  x y  x2 3 6 y2 3 6
=  6 
m  xy 2
1
 x4 y7
2

TP 4
2. Hitung nilai setiap yang berikut.
(a) 1
3
(b) 1
2 (c) 3
643 5 7 1253 2568  2 3
(d)
24 16

3
4
(e)
49  3 2  81  1 (f) 2
1253  (25)

3
2  (625)

1
4

Penyelesaian :
(a) 1 (b) 2 (c) 3
3  1 1 3  8  1
4 3
 3  5 3 2 8

5 7 23
4 1 1
   52  23 
53 7 23
4 25 1
 
125 7

16
 (d)
 24  2
 3
4  
 4
(e)
 49  3 2   81 1 (f)
5
2
3 
3
5
 3
2  
 2
5
 1
4  
 4
1
 24  23  7  2  91  52  5 3  51
3
 2 4  ( 3 ) 1 1  52  ( 3)  ( 1)
 7 
2 9 9  50
1 9
 7  1
9 1
7

TP 4
3. Hitung nilai x bagi setiap persamaan berikut.
(a) 26 ÷ 2x = 8 (b) 3– 4 × 81 = 3x (c) axa8 = 1

(d) 4 × 8x+1 = 22x (e) (ax)2 × a5 = a3x (f) 210

2x 
16x
(g) 36 ÷ 3x = 81(x-1) (h) (m2)x × m(x+1) = m-2 (i) 1
25x  125 
5x
Penyelesaian :
(a) 26 ÷ 2x = 23 (b) 3– 4 × 34 = 3x (c) ax+8 = a0
26 – x = 23 3–4 + 4 = 3x x+8=0
6–x=3 30 = 3x x = –8
x=3 x=0
(d) 22 × 23(x+1) = 22x (e) (ax)2 × a5 = a3x (f) 210
22 + 3(x+1) = 22x a2x × a5 = a3x 2x 
24 x
2 + 3(x+1) = 2x a2x + 5 = a3x
2 + 3x + 3 = 2x 2x + 5 = 3x 2 x  210 4 x
x  5 x=5 x  10  4 x
5 x  10
x2
x 4(x-1) 2x (x+1) –2
5  53  5  x
6
(g) 3 ÷3 =3 (h) m ×m =m (i) 2x

36 – x = 34(x–1) 2x + (x + 1) = –2
6 – x = 4(x – 1) 3x + 1 = –2 5 2 x 3  5  x
6 – x = 4x – 4 x = –1 2x  3  x
10 = 5x 3x  3
x=2
x 1

17
MISTERI KENDIRI

TP 5
1. Hitung nilai setiap yang berikut tanpa menggunakan kalkulator.
(a) 1 2 5 (b) 5 3 (c) 1 2
4 3  50 3 103 5 2  20 2  10 2 60 2 1253  15
Penyelesaian :
(a) 1
2  2 5 (b) 5 3 (c) 1 2
 1

2 3
 (2  25) 3  (2  5) 3  5 2  (5  4) 2  (5  2) 2  (3  5  4) 2  (53 ) 3  (5  3) 2 
2 2 4 5 5 5 3 6  
 23  23  53  23  53  52  52  22  5 2  2 2 1 1 1
 1 1

 3 2  5 2  4 2  52   5 2  3 2 
2 2 5
 
4 5

5 3
 ( 2 )
6
( 2 )  
 23 3 3  53 3  52 2  22  
1 1 1 1 1
9 9
 5 4 2  2 3 2  32

2  52
 2
2  42
 23  53
 56  25  30  52  2
 2 3  53
 500000  50
 1000

TP 5
2. Hitung nilai x bagi setiap persamaan berikut.
(a) 1

5 (b) 2
27  3
4 (c) 
2
5 3
1
64x 2  27x 2 3x 3  x 25x 3  x 0
4 3
Penyelesaian :
(a) 1
27 (b) 2
27 (c) 
2 1
64x 2  3x 3  75x 3  5x 3  0
5 4
    2 1
2 3 
x 4x
5 4
75x 3  5x 3
1 2
  27   27
x 2  x 2   x 3  x 3  
1
75
64 43 2
 5x 3
1 5 3 2 4
 3 

9 x3
x2 2   x3 3 1 2
4 4 75 
2  x3 3
3
3
3 5
x  
3 x  
2

2 x  15
4
3
x
3 x
4 2

18
 TP 5
3. Hitung nilai-nilai x yang mungkin bagi setiap persamaan berikut.
2 2
(a) a x  a5 x  a 6 (b) 2
2 x  26 x  27 (c) 5 x  53 x  625

Penyelesaian :
(a) ax
2
5 x
 a6 (b) 2x
2
6 x
 27 (c) 5x
2
3 x
 54
x 2  5x  6 x2  6x  7 x 2 3 x  4
x 2  5x  6  0 x2  6x  7  0 x 2 3 x  4  0
x = –1 , x = 6 x = 1 , x = –7 x = –1 , x = 4

TP 5
4. Selesaikan persamaan serentak berikut.
(a) 81(x + 1) × 9x = 35 dan 82x × 4(22y) = 128 (b) 4(4x) = 8y + 2 dan 9x × 27y = 1
Penyelesaian :
(a) 81(x + 1) × 9x = 35 dan 82x × 4(22y) = 128 (b) 4(4x) = 8y + 2 dan 9x × 27y = 1
34(x+1) + 2x = 35 23(2x) × 22(22y) = 27 4 1+x
=8 y+2
32x × 33y = 30
4(x+1) + 2x = 5 26x + 2 + 2y = 27 22(1 + x) = 23(y + 2) 32x + 3y = 30
4x + 4 + 2x = 5 6x + 2 + 2y = 7 2(1 + x) = 3(y + 2) 2x + 3y = 0
1 2 + 2x = 3y + 6 3y = – 2x
6x = 1 6   2  2 y  7 2x = 3y + 4
6
2x = –2x + 4
1
x y=2 4x = 4
6 x 1
3 y  21
2
y
3
TP 4
5. Dalam satu eksperimen yang dijalankan oleh Susan, didapati suhu sejenis logam meningkat
daripada 25˚C kepada T˚C mengikut persamaan T = 25(1.2)m apabila logam tersebut dipanaskan
selama m saat. Hitung beza suhu di antara saat kelima dengan saat keenam, dalam darjah Celsius
terdekat.
Penyelesaian :
= 25(1.2)6 – 25(1.2)5
= 12˚C

19
 TP 4
6. Encik Azmi membeli sebuah kereta buatan tempatan dengan harga RM55 000. Selepas 6 tahun
Encik Azmi ingin menjual kereta tersebut. Berdasarkan penerangan pihak pembeli kereta terpakai,
n
8
harga kereta Encik Azmi akan dihitung dengan formula RM55 000   . Dalam situasi ini, n ialah
9
bilangan tahun yang dihitung selepas sebuah kereta dibeli. Berapakah nilai pasaran kereta Encik
Azmi? Nyatakan jawapan anda dalam RM yang terdekat.
Penyelesaian :
6
8
= RM55 000  
9
= RM 27 130

TP 4
7. Puan Kiran Kaur menyimpan RM50 000 pada 1 Mac 2019 di sebuah bank tempatan dengan faedah
3.5% setahun. Selepas t tahun, jumlah simpanan Puan Kiran Kaur dalam RM ialah 50 000(1.035)t.
Hitung jumlah simpanan pada 1 Mac 2025, jika Puan Kiran Kaur tidak pernah mengeluarkan wang
simpanannya.
Penyelesaian :
= RM50 000(1.035)6
= RM61 462.77

20
BAB BENTUK PIAWAI
2

21
UJI MINDA 2.1a

TP 2
1. Nyatakan bilangan angka bererti bagi nombor-nombor berikut.
(a) 2 600 (b) 30 004 (c) 4 000 600 (d) 0.5003

(e) 0.080 (f) 9.0070 (g) 0.002000 (h) 30.0002

Penyelesaian:
(a) 2 angka bererti (b) 5 angka bererti (c) 5 angka bererti (d) 4 angka bererti

(e) 2 angka bererti (f) 5 angka bererti (g) 4 angka bererti (h) 6 angka bererti

UJI MINDA 2.1b

TP 2
1. Lengkapkan jadual berikut dengan membundarkan setiap nombor berikut betul kepada angka
bererti yang diberi.

Bil Nombor 3 angka bererti 2 angka bererti 1 angka bererti

(a) 47 193 47 200 47 000 50 000

(b) 5 261 5 260 5 300 5 000

(c) 305.72 306 310 300

(d) 20.68 20.7 21 20
(e) 8.595 8.60 8.6 9

(f) 5.9 5.90 5.9 6

(g) 0.6937 0.694 0.69 0.7

(h) 0.09184 0.0918 0.092 0.09

(i) 0.005709 0.00571 0.0057 0.006

22
 TP 3

2. Hitung setiap operasi berikut. Nyatakan jawapan betul kepada angka bererti yang dinyatakan
dalam kurungan.
(a) 2.57 × 4.5 + 0.45 [4] (b) 8.59 ÷ 2.1 – 1.26 [3]
(c) 14.23 – 2.6 ×1.2 [3] (d) 15.74 + 20.3 ÷ 2.5 [ 2]
(e) 7.63 × 0.5 ÷ 4.2 + 5.7 [3] (f) 10.25 ÷ 0.75 – 4.2 × 0.2 [2]
(g) 15.62 – 1.72 × 0.2 + 6.3 [1] (h) 4.94 + 5 .76 ÷ 0.26 ×1.4 [3]
Penyelesaian:
(a)  2.57 × 4.5 + 0.45 (b)  8.59 ÷ 2.1 – 1.26
 11.565  0.45  4.09 - 1.26
 12.015  2.83
 12.02
(c)  14.23 – 2.6 × 1.2 (d)  15.74 + 20.3 ÷ 2.5
 14.23  3.12  15.74  8.12
 11.11  23.86
 11.1  24
(e)  7.63 × 0.5 ÷ 4.2 + 5.7 (f)  10.25 ÷ 0.75 – 4.2 × 0.2
 3.815  4.2  5.7  13.67 - 4.2  0.2
 0.908  5.7  13.67 - 0.84
 6.608  12.83
 6.61  13
(g)  15.62 – 1.72 × 0.2 + 6.3 (h)  4.94 + 5 .76 ÷ 0.26 × 1.4
 15.62  0.344  6.3  4.94  22.154  1.4
 15.276  6.3  4.94  31.012
 21.576  35.952
 20  36.0

23
UJI MINDA 2.2a

TP 2
1. Tuliskan nombor tunggal berikut dalam bentuk piawai.
(a) 35 (b) 481 (c) 5075 (d) 97.25
(e) 3124.3 (f) 0.9 (g) 0.23 (h) 0.0375
Penyelesaian:
(a) 3.5 × 101 (b) 4.81 × 102 (c) 5.075 × 103 (d) 9.725 × 101

(e) 3.1243 × 103 (f) 9 × 10–1 (g) 2.3 × 10–1 (h) 3.75 × 10–2

TP 2
2. Tukarkan nombor dalam bentuk piawai kepada nombor tunggal.
(a) 2.5 ×100 (b) 3.75 ×101 (c) 4.23 ×102
(d) 5.07 ×103 (e) 9.1×104 (f) 6.2 ×10-1
(g) 7.29 ×10-2 (h) 1.034 ×10-3 (i) 8.504 ×10-4
Penyelesaian:
(a)  2.5 × 10 0 (b)  3.75 × 101 (c)  4.23 × 10 2
 2.5  1  3.75 10  4.23 100
 2.5  37.5  423
(d)  5.07 × 10 3 (e)  9.1× 10 4 (f)  6.2 × 10 -1
 5.07 1000  9.110 000 1
 6 .2 
 5070  91 000 10
 0.62
(g)  7.29 × 10 -2 (h)  1.034 × 10 -3 (i)  8.504 × 10 -4
1 1 1
 7.29   1.034   8.504 
10 2 10 3 10 4
1 1 1
 7.29   1.034   8.504 
100 1000 10000
 0.0729  0.001034  0.0008504

24
 TP 3

3. Tukarkan ukuran dalam sistem metrik berikut kepada unit yang diberikan dalam kurungan.
Nyatakan jawapan anda dalam bentuk piawai.
(a) 1 050 kilometer [meter] (b) 216 gigabait [bait]
(c) 0.75 teraliter [liter] (d) 95 mikrometer [meter]
(e) 123 nanometer [meter] (f) 0.089 femtometer [meter]
Penyelesaian:
(a)  1050 1000 (b)  216 109
 1050000  2.16  102  109
 1.05 10 6  2.16  1029
 2.16  1011
(c)  0.75  1012 (d)  95  10 6
 7.5  10 1  1012  9.5  101  10 6
 7.5  10 112  9.5  101 ( 6 )
 7.5  1011  9.5  10 5
(e)  123  10 9 (f)  0.089  10 15
 1.23  10 2  10 9  8.9  10  2  10 15
 1.23  10 2 ( 9 )  8.9  10  2 ( 15)
 1.23  10 7  8.9  10 17

UJI MINDA 2.2b

TP 3
1. Hitung nilai setiap operasi berikut. Nyatakan jawapan dalam bentuk piawai.
(a) 2.4 ×10 4 + 3.57 ×10 4 (b) 8.2 ×10 6 – 4.27 ×10 6
(c) 5.23 ×10 7 + 4.98 ×10 7 (d) 1.2 ×10 5 + 3.74 ×10 4
(e) 5.7 ×108 – 2.4 ×10 7 (f) 5.7 ×10 3 + 8.02 ×10 4
(g) 6.5 ×10 4 - 7.3 ×10 3 (h) 5.2 ×10 -3 - 4.12 ×10 -3
(i) 8.74 ×10 -5 – 2.65 ×10 -5 (j) 4.1×10 -4 + 9.5 ×10 -3
(k) 8.3 ×10 -4 - 6.2 ×10 -5 (l) 9.42 ×10 -6 – 7.35 ×10 -7

25
Penyelesaian :
(a)  2.4 × 10 4 + 3.57 × 10 4
 (2.4  3.57) 10 4
 5.97 10 4
(c)  5.23 × 10 7 + 4.98 × 10 7
 (5.23  4.98) 10 7
 10.2110 7
 1.021108
(e)  5.7 × 108 – 2.4 × 10 7
 5.7 × 108  0.24 × 108
 (5.7  0.24) × 108
 5.46 × 108
(g)  6.5 × 10 4 - 7.3 × 10 3
 6.5 × 10 4  0.73 × 10 4
 (6.5  0.73) × 10 4
 5.77 × 10 4
(i)  8.74 × 10 -5 – 2.65 × 10 -5
 (8.74  2.65) × 10 -5
 6.09 × 10 -5
(k)  8.3 × 10 -4  6.2 × 10 -5
 8.3 × 10 - 4  0.62 × 10 - 4
 (8.3  0.62) × 10 - 4
 7.68 × 10 - 4
(b)  8.2 × 10 6 – 4.27 × 10 6
 (8.2  4.27) 10 6
 3.93 10 6
(d)  1.2 × 10 5 + 3.74 × 10 4
 1.2 × 10 5  0.374 × 10 5
 (1.2  0.374) × 10 5
 1.574 × 10 5
(f)  5.7 × 10 3 + 8.02 × 10 4
 0.57 × 10 4  8.02 × 10 4
 (0.57  8.02) × 10 4
 8.59 × 10 4
(h)  5.2 × 10 -3  4.12 × 10 -3
 (5.2  4.12) × 10 -3
 1.08 × 10 -3
(j)  4.110 -4  9.5 10 3
 0.4110 -3  9.5 10 3
 (0.41  9.5) 10 3
 9.9110 3
(l)  9.42 × 10 -6 – 7.35 × 10 -7
 9.42 × 10 -6  0.735 × 10 -6
 (9.42  0.735) × 10 -6
 8.685 × 10 -6

26
UJI MINDA 2.2c

TP 3
1. Hitung nilai setiap operasi berikut. Nyatakan jawapan dalam bentuk piawai.
(a) 4 ×10 5 × 3.7 ×10 2 (b) 7.5 ×10 -3 × 5 ×10 -6
(c) 6.3 ×10 5 × 4.0 ×10 2 (d) 5.3 ×10 -3 × 4 ×10 5
(e) (1.08 ×10 2 ) ÷ (2.4 ×10 4 ) (f) (9.6 ×10 -2 ) ÷ (1.5 ×10 -5 )

(g) (5.9 ×10 5 ) ÷ (2 ×10 2 ) (h) (2.58 ×10 4 ) ÷ (0.3 ×10 -4 )

Penyelesaian:
(a)  4 × 10 5 × 3.7 × 10 2 (b)  7.5× 10-3 × 5 × 10-6
 (4  3.7) 10 5 2  (7.5  5) × 10-3(-6)
 14.8 10 7  37.5  109
 1.48 108  3.75  108
(c)  6.3 × 10 5 × 4.0 × 10 2 (d)  5.3 × 10 -3 × 4 × 10 5
 (6.3  4.0) 10 5  2  (5.3  4)  10 35
 25.2 10 7  21.2  10 2
 2.52 108  2.12  10 3
(e)  (1.08 × 10 2 ) ÷ (2.4 × 10 4 ) (f)  (9.6 × 10 -2 ) ÷ (1.5 × 10 -5 )
1.08 × 10 2  9.6   2  ( 5 )
   10
2.4 × 10 4  1.5 
 1.08  24  6.4 10 3
  10
 2.4 
 0.45  10  2
 4.5  10 3
(g)  (5.9 × 10 5 ) ÷ (2 × 10 2 ) (h)  (2.58 × 10 4 ) ÷ (0.3 × 10 -4 )
 5.9  5 2  2.58  4  ( 4 )
  10   10
 2   0.3 
 2.95 10 3  8.6 108

27
 TP 4
2. Sebuah kolam renang mudah alih berukuran 305 cm × 183 cm × 56 cm. Hitung isi padu
maksimum air yang boleh diisi dalam liter. Nyatakan jawapan dalam bentuk piawai dan betul
kepada empat angka bererti.
Penyelesaian:
= 305 cm × 183 cm × 56 cm
= 3 125640  1000
= 3125.64
= 3.126 × 103

TP 4
3. Syazwani ingin memindahkan data berkapasiti 2 terabait kepada pemacu pena yang berkapasiti
32 gigabait. Berapakah bilangan minimum pemacu pena berkapasiti 32 gigabait yang
diperlukan?
Penyelesaian:

2  1012

32  10 9
 2
    10129
 32 
 0.0625  10 3
 6.25  10  2  10 3
 62.5
Bilangan minimum ialah 63

TP 4
4. Diberi 1 milimeter = 10-3 meter dan 1 mikrometer = 10-6 meter. Hitung nilai 1 milimeter dalam
unit mikrometer.
Penyelesaian:

10 3

10 6
 10 3( 6 )
 10 3

28
UJI MINDA 2.2d

TP 4
3
1. Purata penggunaan air sehari di sebuah kawasan perumahan ialah 6 950 m . Hitung jumlah
penggunaan air, dalam meter padu, di kawasan perumahan tersebut pada bulan Februari 2016.
Nyatakan jawapan dalam bentuk piawai betul kepada tiga angka bererti.
Penyelesaian:
= 6 950 m3 × 29 hari
= 201 550 m3
= 2.0155 × 105 m3
= 2.02 × 105 m3

TP 4
2. Gambar rajah dibawah menunjukkan anggaran jarak di antara tiga planet dalam sistem Suria dari
matahari pada suatu hari tertentu.

Hitung beza jarak, dalam km, di antara

(a) Utarid dengan Bumi
(b) Utarid dengan Neptun
(c) Bumi dengan Neptun
Nyatakan jawapan dalam bentuk piawai dan betul kepada tiga angka bererti.
Penyelesaian:
(a) Matahari dengan bumi = 1.496 × 108
Matahari dengan utarid = 5.791 × 107
Maka,
= 1.496 × 108 – 5.791 × 107
= 1.496 × 108 – 0.5791 × 108
= (1.496 – 0.5791) × 108
= 9.17 × 107

29
(b) Matahari dengan neptune = 4.495 × 109
Matahari dengan utarid = 5.791 × 107
Maka,
= 4.495 × 109 – 5.791 × 107
= 449.5 × 107 – 5.791 × 107
= (449.5 – 5.791) × 107
= 443.71 × 107
= 4.44 × 109
(c) Matahari dengan neptune = 4.495 × 109
Matahari dengan bumi = 1.496 × 108
Maka,
= 4.495 × 109 – 1.496 × 108
= 44.95 × 108 – 1.496 × 108
= (44.95 – 1.496) × 108
= 43.454 × 108
= 4.35 × 109

30
UJI DIRI

TP 2
1. Bundarkan nombor dan perpuluhan berikut kepada angka bererti yang dinyatakan dalam
kurungan.
(a) 23 725 [2] (b) 54 299 [4] (c) 8 999 [2] (d) 295 197 [2]
(e) 4 854 [1] (f) 5 [3] (g) 0.2763 [2] (h) 35.074 [1]
(i) 423.575 [2] (j) 10.234 [1] (k) 1.0372 [3] (l) 501.724 [3]
Penyelesaian:
(a) 24 000 (b) 54 300 (c) 9 000 (d) 300 000
(e) 5 000 (f) 5.00 (g) 0.28 (h) 40
(i) 420 (j) 10 (k) 1.04 (l) 502

TP 3
2. Diberi m = 3.2 × 103 dan n = 5.43 × 104. Hitung nilai operasi berikut. Nyatakan jawapan anda
dalam bentuk piawai dan betul kepada tiga angka bererti.
(a) 2 mn (b) m+n
(c) n–m (d) m2 + n2
(e) 3m (f) mn
2n mn
(g) m -2 + n -3 (h) n – m -3
Penyelesaian:
(a) = 2 × 3.2 × 103 × 5.43 × 104 (b) = 3.2 × 103 + 5.43 × 104
= (2 × 3.2 × 5.43) × 103 × 104 = 0.32 × 104 + 5.43 × 104
= 34.752 × 103 + 4 = (0.32 + 5.43) × 104
= 3.4752 × 101 × 107 = 5.75 × 104
= 3.48 × 108
(c) = 5.43 × 104 – 3.2 × 103 (d) = (3.2 × 103)2 + (5.43 × 104)2
= 5.43 × 104 – 0.32 × 104 = (3.2)2 × 103(2) + (5.43)2 × 104(2)
= (5.43 – 0.32) × 104 = 10.24 × 106 + 29.489 × 108
= 5.11 × 104 = 0.1024 × 108 + 29.489 × 108
= (0.1024 + 29.489) × 108
= 2.96 × 109

31
 (e) 3(3.2  103 ) (f) 3.2  103  5.43  104
 
2(5.43 104 )  
3.2  103 5.43  104 
9.6  10 3
5.75  10 4
 
1.086 105 17.376 107
 8.84  102  3.31 104
(g) 1 1 (h) 1
  3  n
m 2
n m3
1 1 1
   5.43  104 
3.2 10  5.4310 
3 2 4 3
3.2 10 3 3

1 1 1
   5.43  104 
1.024 10 1.601 1014
7
3.28  1010
 9.77  108  5.43  104

TP 3
3. Lengkapkan langkah penyelesaian bagi operasi berikut.
(a) 2.5 × 102 + 1.35 × 104 (b) 5.74 × 10-3 + 3.4 × 10-6
-2 -3
= 2.5 × 10 × 104 + 1.35 × 104 = 5.74 × 10-3 + 3.4 × 10 × 10-3
= 5.74 × 10-3 + 0.0034 × 10-3
= 0.025 × 104 + 1.35 × 104
=( 5.74 + 0.0034 ) × 10-3
=( 0.025 + 1.35 ) × 104
= 5.7434 × 10-3
2
= 1.375 × 10
(c) 1.75 × 102 – 4.2 × 10-1 (d) 3.7 × 10-2 – 4.3 × 10-5
= 1.75 × 102 – 4.2 × 10 -3 × 102 = 3.7 × 10-2 – 4.3 × 10 -3 × 10-2
= 1.75 × 102 – 0.0042 × 102 = 3.7 × 10-2 – 0.0043 × 10-2
=( 1.75 – 0.0042 ) × 102 =( 3.7 – 0.0043 ) × 10-2
= 1.7458 × 102 = 3.657 × 10-2

TP 5
4. Sebuah kilang mengeluarkan 72 ribu paket kerepek setiap minggu. Jika kilang itu beroperasi 6
hari seminggu dan 18 jam sehari, hitung

(a) bilangan paket kerepek yang dihasilkan setiap hari. Nyatakan jawapan anda dalam bentuk
piawai.
(b) keuntungan purata per jam jika untung bersih satu paket kerepek ialah 32 sen. Nyatakan
jawapan dalam RM terdekat.

32
 Penyelesaian:
(a) 72000

6
 1.24  104
(b) 12000

18
 666.67  0.32
 214

TP 4
5. Anggaran jumlah penduduk Malaysia pada tahun 2018 ialah 32 juta orang. Diberi keluasan
Malaysia ialah 330 803 km2. Hitung kepadatan penduduk Malaysia bagi setiap kilometer persegi
pada tahun 2018. Nyatakan jawapan tepat kepada integer terdekat.
Penyelesaian:
32000000

330803
 97

MAHIR DIRI

TP 5
1. Sebuah dewan orang ramai yang baharu dibina memerlukan 6 185 keping jubin berukuran 30 cm
× 30 cm untuk lantai.
(a) Hitung luas lantai dewan dalam meter persegi. Nyatakan jawapan anda dalam bentuk piawai
betul kepada tiga angka bererti.
(b) Diberi kos sekeping jubin ialah RM1.75. Hitung jumlah kos jubin dalam RM terdekat.
Penyelesaian:
(a) = 6 185 × 0.3 × 0.3
= 5.57 × 102
(b) = RM1.75 × 6 185
= RM10 824

33
 TP 5

2. Encik Hanif memandu kereta dari Kota Bahru ke Kuala Terengganu untuk melawat anaknya.
Dalam perjalanan balik ke Kota Bahru, Encik Hanif singgah di bandar Setiu. Peta menunjukkan
jarak dan masa perjalanan Encik Hanif.

163 km
2 jam 18 minit

114 km
1 jam 40 minit

51 km
1 jam 5 minit

(a) Hitung purata laju, dalam km j –1, kereta Encik Hanif bagi perjalanan
(i) dari Kota Bharu ke Kuala Terengganu
(ii) dari Kuala Terengganu ke Setiu.
(iii) dari Setiu ke Kota Bharu
Nyatakan jawapan anda betul kepada tiga angka bererti.
(b) Encik Hanif merupakan seorang pemandu yang mengutamakan keselamatan dan menepati
had laju pemanduan. Adakah pernyataan ini benar?
Nyatakan alasan anda.
Penyelesaian:
(a) (i) 163

2 .3
 70.9
(ii) 51

1.083
 47.1
(iii) 114

1.667
 68.4
(b) Ya, pemanduan Encik Hanif amat berhemah dan mengutamakan dari segi had kelajuan.

34
MASTERI KENDIRI

TP 5
1. Gambar rajah di bawah menunjukkan tiga planet dalam Sistem Suria.

Utarid Neptune Musytari

[ Diameter = 4 879 km ] [ Diameter = 49 244 km ] [ Diameter = 139 822 km ]

(a) Hitung luas permukaan, dalam km2, ketiga-tiga planet di atas. Nyatakan jawapan dalam
bentuk piawai, betul kepada tiga angka bererti.
[Luas permukaan sfera = 4 πj2 dan π = 3.142]
(b) Berdasarkan jawapan anda di (a), hitung beza luas permukaan antara planet terbesar dan
planet terkecil dalam Sistem Suria. Nyatakan jawapan betul kepada empat angka bererti.
Penyelesaian:
(a) 4πj2 4πj2 4πj2
Utarid, Neptune , Musytari,
2 2 2
 4879  49244  139822
 4(3.142)   4(3.142)   4(3.142) 
 2   2   2 
 7.48  107  7.62  109  6.14  1010
(b) Planet Musytari – Planet Utarid
 6.14  1010  7.48  107
 6.13  1010

35
 TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan dua jenis kertas bersaiz A4 dengan jisim yang berlainan. GSM
bermaksud Grams per square meter, iaitu gram per meter per segi.

Hitung jisim sehelai kertas A4, dalam gram bagi

(a) 70 GSM (b) 80 GSM
(Nyatakan jawapan dalam bentuk piawai dan betul kepada tiga angka bererti)
Penyelesaian:
(a) 70 GSM (b) 80 GSM

 297 210   297 210 

 70      80    
 1000 1000  1000 1000
 4.37g  4.99g

36
BAB MATEMATIK PENGGUNA
3

37
UJI MINDA 3.1a

TP 2
1. Apakah tujuan seseorang individu melakukan simpanan?
Penyelesaian:
 Untuk masa hadapan
 Sebagai pendapatan tambahan
 Untuk kegunaan masa hadapan

TP 3
2. Bapa anda mempunyai RM5 000 dan tidak menggunakannya untuk satu jangka masa panjang.
Apakah nasihat anda kepada beliau? Jelaskan jawapan anda.
Penyelesaian:

 Membuka akaun simpanan tetap untuk mendapatkan faedah tahunan.

TP 3
3. Mengapakah kebanyakan orang tidak berminat untuk membuka akaun semasa selain para
peniaga?
Penyelesaian:
Akaun semasa menggunakan cek, Lazimnya cek digunakan oleh peniaga untuk urusan perniagaan
dalam amaun yang besar manakala orang biasa hanya melakukan bayaran harian dalam amaun
yang kecil.

38
UJI MINDA 3.1b

TP 4
1. Puan Nathania mendeposit RM500 ke dalam akaun simpanannya yang memberikan kadar faedah
4% setahun dan dikompaun setiap suku tahun. Berapakah jumlah wang simpanan Puan Nathania
pada akhir tahun kelima?
Penyelesaian:

4
P = 500, r = , n = 4 dan t = 5
100
nt
 r
MV  P1  
 n 
( 4 )( 5)
 0.04 
 5001  
 4 
 500(1.01) 20
 610.10

TP 4
2. Encik Chong mendeposit RM1 000 ke dalam akaun simpanannya yang memberi kadar faedah 5%
setahun dan dikompaun setiap setengah tahun. Berapakah jumlah wang simpanan Encik Chong
pada akhir tahun ketiga?
Penyelesaian:

5
P = 1 000, r = , n = 2 dan t = 3
100
nt
 r
MV  P1  
 n
( 2 )( 3)
 0.05 
 10001  
 2 
 500(1.025) 6
 1159.70

39
 TP 4
3. Puan Aminah mendeposit RM100 ke dalam akaun simpanannya yang memberi kadar faedah 3%
setahun dan dikompaun setiap bulan. Berapakah jumlah wang simpanan Puan Aminah pada akhir
tahun kedua?
Penyelesaian:

3
P = 100, r = , n = 12 dan t = 2
100
nt
 r
MV  P1  
 n
(12)( 2 )
 0.03 
 1001  
 12 
 500(1.0025) 24
 106.20

UJI MINDA 3.1c

TP 2
1. Apakah yang dimaksudkan dengan nilai pulangan pelaburan atau ROI?
Penyelesaian:
Pulangan atas pelaburan ialah nilai pulangan pelaburan.

TP 4
2.

 Pada 1 Januari 2019, Encik Moses membeli sebuah inap desa dengan harga RM250 000.
 Kadar sewa sehari ialah RM100.
 Secara purata 20 hari dalam sebulan inap desa tersebut akan diinap oleh penghuni.

40
 (a) Hitung sewa bulanan
(b) Hitung jumlah pulangan pelaburan jika inap desa ini dijual dengan harga RM480 000 pada
akhir tahun tersebut.
Penyelesaian:
(a) Kadar sewa harian RM100 dan purata sebulan 20 hari sewaan
Sewa bulanan = RM100 × 20
= RM2 000
(b) Keuntungan tahunan = RM2 000 × 12
= RM24 000
Jumlah pulangan pelaburan = RM480 000 – RM250 000 + RM24 000
= RM 254 000

TP 4
3. Pada 1 Januari 2018, Rahim melabur dalamAmanah Saham Bumiputera (ASB) sebanyak 4 000
unit bernilai RM1 seunit. Bagi tahun kewangan berakhir 31 Disember 2018, ASB membayar
dividen sebanyak 8%. Berapakah dividen yang diterima oleh Rahim pada tahun tersebut?
Penyelesaian:
= RM1 × 4000
8
  4000
100
 RM320

UJI MINDA 3.1d

TP 2
1. Jelaskan hubungan antara risiko dengan pulangan dalam pelaburan
Penyelesaian:
Semakin tinggi risiko semakin tinggi pulangan.

TP 2
2. Potensi risiko dalam simpanan di bank adalah sifar berbanding dengan pelaburan. Jelaskan
pernyataan ini.
Penyelesaian:
Bank Negara memberi jaminan atas simpanan di bank.

41
 TP 2
3. Mengapakah amanah saham mempunyai tahap kecairan tinggi?
Penyelesaian:
Boleh ditunaikan dengan serta merta

TP 2
4. Hartanah mempunyai potensi risiko yang rendah. Jelaskan.
Penyelesaian:
Kebiasaannya harga hartanah sentiasa meningkat dan jarang harga jatuh.

TP 3
5.

Encik Osman mendirikan sebuah inap desa di atas lot tanah yang dibeli dengan harga RM250 000.
Kos keseluruhan bagi mewujudkan inap desa ini berjumah RM500 000.
(a) Apakah jenis pelaburan yang dilakukan oleh Encik Osman?
(b) Nyatakan potensi risiko, pulangan dan kecairan atas pelaburan yang dilakukan oleh Encik
Osman.
(c) Pada pendapat anda, adakah pelaburan yang dilakukan oleh Encik Osman merupakan satu
langkah bijak? Berikan justifikasi jawapan anda.
Penyelesaian:
(a) Hartanah
(b) Potensi risiko ialah rendah dan pulangan adalah tinggi manakala kecairan adalah rendah.
(c) Tindakan Encik Osman adalah bijak kerana negara kita memberi tumpuan kepada sektor
pelancongan. Oleh itu sesuai mendirikan inap desa serta pelaburan di dalam inap desa kerana
risiko adalah rendah.

42
UJI MINDA 3.1e

TP 2
1. Apakah yang anda faham tentang strategi pemurataan dalam pembelian saham?
Penyelesaian:
Pembelian saham secara berkala ataupun setiap bulan dan bukan sekali gus.

TP 4
2. Berikut ialah dua orang pelabur yang melabur dengan cara yang berbeza.

Encik Derick melabur RM24 000 secara sekaligus dengan

Pelabur 1 membeli saham Wawasan yang berharga RM2.00 seunit
saham.

Encik Sulaiman mempunyai RM24 000 dan melabur

secara berkala dan konsisten sebanyak RM2 000 setiap
Pelabur 2
bulan dengan membeli saham Wawasan.

Bulan Jan Feb Mac April Mei Jun Julai Ogos Sept Okt Nov Dis
Harga Saham
2.00 1.80 1.70 1.60 2.10 1.50 2.20 2.00 2.00 1.60 1.70 1.80
Seunit (RM)

Jadual di atas menunjukkan harga saham yang dibeli oleh Encik Sulaiman mengikut bulan.
(a) Pelabur manakah merupakan seorang pelabur yang bijak? Berikan justifikasi anda.
(b) Hitung kos purata seunit dan jumlah saham yang dimiliki oleh Encik Sulaiman.
(c) Nyatakan kelebihan membeli saham mengikut strategi pemurataan.

43
Penyelesaian:
(a) Pelabur 2, hal ini kerana pembelian 2 saham secara berkala membolehkan beliau membeli
banyak unit saham serta kos purata seunit boleh dikurangkan.
(b)
Bulan Jumlah pelaburan Harga seunit Jumlah pelaburan
Bilangan unit =
(RM) (RM) harga seunit

Jan 2000 2.00 1000

Feb 2000 1.80 1111
Mac 2000 1.70 1176
April 2000 1.60 1250
Mei 2000 2.10 952
Jun 2000 1.50 1333
Julai 2000 2.20 909
Ogos 2000 2.00 1000
Sep 2000 2.00 1000
Okt 2000 1.60 1250
Nov 2000 1.70 1176
Dis 2000 1.80 1111
RM24 000 1.80 13 268
Kos purata seunit Bilangan unit yang dimiliki

Jumlah pelaburan
Kos purata seunit =
Bil unit saham yang dimiliki

24000

13268
= RM1.80
Jumlah saham yang dimiliki = 13268

(c) Kos purata seunit saham boleh dikurangkan dan dapat mengurangkan risiko kerugian.

44
UJI MINDA 3.1f

TP 4
1. Berikut ialah dua orang pelabur yang melabur wang persaraan mereka.

Encik Rasamanie menerima wang persaraan dari syarikatnya sebanyak RM600 000. Beliau
membeli satu lot kedai dua tingkat di Bangi, Selangor dan menerima sewa bulanan
sebanyak RM3 500.

Encik Nik Izwan menerima wang persaraan dari syarikatnya sebanyak RM600 000. Beliau
menyimpan RM150 000 dalam akaun simpanan tetap di sebuah bank perdagangan dengan
kadar faedah 4% setahun. Beliau juga membeli unit amanah saham bernilai RM150 000.
Pada masa yang sama, Encik Nik Izwan juga membeli saham di Syarikat Cepat Maju
bernilai RM100 000. Baki wang persaraan digunakan untuk membeli sebuah pangsapuri
kos sederhana di Ampang dan menerima sewa sebanyak RM1 200 sebulan.

(a) Jelaskan tahap risiko pelaburan kedua-dua individu tersebut.

(b) Pada pandangan anda, siapakah merupakan pelabur yang bijak? Berikan justifikasi anda.
(c) Apakah faktor-faktor yang harus dipertimbangkan sebelum seseorang melabur dalam
hartanah?
Penyelesaian:
(a)  Encik Rasamanie melabur dalam pelaburan hartanah, risiko pelaburannya adalah
rendah.
 Encik Nik Izwan menyimpan dalam akaun simpanan, risiko akaun simpanan adalah
rendah. Selain itu juga Encik Nik Izwan melabur dalam hartanah, ini juga risiko
adalah rendah dan beliau juga melabur di dalam pelaburan saham, ini risiko yang
tinggi.
(b) Encik Nik Izwan kerana mempelbagaikan pelaburan. Hal ini kerana jika ada sesuatu pulangan
pelaburan merugikan mungkin ada pelaburan lain yang boleh membantu.
(c) Faktor ekonomi, kedudukan hartanah tersebut dan politik.

45
 TP 4
2. Pada tahun 2015, Encik Wong membeli sebuah rumah dengan harga sebanyak RM540 000.
Beliau membayar 10% wang pendahuluan dan bakinya dibayar melalui pinjaman. Setelah menduduki
rumah tersebut selama 20 tahun, Encik Wong mengambil keputusan untuk menjual rumah tersebut
dengan harga RM900 000. Berikut ialah perbelanjaan yang terlibat.

Jumlah ansuran bulanan yang di bayar RM666 000

Duti Setem RM15 000
Ejen komisyen RM8 000
Perbelanjaan lain RM18 000

Hitung nilai pulangan pelaburan bagi Encik Wong.

Penyelesaian :

10
RM900 000 – [  RM540000 – RM666 000 – RM15 000 – RM8 000 – RM18 000 ]
100
Jumlah pulangan = RM139 000
RM139000
Nilai pulangan (ROI) =  100%
RM540000

= 25.74%

UJI MINDA 3.2a

TP 2
1. Apakah maksud pinjaman peribadi?
Penyelesaian:
Pinjaman peribadi merupakan pinjaman jangka pendek untuk kegunaan pengguna.

TP 2
2.
Ramai orang muflis disebabkan kad kredit

Apakah cara untuk mengatasi situasi di atas?

Penyelesaian:
Sediakan belanjawan diri dan rancang perbelanjaan.

46
 TP 3
3. Puan Zuraidah ingin membeli sebuah peti sejuk di Kedai Elektrik Hebat
tetapi beliau kekurangan wang sebanyak RM2 500. Kedai Elektrik Hebat
sendiri menyediakan pinjaman segera bagi pembelian dengan kadar faedah
4% setahun. Puan Zuraidah juga memiliki kad kredit. Apakah kemudahan
kredit yang harus digunakan oleh Puan Zuraidah dan nyatakan
kelebihannya?
Penyelesaian:
Kad kredit kerana beliau tidak perlu membayar faedah jika hutangnnya dilunaskan dalam tempoh
masa tanpa faedah berbanding dengan pinjaman.

47
UJI DIRI

TP 2
1. Apakah yang dimaksudkan dengan simpanan?
Penyelesaian:
Simpanan merupakan wang baki setelah melakukan perbelanjaan-perbelanjaan wajib daripada
pendapatan.

TP 2
2. Nyatakan ciri-ciri berkaitan dengan Akaun Simpanan Tetap.
Penyelesaian:
Kadar faedah tinggi dan tempoh simpanan tertakluk kepada masa yang ditentukan.

TP 4
3. Encik Lipong menyimpan wang sebanyak RM8 000 di Bank Pantas dengan kadar faedah tahunan
sebanyak 4% untuk 2 tahun. Berapakah jumlah simpanannya pada akhir tahun kedua?
Penyelesaian:

 4 
 8000  2  8000
 100 
=RM8 640

MAHIR DIRI

TP 3
1. Bagaimanakah strategi pemurataan boleh membantu seseorang pelabur?
Penyelesaian:
Menambahkan jumlah saham yang dibeli dan kos purata seunit adalah lebih rendah daripada
pembelian sekaligus.

TP 2
2. Terangkan maksud pelaburan dalam hartanah.
Penyelesaian:
Pembelian lot – lot tanah, rumah, kilang dan sebagainya.

48
 TP 2
3. Perbualan berikut adalah antara Ramesh dengan Ismail berkenaan pembelian saham.

(a) Terangkan tiga jenis pulangan yang akan diterima oleh Ramesh.
Penyelesaian:
(i) Dividen
(ii) Keuntungan modal
(iii) Syer bonus.

TP 3
4. Berikut ialah dua jenis pelaburan.

Lee Chong membeli 3 000 unit syer syarikat Mokhtar membeli 3 000 000 unit amanah
awam berhad. saham

Terangkan dua perbezaan antara dua jenis pelaburan tersebut.

Penyelesaian:
Lee Chong perlu mempunyai ilmu menaksir dan memilih saham manakala pelaburan Mokhtar
dibantu oleh pakar profesional.
Risiko Lee Chong adalah tinggi berbanding dengan Mokhtar risikonya adalah rendah.

49
 TP 4
5. Encik Shah ingin menyimpan wang sebanyak RM10 000 dalam akaun simpanan tetap selama 9
bulan. Berikut ialah kadar faedah simpanan tetap yang ditawarkan oleh sebuah bank kepada Encik
Shah.
Berikut ialah kadar faedah simpanan tetap yang ditawarkan oleh sebuah bank kepada Encik Shah.

Tempoh Kadar faedah tahunan

1 bulan 3.0
3 bulan 3.5
6 bulan 3.75
9 bulan 4.00
12 bulan 4.25

Hitung jumlah faedah yang akan diterima oleh Encik Shah jika beliau menyimpan selama 9 bulan.
Penyelesaian:
4
  RM10000
100
 RM400
400
= 3
4
Jumlah faedah yang diterima = RM300

TP 4
6. Pada tahun 2018, Encik Zainal memiliki 6 000 unit syer Syarikat Vision Sdn. Bhd yang bernilai
RM1 seunit. Pada tahun tersebut,syarikat itu mengisytiharkan sebanyak 6% dividen disamping
bonus pada kadar 1 syer baharu bagi 2 unit syer yang dipegangnya. Pada akhir tahun 2018, harga
saham meningkat kepada RM2.30 seunit.
Hitung;
(a) jumlah dividen yang diterima oleh Encik Zainal
(b) jumlah unit syer bonus yang akan diterima oleh Encik Zainal.
(c) jumlah unit syer yang dipegang oleh Encik Zainal selepas menerima syer bonus tersebut
Penyelesaian:
(a) 6
Dividen,   RM6 000
100
= RM360

50
 (b) kadar 1 syer baharu bagi 2 unit syer yang dipegangnya.
6000

2
 3000unit
(c) Jumlah syer terbaru = 6000 unit + 3000 unit
= 9000 unit

TP 3
7. Lengkapkan jadual berikut.

Jumlah simpanan Kadar faedah sama Tempoh simpanan Jumlah faedah yang
(RM) rata (tahun) terkumpul
10 000 5% 2
5 000 1 150
4 000 6% 720
Penyelesaian :
Jumlah faedah terkumpul, Kadar faedah sama rata, Tempoh simpanan,
 5  x  6 
2 10000 = RM1000  5000  150   4000 x  720
 100  100  100 
3% 240x = 720
x=3

TP 5
8. Encik Kishendran menyimpan sebanyak RM5 000 dalam akaun simpanan tetap dengan kadar
faedah 4% dan dikompaunkan 3 bulan sekali untuk tempoh masa 3 tahun. Hitung jumlah faedah
yang terkumpul selepas tahun ketiga.
Penyelesaian:

4
P = 5 000, r = , n = 4 dan t = 3
100
( 4 )( 3)
 0.04 
 50001  
 4 
 5000(1.01)12
 5634

Jumlah faedah = RM5 634.12 – RM5 000

= RM 634.12

51
MASTERI DIRI

TP 4
1. Encik Oswald Alphonsus meminjam sebanyak RM15 000 dari Bank Yakin untuk memulakan
perniagaan tukang jahit di Rawang. Bank mengenakan 5% dengan kadar faedah sama rata untuk
tempoh pembayaran balik selama 5 tahun. Berapakah jumlah faedah yang akan dibayar oleh
Encik Oswald Alphonsus kepada pihak bank?
Penyelesaian:

5
P = 15 000, r = dan t = 5
100
I  Pr t
5
 15000 5
100
 RM 3750

TP 5
2. Puan Emily Francis menyimpan RM10 000 di sebuah bank. Pada akhir tahun kelapan, jumlah
wang yang terkumpul berjumlah RM19 992.71. Jika pihak bank membayar faedah tahunan
sebanyak x% bagi setahun dan dikompaunkan setiap 6 bulan sekali. Hitung nilai x.
Penyelesaian:

x
P = 10 000, r = , n = 2 , t = 8 dan Jumlah wang terkumpul RM19 992.71
100
( 2 )( 8 )
  x 
  

19992.71  10000 1   100  
 2 
 
 
16
 0.0 x 
1.999271 1  
 2 
 0. 0 x 
16
1.999271 1  
 2 
 0. 0 x 
1.0442  1  
 2 
0.0 x  0.085
x  8.85%

52
 TP 5
3. Puan Noraini Mitis mendepositkan sejumlah wang ke dalam akaun simpanannya yang memberi
kadar faedah 2% setahun dan dikompaun setiap suku tahun. Berapakah deposit Puan Noraini
Mitis sekiranya wang yang terkumpul pada akhir tahun kelima adalah sebanyak RM7 734.26?
Penyelesaian:

2
P = x, r = , n = 4 , t = 5 dan Jumlah wang terkumpul RM7 734.26
100
( 4 )( 5 )
  2 
  

7734.26  x 1   100  
 4 
 
 
20
 0.02 
7734.26  x1  
 4 
7734.26  x1.005
20

7734.26  1.105x
x  7000

TP 4
4. Puan Zaiton membeli 1 000 unit saham Syarikat Pelita Berhad pada harga RM2.00 seunit. Pada
akhir tahun, Syarikat Pelita Berhad membayar dividen sebanyak 20 sen seunit kepada semua
pemegang saham syarikatnya. Pada tahun berikutnya, Puan Zaiton telah menjual semua saham
yang dipegang apabila harga saham tersebut meningkat kepada RM2.20 seunit. Hitung nilai
pulangan pelaburan bagi Puan Zaiton.
Penyelesaian:
Nilai pulangan = (RM2.20 ×1000 – RM2.00 ×1000 ) + RM0.2 ×1000
= RM400

TP 4
5. Encik Iskandar membuat pinjaman peribadi sebanyak RM20 000 dari Bank Cergas dengan kadar
faedah 4% setahun. Tempoh bayaran balik adalah selama 10 tahun. Berapakah ansuran bulanan
yang patut dibayar oleh Encik Iskandar?
Penyelesaian:

  4 
  RM20000  10  20000   12  10
  100 
 RM28000  120
 233.33

53
 TP 5
6. Puan Balkis membuat pinjaman peribadi sebanyak RM8 000 dari Bank Sentosa dengan kadar
faedah 4% setahun atas baki. Tempoh bayar balik adalah selama 4 tahun manakala ansuran
bulanan adalah sebanyak RM110. Hitung jumlah faedah yang perlu dibayar oleh Puan Balkis
dalam masa 2 bulan.
Penyelesaian:
Bulan pertama Bulan ke 2
4 1 = RM8026.67 – RM110
 8000   8000
100 12 = RM7916.67
 RM8026.67
4 1
 7916.67   7916.67 
100 12
 RM 7943.06
Jumlah faedah yang perlu dibayar 2 bulan,
4 1 4 1
=  8000 +  7916.67 
100 12 100 12
= RM53.06

TP 4
7. Berikut merupakan risalah promosi yang ditawarkan oleh Syarikat Seng Hong.

Perbualan berikut adalah antara Masnah Rasam dengan Nanak Aliong selepas mereka meneliti
risalah promosi di atas.

54
 (a) Apakah pandangan anda tentang pendirian Masnah Rasam?
(b) Hitung jumlah faedah yang dibayar serta kadar faedah yang dikenakan melalui pembayaran
ansuran.
(c) Sekiranya anda hendak membeli televisyen, apakah pilihan yang anda akan lakukan?
Penyelesaian:
(a) Cadangan Masnah Rasam tidak digalakkan keran perlu membayar faedah.
(b) Jumlah faedah,
= RM4000 – (RM120 × 36)
= RM320
Kadar faedah
x
 4000  320
100
x  8%
(c) Tunai, tiada faedah.

TP 5
8. Cik Kayal meminjam dari Bank Desa sebanyak RM X dengan kadar faedah 5% setahun. Tempoh
bayar balik adalah selama 8 tahun.Jika ansuran bulanan yang dibayar ialah RM218.75, berapakah
jumlah wang yang dipinjam oleh Cik Kayal?
Penyelesaian:
Pinjaman,

 5 
X  8  X   218.75  12  8
 100 
X  0.4 X  21000
1.4 X  21000
X  15000

55
 TP 5
9. Encik Murugan telah meminjam dari Bank Orkid sebanyak RM16 000 untuk kegunaan peribadi.
Beliau akan membayar balik dalam tempoh 5 tahun dengan ansuran bulanan sebanyak RM320.
Berapakah faedah setahun yang dikenakan oleh pihak bank?
Penyelesaian:

 x 
16000 5  16000  320  12  5
 100 
16000 800x  192000
800x  3200
x  4%

TP 5
10. Puan Sapiah meminjam sebanyak RM12 000 dari sebuah bank dengan kadar faedah 3% setahun
bagi 5 tahun. Manakala, Puan Shafiqah Ira meminjam amaun yang sama dari bank lain dengan
kadar 4.5% setahun bagi 5 tahun. Nyatakan perbezaan antara jumlah faedah yang dibayar oleh
Puan Sapiah dengan Puan Shafiqah Ira.
Penyelesaian:
Puan Sapiah, Puan Shafiqah Ira,
 3   4.5 
  12000  5   12000  5
 100   100 
 1800  2700
Perbezaan,
= RM2 700 – RM1 800
= RM900

56
BAB LUKISAN BERSKALA
4

57
UJI MINDA 4.1a
TP 2
1. Rajah di bawah menunjukkan lukisan yang mewakili objek ABCDE yang dilukis dengan saiz yang
berbeza.

Nyatakan rajah yang merupakan lukisan berskala bagi objek ABCDE.

Penyelesaian:
Rajah 1, Rajah 2 dan Rajah 4 dimana semua garis adalah berkadaran di antara satu sama lain

TP 2
2. Pada kertas grid lukis semula bentuk di bawah dengan menggunakan

(a) Saiz yang sama

Penyelesaian:

(iii)( (iv) (
(i) (ii)

58
(b) saiz yang lebih kecil
Penyelesaian:

(i) (ii) (iii)( (iv) (

(c) saiz yang lebih besar

Penyelesaian:

( (

Untuk saiz yang lebih besar. Lukis ikut gandaan terpulang. Samada setiap garis gandaan 2
atau gandaan lain.

( (

Untuk saiz yang lebih besar. Lukis ikut gandaan terpulang. Samada setiap garis gandaan 2
atau gandaan lain.

59
UJI MINDA 4.1b
TP 3
1. Tentukan skala yang digunakan untuk setiap lukisan berskala di bawah dalam bentuk 1:n.

Bil Objek Lukisan berskala

(a)

(b) 2 cm
6 cm

1 cm

3 cm
(c)
0.5 1 cm
cm

(d)
3 cm 4.5 cm

6 cm 9 cm

Penyelesaian :

(a) Saiz grid lukisan berskala (b) Saiz grid lukisan berskala
Skala  Skala 
Saiz grid objek Saiz grid objek
8 2
 
4 6
2 1
 
1 3
 2 :1  1: 3
2 1
 :
2 2
1
 1:
2
(c) 1 (d) 2
1: 1:
2 3

60
 TP 4
2. Sekeping poster berukuran 24 cm panjang dan 8 cm lebar. Hitung panjang dan lebar lukisan
berskala poster itu, dalam cm, yang dilukis mengikut skala 1: 4.
Penyelesaian:
24 8
Panjang , dan lebar,
4 4
Panjang = 6 cm dan lebar = 2 cm

TP 4
3. Sebuah peta dilukis dengan skala 1: 400 000. Berapakah jarak sebenar, dalam km, yang diwakili
oleh sebatang sungai yang panjangnya 2.5 cm pada peta tersebut?
Penyelesaian:
Kaedah 1 Kaedah 2 (konsep kadaran)

1cm 2.5 cm 1cm : 400000cm


400000cm Jarak sebenar 1cm: 4km
2.5 400000 2.5 cm:10 km
Jarak sebenar 
1
 1000000cm 1 × 2.5 = 4 × 2.5
10 km
TP 4
4. 1
Siew Lin melukis segi tiga bersudut tegak dengan skala 1: . Jika panjang hipotenus lukisan
3
berskala ialah 18 cm, hitung panjang hipotenus segi tiga asal.
Penyelesaian:
1 18

1 x
 
 3
1
x   18
3
x6

61
UJI MINDA 4.1c
TP 3
1. 1
Lukiskan lukisan berskala untuk setiap objek berikut dengan skala 1: dan 1: 3.
2

Penyelesaian:
1
1:
2

1: 3

62
 TP 3
2. (a) Objek pada rajah di bawah dilukis pada kertas grid 1 cm × 1 cm. Lukiskan semula bentuk
objek itu pada kertas grid berukuran

1 cm

(i) 2 cm × 2 cm
(ii) 0.5 cm × 0.5 cm
(b) Hitung skala yang digunakan dalam 2 (a)(i) dan (ii).
Penyelesaian:
(a) (i)

2 cm

(ii)
0.5 cm

(b) 1
(a)(i) 1 : (a)(ii) 1:2
2

63
 TP 3
3. Lukiskan lukisan berskala bagi bentuk-bentuk berikut dengan menggunakan skala yang diberi.

4m
3cm
8m
9cm 4cm

10m
2cm
Penyelesaian:
(a) Skala 1 : 3

1.3m
1cm
2.7m
3cm 1.3cm

3.3m
0.7cm

(b) Skala 1 : 200

2cm
3cm
4cm
9cm 4cm

5cm
2cm

(c) 1
Skala 1 :
2

8m
6cm
16m
18cm 8m

20m
4m

64
 TP 3
4. Rajah di bawah menunjukkan lukisan berskala bagi suatu gabungan bentuk yang dilukis pada grid
1
segi empat sama dengan skala 1 :
2

Lukiskan objek sebenar bagi bentuk tersebut.

Penyelesaian:

65
UJI MINDA 4.1d
TP 4
Rajah di bawah menunjukkan segi tiga bersudut tegak. Suatu lukisan berskala bagi segi tiga
1. 1
tersebut dilukis mengikut skala 1: .
3

18
cm

24
cm
Hitung luas, dalam cm2, bagi lukisan berskala itu.
Penyelesaian:
1
  (18  3)  (24  3)
2
 1944cm2

TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan sebuah bilik berbentuk segi empat tepat.

3.5
m

5.2
m lukisan berskala bilik tersebut yang dilukis dengan skala 1: 50.
Hitung perimeter, dalam cm, bagi
Penyelesaian:
3.5  100 5.2  100 3.5  100 5.2  100
Perimeter   
50 50 50 50
 34.8
TP 4
3. Ukuran sebuah bilik berbentuk segi empat tepat pada lukisan berskala ialah 7 cm × 5 cm. Jika
skala yang digunakan ialah 1 : 400, hitung luas sebenar bilik tersebut dalam m2.
Penyelesaian:
(7  400)  (5  400)

100  100
 560

66
 TP 5
4. Suatu poligon sekata dengan sudut peluaran 36° dilukis semula dengan menggunakan skala 1: 5.
Jika panjang sebenar sisi poligon sekata itu ialah 10 cm, hitung perimeter lukisan berskala poligon
sekata itu.
Penyelesaian:
360
 36
n
n  10
10  10

5
 20

TP 5
5. Rajah di bawah menunjukkan lukisan berskala bagi sebuah padang yang berbentuk segi empat
tepat.

3 cm

6 cm
(a) Jika skala yang digunakan ialah 1: 2000, hitung luas sebenar padang itu dalam meter persegi.
(b) Encik Dany memotong rumput di padang tersebut dengan kadar 400 meter persegi dalam
masa 8 minit. Hitung tempoh masa, dalam jam dan minit, yang diperlukan oleh Encik Dany
untuk memotong rumput keseluruhan padang tersebut.
Penyelesaian:
(a) (3  2000)  (6  2000)

100  100
 7200
(b) 7200
 8
400
 144minit
= 2 jam 24 minit

67
UJI DIRI
TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan segi tiga P yang merupakan lukisan berskala bagi segi tiga Q
dengan skala 1 : n. Hitung nilai n.

Luas P = 112.5 cm2

P Luas Q = 4.5 cm2
Q

Penyelesaian:

P  112.5 Q  4.5
P  10.6 Q  2.12
 10.6 : 2.12
 5 :1
1
 1:
5
TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan lima segi empat tepat.

S 3
cm II 5 III 6 IV 4.5 cm
cm cm
2
cm
3 2.5 cm
I 1.5 cm
cm 4
cm
1
(a) cm segi empat tepat I, II, III, dan IV, yang manakah merupakan lukisan berskala bagi
Antara
segi empat tepat S di bawah skala tertentu?
(b) Bagi setiap jawapan anda di (a), tentukan skala yang digunakan.
(c) (i) Hitung luas setiap segi empat tepat, dalam cm2, bagi jawapan anda di (a).
(ii) Tentukan nisbah luas S kepada luas setiap jawapan anda di (c)( i). Apakah kesimpulan
anda berkaitan nisbah yang diperoleh?

68
 Penyelesaian:
(a) I & III
(b) 1
I, 1:2 & III, 1 :
2
(c) (i) Luas I ialah  1.5  1
 1.5
Luas III ialah  6  4
 24
(ii)  24 : 6
 1.5 : 6
dan 1
 1: 4  1:
4
Nisbah luas tidak berkadaran dengan skala lukisan berskala

TP 5
3. Rajah dibawah menunjukkan suatu lukisan berskala bagi bulatan berpusat di O dan segi tiga PQR.
Diberi bahawa diameter bulatan ialah 6 cm dan skala lukisan ialah 1 : 3.

Q
2 cm
P
(a) Hitung panjang sebenar PR dalam cm. Nyatakan jawapan anda betul kepada 3 angka bererti.
(b) Dengan menggunakan jawapan anda di (a), hitung luas kawasan berlorek yang sebenar
dalam cm². Nyatakan jawapan betul kepada 4 angka bererti.
Penyelesaian:

PR   6 2  2 2   3
(a)
 
 17 cm
(b) 1
 3.142 9 2   6 17
2
 203.5

69
MAHIR DIRI
TP 5
1. Jarak laluan penerbangan dari Kuching ke Kota Kinabalu di atas suatu peta ialah 5.4 cm. Diberi
bahawa skala peta tersebut ialah 1 cm : 150 km. Jika sebuah pesawat tempatan berlepas dari
Lapangan Terbang Antarabangsa Kuching pada jam 1240 dan tiba di Lapangan Terbang
Antarabangsa Kota Kinabalu pada jam 1410, hitung laju purata pesawat tersebut dalam kmj -1.

Penyelesaian:
= 150 × 5.4
= 810 km
810
Purata laju 
1.5
 540kmj-1
TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan lukisan berskala ruang tamu Puan Farah. Skala lukisan itu ialah 1:50.
Puan Farah ingin memasang jubin pada keseluruhan ruang tamu tersebut. Beliau ingin
menggunakan jubin dengan ukuran 30 cm × 30 cm yang berharga RM2.80 sekeping. Suami Puan
Farah telah mencadangkan jubin 50 cm × 50 cm yang berharga RM6 sekeping. Jubin manakah yang
harus dipilih oleh Puan Farah jika beliau ingin berjimat? Nyatakan alasan untuk jawapan anda.

15

20

Penyelesaian:
Jubin 30cm × 30cm Jubin 50cm × 50cm
 15  50  28  50 8  50  8  50   15  50  28  50 8  50  8  50 
    2.8   6
 30  30 30  30   50  50 50  50 
 RM 2768.90  RM 2136
Jubin 50cm × 50cm, Jimat RM 632.90

70
 TP 5
3. Rajah di bawah menunjukkan lukisan berskala bagi kebun milik Pak Hassan yang berbentuk segi
empat tepat. Diberi bahawa skala lukisan tersebut ialah 1:2 000.
10 cm

4cm
Pokok pisang

8 cm

3cm
Kolam ikan

4 cm
(a) 22
Hitung luas sebenar kolam ikan air tawar dalam meter persegi terdekat. [π =
].
7
(b) Nisbah luas kawasan penanaman pokok durian kepada luas kawasan penanaman pokok
pisang.
(c) Hitung luas, dalam m2, kawasan lapang.
(d) Pak Hassan ingin memagar kebun beliau. Jika kos semeter pagar ialah RM5.50, hitung
jumlah kos pembelian pagar, dalam RM.
Penyelesaian:
(a) 3 2000
Jejari =
100
= 60 m
1 22
Luas    602
4 7
 2829
(b)
Luas kebun pisang  (10  20  8  20) 
1
8  20  4  20  1 4  20  6  20
2 2
 20800

Luas kebun durian  8  20  4  20

1
2
 6400
= 6400 : 20 800
= 4: 13
Luas kawasan lapang  4  20  6  20  2829
(c) 1
2
 1971
(d) = [2(10 × 20) + 2(8 × 20)] × RM 5.50
= RM 3960

71
MASTERI KENDIRI
TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan lukisan berskala tapak sebuah rumah kedai yang dilukis dengan
skala 1:400.

1.5 cm

Sto 2 cm
r

6 cm

4 cm
(a) Hitung luas sebenar bilik stor, dalam m2
(b) Nyatakan nisbah luas rumah kedai kepada luas bilik stor
(c) Jika ketinggian sebenar rumah kedai ialah 3.75 m, hitung isi padu, dalam m3, bentuk tiga
dimensi rumah kedai tersebut.
Penyelesaian:
(a) 1.5  400 2  400
Luas Stor 
100 100
 48m 2
(b) 4  400 6  400
Luas kedai 
100100
 384m 2
Luas kedai : Luas stor
384 : 48
8:1

(c) Isipadu  6  4  4  4  3.75

 1440m3

72
2. Rajah 1 menunjukkan lukisan berskala sebuah padang bola sepak yang berbentuk segi empat
TP 5
tepat.

12
cm Tapak kanopi

7 cm

Tapak kanopi
Rajah 1
Rajah 2
(a) Jika lukisan berskala ini dilukis dengan skala 1:1 000, hitung luas sebenar dalam m² padang
bola sepak tersebut.
(b) Sharon ingin melukis semula lukisan berskala pada Rajah 1 dengan menggunakan sehelai
kertas bersaiz A4. Apakah skala maksimum yang boleh dipilih oleh Sharon? Nyatakan
alasan untuk jawapan anda.
(c) Beberapa kanopi akan didirikan di atas padang bola sepak tersebut seperti pada Rajah 2
untuk suatu karnival.
(i) Jika dimensi tapak sebuah khemah ialah 5 m × 4 m, hitung bilangan maksimum
khemah yang boleh didirikan.
(ii) Sewa sebuah khemah ialah RM100 sehari. Diskaun 25% akan diberikan jika khemah-
khemah itu disewa untuk lima hari atau lebih. Hitung jumlah sewa, dalam RM, jika
majlis itu berlangsung selama seminggu.
Penyelesaian:
(a) 12  1000 7  1000
Luas Sebenar Padang 
100  100
 8400m 2
(b) 1:500, nilai yang releven dengan ukuran saiz A4
(c) (i) 12  10
Bilangan maksimum, 2
4
= 60

(ii) 25
 (100  7  60)   100  7  60
100
 RM 31500

73
BAB NISBAH TRIGONOMETRI
5

74
UJI MINDA 5.1a

TP 2
1. Berdasarkan segi tiga bersudut tegak di bawah, salin dan lengkapkan jadual yang diberi.

E D
P
K N
E
F

Q R M A B C
G

Segi tiga Sudut Hipotenus Sisi bertentangan Sisi bersebelahan

∠QPR PR QR PQ
∆PQR
∠PRQ PR PQ QR
∠MNK KN KM MN
∆KMN
∠MKN KN MN KN
∠FEG EG FG EF
∆EFG
∠EGF EG EF FG
∠BAE AE BE AB
∆ABE
∠AEB AE AB BE
∠BCD CD BD BC
∆CBD
∠BDC CD BC BD

75
UJI MINDA 5.1b

TP 2
1. Lengkapkan jadual berdasarkan segi tiga bersudut tegak di bawah.

y K Q
D x E L

y x y
x P R
F S
M

Segi tiga sin x kos x tan x sin y kos y tan y

EF DE EF DE EF DE
∆DEF
DF DF DE DF DF EF
KL LM KL LM KL LM
∆KLM
KM KM LM KM KM KL
QS PS QS QS RS QS
∆PQR
PQ PQ PS QR QR RS

UJI MINDA 5.1c

TP 2
1. Rajah di bawah menunjukkan dua segi tiga bersudut tegak. Tentukan sama ada semua nisbah
trigonometri bagi sudut x dan sudut y bernilai sama atau tidak. Nyatakan alasan untuk jawapan
anda.

15 cm 3 cm 5 cm
9 cm
y
x 4 cm
12 cm
Penyelesaian:
Berdasarkan Rajah di atas, semua nisbah trigonometri bagi sudut x dan sudut y adalah sama. Ini
kerana semua panjang sisi dikurangkan dengan kadar yang sama.

76
2. Rajah di bawah menunjukkan suatu segi tiga bersudut tegak.

S TP 3

2.1 cm

R
15° 1.9 cm
P 15° Q
7 cm

(a) Tentukan nisbah trigonometri bagi

(i) sin 15° (ii) kos 15° (iii) tan 15°
(iv) sin 30° (v) kos 30° (vi) tan 30°
Penyelesaian :
(i) PR = 7 2  1.92 (ii) PR = 7 2  1.92 (iii) PR = 7 2  1.92
= 7.3 = 7.3 = 7.3
1.9 7 1.9
sin 15  kos15  tan15 
7.3 7.3 7
(iv) PS = 7 2  42 (v) PS = 7 2  42 (vi) PS = 7 2  42
= 8.1 = 8.1 = 8.1
4 7 4
sin 30  kos30  tan30 
8.1 8.1 7

(b) Adakah pertambahan nilai nisbah trigonometri bagi sudut 15° dan sudut 30° berkadaran
dengan pertambahan nilai sudutnya?
Penyelesaian:
Tidak berkadaran

77
UJI MINDA 5.1d

TP 3
1. Hitung nilai sin θ, kos θ dan tan θ bagi setiap segi tiga bersudut tegak berikut.
(a) (b) 7m
39 cm θ
15 cm
24 m
25 m
θ
36 cm

(c) (d)
θ
17 m 26 mm
15 m
θ
8m 10 mm
(e) (f)
θ
1.6 cm 3 cm
θ 0.8 m

0.6 m
Penyelesaian :
(a) 15 36 15 (b) 24 7 24
sin θ  , kosθ  , tanθ  sin θ  , kosθ  , tanθ 
39 39 36 25 25 7
12

13
(c) 15 8 15 (d) PS = 262  102
sin θ  , kosθ  , tanθ 
17 17 8 = 24
10 24 10
sin θ  kosθ  tanθ 
26 26 24
5 12 5
  
13 13 12
(e) x = 32  1.62 (f) x = 0.62  0.82
= 3.4 =1
3 1 .6 3 0.6 0.8 0.6
sin θ  kosθ  tanθ  sin θ  kosθ  tanθ 
3 .4 3 .4 1 .6 1 1 0.8
15 8 15  0.6  0.8  0.75
  
17 17 8

78
 TP 3
2. Hitung nilai x tanpa melukis sebarang segi tiga bersudut tegak atau menggunakan teorem
Pythagoras atau dengan menggunakan kalkulator.
(a) 1 3 (b) 1
sinθ  , kosθ  , tanθ  x sinθ  , kosθ  x, tanθ  1
2 2 2
(c) 5 39 (d) 7 7
sinθ  x, kosθ  , tanθ  sinθ  , kosθ  x, tanθ 
8 5 9 4 2
Penyelesaian :
(a) 1 (b) 1
 
x   x 2
2 sin x sin x
 3 1
 
 2  tan x kos x 
1 1

  tan x kos x
2 1
1 2
  1
2 3 
2
1

3
(c) 5 39 (d) 7
x   
x  
8 5 sin x 9 sin x
39  7 
 tan x kos x
 
8 4 2 tan x kos x
7 4 2
 
9 7
4 2

9

TP 3
3. Tentukan panjang sisi q untuk setiap segi tiga bersudut tegak berikut.
(a) 1 (b) 7 (c) 2
sin QRP  sin LKM  sin ACB 
3 8 5
Penyelesaian :
(a) (b) L (c)
P q A q
C
9m M
q 10 mm
24 m B
Q R
K
q 1 q 7 10 2
  
9 3 24 8 q 5
q3 q  21 q  25

79
 TP 3
4. Tentukan panjang sisi z untuk setiap segi tiga bersudut tegak berikut.
(a) 5 3 kosDFE  0.4
kosSRT  kosHJI 
7 8
D
S H
z
40 cm
z
R J
z
14 cm E F
I 12 mm
T
Penyelesaian :
(a) z 5 (b) z 3 (c) 12
   0 .4
14 7 40 8 z
5 3 12
z   14 z   40 z
7 8 0 .4
z  10 z  15 z  30

TP 3
5. Hitung nilai x bagi setiap segi tiga bersudut tegak berikut.
(a) tanBAC  0.9 3 10
tan PRQ  tan LKM 
4 3
20 cm P K
A B
x
x 12 cm
x L
Q 30 mm
C
R M

Penyelesaian :
(a) x (b) 12 3 (c) 30 10
 0.9  
20 QR 4 x 3
x  0.9  20 12  4 30  3
QR  x
x  1 .8 3 10
QR  16 x9

x  122  162
 20

80
 TP 5
6. 3
Rajah di bawah menunjukkan segi tiga bersudut tegak PQR dan PRS. Diberi bahawa tan 
4
5
dan PS  PR . Hitung panjang, dalam cm,
3
P

Q R
9 cm
(a) PR
(b) RS
Penyelesaian:
(a) 3 9
tan  , tan 
4 PQ
3 9

4 PQ
9 4
PQ 
3
PQ  12

PR  PQ 2  QR 2
PR  122  9 2
PR  15
(b) 5
PS  PR
3
5
PS   15
3
PS  25

RS  PS 2  PR 2
RS  252  152
RS  20

81
 TP 5
7. 5
Rajah di bawah menunjukkan segi tiga bersudut tegak DFE dan EHI. Jika tan x  , panjang
7
DF = 21 cm dan nisbah panjang EF : EH = 1 : 2, tentukan panjang EI dalam cm
E

x
D F

x
H I

Penyelesaian:

5 EF
tan x   tan
7 DF
5 EF

7 21
EF  15

EF : EH = 1 : 2
EF 1

EH 2
15 1

EH 2
EH  30

5 EH
tan x   tan
7 HI
5 EH

7 HI
5 30

7 HI
HI  42

EI  EH 2  HI 2
EI  302  422
EI  51.51

82
UJI MINDA 5.1e

TP 3
4. Tentukan nilai-nilai berikut tanpa menggunakan kalkulator
(a) 2 kos 60° + tan 45° (b) 3 kos 60° + 2 tan 45° (c) 2 tan 45° + kos 60°
(d) 3 sin 30° – 2 kos 60° (e) 2 sin 30° – 3 kos 60° (f) 4 tan 45° – 2 kos 60°
(g) (2 sin 60°)(3 kos 60°) + 3 tan 30° (h) (3 tan 45°)(4 sin 60°) – (2 kos 30°)(3 sin 30°)
(i) 4 tan 45° + (2 sin 45°)(6 kos 45°) (j) (5 tan 60°)(2 sin 60°) – (3 sin 45°)(4 kos 45°)
Penyelesaian:

Sudut 30° 60° 45°

Nisbah
sin θ 1 3 1
2 2 2
kos θ 3 1 1
2 2 2
tan θ 1 3 1
3
(a) 2 kos 60° + tan 45° (b) 3 kos 60° + 2 tan 45° (c) 2 tan 45° + kos 60°
1 1  2(1) 
1
 2   1  3   2(1)
2 2 2
2  3.5  2.5

(d) 3 sin 30° – 2 kos 60° (e) 2 sin 30° – 3 kos 60° (f) 4 tan 45° – 2 kos 60°
1 1 1 1 1
 3   2   2   3   4(1)  2 
2 2 2 2 2
 0.5  0.5 3

(g) (2 sin 60°)(3 kos 60°) + 3 tan 30° (h) (3 tan 45°)(4 sin 60°) – (2 kos 30°)(3 sin 30°)
 3  1   1   3   3  1 
  2   3    3   3  1 4   2  3 
 2  2   3   2   2  2 

 
 3  
3 3
2 3
   
32 3  3 
3
2
5 3 9 3
 
2 2

83
 (i) 4 tan 45° + (2 sin 45°)(6 kos 45°) (j) (5 tan 60°)(2 sin 60°) – (3 sin 45°)(4 kos 45°)


 4  1   2 

1 
 6 
2 
1 

2
 

 5  3  2 
3  

2  
 3 
1 
 4 
2 
1 

2

 12 
 4 
 2
  
 5 3 3  
 12 
 2
 10 9

UJI MINDA 5.1f

TP 2
1. Tukarkan setiap sudut berikut dalam unit darjah dan minit.
(a) 37.80° (b) 74.6° (c) 58.1° (d) 60.2°

(e) 41.5° (f) 16.9° (g) 5.4° (h) 72.3°

Penyelesaian :
(a) 37°48’ (b) 74°36’ (c) 58°06’ 60°12’

(e) 41°30’ (f) 16°54’ (g) 5°24’ 72°18’

TP 2
2. Nyatakan setiap nilai sudut berikut dalam unit darjah.
(a) 65° 54' (b) 47° 42' (c) 18° 12' (d) 69° 24'

(e) 70° 6' (f) 36° 36' (g) 35° 30' (h) 20° 18'

Penyelesaian :
(a) 65.9° (b) 47.7° (c) 18.2° (d) 69.4°

(e) 70.1° (f) 36.6° (g) 35.5° (h) 20.3°

UJI MINDA 5.1g

TP 2
1. Gunakan kalkulator saintifik untuk menentukan nilai setiap berikut kepada empat tempat perpuluhan.
(a) sin 44° (b) kos 73.5° (c) tan 69.5° (d) sin 51° 24' (e) kos 30° 21' (f) tan 56° 24'
Penyelesaian :
(a) 0.6947 (b) 0.2840 (c) 2.6746 (d) 0.7815 (e) 0.8630 (f) 1.5051

84
UJI MINDA 5.1h

TP 3
1. Dengan menggunakan kalkulator saintifik, hitung nilai x berikut.
(a) tan x = 0.2162 (b) kos x = 0.5878 (c) sin x = 0.4062 (d) sin x = 0.9121
(e) kos x = 0.9686 (f) tan x = 3.8027 (g) kos x = 0.5604 (h) sin x = 0.1521
(i) tan x = 0.7199 (j) sin x = 0.9792 (k) tan x = 1.0088 (l) kos x = 0.099
Penyelesaian :
(a) shift tan 0.2162 (b) shift kos 0.5878 (c) shift sin 0.4062 (d) shift sin 0.9121
12.2° 54° 24° 65.8°
(e) shift kos 0.9686 (f) shift tan 3.8027 (g) shift kos 0.5604 (h) shift sin 0.1521
14.4° 75.3° 55.9° 8.7°
(i) shift tan 0.7199 (j) shift sin 0.9792 (k) shift tan 1.0088 (l) shift kos 0.099
78.3° 78.3° 45.3° 84.3°

UJI MINDA 5.1i

TP 4
1. Sebuah tangga lipat yang diletakkan di atas lantai membentuk segi tiga sama kaki PQR seperti dalam
rajah di bawah. Diberi bahawa T ialah titik tengah PR, ∠PQR = 38° dan panjang PR = 1.4 m.
Hitungkan panjang PQ, betul kepada dua tempat perpuluhan.
Q
38°

P R
T
1.4 m
Penyelesaian:

0.7
sin 19 
h
0.7
h
sin 19
 2.15

85
 TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan Aisyah yang sedang memerhatikan sebatang tiang lampu. Diberi
bahawa sudut dongak hujung tiang lampu dari penglihatan Aisyah ialah 55° dan jarak di antara mata
Aisyah dengan hujung tiang lampu ialah 145 meter. Hitung jarak mengufuk, d dalam meter.
Nyatakan jawapan betul kepada tiga angka bererti.

145 m

55°
d

Penyelesaian:

d
kos55 
145
d  145 kos55
 83.2

TP 4
3. Rajah di bawah menunjukkan kedudukan sebuah kapal dan rumah api. Diberi bahawa sudut tunduk
kapal dari rumah api ialah 41° dan jarak mengufuk di antara rumah api dengan kapal ialah 200 m.
Hitung tinggi rumah api, h dalam meter. Nyatakan jawapan betul kepada empat angka bererti.

41°
h

200 m

Penyelesaian:

h
tan41 
200
h  200  tan41
 173.9

86
 TP 5
4. Sebuah piramid tegak PQRST mempunyai tapak segi empat tepat QRST. Diberi bahawa W ialah titik
tengah QS dan RT. Panjang QT = 8 cm, TS = 6 cm dan titik P terletak tegak di atas titik W. Hitung

Q S
W

T
(a) panjang PT, dalam cm, jika PW = 12 cm
(b) nilai ∠PTR
Penyelesaian:
(a) S
QS  6 2  82
 10
W 6 cm
QW = WT
= 5 cm

Q 8 cm T

PT  PW 2  WT 2
PT  122  52
 13
(b) 5
kosPTR 
13
5
PTR  kos-1  
 13 
 67.4

87
UJI DIRI

TP 4
1. Rajah di bawah menunjukkan segi tiga bersudut tegak KLM. Hitung

L
8 cm
15 cm
M
θ
K
(a) θ dalam darjah dan minit.
(b) sin (90°– θ)
(c) kos (90°– θ)
Penyelesaian:
(a) 8
tanθ 
15
8
θ  tan-1  
 15 
 28.4 '
(b) sin (90°– θ) = sin ∠LMK
15
=
17
(c) kos (90°– θ) = kos ∠LMK
8
=
17

TP 4
2. 5
Rajah di bawah menunjukkan segi tiga bersudut tegak ABC. Diberi bahawa tan θ = .
12
C
θ
A
15 cm
B
Hitung
(a) panjang AC, dalam cm
(b) nilai tan (90°– θ)
(c) θ dalam darjah betul kepada tiga angka bererti

88
 Penyelesaian:
(a) 5 15
tan θ  , tan θ 
12 BC

5 15

12 BC
15  12
BC 
5
BC  36
(b) tan (90  θ)  tan CAB
36

15
12

5
(c) 5
tan θ 
12
5
θ  tan1  
 12 
 22.6

TP 4
3. 7
Rajah diatas menunjukkan segi tiga bersudut tegak ABC. Diberi bahawa AB = 21 cm dan sin θ = .
9
A

C θ 21 cm

B
Hitung
(a) panjang AC dalam cm
(b) nilai ∠BAC. Nyatakan jawapan anda dalam darjah terdekat
Penyelesaian:
(a) 7 21
sin θ  , sin θ 
9 AC

7 21

9 AC
21 9
BC 
7
BC  27

89
 (b) 21
kos BAC 
27
 21 
BAC  kos1  
 27 
 3856'
 39

TP 4
4. Dalam rajah di bawah, DEF ialah segi tiga bersudut tegak dan DPF ialah garis lurus. Diberi
PE = 5 cm.

θ
D x 2x F
P

Hitung nilai
(a) x dalam cm
(b) θ dalam darjah dan minit
Penyelesaian:
(a) PF  EF 2  PE 2
PF  132  52
 12
2 x  PF
2 x  12
x6
(b) 5
tan θ 
6
5
θ  tan1  
6
 3948'

90
MAHIR DIRI

TP 3
1. Hitung nilai operasi berikut tanpa menggunakan kalkulator.
(a) 8 sin 60° – 3 tan 60°
(b) (tan 30°)(2 kos 30°) + 6 sin 30°
(c) (8 kos 45°)(sin 60°) + (8 sin 45°)(kos 30°)
Penyelesaian:
(a) 8 sin 60° – 3 tan 60°
3
 8  3 3
2
 4 3 3 3
 3
(b) (tan 30°)(2 kos 30°) + 6 sin 30°

 1  3  1
   2   6
 
 3  2  2
 1 3
4
(c) (8 kos 45°)(sin 60°) + (8 sin 45°)(kos 30°)

 1  3   1  3 
  8  
    8  
 2  2   2  2 
8 3 4 3
 
2 2 2
6 4

91
 TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan segi tiga bersudut tegak PRS. PQR ialah garis lurus. Diberi bahawa
3
QR = RS = 18 cm dan tan θ = .
5
S
y
18 cm

θ
P Q 18 cm R

Hitung
(a) panjang PQ, dalam cm
(b) panjang PS, dalam cm, betul kepada integer terdekat
(c) nilai y
Penyelesaian:
(a) 3 18
tan θ  , tan θ 
5 18  PQ

3 18

5 18  PQ
18  5
18  PQ 
3
18  5
18  PQ 
3
PQ  12
(b) PS  PR 2  RS 2
PF  302  182
 35
(c) 18
tan y 
18
1
y  tan 1
 45

92
 TP 4
3. Sebuah pintu gerbang mempunyai dua tiang mercu yang dihubungkan dengan satu jambatan
mengufuk dengan jarak x meter. Jika tinggi tegak jambatan dari permukaan tanah ialah 5 m dan
sudut di antara tiang PQ dengan garis condong PR ialah 60°, tentukan nilai x, dalam meter.

xm
Q R
R

5m
60°

P
Penyelesaian:
x
tan 60 
5
x  5  tan 60
 8.7

93
MASTERI KENDIRI

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan sebuah kuboid PQRSTUVW. QRWV dan PSTU ialah segi empat
sama. Diberi bahawa PQ = 12 cm dan QR = 7 cm. Hitung
T W
U V
S R
7 cm
P Q
12 cm

(a) tan ∠PQS

(b) panjang TQ, dalam cm, betul kepada empat angka bererti
(c) nilai ∠SQT, dalam darjah dan minit
Penyelesaian:
(a) 7
tan PQS 
12
(b) SQ  7 2  122
 13.9

TQ  SQ 2  ST 2
TQ  13.9 2  7 2
 15.56
(c) 7
tan SQT 
13.9
 7 
SQT  tan-1  
 13.9 
 2643'

94
 TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan sebuah heksagon sekata PQRSTU bersisi 6 cm. Hitung

P U

Q T

R 6 cm S
(a) ∠PTS
(b) ∠TPS
(c) panjang TP, dalam cm, betul kepada tiga angka bererti
(d) nisbah luas ∆PTU kepada luas ∆PTS
Penyelesaian:
(a) Q
P U
6 cm 120° 6 cm
30° y
Q 30°
T R x P

R 6 cm S
∠PTS = 120° – 30°
= 90°
(b) ∠TPS = 120° – 30°– 60°
= 30°
(c) x
kos 30 
6
x  6  kos 30
 5.2
PR  10.4
PR  TP  10.4
(d) 1
 3  10.4
 2
1
 6  10.4
2
1

2
 1: 2

95
3. Rajah di bawah menunjukkan sebuah segi empat tepat ABCD. Diberi bahawa AB = 8cm, BC = 2 AB
dan N ialah titik tengah BC.
TP 5
D C

M
θ
N

A B
8 cm
(a) 1
Jika MD = AD, hitungkan panjang MN, dalam cm. Nyatakan jawapan anda dalam bentuk
4
surd
(b) Hitung nilai θ, dalam darjah dan minit
(c) Shahril menyatakan bahawa nisbah luas trapezium CDMN kepada luas trapezium ABNM
ialah 1: 2. Adakah pernyataan Shahril benar? Nyatakan alasan untuk jawapan anda.
Penyelesaian:
(a) AB = 8cm , BC = 2 AB
Maka,
8 cm
BC = 2 × 8 M x
= 16 4 cm
1 N
MD = AD
4
4 MD = AD
4 MD = 16
MD = 4

MN  8 2  4 2
MN  80
MN  16  5
MN  4 5

96
(b) 8
tanθ 
4
8
θ  tan1  
4
 6326'

(c) 1
 (4  8)  8
 2
1
 (12  8)  8
2
3

5
 3:5
Tidak benar, nisbah sebenar ialah 3:5

97
UJI MINDA 6.1a

TP 3
1. Hitung nilai z
(a) (b)

35° z
z
25°

(c) (d)

50°
80° 70°
z
z

Penyelesaian :
(a) z = 35° (b) z = 25°

(c) z = 180° – (180° – 80°) – 50° (d) z = 180° – (180° – 70°) – 35°
= 30° = 35°

TP 3
2. Dalam rajah di bawah perentas QW = RW. Diberi bahawa ∠QWR = 40° dan ∠WRT = 35°.
Q

35°
P 40°
S
W T
Tentukan nilai
(a) ∠ QSR (b) ∠ WQT
(c) ∠ WRQ (d) ∠ QRT
Penyelesaian :
(a) ∠ QSR = ∠ QWR (b) ∠ WQT = ∠ TRW
= 40° = 35°
(c) 180  40 (d) ∠ QRT = ∠ QRW + ∠ WRT
∠ WRQ = =70° + 35°
2
= 70° = 105°

98
 TP 3
3. Dalam rajah di bawah, ∠BAF = 110°, ∠ACF = 40°, ∠CFD = 10° dan ∠BFC = 20°.

D
C
E
40°
B
10°
110°
A F
20°
Tentukan nilai
(a) ∠ ABF (b) ∠ BFA
(c) ∠ CAD (d) ∠ DAF
Penyelesaian :
(a) ∠ ABF = ∠ ACF (b) ∠ ABF = 180° – 110° – 40°
= 40° = 30°
(c) ∠ CAD = ∠ CAF – ∠ DAF (d) ∠ DAF = 80°
= 90° – 80°
= 10°

TP 3
4. Dalam rajah di bawah, ∠QRP = 38°, ∠QUR = 118° dan ∠SPT = 13°.

38°
R
Q 118°
S
T
P
13°
Tentukan nilai
(a) ∠ RPS (b) ∠ PTQ
Penyelesaian :
(a) ∠ RPS = ∠ RQS (b) ∠ PTQ = 180° – 118° – (24° + 13°)
= 180° – 118° – 38° = 25°
= 24°

99
UJI MINDA 6.1b

TP 3
1. Berdasarkan rajah-rajah di bawah, hitung nilai x.
(a) 4 cm (b) 4 cm
60°

x
x
40° 4 cm
8 cm
(c) 3.6 cm (d)
x
25° 28°

25° 56°
x 5.2 cm
Penyelesaian :
(a) x = 40° (b) 60 x

8 4
x  30
(c) x = 3.6 cm (d) 28 56

5.2 x
x  10.4 cm

TP 3
2. Rajah di sebelah menunjukkan suatu bulatan. Diberi bahawa panjang lengkok RS = 2QR,
∠QPR = 35° dan ∠PSQ = 45°.
Q

P 35°

45° R
S
Tentukan nilai
(a) ∠ SPR
(b) ∠ SRP
Penyelesaian :
(a) ∠ SPR = 2 × ∠RPQ
= 2 × 35°
=70°
(b) ∠ SRP = 180° – 70° – 80°
= 30°

100
 TP 3
3. Dalam rajah di sebelah lengkok QPT = 3RS. Diberi bahawa ∠QRT = 66°, ∠QST = 26° dan
∠PTS = 100°.
Q

P 66° R
U 26°
100° S
T
Tentukan nilai
(a) ∠ RQS
(b) ∠ TUS
(c) ∠ TPS
Penyelesaian :
(a) 66
∠ RQS =
3
= 22°
(b) ∠ TUS = 180° – 40° – 22°
= 118°
(c) ∠ TPS = 180° – 40° – 100°
= 40°

101
UJI MINDA 6.1c

TP 3
1. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O.

y O
z
40°
Tentukan nilai
(a) x (b) y (c) z
Penyelesaian :
(a) x = 40°
(b) y = 2 × 40°
= 80°
(c) 180  80
z
2 Segitiga kaki sama
 50

TP 3
2. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Diberi bahawa panjang lengkok
PQ = QR dan sudut major POQ = 310°.

P
y
Q x
310°
O
z
R S
Tentukan nilai
(a) x (b) y (c) z
Penyelesaian :
(a) x = 360° – 310°
= 50°
(b) 180  50
y
2 Segitiga kaki sama
 65
(c) z = 25° + 25°
= 50°

102
 TP 3
3. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O.

y
250°
x

Tentukan nilai
(a) x (b) y (c) z
Penyelesaian :
(a) x = 360° – 250°
= 110°
(b) 110
y
2
 55
(c) 250
z
2
 125

TP 3
4. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Diberi bahawa ∠POR = 112° dan
∠PUT = 88°.
Q
R
P
112°
O
88° U
T
S
Tentukan nilai
(a) ∠ PQR (b) ∠ UST (c) ∠ RTS
Penyelesaian :
(a) 360  112
∠ PQR =
2
= 124°
(b) ∠ UST = ∠ POT ÷ 2
180  112

2
= 34°
(c) ∠ RTS = 180° – (180° – 88°) – 34°
= 54°

103
UJI MINDA 6.1d

TP 2
1. Berdasarkan rajah-rajah di bawah, hitung nilai y.
(a) (b)
y
y 65°
O
45° 65°

5 cm
(c) (d)
10 cm 10 cm
y
58° 58° 110°
O
O y

5 cm
Penyelesaian :
(a) y = 45° (b) y = 5 cm
(c) y = 10 cm (d) 110
y
2
 55

TP 3
2. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O dengan panjang lengkok AB = PQ.
BR
A

O
x
80°
P Q
Tentukan
(a) Nilai x
(b) sudut yang sama nilai dengan x
Penyelesaian :
(a) 80
y
2
 40
(b) ∠PRQ

104
 TP 3
3. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Diberi bahawa panjang lengkok CD = 10
1
cm dan ∠BOD = 160°. Jika panjang lengkok BCD = 2CD dan ∠FEG = ∠BOD.
4
E F
y
B
O x

160°
G
C D
10 cm
Tentukan
(a) nilai y
(b) panjang x dalam cm
Penyelesaian :
(a) 1
y=  BOD
4
1
= 160
4
= 40°
(b) 1
x   20
4
 5 cm

UJI MINDA 6.1e

TP 3
1. Rajah-rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Hitung nilai x
(a) (b)
x
50°
O
O
x 35°

(c) 5 cm (d)

x
O O
120°
x 110°
10 cm

105
 Penyelesaian :
(a) x = 180° – 90° – 35° (b) 180  130
x
= 55° 2
 25
(c) 55 (d) 180  120
x x
2 2
 27.5  30

TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan semi bulatan dengan pusat di O.
O
x y 18°

Tentukan nilai x + y
Penyelesaian :
x = 180° – 90° – 18°
= 72°
y = 180° – 18° – 18°
= 144°
Maka,
x + y = 72° + 144°
= 216°

TP 4
3. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Jika panjang lengkok AB = PQ,

P
y
120°
Q
O
B x 20°
A
hitung nilai x + y
Penyelesaian :
y = 180° – 120° – 40° x = 180° – 90° – 40°
= 30° = 60°
x + y = 90°

106
UJI MINDA 6.1f

TP 4
1. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. OSU dan PST ialah garis lurus. Diberi
bahawa diameter bulatan ialah 16 cm, ∠ROS = 70°, ∠QRP = 40° dan ST = TU.

40° O P
R 70°

S
T θ

U
Tentukan
(a) Hitung nilai θ
(b) Panjang PQ, dalam cm, betul kepada 3 angka bererti
Penyelesaian :
(a) ∠QRP = ∠OSP = ∠TSU
θ = 180° – 40° – 40°
= 100°
(b) PQ
sin 40 
16
PQ  16 sin 40
 10.3 cm

TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Diberi bahawa PQ = QR, ∠PSQ = 30° dan
∠SPR = 32°.
S
30°

R
O z
x

32°
y Q
P
Hitung nilai x + y + z.

107
 Penyelesaian :
x = 2 × 30°
= 60°
360  60
∠PQR =
2
= 150°

x + y + z = 60° + 15° + 15°

= 90°

TP 4
3. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Diberi bahawa TS adalah selari dengan PO
dan ∠TSP = 44°.

44° R
O
y
x
T Q

P
Hitung nilai x + y.
Penyelesaian :
∠TPS = ∠OPS
x = 44° + 44°
= 88°
88
x  y  88 
2
 132

108
UJI MINDA 6.2a

TP 2
1. Bagi setiap bulatan berikut O ialah pusat bulatan.
(i) (ii)
S D
T R E
O O G
P Q
F

(iii) P (iv)
F
Q A
N
E
O B O
K
M D
L C

(a) Kenal pasti sisi empat kitaran yang terdapat dalam setiap bulatan di atas dan jelaskan
jawapan anda.
(b) Nyatakan sudut bertentangan yang wujud dalam setiap sisi empat kitaran yang telah anda
kenal pasti.
Penyelesaian :

(a) (i) Bukan, bucu P bukan pada lilitan (ii) Ya, DEFG
(iii) Ya, KNPQ dan KLMN (iv) Ya, ABDE
(b) (i) Tiada (ii) ∠D & ∠F, ∠DEF & ∠DGF
(iii) ∠KQP & ∠KNP (iv) ∠BAE & ∠BDE
∠NPQ & ∠NKQ ∠ABD & ∠AED
∠KLM & ∠KNM
∠LMN & ∠LKN

109
UJI MINDA 6.2b

TP 3
1. Rajah-rajah di bawah ialah bulatan dengan O ialah pusat bulatan.
(a) (b) (c)
70°
140° x 50°
40°
x O
50° O O
60°
x

Hitung nilai x.
Penyelesaian :
(a) x = 180° – 90° – 60° (b) 180  140 (c) x = 180° – 60°
x
= 30° 2 =120°
 20

TP 3
2. Rajah di bawah menunjukkan sisi empat kitaran ABCD dalam bulatan. Diberi bahawa ∠ADB =
30° dan ∠ABD = 20°.
A D
20°
30°

C
Hitung nilai ∠BCD.

Penyelesaian :

∠BAD = 180° – 30° – 20°

= 130°
∠BCD = 180° – 130°
= 50°

110
 TP 3
3. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Jika POS ialah segi tiga sama sisi dan
∠SOR = 20°,

Q
O
P

20°
S R
hitung nilai ∠PQR.

Penyelesaian :

POS
∠PQR =
2
80
=
2
= 40°

TP 3
4. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Diberi bahawa ∠KNM = 55° dan KL = LM.

K
L

O
M
55°
N
Tentukan nilai

(a) ∠ KLM

(b) ∠ LMN

Penyelesaian :

(a) ∠ KLM = 180° – 55°

= 125°
(b) (180  125)
∠ LMN = 90° +
2
= 90° + 27.5°
=117.5°

111
UJI MINDA 6.2c

TP 2
1. Salin dan lengkapkan jadual di bawah berdasarkan rajah di bawah.

e
c d

b
a f

Sudut peluaran Sudut pedalaman bertentangan

yang sepadan
a d

e b

TP 3
2. Lukis bulatan seperti di bawah. Labelkan sudut pedalaman bertentangan yang sepadan untuk
sudut peluaran θ dan α dengan simbol p dan q masing-masing.

Penyelesaian :

θ q

p
α

112
UJI MINDA 6.2d

TP 4
1. Rajah di bawah menunjukkan sisi empat kitaran KLMP dan garis lurus KPN. Diberi
bahawa ∠KNM = 48° dan ∠NMP = 35°.

Hitung nilai ∠MLK.

Penyelesaian :

∠NPM = 180° – 48° – 35°

∠KPM = 180° – 97°
= 97°
Maka, = 83°
∠MLK = 180° – 83°
= 97°

TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan sisi empat kitaran PQRT dan garis lurus TRS. Sisi-sisi PT dan
QR adalah selari. Diberi bahawa ∠PRQ = 54° dan ∠QRS = 92°.

P Q
x

54° 92°
S
R

Hitung nilai x.

Penyelesaian :

∠SRP = 180° – 54° – 92° ∠SPR = ∠PRQ = 54°

= 34°
Maka, ∠RSP = 92°
x + 54° + 88° = 180°
x = 38° ∠PQR = 180° – 92°
= 88°

113
 TP 4
3. Dalam rajah di bawah, sisi empat kitaran ABCD terletak dalam bulatan berpusat di O.

A
O
158°
D B
x
C
E
Hitung nilai x jika DCE ialah garis lurus dan ∠DOB = 158°.

Penyelesaian :

x = 180° – 101°
= 79°

TP 4
4. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. PQRS ialah suatu sisi empat kitaran. Diberi
∠QSR = 36°. Jika panjang sisi PS = PQ dan RST ialah garis lurus.

Q
T x O
36°
S
R
Hitung nilai x
Penyelesaian :
∠SPQ = 90°
∠PSQ = 45°
x + 45° + 36° = 180°
x = 180° – 81°
x = 99°

114
 TP 5
5. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Diberi bahawa ∠BCD = 126, panjang
lengkok AB = BC dan AOD ialah garis lurus.

O
B

126°
D
x C
Hitung nilai x.

Penyelesaian :

∠DAB = 180° – 126° ∠ABC = 180° – 36°– 36° ∠ADC = 360° – 54°– 108° – 126°
= 54° = 108° = 72°

x + 72° = 180°
x = 108

UJI MINDA 6.3a

TP 2
1. Dalam rajah-rajah di bawah, kenal pasti
(i) Tangen (ii) titik ketangenan (iii) bukan (iv) bukan titik ketangenan
tangen
Nyatakan alasan untuk jawapan anda.

(a) Q (b) D E
P
B
A
G B
F
T F
R
X Y
H
C
S
Penyelesaian :

(a) (i) Tangen (ii) titik (iii) bukan (iv) bukan titik
ketangenan tangen ketangenan
RS & ST X&Y PQ A dan B
(b) (i) BC&BD (ii) H&E (iii) BF (iv) F&G

115
UJI MINDA 6.3b

TP 4
1. Dalam rajah di bawah, ABC ialah garis lurus dan O ialah pusat bulatan. Diberi bahawa AB = OB
dan ∠BAO = 28°.
B C
A 28°

x
O

Hitung nilai x.

Penyelesaian :

∠ABO = 180° – 28° – 28°

= 124°
x = 180° – (180° – 124°) – 90°
= 34°

TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Diberi bahawa ∆OQS ialah segi tiga sama
sisi dan PQR ialah tangen kepada bulatan.
P

y
x
Q O

S
z
R
Hitung nilai

(a) x (b) y (c) z

Penyelesaian :

(a) x = 180° – 30° – 30°

= 120°
(b) y = 90° – 30°
= 60°
(c) z = 180° – 90° – 60°
= 30°

116
 TP 4
3. Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan dan PQR ialah tangen kepada bulatan. Diberi
bahawa QT = ST dan ∠QTS = 48°.
T

48°
P
z
x
S
Q y

Hitung nilai x + y + z.

Penyelesaian :

180  2(48) 180  2(42)  48

x y  90  42 z
2 2
 48
 42  24

x + y + z = 42° + 48° + 24°

= 114°

UJI MINDA 6.3c

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berjejari 5 cm dan berpusat di O. Diberi bahawa PQ dan
PR ialah tangen kepada bulatan dan ∠QSR = 60°.
Q

x
S 60° O y P
5 cm

R
Hitung

(a) nilai x (b) nilai y

(c) panjang PQ (d) panjang OP

117
 Penyelesaian :

(a) 120 (b) y = 180° – 90° – 60°

x = 30°
2
 60
(c) PQ (d) 5
tan60  kos60 
5 OP
PQ  5  tan60 PQ 
5
kos60
 8.66 cm
 10 cm

TP 5
2. Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan dengan jejari 3 cm dan ROS ialah garis lurus. Diberi
bahawa ∠ORP = 25° dan PS ialah tangen kepada bulatan.

R
25° O

3 cm
x S
P
Hitung

(a) nilai x (b) panjang PS

(c) panjang RS

Penyelesaian :

(a) ∠RPS = 90° + 25° (b) 3

∠RPS = 115° tan40 
PS
x + 115° + 25° = 180°
x = 180° – 140°
3
PS 
x = 40° tan40
 3.58 cm
(c)
RS  3  32  3.582
 3  4.67
 7.67 cm

118
UJI MINDA 6.3d

TP 2
1. Nyatakan pasangan sudut yang sama nilai di dalam bulatan-bulatan berikut.
(a) (b) (c)
a x
z a c b y
e a
c d f
b z x z
x y b y

Penyelesaian :
(a) ∠y = ∠z (b) ∠x = ∠b (c) ∠x = ∠y
∠x = ∠a ∠y = ∠a ∠f = ∠e
∠z = ∠a

TP 3
2. Rajah di bawah menunjukkan bulatan dengan AB ialah tangen kepada bulatan tersebut. Diberi
∠BAC = 42°.

42° x B
A
Hitung nilai x.

Penyelesaian :

∠CAB = ∠CDA
= 42°
x = 180° – 42° – ∠BCA
= 180° – 42° – 111°
= 27°

119
 TP 3
3. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. PQ ialah tangen kepada bulatan. Diberi
∠PSR = 38°
P
R
x
Q
O
38°

Hitung nilai x.

Penyelesaian :

∠PRS = x
x = 180° – 90° – 38°
= 52°

TP 3
4. Rajah di bawah menunjukkan bulatan dengan PLN ialah tangen kepada bulatan. ∆KLM ialah segi
tiga sama kaki. Diberi ∠KLN = 68°
N

K 68°
x L

P
M
Hitung nilai x.

Penyelesaian :

x = 180° – 68° – 68°

= 44°

120
UJI MINDA 6.3e

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan keratan rentas dari pandangan atas sebuah tong berpusat di O.
Dinding lurus KLM menyentuh tong bulat itu di titik L. Diberi bahawa ∠KLN = 75° dan
∠LNP = 65°.
N

K 65°
O
75° x
L P

M
Hitung nilai x.

Penyelesaian :

∠LOP = 2 × ∠LNP
= 130
∠OLP = 25
x = 75 – 25
= 50

TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. PQ ialah tangen kepada bulatan.
Diberi bahawa PQ = 2OP.

R
y

x Q
P
Tentukan nilai ∠x dan ∠y. Nyatakan jawapan dalam minit dan darjah.

Penyelesaian :

1
T an x 
2 ∠POQ = 180° – 26°33’ – 90°
x  2633'
= 63°27’
180  11633'
y
2
 3143'

121
 TP 5
3. Rajah di bawah menunjukkan sebahagian daripada sistem gear pada suatu mesin. Rantai lurus
AE dan BC bertemu pada kedua-dua gear pada titik-titik A, B, C, dan E. Gear-gear itu berbentuk
bulat dengan pusat-pusat O dan D, masing-masing. Diberi bahawa OA = 6 cm, DC = 4 cm dan
∠CDE = 130°.

A
6 cm C
M 4 cm
O x 130° D

E
B

(a) hitung nilai x.

(b) panjang dalam cm, betul kepada 4 angka bererti

(i) AM (ii) CM (iii) OD

Penyelesaian :

(a) ∠CME = ∠AMB

= 180° – 130°
= 50°
Maka,
x + 50° = 180°
x = 130°
(b) (i) AM (ii) CM (iii) OD
tan65  tan65 
6 4
 62  12.862  42  8.5782
AM  6  tan 65 CM  4  tan 65
 12.87 cm  8.578cm = 14.19 + 9.46
= 23.65

122
 TP 5
4. Rajah di bawah menunjukkan dua bulatan dengan jejari 3 cm dan 2 cm dan berpusat di O dan P
masing-masing. Diberi panjang CD = DP.

A
R
3 cm
O P T
C D
S
B
Hitung panjang, dalam cm, betul kepada dua tempat perpuluhan.

(i) OP (ii) BS (iii) BST

Penyelesaian :

(i) CD = DP (ii) (iii) ∠AOB = 2 × 75.52°

BS = 4  1
2 2
Maka, = 151.04°
OP = 2 + 1 + 1 = 3.87 ∠ATB = 180° – 151.04°
= 4 cm = 28.96°
3
tan14.48 
BST
3
BST 
tan14.48
 11.62 cm

UJI MINDA 6.4a

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan dua bulatan dengan pusat C dan D. Diberi jejari kedua-dua bulatan
tersebut ialah 6 cm dan 3 cm masing-masing. PQRS ialah tangen sepunya kepada kedua-dua
bulatan.

C
D

P S
Q R
Hitung

(a) panjang QR, dalam cm. Nyatakan jawapan betul kepada 3 angka bererti

(b) luas sisi 4 CDRQ dalam cm2. Nyatakan jawapan betul kepada 4 angka bererti.

123
 Penyelesaian :

(a) QR  92  32
 8.49 cm
(b) 1
  (6  3)  8.49
2
 38.21 cm2

TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan dua bulatan berpusat di A dan B dengan jejari 4 cm dan 8 cm
masing-masing. Diberi bahawa PQRS dan PTUV ialah tangen sepunya kepada kedua-dua bulatan
tersebut dan ∠PAQ = 70°.

S
R
y
Q
4 cm 8 cm
70° x
P A B

T
U
V

Hitung

(a) nilai x

(b) nilai y

(c) panjang QR, dalam cm betul kepada 4 angka bererti.

Penyelesaian :

(a) 180  110

x
2
 35
(b) y = 90° – 35°
= 55°
(c) QR  122  42
 11.31cm

124
UJI DIRI

TP 3
1. Rajah di bawah menunjukkan suatu bulatan.

30°
40° x

Hitung nilai x dan y.

Penyelesaian:

x= 40°
y + 30° = 180°
y = 180° – 30°
y = 150°

TP 3
2. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O.

10 cm 50° x 20 cm
O

Hitung nilai x.

Penyelesaian:

10 50

20 x
10x  1000
x  100

125
3. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. ABC ialah tangen kepada bulatan. Diberi
bahawa ∠BDE = 60°.
D TP 3
60°
E
O

x
y
A C
B

Hitung nilai

(a) x

(b) y

Penyelesaian:

(a) x + 60° + 90° = 180°

x = 180° – 150°
x = 30°
(b) 30° + y = 90°
y = 90° – 30°
y = 60°

TP 3
4. Rajah di bawah menunjukkan sisi empat kitaran.

50°

80°
x
y

Hitung nilai x + y.

Penyelesaian:

x + y + 50° + 80° = 360°

x + y = 360° – 130°
x + y = 230°

126
 TP 2
5. Bulatan berpusat di O di bawah mempunyai dua tangen kepada bulatan seperti yang ditunjukkan.

y O

Apakah hubungan antara sudut x dan sudut y?

Penyelesaian:

x + y = 180°

TP 4
6. Rajah di bawah menunjukkan bulatan. Diberi bahawa PQR ialah tangen kepada bulatan.
∠RQT = 36° dan ∠PQW = 50°.
R
T
36°

50°
S

P W

Hitung nilai sudut TSW.

Penyelesaian:

∠TSQ = 36°
∠QSW = 50°
∠TSW = 36° + 50°
= 86°

127
MAHIR DIRI

TP 4
1. Dalam rajah di bawah, O ialah pusat bulatan dan MN ialah tangen kepada bulatan. Diberi bahawa
∠LKN = 52° dan ∠MLO = 136°.

O
K 52°
136°
L x
M
Hitung nilai x.

Penyelesaian:

∠LON = 2 × 52°
= 104°
x + 136° + 104° + 90° = 360°
x = 360° – 330°
x = 30°

TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. ABC ialah tangen kepada bulatan. Diberi
bahawa BD = BE dan ∠CBD = 65°.

C
D
65° O
B x

A
Hitung nilai x.

Penyelesaian:

x = 65° × 2
= 130°

x + 25° + 25° = 180°

x = 180° – 50°
x = 130°

128
 TP 4
3. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. ABC dan CDE ialah tangen kepada bulatan.
Diberi bahawa ∠BCD = 48°.

x E
48° D
C

Hitung nilai x.

Penyelesaian:

∠BOD + 48° = 180°

∠BOD = 132°
180  132
BDO 
2
 24
x = 24° + 90°
x = 114°

TP 4
4. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. AD ialah tangen kepada bulatan. Diberi
bahawa ∠BSR = 15°.
A

B O
15° S
xR
C

D
Hitung nilai x.

Penyelesaian:

∠BOR = 2 × 15°
= 30°
x + 90° + 30° = 180°
x = 180° – 120°
x = 60°

129
MISTERI KENDIRI

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan dua bulatan. PTQ ialah tangen sepunya kepada kedua-dua bulatan
tersebut. Diberi panjang KT = LT, ∠KLT = 61° dan ∠SNT = 42°.

K S N
42°
x
T
61°
M
L
Q
Hitung

(a) ∠ LTQ

(b) nilai x

Penyelesaian:

(a) 180  58

LTQ 
2
 61
(b) ∠KTL = 180° – 61° – 61°
= 58°
x + 58° + 42° = 180°
x = 180° – 100°
x = 80°

TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan dua bulatan berpusat di O dan di P masing-masing. ABCD ialah
tangen sepunya kepada kedua-dua bulatan.

O
P
5.2 cm 93° 4.5 cm
A B C D

Hitung luas trapezium OBCP, dalam cm2, betul kepada 3 angka bererti.

130
 Penyelesaian:

0.7
Tan3  O
BC 0.7 cm P
BC = 13.36 cm 4.5 cm 93° 4.5 cm
A B C D

1
luas trapezium OBCP =  (4.5  5.2)  13.36
2
= 64.80

TP 5
3. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. Diberi bahawa jejari bulatan ialah 3 cm,
QR = 8 cm dan PQR ialah tangen kepada bulatan.

T
O
3 cm

P Q R
8 cm
Tentukan

(a) ∠ TRQ

(b) panjang ST, dalam cm.

Penyelesaian:

(a) 6
TanTRQ 
8
6
TRQ  Tan1  
8
TRQ  36.87
(b) ∠ TSQ = 180° – 90° – 36.87°
= 53.13°
ST
kos 53.13 
6
ST = 3.765 cm

131
4. Rajah di bawah menunjukkan bulatan berpusat di O. PQ ialah tangen kepada bulatan.

O
8 cm

P 12 cm Q
Hitung nilai

(a) jejari bulatan, dalam cm

(b) Panjang OP dalam cm

(c) luas ∆OPQ, dalam cm2

Penyelesaian:

(a) Biarkan, jejari = x

OP2 = PQ2 + OQ2

(x + 8)2 = 122 + x2
x2 + 16x + 64 = 144 + x2
16x = 80
x = 5 cm
(b) OP = 8 cm + 5 cm
= 13 cm
(c) 1
OPQ   12  5
2
 30 cm 2

132
BAB PLAN DAN DONGAKAN
7

133
UJI MINDA 7.1a

TP 2
1. Setiap rajah di bawah menunjukkan objek dan unjurannya kepada suatu satah. Tentukan sama ada
unjuran itu ialah unjuran ortogon atau bukan.
(a) (b)

(c) (d)

Penyelesaian:
(a) Ya (b) Ya

(c) Bukan (d) Ya

134
 TP 2
2. Seorang murid melihat objek berikut dari arah pandangan yang diberi. Antara kombinasi berikut
yang manakah menunjukkan unjuran ortogon yang betul?

Objek Unjuran ortogon

(a)

(b)

Penyelesaian:

2(a) Betul
2(b) Salah

UJI MINDA 7.1b

TP 3
1. Setiap objek di bawah terletak pada suatu satah mengufuk. Lukis unjuran ortogon bagi setiap objek
tersebut pada
(a) satah mengufuk sebagaimana dilihat dari arah Z.
(b) satah mencancang sebagaimana dilihat dari arah Y.
(i) (ii) (iii)
Z Z
Z
C 2cm
V E H 1cm
I J
5cm F G
5cm
N M L K
4cm D C
K L A B 4cm
4 cm
4 cm A 6cm B
Y
Y
Y

135
Penyelesaian :
(i) (a) Pandangan Arah Z (b) Pandangan Arah Y

N M V

K L

K L
(ii) (a) Pandangan Arah Z (b) Pandangan Arah Y

C
A B

A B

(iii) (a) Pandangan Arah Z (b) Pandangan Arah Y

E H J C F G

L K

F G K B A B

136
UJI MINDA 7.1c

TP 4
Z
Z
T 1cm
E 1cm U
F S

3cm
D Q 2cm
A
2cm R
4cm C
B 2cm
P
X
X
Rajah 1 Rajah 2
1 (a) Rajah 1 dan Rajah 2 di atas menunjukkan dua prisma tegak yang terletak pada satah mengufuk.
Lukiskan dengan skala penuh unjuran ortogon kedua-dua prisma tersebut pada
(i) satah mengufuk sebagaimana dilihat dari arah Z.
(ii) satah mencancang sebagaimana dilihat dari arah X.
(b) Nyatakan kesimpulan anda tentang panjang sisi dan saiz sudut antara objek dengan unjuran
ortogon bagi Rajah 1 dan Rajah 2. Jelaskan kesimpulan anda.

Penyelesaian:
1 (a) Rajah 1
(i) Pandangan Arah Z Kaedah alternatif:

D C A E D

E F
Pandangan Arah Z
A B

B F C

137
 (ii) Pandangan Arah X

F
F

Pandangan Arah X

B C
B C

Rajah 2

(i) Pandangan Arah Z

T U R

(ii) Pandangan Arah X

S U

P R

(b) Pandangan arah Z :

Berubah – panjang sisi AE, AD, BF dan FC.
Tidak berubah – panjang sisi EF, AB, DC, AD dan BC dan semua saiz sudut.

Pandangan arah X
Tiada perubahan pada panjang sisi dan saiz sudut.

138
UJI MINDA 7.2a

TP 3
1. Rajah di bawah menunjukkan prisma dengan tapak segi empat tepat PQUT terletak pada suatu
satah mengufuk. PQSR ialah keratan rentas seragam prisma tersebut. Lukis dengan skala penuh.

3cm
W V

4cm

U T
R S
Y
2cm

P Q
1cm

(a) pelan prisma.

(b) dongakan prisma dari arah X
(c) dongakan prisma dari arah Y

Penyelesaian:
1 (a) Pelan

W U T V W 3 cm V
4 cm

R U
T
S
2 cm Y

P 1 cm Q

R P Q S X

139
 (b) Dongakan dari arah X (c) Dongakan dari arah Y

R S S V

P Q Q T

1 Kaedah alternatif:
(a) Pelan

W U T V

R P Q S

R S S V

3cm

P Q Q T

(b) Dongakan dari arah X (c) Dongakan dari arah Y

140
 TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan suatu bongkah dengan tapak segi empat tepat ABCD terletak pada
suatu satah mengufuk. ABVSRONKJGF ialah keratan rentas seragam bongkah tersebut. Sisi-sisi AF,
JG, KN, RS dan BV adalah tegak. Lukis dengan skala penuh

M P 1cm
E H T U

I L Q
3cm

F G N O S V
D C
J K R
Y
3cm

A B
6cm

(a) pelan objek.

(b) dongakan objek dari arah X

(c) dongakan objek dari arah Y

141
 Penyelesaian:
2 (a) Pelan

E H M P T U 1 cm
E H M P T U

I L Q
3 cm
F G N O S V
D
C
F G N O S V J K R
Y
3 cm

A 6 cm B

X
(b) Dongakan dari Arah X (c) Dongakan dari Arah Y

F G N O S V V U

R Q
J K R

A B B C

142
2 Kaedah alternatif:

(a) Pelan

E H M P T U

F G N O S V

F G N O S V V U

J K R R Q

A B B C

(b) Dongakan dari arah X (c) Dongakan dari arah Y

143
 TP 5
3. Rajah di bawah menunjukkan gabungan kuboid dan prisma tegak terletak pada suatu satah mengufuk.
Sebuah semi silinder dikeluarkan dari kuboid tersebut. ADEFKJ ialah keratan rentas seragam objek.
Sisi-sisi AD dan FEJ adalah tegak. Lukis dengan skala penuh.

4cm

4cm H J
C

2cm

B G L

D
5cm E
Y

A K
F 2cm

(a) pelan objek.

(b) dongakan objek dari arah X.

(c) dongakan objek dari arah Y.

144
 Penyelesaian:
3 (a) Pelan

C I L I

4 cm J

C 4 cm H

2 cm

B G L
D E
5 cm
D J K Y

A F 2 cm K

X
(b) Dongakan dari Arah X (c) Dongakan dari Arah Y

J I J

D E
C D

A F K B A

145
3 Kaedah alternatif:

(a) Pelan

C I L

D J K

I J J

C D D E

B A A F K

(c) Dongakan dari Arah Y (b) Dongakan dari Arah X

146
UJI MINDA 7.2b

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan pelan, dongakan depan dan dongakan sisi bagi gabungan sebuah
kuboid dan prisma tegak. Lakar bentuk tiga dimensi gabungan objek tersebut.

Dongakan sisi Dongakan depan

2cm 5cm
F/E G/H E/H F/G

3cm
C/D J/I D/I C/J

4cm
4cm

3cm
A/L B/K
B/A K/L

45°
H I/L J/K G

1cm 3cm 1cm

E D/A C/B F

Pelan

147
1 Lukisan Alternatif:
H
H G
E
E F

G I
I F J
D
D C
J
C

L
L K
A
K A B
B

TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan pelan, dongakan depan dan dongakan sisi gabungan kuboid, prisma
tegak dan semi silinder. Lakar bentuk tiga dimensi gabungan objek tersebut.

Dongakan sisi Dongakan depan

L K L/K
2cm
I/H J/G I/J
H/G

8cm

10cm 4cm 6cm C/D

C/B/A D/E/F A/F B/E
45° G/F J/E D

10cm

C
H/A I/B 6cm
4cm
Pelan

148
2 Lukisan Alternatif:
K
K
L G
J
H J
L G

I
H
I
F

E
A
F E D
B D

A B C
C

UJI MINDA 7.2c

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan sebuah prisma tegak dengan tapak segi empat sama ABCD terletak
pada suatu satah mengufuk ABNKJGF ialah keratan rentas seragam prisma tersebut.

E M
H

F 1cm G N
6cm

I L
5cm
D C

2cm 5cm Y
J K
1cm
A 5cm B

149
 (a) Lukiskan dengan skala penuh

(i) pelan prisma tersebut.

(ii) dongakan pada satah mencancang selari dengan AB dari arah X.

(iii) dongakan pada satah mencancang selari dengan BC dari arah Y.

(b) Prisma tegak ini merupakan hasil daripada sebuah kuboid dengan ukuran 5 cm × 5 cm × 6 cm.
Sebuah prisma tegak lain GJKNMLIH telah dikeluarkan daripada kuboid. Hitung
(i) isi padu prisma yang dikeluarkan.

(ii) nisbah isi padu prisma GJKNMLIH dengan isi padu prisma yang tinggal.

Penyelesaian:
1 (a) (i) Pelan

E H L M 1 cm
E H M

F N
G
6 cm

I L
5 cm
D C
2 cm Y
5 cm
1 cm J K
F G K N A 5 cm B

150
 (ii) Dongakan dari Arah X (iii) Dongakan dari Arah Y

F G N N M

J K
K L

A B B C
1 Kaedah alternatif:

(i) Pelan
E H L M

F G K N

F G N N M

J K K L

A B B C
(ii) Dongakan dari Arah X (iii) Dongakan dari Arah Y

151
 1
2 (i)  (2  4)  5  5 cm3 ~ bentuk prisma tegak
2
135 cm3

1
(ii) [  (2  4)  5  5 ] : [ 5  5  6 ]
2

1:2

TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan gabungan sebuah prisma tegak dengan tapak berbentuk segi empat tepat
dan sebuah piramid tegak dengan tapak berbentuk segi tiga terletak pada suatu satah mengufuk. Sisi-
sisi AF dan BG adalah tegak.

G
4cm
3cm E

A
D
6cm Y
B
2cm
X C

a) Lukiskan dengan skala penuh

i) pelan gabungan prisma tersebut.

ii) dongakan pada satah mencancang selari dengan AC dari arah X.

iii) dongakan pada satah mencancang selari dengan BD dari arah Y

b) Ukur panjang CD, CG dan DG pada pelan, dongakan X dan dongakan Y

c) Gunakan cara lain untuk menghitung panjang CD, CG dan DG objek asal. Adakah jawapan
anda sama dengan nilai di soalan (b)? Terangkan.
d) Unjuran ortogon manakah yang mempamerkan nilai sebenar ∠AEF, ∠AFE, ∠BCG, ∠BGC,
∠BCD dan ∠BDC?

152
 Penyelesaian:

2 (a) Pelan
F
E D
G
4 cm
3 cm
E
A
D
6 cm

B 2 cm
F G C C
Y
X

(b) Dongakan dari Arah X (c) Dongakan dari Arah Y

F G G

A B C C D

153
2 Kaedah alternatif:
(a) Pelan

E D

F G C

F G G

A B C C D

(b) Dongakan dari Arah X (c) Dongakan dari Arah Y

(b) CD  3.6 cm

CG  4.5 cm

DG  5.0 cm

(c) Kaedah alternatif ~ kira dengan Teorem Pithagoras

CD  2 2  32  3.60 cm

CG  2 2  4 2  4.47 cm

DG  32  4 2  5.00 cm

(d) Dongakan arah dari Y: AEF , AFE

Dongakan arah dari X: BCG , BGC

Pelan: BCD , BDC

154
UJI DIRI

TP 3
1. Rajah di bawah menunjukkan gabungan silinder dan kon yang terletak pada suatu meja mengufuk.
Nyatakan sama ada pernyataan berikut benar atau palsu berkaitan unjuran ortogon gabungan objek
tersebut.

5cm

5cm

4cm
(a) Pelan berbentuk bulatan berdiameter 4 cm dengan satu titik di tengah bulatan tersebut.

(b) Unjuran ortogon dongakan adalah kongruen dari semua arah.

(c) Panjang sisi sendeng kon pada dongakan sisi adalah kurang daripada 5 cm.

(d) Tiada ada permukaan melengkung pada dongakan depan.

Penyelesaian:
(a) Benar

(b) Benar

(c) Palsu

(d) Benar

155
 TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan pelan dan dongakan bagi suatu objek gabungan. Huraikan reka bentuk
asal objek gabungan tersebut.

1cm

4cm

1cm
2cm
3cm
0.5cm
Penyelesaian:

5 cm

5 cm

4 cm

156
MAHIR DIRI

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan sebuah prisma tegak dengan tapak berbentuk segi empat sama ABHG
terletak pada suatu satah mengufuk. ABCD ialah keratan rentas seragam prisma itu.

F 3cm
E
D
C

H
G
A 4cm Y
5cm B

(a) Lukiskan dengan skala penuh

(i) pelan prisma tersebut.
(ii) dongakan prisma dari arah X
(iii) dongakan prisma dari arah Y
(b) Ukur panjang sisi AD dan ∠ADC pada unjuran yang merupakan keratan rentas seragam prisma.

Penyelesaian
1 (a) (i) Pelan

G F E
F 3 cm E

D 4 cm
C

G H

Y
A 5 cm B

X
A D C

157
 (ii) Dongakan dari Arah X (iii) Dongakan dari Arah Y

D C C E

A B B H

1 Kaedah alternatif:

(i) Pelan

G F E

A D C

D C C E

A B B H

(ii) Pandangan Arah X (iii) Pandangan Arah Y

(b) AD  4.5 cm

ADC  116 atau 117

158
 TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan gabungan prisma tegak dan kuboid terletak pada suatu satah
mengufuk. Sisi-sisi AD, FG, BC dan KJ adalah tegak.

3cm J
F 2cm
E
4cm K
I
A B 6cm
Y
C D
4cm

X
(a) Lukis dengan skala penuh

(i) pelan objek.

(ii) dongakan dari arah X

(iii) dongakan dari arah Y

(b) Hitung isi padu, dalam cm3, gabungan pepejal tersebut.

159
 Penyelesaian:
2 (a) (i) Pelan

H J H

3 cm J
G E F 2 cm
E
4 cm I K

A B
6 cm Y

C 4 cm D

A X
B

(ii) Dongakan dari Arah X (iii) Dongakan dari Arah Y

G G H

A B B E
J

D C D K

160
2 Kaedah alternatif:
(i) Pelan

H J

G E

A B

G G H

A B B E J

D C D K

(ii) Dongakan dari Arah X (iii) Dongakan dari Arah Y

(b) Isi padu kuboid  Isi padu prisma

1
462  342
2
36 cm3

161
 TP 5
3. Rajah di bawah menunjukkan pelan gabungan kuboid dan silinder tegak. Jika tinggi kuboid dan
silinder ialah 5cm, hitung isi padu gabungan pepejal dalam cm3.

9cm 7cm

6cm

Penyelesaian:
Isi padu kuboid  Isi padu silinder
22
965   3.52  5
7
462.5 cm3

TP 5
4. Rajah di bawah menunjukkan pelan bagi gabungan suatu kubus dan semi silider. Diberi lilitan pelan
semi silinder ialah 11 cm dan tinggi semi silinder adalah sama dengan panjang sisi kubus. Hitung isi
padu gabungan pepejal tersebut, dalam cm3.

Penyelesaian:
Panjang lengkok Semi Bulatan
22
11   j , j ~ jejari semi bulatan
7
j  3.5 cm
Isi padu Gabungan Pepejal
 Isi padu semi silinder  Isi padu kubus
1 22
   (3.5)2  (7)  7  7  7 , tinggi silinder  panjang kubus  2  jejari
2 7
 477.75 cm3

162
 TP 5
5. Rajah di bawah menunjukkan pelan dan dongakan depan suatu prisma. Hitung isi padu prisma
tersebut dalam cm3.

8cm

3cm

3cm 4cm

6cm
Pelan Dongakan depan

Penyelesaian:

Isi padu Prisma

1
 648
2
 96 cm3

163
MASTERI KENDIRI

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan sebuah prisma tegak dengan tapak segi empat tepat ABCD terletak
pada suatu satah mengufuk, sisi-sisi AF, BK dan JG adalah tegak.

I 6 cm
H
5 cm 1 cm
I
F G

K J
4 cm D C

Y
A B
3 cm

X
(a) Lukis pada skala penuh

(i) pelan prisma tersebut.

(ii) dongakan pada satah mencancang selari dengan AB dari arah X

(iii) dongakan pada satah mencancang selari dengan BC dari arah Y

(b) Objek tersebut perlu diperkukuh agar tapak objek sama dengan bentuk pelan. Berapakah isi
padu objek baru yang perlu ditambah?

(c) Jika kos 1 cm3 objek baru ialah RM2.20, hitung jumlah kos untuk membina keseluruhan
gabungan objek.

164
 Penyelesaian :

1 (a) (i) Pelan

I L H I 6 cm H
5 cm L 1 cm
I
F G
K
J
4 cm D C
Y
A 3 cm B

X
F K G

(ii) Dongakan dari Arah X (iii) Dongakan dari Arah Y

F G G H

K J I
J

A B B C

165
 (a) Kaedah alternatif:
(i) Pelan
I L H

F K G

F G G H

K
J J I

A B B C

(ii) Dongakan dari Arah X (iii) Dongakan dari Arah Y

1 (b) Isi padu objek yang perlu ditambah

 335

 45 cm3

(c) Jumlah kos pembinaan objek baru

 4  6  5  RM2.20

 RM 264.00

166
 TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan pelan, dongakan depan dan dongakan sisi bagi suatu kuboid yang
berlubang. Lubang tersebut berbentuk silinder tegak.

Dongakan sisi Dongakan depan

G/H F/E H/E G/F

5 cm 5 cm

B/A C/D A/D

2 cm 1 cm 2 cm 1 cm B/C
0.5 cm 0.5 cm
45°
E/D F/C

3 cm

H/A 4 cm G/B

Pelan

(a) Lakar bentuk tiga dimensi objek tersebut.

(b) Hitung isi padu objek tersebut.

167
2 (a) Bentuk Tiga Dimensi Bentuk Alternatif:

F 0.5 cm
4 cm 2 cm
E 4 cm F 0.5 cm
E
G 2 cm

H G
H
5 cm
5 cm

C
C
D

D 3 cm
B B
3 cm A
2 cm
2 cm
A 1 cm
1 cm

(b) Isipadu kuboid  3  4  5 cm3

Isipadu silinder    12  5 cm3

Isipadu Pepejal

 Isipadu kuboid  Isipadu silinder

 3  4  5    12  5

2
 44 cm3
7

168
BAB LOKUS DALAM DUA DIMENSI
8

169
UJI MINDA 8.1a

TP 2
1. Terang dan lakarkan lokus bagi titik C pada setiap objek dalam rajah berikut.
(a) Sebiji bola berpusat C yang berguling (b) Titik C pada bandul yang berayun.
sepanjang suatu satah condong.

(c) Titik C pada permainan yo-yo yang (d) Titik C pada kasut seorang kanak-kanak
sedang bergerak. yang sedang bermain papan gelongsor di
taman permainan.

C C

Penyelesaian :
(a) Garis yang selari dengan satah condong. (b) Lengkung
(c) Garis lurus mencancang (d) Garis lurus yang selari dengan dengan
papan gelongsor

TP 2
2. Nyata dan lakarkan lokus bagi satu titik pada;
(a) sebiji kelapa yang jatuh dari pokok.
(b) sebuah kereta yang sedang bergerak di atas sebatang jalan raya yang lurus.
(c) seekor katak yang sedang melompat.
Penyelesaian :
(a) Garis lurus mencancang
(b) Garis lurus mengufuk
(c) Lengkung

170
UJI MINDA 8.1b

TP 3
1. Lakarkan lokus tiga dimensi apabila bentuk dua dimensi yang dilorekkan, diputarkan 360°
mengelilingi tiang ST.
(a) (b)
T T

S S

(c) (d)
T T

S S

Penyelesaian :

(a) (b)
T T

S S

(c) (d)
T T

S S

171
UJI MINDA 8.2a

TP 3
1. Rajah di bawah menunjukkan garis lurus PQ yang berjarak 5 cm.

P Q
5 cm
(a) X ialah satu titik yang sentiasa berjarak 3 cm dari titik P. Huraikan selengkapnya lokus bagi
titik X.
(b) Y ialah satu titik yang sentiasa berjarak 4 cm dari titik Q. Huraikan selengkapnya lokus bagi
titik Y.
Penyelesaian:
(a) Lokus X ialah satu bulatan berpusat di P dan berjejari 3 cm.
(b) Lokus Y ialah satu bulatan berpusat di Q dan berjejari 4 cm.

TP 3
2. Rajah di bawah menunjukkan segi empat sama ABCD yang dilukis pada grid segi empat sama
bersisi 1 unit. P, Q, R, S dan T ialah lima titik yang bergerak di dalam segi empat sama ABCD.
E
A B

H F

D C
G
Dengan menggunakan huruf di dalam rajah di atas, nyatakan lokus bagi titik
(a) P yang bergerak dengan keadaan jaraknya sentiasa sama dari titik A dan titik D.
(b) Q yang bergerak dengan keadaan jaraknya sentiasa sama titik B dan titik D.
(c) R yang bergerak dengan keadaan jaraknya sentiasa 4 unit dari garis lurus BC.
(d) S yang bergerak dengan keadaan jaraknya sentiasa sama dari garis lurus AB dan BC.
(e) T yang bergerak dengan keadaan jaraknya sentiasa 4 unit dari garis lurus EG.
Penyelesaian:
(a) HF
(b) AC
(c) EG
(d) BD
(e) AD dan BC

172
 TP 4
3. Rajah di bawah menunjukkan garis lurus CD yang berjarak 6 cm.

C D
6 cm
T ialah satu titik yang sentiasa berjarak 1.5 cm dari garis lurus CD.
(a) Lukis lokus bagi titik T.
(b) Huraikan selengkapnya lokus bagi titik T.
Penyelesaian:
(a)

1.5 cm
C D Lokus T
1.5 cm

(b) Lokus bagi T ialah sepasang garis lurus berjarak 6 cm yang selari dengan garis lurus CD
dengan jarak serenjangnya ialah 1.5 cm

TP 3
4. Bina lokus bagi titik Y bagi situasi yang diberikan
(a) Sentiasa berjarak sama (b) YC = YD (c) ∠ PQY = ∠ RQY
dari garis lurus PQ dan
PR.
Q C P R

R
D Q

Penyelesaian:
(a) (b) C (c)
Q P R
Lokus Y

R
Lokus Y D Q
Lokus Y

173
5. Rajah di bawah menunjukkan trek larian. Seorang olahragawan berlatih dengan keadaan beliau TP 4
sentiasa lari selang dua lorong dari lorong 4 trek tersebut.

Lukiskan lokus larian olahragawan tersebut.

Penyelesaian:

Lorong 7

Lorong 4

Lorong 1

174
UJI MINDA 8.2b

TP 4
1. Dalam rajah dibawah, segi empat ABCD mewakili sebahagian daripada satu kawasan tasik. ABCD
dilukis pada grid segi empat sama bersisi 1 unit. Titik V dan titik W mewakili perjalanan bot V dan
bot W.
A B

D C

Pada rajah, lukiskan

(a) lokus bagi bot V yang sentiasa bergerak 5 unit dari titik D.
(b) lokus bagi bot W yang berjarak 3 unit dari garis BC.
(c) Seterusnya, tandakan persilangan laluan bot V dan bot W dengan simbol 
Penyelesaian:

A B

Lokus W

Lokus V

D C

175
 TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan satah Cartes yang ditandakan dengan empat titik E, F, G dan H. Faruk
berada pada jarak yang sama dari paksi-x dan paksi-y. Kedudukan Faruk juga kurang daripada 5
unit dari pusat O. Antara titik E, F, G dan H, yang manakah merupakan kedudukan Faruk?

6 F
E

4
G

x
O 2 4 H
Penyelesaian:
Titik G

TP 4
3. Rajah di bawah menunjukkan satah Cartes. Titik F bergerak dengan keadaan jarak tegaknya
sentiasa 3 unit dari paksi-x manakala titik G bergerak dengan keadaan jaraknya sentiasa 4 unit dari
asalan. Tandakan semua titik persilangan antara lokus F dan lokus G dengan simbol ⊗.

4
3
2
1

O x
1 2 3 4

176
 Penyelesaian:

y
Lokus F
4
3
2
Lokus G
1

O x
1 2 3 4

UJI MINDA 8.2c

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan segi empat sama PQRS dengan sisi 6 cm. Dua semi bulatan berpusat
di M dan N dilukis di dalam segi empat sama PQRS. Diberi M dan N ialah titik tengah PS dan QR.
Pada rajah, lorekkan rantau yang memenuhi pergerakan lokus-lokus berikut.

P Q

M N
O

S 6 cm R

(a) Lokus bagi titik X yang sentiasa bergerak dengan keadaan XM 3 cm dan lebih daripada 3
cm dari garis SR.
(b) Lokus bagi titik Y yang sentiasa bergerak dengan keadaan YM 3cm dan YN 3cm
(c) Huraikan persilangan antara lokus X dengan lokus Y.

177
 Penyelesaian:
(a)(b)
P Q

Lokus Y
Lokus x

M N
O
Lokus Y

S 6 cm R
(c) Persilangan antara lokus X dan lokus Y ialah lengkok OP

TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan kawasan berpagar bagi suatu padang rumput berbentuk segi empat
tepat PQRS dengan ukuran 6 m × 8 m. Seekor kambing diikat pada titik Q dengan seutas tali yang
panjangnya 7 meter.

Lorekkan rantau yang boleh dicapai oleh kambing itu.

Penyelesaian:

P 6m Q

7m

8m

S R

178
 TP 5
3. Khalid melukis pelan untuk permainan mencari kotak harta karun pada grid segi empat sama
dengan skala 1 cm kepada 1 meter.

Jalan Bahagia
P

Pada rajah di atas, lukis

(a) kawasan kotak harta karun jika berjarak 3 m dari tiang bendera P.
(b) kawasan kotak harta karun jika berjarak 5 m dari Jalan Bahagia.
Seterusnya, tandakan kedudukan yang mungkin bagi kotak harta karun dengan simbol ⊗.
Penyelesaian:

(b)
(a)
Jalan Bahagia

179
UJI DIRI

TP 4
1. Rajah di bawah menunjukkan segi tiga sama sisi ABC. S ialah satu titik di atas garis AB. Titik X dan
titik Y ialah dua titik yang bergerak dalam rajah tersebut.
Pada rajah,

S
A B

(a) lukis lokus bagi titik X dengan keadaan AX = AS.

(b) lukis lokus bagi titik Y dengan keadaan Y adalah sama jarak dari AC dan BC.
(c) Seterusnya, tandakan dengan simbol  semua persilangan bagi lokus X dan lokus Y itu.
Penyelesaian:
(a), (b), (c)
S
A B

Lokus X Lokus Y

180
 TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan pentagon sekata MNPQR. Titik X dan titik Y ialah dua titik yang
bergerak di dalam pentagon tersebut.
M

R N

Q P

Pada rajah di atas,

(a) lukis lokus bagi titik X dengan keadaan RX = XN.
(b) lukis lokus bagi titik Y dengan keadaan RY = RQ.
(c) tandakan dengan simbol  semua titik persilangan bagi lokus X dan lokus Y.
Penyelesaian:
(a),(b),(c)

R N

Lokus X Lokus Y

Q P

181
 TP 4
3. Rajah di bawah menunjukkan kawasan hutan yang berbentuk segi tiga PQR. Titik X dan titik Y ialah
dua lokus yang menghuraikan kedudukan sebuah helikopter yang terhempas.

Q P

Pada rajah di atas

(a) lukis lokus bagi titik X dengan keadaan jaraknya sentiasa sama dari garis QR dan QP.
(b) lukis lokus bagi titik Y dengan keadaan YP = PR.
(c) Seterusnya, tandakan dengan simbol  bagi kedudukan yang mungkin bagi helikopter
tersebut.
Penyelesaian:
(a),(b),(c)

R
Lokus Y

Lokus X
Q P

182
MAHIR DIRI

TP 4
1. Rajah dibawah dilukis pada grid segi empat sama bersisi 1 unit. Titik X, titik Y dan titik Z ialah tiga
titik yang bergerak di dalam segi empat sama itu.
Q
P R

A B S

D C T

(a) X ialah titik yang bergerak dengan keadaan jaraknya adalah sentiasa sama dari titik Q dan titik
C. Dengan menggunakan huruf dalam rajah, nyatakan lokus bagi titik X.
(b) Pada rajah di atas,
(i) lukis lokus bagi titik Y yang bergerak dengan keadaan jaraknya adalah sentiasa sama
dari garis lurus PD dan DT.
(ii) lukis lokus bagi titik Z yang bergerak dengan keadaan titik itu sentiasa berjarak 5 unit
dari titik S.
(c) Tandakan dengan simbol  kedudukan bagi semua persilangan bagi lokus Y dan lokus Z.
Penyelesaian:
(a) ABS
(b) (i),(ii), Q
(c) P R

Lokus Y

A B S

Lokus Z

D C T

183
 TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan rombus MNOP. Titik X dan titik Y ialah dua titik yang bergerak
dalam rombus tersebut.

M N

P O

Pada rajah di atas,

(a) lukis lokus bagi titik X yang bergerak dengan keadaan jaraknya sentiasa sama dari garis PM
dan garis PO.
(b) lukis lokus bagi titik Y yang bergerak dengan keadaan YP = PO.
(c) Tandakan dengan simbol  kedudukan bagi semua persilangan bagi lokus X dan lokus Y.
Penyelesaian:
(a),(b),(c)

M N

Lokus X
Lokus Y
P O

184
MASTERI KENDIRI

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan dua semi bulatan, PKLT dan QNMS berpusat di R, dengan diameter
masing-masing 8 cm dan 4 cm. KNR dan RML ialah lengkok bulatan berpusat di P dan T masing-
masing.

K L
VI

N M
I III V
II IV
P Q R S T

Berdasarkan rajah di atas, nyatakan

(a) titik yang berjarak 2 cm dari R dan 4 cm dari P.
(b) titik yang berjarak lebih daripada 2 cm dari R dan 4 cm dari T.
(c) kedudukan bagi titik X yang bergerak dalam rajah dengan keadaan kurang daripada 4 cm dari
P dan lebih daripada 2 cm dari R.
(d) kedudukan bagi titik Y yang bergerak dalam rajah dengan keadaan YR < 2 cm dan YP < 4 cm
(e) kedudukan bagi titik Z yang bergerak dalam rajah dengan keadaan ZT > 4 cm, ZP > 4 cm dan
ZR > 2 cm.
Penyelesaian:
(a) N
(b) L
(c) I
(d) II
(e) IV

185
 TP 5
2. Dalam rajah di bawah, SLMQ, PKLR, QNKS dan RMNP ialah lengkok bulatan berjejari 4 cm dan
berpusat di P, Q, R dan S masing-masing.

S R

I II
L

K III M

IV N V

P Q

Berdasarkan rajah di atas, nyatakan

(a) kedudukan bagi titik X yang bergerak dalam rajah dengan keadaan XS < 4 cm, XP < 4 cm dan
XQ > 4 cm.
(b) kedudukan bagi titik Y yang bergerak dalam rajah dengan keadaan YR > YP.
(c) kedudukan bagi titik Z yang bergerak dalam rajah dengan keadaan ZP < 4 cm, ZQ < 4 cm, ZR
< 4 cm dan ZS < 4 cm.
Penyelesaian:
(a) I
(b) IV
(c) III

186
 TP 5
3. Rajah di bawah menunjukkan segi empat sama PQRS dengan sisi 4 cm dan suatu bulatan berpusat
di O dengan jejari 1 cm. Titik X dan titik Y ialah dua titik yang sentiasa bergerak di dalam segi
empat sama PQRS.

P Q

A B

D C

S R
4 cm

Huraikan pergerakan yang mungkin bagi lokus titik X dan titik Y bagi titik persilangan berikut.
(a) B dan D.
(b) A dan C
Penyelesaian:
(a) Lokus X – sentiasa bergerak 1 cm dari O.
Lokus Y – sama jarak dari P dan R.
(b) Lokus X – sentiasa bergerak 1 cm dari O.
Lokus Y – sama jarak dari Q dan S.

187
BAB GARIS LURUS
9

188
UJI MINDA 9.1a

TP 2
1. Tentukan kecerunan dan pintasan – y bagi garis lurus yang berikut.
(a) y = 3x + 5 (b) y = 2x – 7 (c) y = –x + 4
(d) 2y = 8x + 6 (e) 3y = –x + 18 (f) –4y = –2x + 5
Penyelesaian:
(a) Kecerunan (m) = 3 (b) Kecerunan (m) = 2 (c) Kecerunan (m) = –1
Pintasan – y = 5 Pintasan – y = –7 Pintasan – y = 4
(d) Kecerunan (m) = 4 (e) 1 (f) 1
Kecerunan (m) =  Kecerunan (m) =
Pintasan – y = 3 3 2
Pintasan – y = 6 5
Pintasan – y = 
4

TP 2
2. Nyatakan nilai k dan nilai h bagi setiap graf garis lurus yang diberi.
(a) (b) y
y
x=k x=h

4 y=k

x
O
x –3 O 4
–2 y=h
Penyelesaian:
(a) Diberi y  k , (b) Diberi x  k ,
y4 x  3
k  4  k  3

Diberi y  h, Diberi x  h,
y  2 x4
 h  2 h  4

189
UJI MINDA 9.1b

TP 3
1. x y
Tuliskan persamaan garis lurus berikut dalam bentuk   1 dan y  mx  c.
a b
(a) 3x – 4y = 24 (b) 7x + 2y = 28
(c) 5x – 3y = 15 (d) –2x + 3y = 9
Penyelesaian :
(a) x y (b) x y
 1  1
a b a b
3 x  4 y  24 7 x  2 y  28
3 x 4 y 24 7 x 2 y 28
– =  =
24 24 24 28 28 28
x y x y
  1   1
8 6 4 14

y  mx  c y  mx c
 4 y  3 x  24 7 x + 2 y = 28
3 24 2 y  7 x  28
y x
4 4 7 28
y x
3 2 2
y  x6
4 7
y  x  14
2
(c) x y (d) x y
 1  1
a b a b
5 x  3 y  15  2x  3y  9
5 x 3 y 15  2x 3y 9
– =  =
15 15 15 9 9 9
x y 2x y
  1   1
3 5 9 3

y  mx  c y  mx  c
5 x – 3 y = 15  2x  3y  9
- 3 y  5 x  15 3y  2x  9
5 15 2 9
y x y x
3 3 3 3
5 2
y  x5 y  x 3
3 3

190
 TP 3
2. Tuliskan persamaan garis lurus berikut dalam bentuk ax + by = c dan y = mx + c
(a) x y (b) x y
 1   1
4 3 3 6
(c) 3x y (d) 2x y
 1  1
2 6 3 4
Penyelesaian :
(a) ax  by  c (b) ax  by  c
x y x y
 1   1
4 3 3 6
3x 4 y 2x y
 1   1
12 12 6 6
3x  4 y  2 x  y  1  ( 6)
1
12  2 x  y  6
3 x  4 y  1  (12)
 3 x  4 y  12
y  mx  c
 2x  y  6
y  mx  c  y  2x  6
3 x  4 y  12
4 y  3 x  12
 3 x 12
y 
4 4
3
y   x3
4
(c) ax  by  c (d) ax  by  c
3x y 2x y
 1  1
2 6 3 4
 3x  y 8x 3 y
 1
 2  (3)  6  1 12 12
 
8x  3 y
9x y 1
 1 12
6 6  8 x  3 y  12
9x  y
1 y  mx  c
6
9 x  y  1  ( 6) 8 x  3 y  12
 9x  y  6  3 y  8 x  12
y  mx  c  8 x 12
y 
9x  y  6 3 3
8
 y  9 x  6 y  x4
3

191
3. x y TP 3
Tuliskan persamaan garis lurus berikut dalam bentuk ax  by  c dan  1
a b
(a) y = 2x +6 (b) y = 3x – 12
(c) y = –x + 5 (d) y = –2x – 4
Penyelesaian :
(a) ax  by  c (b) ax  by  c
y  2x  6 y  3x  12
 3x  y  12
 2 x  y  6

x y
x y  1
 1 a b
a b 3x  y  12
 2x  y  6
3 x y 12
 2x y 6  
  12 12 12
6 6 6 x y
  1
x y 4 12
  1
3 6

(c) ax  by  c (d) ax  by  c
y  x  5 y  2 x  4
x y  5  2 x  y  4

x y x y
 1  1
a b a b
x y 5 2 x  y  4
x y 5 2x y 4
   
5 5 5 4 4 4
x y x y
  1   1
5 5 2 4

192
UJI MINDA 9.1c

TP 3
1. Tentukan sama ada titik berikut terletak pada garis lurus y = 2x + 16
(a) M(– 4, 3) (b) N(1, 18)
(c) P(–8, 0) (d) Q(–5, 8)
Penyelesaian :
(a) y = 2x + 16 apabila x = -4 , y = 3 (b) y = 2x + 16 apabila x = 1 , y = 18

Gantikan koordinat M dalam Gantikan koordinat N dalam

persamaan persamaan

(3)  2(-4) 16 (18)  2(1)  16

38 18  18
LHS  RHS LHS  RHS
 T idak  Ya
(c) y = 2x + 16 apabila x = -8 , y = 0 (d) y = 2x + 16 apabila x = -5 , y = 8

Gantikan koordinat P dalam Gantikan koordinat Q dalam

persamaan persamaan

(0)  2(-8) 16 (8)  2(-5) 16

00 86
LHS  RHS LHS  RHS
 Ya  T idak

TP 3
2. Tentukan sama ada titik berikut terletak pada garis lurus 2x + 3y = 12.
(a) M(0, 4) (b) N(3, –2)
(c) P(15, –6) (d) Q(–4, 8)
Penyelesaian :
(a) 2x + 3y = 12 apabila x = 0 , y = 4 (b) 2x + 3y = 12 apabila x = 3 , y = –2

Gantikan koordinat M dalam Gantikan koordinat N dalam

persamaan persamaan

2(0)  3(4)  12 2(3)  3(2)  12

12  12 0  12
LHS  RHS LHS  RHS
 Ya  T idak

193
 (c) 2x + 3y = 12 apabila x = 15 , y = –6 (d) 2x + 3y = 12 apabila x = –4 , y = 8
Gantikan koordinat P dalam Gantikan koordinat Q dalam
Persamaan persamaan

2(15)  3(6)  12 2(4)  3(8)  12

12  12 16  12
LHS  RHS LHS  RHS
 Ya  T idak
TP 3
3. x y
Tentukan sama ada titik berikut terletak pada garis lurus   1
2 3
(a) M(2, 0) (b) N(–2, 12)
(c) P(4, –3) (d) Q(0, 6)
Penyelesaian :
(a) x y (b) x y
  1 apabila x = 2 , y = 0   1 apabila x = –2 , y = 12
2 3 2 3

Gantikan koordinat M dalam Gantikan koordinat N dalam

persamaan persamaan

( 2 ) ( 0) ( 2) (12)
 1  1
2 3 2 3
11 3 1
LHS  RHS LHS  RHS
 Ya  T idak
(c) x y (d) x y
  1 apabila x = 4 , y = –3   1 apabila x = 0 , y = 6
2 3 2 3
Gantikan koordinat P dalam Gantikan koordinat Q dalam
persamaan persamaan

( 2 ) ( 0) ( 0) ( 6)
 1  1
2 3 2 3
11 2 1
LHS  RHS LHS  RHS
 Ya  T idak

194
 TP 3
4. Rajah di bawah menunjukkan dua garis lurus, y = x + 2 dan 2x + 3y = 6. Diberi bahawa O adalah
asalan. Tentukan nilai

2x + 3y = 6 y
y=x+2

( 0, h )

x
k O n

(a) h (b) k (c) n

Penyelesaian :
(a) y=x+2 (b) y=x+2 (c) 2x + 3y = 6.
Gantikan koordinat (0,h) Gantikan koordinat (k,0) Gantikan koordinat (n,0)
dalam persamaan dalam persamaan dalam persamaan

x  0, y  h x  k, y  0 x  n, y  0
(h)  (0)  2 (0)  (k )  2 2(n)  3(0)  6
h  2 k20 2n  6
 k  2
6
n
2
n  3

195
UJI MINDA 9.1d

TP 3
1. Tentukan sama ada pasangan garis lurus berikut adalah selari
(a) 3y = –6x + 3 dan y + 2x = 14 (b) 2x + 3y = 3 dan 2x + 6y = 12
(c) y = 2x + 1 dan 8x – 4y = 5 (d) y = –3x + 4 dan 9x + 2y = 12
Penyelesaian:
(a) Jadikan; 3 y  6 x  3 garis AB (b) Jadikan; 2 x  3 y  3 garis AB
Jadikan; y  2 x  14 garis CD Jadikan; 2 x  6 y  12 garis CD
Jika m AB  mCD Jika m AB  mCD
Maka AB // CD Maka AB // CD
3 y  6 x  3 2x  3y  3
 6x 3 3 y  2 x  3
y 
3 3 2x 2
y  2 x  1  m AB  2 y  1  m AB 
3 3
y  2 x  14 x  6 y  12
y  2 x  14  mCD  2 6 y   x  12
m AB  mCD  2  x 12
 y 
6 6
Garis lurus AB adalah selari dengan
x 1
CD y    2  mCD  
6 6
m AB  mCD

Garis lurus AB adalah tidak selari dengan CD
(c) Jadikan; y  2 x  1 garis AB (d) Jadikan; y  -3x  4 garis AB
Jadikan; 8 x  4 y  5 garis CD Jadikan; 9 x  2 y  12 garis CD
Jika m AB  mCD Jika m AB  mCD
Maka AB // CD Maka AB // CD
y  2 x  1  m AB  2 y  3 x  4  m AB  3
8x  4 y  5 9 x  2 y  12
 4 y  8 x  5 2 y  9 x  12
 8x 5  9 x 12
y  y 
4 4 2 2
5 9 5 9
y  2 x   mCD  2 y x  mCD   x
4 2 4 2
m AB  mCD  2 m AB  mCD
 
Garis lurus AB adalah selari dengan Garis lurus AB adalah tidak selari dengan CD
CD

196
 TP 3
2. Tentukan nilai k bagi setiap pasangan garis selari berikut.
(a) y = –3x + 4 dan y + kx = 14 (b) kx + 2y = 7 dan 6x + 2y = 15
(c) 8y = 5x + 1 dan kx – 3y = 8 (d) 3x + ky = 4 dan 2x + y = 3
Penyelesaian:
(a) Jadikan; y  3 x  4 garis AB (b) Jadikan; kx  2 y  7 garis AB
Jadikan; y  kx  14 garis CD Jadikan; 6 x  2 y  15 garis CD
y  3 x  4  m AB  3 kx  2 y  7
y  kx  14 2 y   kx  7
y   kx  14  mCD   k k 7 k
y x  m AB  
Jika AB // CD 2 2 2
6 x  2 y  15
Maka m AB  mCD
2 y  6 x  15
 3  k
 6 x 15
k  3 y 
2 2
15
y  3 x   mCD  3
2
Jika AB // CD
Maka m AB  mCD
k
  3
2
 k  6
k  6
(c) Jadikan; 8 y  5 x  1 garis AB (d) Jadikan; 3 x  ky  4 garis AB
Jadikan; kx  3 y  8 garis CD Jadikan; 2 x  y  3 garis CD
8 y  5x  1 3 x  ky  4
5
y  x
1
 m AB 
5 ky  3 x  4
8 8 8 3 4 3
kx  3 y  8 y x  m AB  
k k k
 3 y   kx  8 2x  y  3
y
k
x
8
 mCD 
k y  2 x  3  mCD  2
3 3 3 Jika AB // CD
Jika AB // CD
Maka m AB  mCD
Maka m AB  mCD
3
5 k   2
 k
8 3
 2k  3
8k  15
3
15 k 
k  2
8

197
 TP 3
3. Rajah di bawah menunjukkan suatu segi empat selari PQRS. Diberi bahawa garis lurus PQ adalah
selari dengan SR dan garis lurus PS adalah selari dengan QR. Diberi O ialah asalan. Hitung nilai h
dan nilai k.

y
R

S 2y = 5x – 4

hx + y = 10
Q

P 6y = kx + 12
x
O

Penyelesaian:
PS // QR SR // PQ
mPS  mQR mSR  mPQ
hx  y  10 1 1
y x6m
y  hx  10  mPS   h 2 2
2 y  5x  4 6 y  kx  12
5 5 kx 12
y  x  2  mQR  y 
2 2 6 6
5 k k
h y  x2m
2 6 6
5 1 k
h  
2 2 6
2k  6
k  3

198
UJI MINDA 9.1e

TP 3
1. Tentukan persamaan garis lurus yang mempunyai kecerunan dan melalui titik P yang diberi.
(a) Kecerunan = 2, P(3, 7) (b) Kecerunan = –3, P(– 6, 4)
(c) 2 (d) 1
Kecerunan = , P(12, 5) Kecerunan =  , P(4, – 6)
3 2
Penyelesaian:
(a) m  2, x  3, y  7 (b) m  3, x  6, y  4
Persamaan garis lurus  y  mx  c Persamaan garis lurus  y  mx  c
7  2(3)  c (4)  3(6)  c
7  6c 4  18  c
c 1 c  14
 y  2x  1  y  -3x - 14

(c) 2 (d) 1
m , x  12, y  5 m   , x  4, y  6
3 2
Persamaan garis lurus  y  mx  c Persamaan garis lurus  y  mx  c
2 1
5  (12)  c  6   (4)  c
3 2
5 8c  6  2  c
c  3 c  4
2 1
y  x -3 y   x4
3 2

UJI MINDA 9.1f

TP 3
1. Tentukan persamaan garis lurus yang melalui pasangan titik yang diberi.
(a) K(0, 2), L(6, 0) (b) R(–2, 0), S(0, 8)
(c) T(3, –1), U(5, 7) (d) G(– 4, –2), H(8, 6)
(e) M(–1, 3), N(1, 5) (f) P(–5, 3), Q(4, – 6)

199
Penyelesaian:
(a) Gantikan koordinat K dan L dalam (b) Gantikan koordinat R dan S dalam
persamaan persamaan
y2 x0 y  0 x  (2)
 
02 60 8  0 0  (2)
y2 x0 y0 x2
 
2 6 8 2
6 y  2 x  12 2 y  8 x  16
 2 x 12
y  8 x 16
6 6 y 
2 2
1
y  x2  y  4x  8
3
(c) Gantikan koordinat T dan U dalam (d) Gantikan koordinat G dan H dalam
persamaan persamaan
y  (1) x  (3) y  (2) x  (4)
 
(7)  (1) (5)  (3) (6)  (2) (8)  (4)
y 1 x  3 y2 x4
 
8 2 8 12
2 y  2  8 x  24 12 y  24  8 x  32
2 y  8 x  24  2 12 y  8 x  32  24
2 y  8 x  26 12 y  8 x  8
8x 8
y
8 x 26
 y 
2 2 12 12
 y  4 x  13 2 2
y  x
3 3
(e) Gantikan koordinat M dan N dalam (f) Gantikan koordinat P dan Q dalam
persamaan persamaan

y  (3) x  ( 1) y  (3) x  (5)

 
(5)  (3) (1)  ( 1) (6)  (3) (4)  (5)
y  3 x 1 y 3 x5
 
2 2 9 9
2 y  6  2x  2 9 y  27  9 x  45
2 y  2x  2  6 9 y  9 x  45  27
2 y  2x  8 9 y  9 x  18
2x 8  9 x 18
y  y 
2 2 9 9
y  x4
 y  x  2

200
UJI MINDA 9.1g

TP 3
1. Tentukan persamaan garis lurus yang selari dengan garis lurus yang diberi dan melalui titik P.
(a) y = 3x + 9, P(2,7) (b) y = –2x + 7, P(–3,4)
(c) 3x + 2y =4, P(2,6) (d) x y
  1, P(12,9)
2 3
Penyelesaian:
(a) y  3x  9 (b) y  2 x  7
m3 m  2
7  3(2)  c 4  -2(-3 )  c
76c 46c
c 1 c  2
 y  3x  1  y  2 x  2
(c) 3x  2 y  4 (d) x y
 1
2 y  3 x  4 2 3
3 3 x  y 
y x2m  2  (3)   3  (2)  1
2 2    
3 3x  2 y  6
6   (2)  c
2 2 y  3 x  6
6  3  c  3x 6
c9 y 
2 2
3 3 3
y  x9 y   x3m  
2 2 2
3
9   ( 12)  c
2
9  18  c
c  9
3
y  x9
2

201
 TP 4
2. Rajah di bawah menunjukkan garis lurus PQ. Diberi bahawa persamaan garis lurus PQ ialah
1
y= x + 2 dan O ialah asalan. Tentukan persamaan garis lurus yang selari dengan PQ dan melalui
3
titik
y
A(2, 4) Q
4

2
P

x
O 2 4
–2 B(4, –2 )
(a) A(2, 4)
(b) B(4, –2)
(c) Asalan

Penyelesaian:
(a) 1 1
y x2m
3 3
1
4  ( 2)  c
3
10
c
3
1 10
y  x
3 3
(b) 1 1
y  x2m
3 3
1
 2  ( 4)  c
3
10
c
3
1 10
y  x
3 3
(c) 1 1
y x2m
3 3
1
0  (0)  c
3
c0
1
y  x
3

202
UJI MINDA 9.1h

TP 3
1. Tentukan titik persilangan bagi pasangan garis lurus berikut dengan kaedah penggantian.
(a) x = 3, 2x + y = 10 (b) y = 4, 3x – 2y = 7
(c) x + y = 5, 2x – y = 4 (d) 2x + y = 3, 3x – 2y = 8
Penyelesaian :
(a) Gantikan nilai x dalam persamaan (b) Gantikan nilai y dalam persamaan
2(3)  y  10 3x  2 y  7
6  y  10 3x  2(4)  7
y4 3x  8  7
Titik persilangan (3,4) 3x  15
x5
Titik persilangan (5,4)
(c) x  y  5  persamaan1 (d) 2 x  y  3  persamaan1
2 x  y  4  persamaan 2 3 x  2 y  8  persamaan 2
Jadikan y  0 Jadikan y bagi persamaan1 sebagai subjek;
x y 5 y  3  2x

2x  y  4 Gantikan nilai y dalam persamaan 2
3x  9 3 x  2(3  2 x)  8
x3 3x  6  4 x  8
Gantikan nilai x dalam persamaan1 @ 2 7x  6  8
x y 5 7 x  14
(3)  y  5 x2
y2 Gantikan nilai x dalam persamaan1 @ 2
Titik persilangan (3,2) 2(2)  y  3
4 y 3
y  1
Titik persilangan (2, –1)

TP 3
2. Tentukan titik persilangan bagi pasangan garis lurus berikut dengan kaedah penghapusan.

(a) x + y = 1, 2x + y = –1 (b) x – y = –4, 3x + y = 4

(c) x – y = –5, 2x + 3y = –10 (d) 2x – 3y = 5, 3x + 2y = 14

203
 Penyelesaian :
(a) x+y=1 (b) x – y = –4
(–) 2x + y = –1 (+) 3x + y = 4
–x = 2 4x = 0
x = –2 x=0
Gantikan x = –2 dalam persamaan Gantikan x = 0 dalam persamaan
–2 + y = 1 0 – y = –4
y=3 y=4

Titik persilangan (–2, 3) Titik persilangan (0, 4)

(c) x – y = –5 (d) 2x – 3y = 5
2x + 3y = –10 3x + 2y = 14

2x – 2y = –10 6x – 9y = 15
(–) 2x + 3y = –10 (–) 6x + 4y = 28
–5y = 0 –13y = –13
y=0 y=1
Gantikan y = 0 dalam persamaan Gantikan y = 1 dalam persamaan
x – 0 = –5 2x – 3(1) = 5
x = –5 2x = 8
x=4
Titik persilangan (–5, 0) Titik persilangan (4, 1)

UJI MINDA 9.1i

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan suatu segi empat selari FGHK. Diberi bahawa O ialah asalan dan
titik K berada pada paksi – x. Diberi persamaan garis lurus FG ialah 2y = x + 20. Tentukan
y
G
F

H(8, 2 )
x
O K

(a) kecerunan garis lurus FG.

(b) Pintasan – y garis lurus HK.
(c) persamaan garis lurus HK.

204
Penyelesaian:
(a) 2 y  x  20
1
y x  10
2
1
m 
2
(b) Jika KH //FG
Maka mKH  mFG
1
y xc
2
Gantikan nilai koordinat H dalam persamaan
1
2 (8)  c
2
c  2
1
y x2
2
Apabila x  0
1
y (0)  2
2
y  2
 pintasan - y  -2
(c) Jika KH//FG
Maka mKH  mFG
1
y xc
2
Gantikan nilai koordinat H dalam persamaan
1
2  (8)  c
2
c  2
1
y  x2
2

205
2. Dalam rajah di bawah, O ialah asalan dan PQRS ialah satu trapezium dengan PS dan QR adalah TP 5
selari. Garis lurus RS selari dengan paksi – y, dan titik Q dan S berada pada paksi – x.
Tentukan

y
P(–3, 8 )

S
x
Q O

R(5, –10 )

(a) koordinat S.
(b) persamaan garis lurus QR.
(c) pintasan – x garis lurus QR.
Penyelesaian:
(a) koordinat S (5,0)
(b) Jika PS//QR
Maka m PS  mQR
y  mx  c
y 2  y1
m PS 
x2  x1
80
m PS 
35
m PS  1
mQR  1
y  x  c
Gantikan koordinat S dalam persamaan
0  (5)  c
c5
 y  x  5
(c) Persamaangaris lurus QR  y   x  5
Apabila y  0
0  x  5
x5
Pintasa  x  5

206
UJI DIRI

TP 3
1. Diberi bahawa 2x + 5y = 30 ialah persamaan suatu garis lurus. Tentukan
(a) pintasan-x (b) pintasan-y (c) Kecerunan
Penyelesaian:
(a) Apabila y  0 (b) Apabila x  0 (c) 2 x  5 y  30
2 x  5(0)  30 2(0)  5 y  30  5 y  2x  30
2 x  30 5 y  30  2 x 30
y 
x  15 y6 5 5
Pintasan - y  6 2
Pintasan- x  15 y  x6
5
2
m
5

TP 2
2. Nyatakan persamaan garis lurus bagi setiap rajah berikut.
(a) y (b) y

O x

x
–6 O –8

Penyelesaian:
(a) x  6 (b) y  8

TP 4
3. Tentukan persamaan garis lurus yang mempunyai kecerunan 3 dan melalui titik R(– 4, 6)
Penyelesaian:
y  mx  c
Gantikan nilai m dan koordinat R dalam persamaan
(6)  3(4)  c
6  12  c
c  18
 y  3x  18

207
 TP 3
4. Tentukan persamaan garis lurus yang melalui titik P(–1, –2) dan titik Q(3, 14).
Penyelesaian:

y  y1 x  x1

y 2  y1 x 2  x1
Gantikan koordinat P dan koordinat Q dalam persamaan
y  (2) x  (1)

(14)  (2) (3)  (1)
y  2 x 1

16 4
4 y  8  16x  16
4 y  16x  16  8
4 y  16x  8
16x 8
y 
4 4
 y  4x  2

TP 5
5. Tentukan persamaan garis lurus yang melalui titik M(–3, 5) dan selari dengan garis lurus
6x + 2y = 18.
Penyelesaian:
6 x  2 y  18
2 y  6 x  18
 6 x 18
y 
2 2
y  3x  9  m  3
Persamaangaris lurus  y  mx  c
Gantikan nilai m dan koordinat M dalam persamaan
y  3x  c
(5)  3(3)  c
5  9c
c  4
1
y  x4
3

208
6. Tentukan titik persilangan bagi garis lurus y = –8 dan garis lurus y = – 4x + 12.
TP 4
Penyelesaian:
Gantikan y = –8 dalam persamaan y = – 4x + 12.
y  4 x  12
 8  4 x  12
 4 x  12  8
 4 x  8  12
 4 x  20
x5
Maka, titik persilangan ialah (5, –8)

MAHIR DIRI

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan dua garis lurus yang bersilang pada titik P. Diberi O ialah asalan.
Tentukan koordinat P.
y
2x – y = 5

P
x – 3y = –5

x
O

Penyelesaian:
2 x  y  5  persamaan1 Gantikan nilai x dalam persamaan1
x  3y  5  persamaan 2 2(4)  y  5
Jadikan y (persamaan1) sebagai subjek 8 y 5
y  5  2 x  y  3
Gantikan nilai y dalam persamaan 2 y 3
x  3(5  2 x)  5 Koordinat P (4,3)
x  15  6 x  5
 5 x  20
x4

209
2. Dalam rajah di bawah GH, HK dan KL ialah garis lurus. Titik H berada pada paksi – x. GH selari
dengan KL dan HK selari dengan paksi – y. Diberi bahawa persamaan GH ialah 2x + y = 6.

y TP 5
K

x
O H
L(10, – 4 )
(a) Nyatakan persamaan garis lurus HK =5

(b) Tentukan persamaan garis lurus KL dan seterusnya nyatakan pintasan – x bagi KL.
Penyelesaian:
Apabila x  0;
y  2(0)  6
y6
pintasan  y  6
Apabila y  0;
(0)  2 x  6
2x  6
x3
pintasan  x  3
Koordinat H (3,0)
 Persamaangaris lurus HK , x  3.
2x  y  6 y  2 x  16
y  2 x  6  m  2 Apabila y  0
Jika GH // KL 0  2 x  16
Maka mGH  m KL 2 x  16
y  mx  c x 8
y  2 x  c pintasan  x  8
Gantikan koordinat L dalam persamaan
 4  2(10) c
 4  20  c
c  16
 y  2 x  16

210
 TP 5
3. Rajah di bawah menunjukkan segi empat selari OEFG. Diberi O ialah asalan. Tentukan

E(7, 21 )
y

F
x
O

G(6, –12 )
(a) persamaan garis lurus OG
(b) persamaan garis lurus EF
(c) Pintasan – x bagi garis lurus EF.
Penyelesaian:
(a) y  y1 x  x1

y2  y1 x2  x1
y0 x0

 12  0 6  0
y x

 12 6
6 y  12x
 y  2 x
(b) Jika OG // EF
Maka mOG  mEF
mEF  2
y  mx c
Gantikan nilai m dan koordinatE
( 21)  2(7)  c
21  14  c
c  35
 y  2 x  35
(c) Apabila y  0
(0)  2 x  35
2 x  35
35
x
2
35
pintasan  x 
2

211
 TP 5
4. Rajah di bawah menunjukkan trapezium ABCD dilukis pada satah Cartes. Diberi AB selari dengan
DC. Tentukan

y
D(9, 10 )
A(4, 6 )
C

B(12, 2 )
x
O

(a) persamaan garis lurus AB.

(b) persamaan garis lurus CD
(c) Adakah garis lurus AB dan garis lurus CD akan bersilang? Nyatakan alasan untuk jawapan
anda.
Penyelesaian:
(a) y6 x4

2  6 12  4
y6 x4

4 8
8 y  48  4 x  16
8 y  4 x  64
1
y   x 8
2
(b) Jika AB // CD
Maka m AB  mCD
1
mCD  
2
1
y   xc
2
Gantikan nilai m dan koordinat D dalam persamaan
1
(10)   (9)  c
2
29
c
2
1 29
y  x
2 2
(c) Tidak kerana garis lurus AB dan garis lurus CD adalah selari.

212
MASTERI KENDIRI

TP 5
1. Rajah di bawah menunjukkan segi empat selari yang dilukis pada suatu satah Cartes yang
mewakili kedudukan rumah Kamal, sekolah, klinik dan restoran. Diberi skala ialah 1 unit = 1 km.

Restoren Klinik
(2, 4)

x
(–1, 0) O (5, 0)

Rumah Sekolah
Kamal
(a) Hitung jarak, dalam km, di antara rumah Kamal dengan sekolah.
(b) Tentukan koordinat bagi restoran
(c) Hitung jarak, dalam km, di antara rumah Kamal dengan restoran.
(d) Tentukan persamaan garis lurus yang menghubungkan sekolah dan klinik.
Penyelesaian:
(a) Jarak rumah Kamal ke sekolah = 1 + 5
= 6 km
(b) x1  x2  6
x26
x  4
 Restoran (4,4)
(c) c 2  32  4 2 Restoran
c  25
2

c  25 c
c5 4
 Jarak rumah Kamal dengan restoranialah 5 km. 3 Rumah Kamal
(d) y4 x2

4 3
3 y  12  4 x  8
3 y  4 x  20
3 y  4 x  20

213
 TP 5
2. Rajah di bawah menunjukkan kedudukan pekan P, pekan Q dan pekan R yang dilukis pada suatu
satah Cartes. Diberi skala ialah 1 unit = 2 km.

y Pekan Q
(6, 7)
Pekan P
(–9, 4)

x
O
Pekan R
(–3, –4)
(a) Hitung jarak dalam km, di antara pekan R dengan asalan O.
(b) Tentukan persamaan garis lurus yang menghubungkan pekan P dengan pekan Q.
(c) Hitung jarak terdekat, dalam km, di antara pekan P dengan pekan R.
(d) Encik Mazlan memandu kereta dari pekan R ke pekan Q melalui jarak terdekat dengan purata
laju 50 km j –1. Hitung masa yang diambil, dalam minit oleh Encik Mazlan untuk tiba di
pekan Q.
Penyelesaian:
(a) c 2  32  4 2 O
c  25
2

c  25 c
4
c5
1 unit  2 km Pekan R
 Jarak pekan R dengan asalan O ialah 10 km. 3
(b) Pekan P (-9,4)
Pekan Q (6,7)
y4 x9

3 15
15 y  60  3 x  27
15 y  3 x  87
1 29
y  x
5 5
(c) c 2  8 2  6 2 Pekan P
c  100
2

c  100
c
c  10 8
1 unit  2 km
 Jarak pekan P dengan Pekan R ialah 20 km.
Pekan R
6

214
 (d) c 2  112  9 2
9
c 2  202 Pekan Q
c  14.213
1 unit  2 km 11 c
14.213 unit  28.426 km
Jumlah Jarak
Purata laju 
Jumlah Masa Pekan R
28.426 km
50 kmj-1 
Jumlah Masa
28.426 km
Jumlah Masa 
50 kmj-1
Jumlah Masa  0.568 jam
 Jumlah masa  34.08minit

TP 5
3. Tinggi asal pokok F ialah 9 cm. Tingginya ialah y cm selepas x hari dan dihubungkan oleh 3
3
persamaan y  x  9 . Pokok G mempunyai kadar pertumbuhan yang sama dengan pokok F.
16
Pokok G mencapai tinggi 15 cm selepas 8 hari. Tentukan satu persamaan untuk mewakili tinggi
pokok G. Seterusnya, nyatakan tinggi asal, dalam cm, pokok G.
Penyelesaian:
Pokok F
T inggi asal pokok F  9 cm
3
y x9
16
PokokG mempunyaikadar yang sama dengan pokok F ,
maka kecerunan dua pokok tersebut juga sama.
PokokG
3
y xc
16
Gantikan koordinat (8,15)dalam persamaan
3
(15)  (8)  c
16
3
15   c
2
27
c
2
3 27
y  x 
16 2
 T inggi asal pokokG  13.5 cm

215
 TP 5
4. JK ialah sebatang jalan lurus yang melalui titik tengah di antara bandar E dengan bandar F.

y
J
Bandar F
(3, 3)

x
O
Bandar E
(–7, –1)

K
(a) Persamaan bagi jalan lurus JK ialah y = –2x + k, dengan keadaan k ialah pemalar. Tentukan
nilai k.
(b) Satu jalan lurus yang lain, GH dengan persamaan y = 2x + 17 akan dibina. Satu lampu isyarat
akan dipasang di persimpangan kedua-dua jalan JK dan GH. Tentukan koordinat bagi lampu
isyarat tersebut.
Penyelesaian:
(a) Bandar E (7,1)
Bandar F (3,3)
  7  3 1 3 
T itik tengah E dan F   , 
 2 2 
T itik tengah E dan F   2,1
y  2 x  k
1  2(2)  k
1 4 k
 k  3
(b) GH ; y  2 x  17
JK ; y  2 x  3
2 x  17  2 x  3
2 x  2 x  3  17
4 x  20
x  5
y  2(5)  17
y  10  17
y7
 Koordinat bagi lampu isyarat ialah (5,7).

216