KADET REMAJA SEKOLAH

MODUL
 Modul ini
AKTIVITI KRS
disusun
berdasarkan
Kurikulum KRS
dan
Perlembagaan
KRS
 Modul aktiviti
ini disediakan
mengikut tahap
dan
memudahkan
kepada
pemimpin KRS ,
Para Jurulatih
dan anggota KRS
untuk
melaksanakan
aktiviti harian ,
DISEDIAKAN OLEH
mingguan atau
bulanan. SEKRETARIAT KADET REMAJA SEKOLAH KEBANGSAAN
1
PRAKATA
Assalamualaikum dan salam sejahtera

Semenjak penubuhan KRS pada 20 Jun 1995 Kadet Remaja

Sekolah (KRS) telah bertapak dengan baik dan berkembang
ke seluruh negara. Namun KRS tidak memiliki bahan
rujukannya sendiri yang boleh membantu merancakan lagi
perkembangan KRS. Usaha kecil ini adalah merupakan satu
sumbangan kecil yang bermakna supaya guru-guru
penasihat , pemimpin KRS . jurulatih KRS dan anggota KRS
dapat melaksanakan aktiviti dengan berkesan , menarik
dan mencapai objektif.
Aktiviti KRS bermodul ini memudahkan kepada semua
peringkat pegawai KRS , jurulatih , guru dan anggota kadet
untuk menjalankan aktiviti mengikut keperluan kurikulujm
KRS.
Ya Allah berkatilah usaha kecil ini agar termasuk amal-amal
kebajikan yang engkau redhai dan menyebarkan ilmu yang
bermanfaat.
Wasalam
Penyusun

Panel pembinaan modul

Sekretariat KRS Kebangsaan 2022

2
CARA PENGGUNAAN MODUL
Pilih dari mana-mana tajuk mengikut keperluan dan kumpulan
sasar di sekolah.

Format pelaksanaan aktiviti bermodul adalah seperti berikut.

PERKARA MASA CATATAN

Himpunkan murid dalam keadaan dalam baris 10-15 min Peranan Ketua
bertiga-tiga Platun untuk
1. Ketua platun siapkan kadet dalam 3 baris sediakan kadet.
2. Sediakan kadet
3. Luruskan barisan Peranan
4. Bacaan Doa Pegawai KRS
5. Nyanyian lagu (Negaraku/Negeri/KRS) mengatur
6. Laporkan jumlah kehadiran kepada Pegawai perjumpaan
Kadet
Menjalankan aktiviti mengikut mana-mana modul 1 - 2 jam Rujuk buku
yang diberikan. Aktiviti yang dijalankan bergantung Ikut modul ini atau
kepada tajuk yang dipilih. Antara aktiviti yang boleh keperluan bahan lain.
dijalankan seperti berikut boleh dijalankan lebih
dari satu tajuk. Guru
1. Penerangan topik hendaklah
2. Demontrasi yang berkaitan bersedia
3. Simulasi oleh murid dengan input
4. Aktiviti dalam kumpulan kecil dan peralatan
5. Latihan dan kuis berdasarkan
6. Lain-lain yang difikirkan sesuai topik yang
dipilih.
Pastikan aspek keselamatan sepanjang aktiviti
berjalan Ada bahan
aktiviti dari
modul yang
boleh
diperbanyakan
Penutup 10-15 minit Pastikan semua
kadet
1. Ketua platun kumpulkan kadet dalam tiga meninggalkan
barisan lokasi dalam
2. Sediakan kadet keadaan
3. Luruskan barisan selamat.
4. Laporkan untuk menjalankan tugas-tugas yang
lain
5. Bersurai
3
SEJARAH KRS

4
SEJARAH KRS /TKRS
SEJARAH PENUBUHAN KADET REMAJA SEKOLAH ( KRS )

Kadet Remaja Sekolah ( KRS ) telah ditubuhkan dan

diasaskan oleh EN. MUHAMMAD THANI BIN SHA’ABAN
di Sekolah Menengah Raja Abdullah , Jalan Kepong ,
Kuala Lumpur pada 27 Jun 1987 Pada mulanya pasukan
ini dikenali sebagai Kadet Putera Islam Malaysia (KPIM)
yang merupakan pasukan beruniform kepada Persatuan
Pelajar-Pelajar Islam SMRA (PERWIRA).

Keahliannya adalah seramai 20 orang pelajar sahaja iaitu terdiri daripada pelajar
tingkatan I dan 2. Matlamat utama penubuhannya ialah untuk melahirkan pelajar
cemerlang yang BERILMU, BERIMAN, DAN BERAMAL , berakhlak mulia ,
bersemangat patriotik dan berketrampilan selaras dengan usaha dan hasrat
mengisi tuntutan Falsafah Pendidikan Negara ke arah Wawasan 2020.

Pasukan KPIM ini bernaung di bawah pengawasan Unit Pendidikan Islam Jabatan
Pendidikan Wilayah Persekutuan . Setiap aktiviti yang dijalankan adalah
berteraskan ISLAM SEBAGAI CARA KEHIDUPAN (AD DEEN) Mulai tahun 1989
beberapa buah sekolah di Wilayah Persekutuan telah mula menubuhkan KPIM. Di
antaranya ialah Sek. Men. Tmn Tun Dr Ismail di bawah pimpinan Ustaz Ahmad
Farazilla Bin Abdul Ghani , Sek. Men Sri Titiwangsa di bawah pimpinan En. Anuar
Bin Abd Aziz dan Sek. Men. Agama Ma’ahad Hamidiah , Kajang , Selangor di bawah
pimpinan En. Abu Hassan Bin Morad.

Pada tahun 1993, sebanyak 53 buah Sekolah Menengah di seluruh negara telah
menubuhkan KPIM. Usaha untuk menubuhkan KPIM secara rasmi dan bernaung di
bawah Kementerian Pendidikan Malaysia telah dimulakan pada 10 Ogos 1993. Satu
pertemuan telah diadakan dengan Yang Berbahagia Tan Sri Datuk Dr. Wan Mohd
Zahid Bin Wan Mohd Nordin iaitu Ketua Pengarah Pendidikan Malaysia pada 13
September 1993. Di dalam pertemuan ini tesis mengenai KPIM telah dibentangkan.
Hasilnya, sebuah jawatankuasa kecil telah dibentuk untuk menyediakan kertas
kabinet . Jawatankuasa ini mencadangkan agar pasukan ini diberi nama KADET
PUTERA – PUTERI ISLAM ( KPIM ) . Walau bagairnanapun nama pasukan ini
kemudiannya ditukar kepada KADET REMAJA ISLAM (KRIS)

5
Sementara itu taklimat dan pendedahan kepada Pengarah-Pengarah Bahagian
Kementerian Pendidikan yang diadakan pada bulan Oktober 1993 dan
dipengerusikan oleh yang berbahagia Tan Sri Datuk Dr. Wan Mohd Zahid telah
membuat keputusan agar nama pasukan ini ditukar kepada KADET REMAJA
SEKOLAH ( KRS ) yang bertujuan agar keahliannya terbuka kepada semua
kaum sama ada pelajar lelaki atau perempuan. Upacara Pelancaran KADET
REMAJA SEKOLAH Peringkat Kebangsaan teiah diiaksanakan pada 20 Jun 1995
bersamaan 21 Muharam 1416 oleh Yang Berhormat Dato’ Seri Mohd Najib Tun
Hj Abdul Razak, Menteri Pendidikan Malaysia di Sekolah Menengah Raja
Abdullah , Jalan Kepong, Kuala Lumpur.

SEJARAH PENUBUHAN TUNAS KADET REMAJA SEKOLAH ( TKRS )

Tunas Kadet Remaja Sekolah ( TKRS ) telah mula diasaskan pada 15 Mac 1999.
Sekolah yang menjadi sekolah pertama (perintis ) menubuhkan TKRS ialah
Sekolah Kebangsaan Seri Melati, Kuala Lumpur yang sekarang ini dikenali
dengan nama Sekolah Kebangsaan Setapak Indah. Tunas Kadet Remaja
Sekolah ditubuhkan oleh EN. WAN MOHD. ARIFFIN BIN WAN HUSSIN khas
untuk murid-murid sekolah rendah seperti mana Kadet Remaja Sekolah untuk
pelajar-pelajar sekolah menengah sahaja.

Antara tujuan TKRS ditubuhkan adalah untuk memberikan pendedahan awal

kepada pelajar-pelajar mengenai KRS. Ini kerana TKRS merupakan KRS di
peringkat awal ( sekolah rendah ). Kurikulum, matlamat dan objektif serta
perjuangan TKRS adalah berdasarkan Kadet Remaja Sekolah ( KRS ). Pada awal
penubuhan, pasukan ini dinamakan Tunas Kadet Remaja Islam Sekolah ( TKRIS
). Dewasa ini TKRIS dikenali dengan nama Tunas Kadet Remaja Sekolah.
Penubuhan Tunas Kadet Remaja Sekolah secara rasminya telah disempurnakan
oleh Timbalan Menteri Pelajaran YB Dato’ Noh b. Omar di Stadium Sultan
Abdul Halim, Kedah Darul Aman pada 26 Mac 2006

6
MODUL SEJARAH KRS

Objektif ;

Setiap anggota KRS mengetahui sejarah penubuhan KRS

dan mengenali pengasasnya.

Isikan tempat kosong.

NAMAKAN PENGASAS KRS

TARIKH KRS DIRASMIKAN

TEMPAT DIRASMIKAN

NAMA PERASMI

NAMA ASAL KRS

7
PERLEMBAGAAN KRS

8
 MODUL LOGO KRS

OBJEKTIF

Mengenali logo KRS dan memahami setiap eleman yang ada pada logo KRS.
Boleh melukis logo dengan baiik.

 Labelkan bahagian-bahagian logo dengan lengkap

 Minta beberapa anggota Kadet menyatakan dengan jelas bahagian- bahagian logo
 Pegawai atau Jurulatih terlibat memberikan ulasan

Warna merah
Bulan dan bintang
Bentuk perisai

Rehal dan kitab

Warna hijau

Bunga dadi Bulatan dengan

tulisan KRS

Cogan kata ILMU IMAN AMAL

BENDERA KRS 9
 MODUL BENDERA KRS

Objektif

Mengenali rupa bentuk bendera KRS yang sebenar. Memahami maksud yang ada
pada bendera

1. Warnakan bendera dibawah

2. Lengkapkan dan labelkan
3. Minta beberapa anggota menerangkan maksud bendera KRS
4. Pegawai/Jurulatih KRS memberikan ulasan

Warna hijau pada bendera KRS adalah

melambangkan .

Berapakah ukuran bendera KRS yang

rasmi.

Apakah warna tulisan Kadet Remaja

Sekolah pada bendera KRS.

10
 MODUL LAGU KRS
OBJEKTIF :
Murid dapat menghayati lagu KRS

1. Mainkan lagu KRS gunakan system audio

2. Murid menyanyikan bersama
3. Lengkapkan seni kata lagu dan tampal dalam buku log
4. Ulang nyanyian sampai hafal

Kadet Remaja Sekolah

Menuju ....................................................
Bersatu menjulang keamanan negara
Menjayakan...............................................

Marilah kita membina peribadi

Membentuk insan yang kreatif
...........................................................
...........................................................
...........................................................
Menjadi bangsa Malaysia
...........................................................
Remaja berwawasan
..........................................................
..........................................................
...........................................................
...........................................................
Wawasan Kadet Remaja Sekolah

11
UNIFORM KRS

12
 MODUL UNIFORM KRS

Senaraikan pakaian latihan

Baju latihan ada dua jenis , digunakan semasa menghadiri latihan , menjalankan
aktiviti perkhemahan, perjumpaan mingguan , dan sebagainya

PADANKAN UNIFORM NO 3
BERET

TUDUNG

BAJU KEMEJA HIJAU MUDA

COLAR DOT

LANYARD

TALI PINGGANG

SELUAR SLACK

KAIN SARUNG

KASUT
13
BAJU RASMI KRS , BAJU NO 4

14
 PAKAIAN DAN PERALATAN KADET NO.4 PUTERI

1 BERET • SHERWOOD DARK GREEN

• LENCANA KRS (LOGAM) WARNA
EMASPELAPIK MERAH
2. LANYARD
• MERAH (single-line)

3. BAJU • WARNA SHERWOOD DARK GREEN

• LENGAN PANJANG
• KOLAR DOT (EPOXY BULAT)
• LENCANA POKET (DI SEBELAH KIRI
POKET)
• BUTANG BAJU 7 BIJI (sila rujuk gambar
rajah )
4. LENCANA • LENCANA SULAM KRS (
kanan & kiri
(sulam) )
• ”SHOULDER TITLE” KRS (kanan ) DAN
NEGERI (kiri) Tulisan berbenang emas.

5.

APULET
• PANGKAT berwarna putih ”borderline
berwarna merah dan apulet berwarna
PANGKAT
sherwood dark green

( jenis sulam )

6. SELUAR • SHERWOOD DARK GREEN (TIADA

PLAT ) , sila rujuk gambar rajah
• ‘’PACAT’’ SELUAR KECIL & “PACAT”
SELUAR BESAR.
7. KASUT • SPIKE BOOT HIJAU / SPIKE BOOT “FULL
LEATHER “ / DRILL BOOT DAN BERSTOKIN
HITAM
8. NAMA • TANDA NAMA ( di sebelah
kanan, hitam dan tulisan putih – tempa
)
• BORDER BERWARNA PUTIH
9. ALATAN • HACKLE (jambul) MERAH
TAMBAHAN * SARUNG TANGAN PUTIH

ETIKA SEMASA MEMAKAI UNIFORM NO 4

YANG SEPATUTNYA DILAKUKAN YANG SEPATUTNYA TIDAK DILAKUKAN
1 1.

2 2.

3 3.

4 4.

5 5.

6 6.

7 7.
15
8 8.
 PANGKAT ANGGOTA KRS

LENGKAPKAN PANGGILAN PANGKAT ANGGOTA KRS

16
 KELENGKAPAN & AKSESORIES
UNIFORM KRS

SILA NAMAKAN KELENGKAPAN & AKSESORIES YANG DIBERIKAN

17
18
 PEMAKAIAN AKSESORIES YANG BETUL

KEDUDUKAN LOGO KRS BERSULAM DAN SUBTITLE KRS/NEGERI PADA LENGAN

BAJU NO 4

BAHU KANAN BAHU KIRI

Berapakah jarak antara logo KRS bersulam dengan

Subtitle Bersulam :…………………… cm
19
 KETATANEGARAAN
&
KEROHANIAN

KETATANEGARAAN
KEROHANIAN
PENDIDIKAN MORAL

20
 MODUL KETATANEGARAAN (JATA NEGARA)
OBJEKTIF : Mengetahui dan memahami setiap item dalam jata negara.

TULIS 5 PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB WARGANEGARA

BIL LAMBANG KETERANGAN

Contoh HARIMAU Melambangkan keberanian

21
 MODUL BENDERA MALAYSIA

LENGKAPKAN JADUAL DIBAWAH

BIL PERNYATAAN NYATAKAN MAKSUD

1. 14 Jalur merah – putih

2. Warna biru tua

3. Bintang 14 bucu

4. Bulan Sabit

5. Warna kuning pada bulan sabit dan bintang

6. Warna putih

7. Warna merah

TULIS 5 PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB WARGANEGARA

4
22
5
 MODUL ORANG KENAMAAN

OBJEKTIF ; mengetahui nama raja dan pemimpin

BIL JAWATAN NAMA PENUH & GELARAN

Contoh Yang Dipertuan Agong

Malaysia ke 13

1 Sultan/Yang Dipertua
(negeri Anda)

2 Perdana Menteri terkini

3 Menteri Besar/ketua menteri

(Negeri anda)

4 Orang Kaya Daerah

5 Ahli Parlimen ditempat anda

6 Menteri Pelajaran Malaysia

7 Komandan KRS Sekolah …

..

8 Pegawai Tadbir KRS Daerah

9 Pegawai Pelajaran Daerah

10 Ketua Pengarah KRS Malaysia

23
 MODUL RUKUNEGARA

OBJEKTIF : MENGHAYATI RUKUNRGARA MELAYASIA

LENGKAPKAN RUKUNEGARA BERIJKUT

Bahawasanya kami rakyat

…………………….
berikrar akan menumpukan
seluruh tenaga dan usaha kami
untuk mencapai cita-cita tersebut
berdasarkan atas prinsip-
prinsip berikut:

 .....................Kepada Tuhan
 Kesetiaan
…………………………..Kepada
.............................
 Keluhuran Undang-undang
 Kesopanan dan
.....................................

24
 MODUL KENALI PEGAWAI KRS
PEGAWAI PENGURUSAN & PEGAWAI LATIHAN
NYATAKAN PANGGILAN PANGKAT UNTUK PEGAWAI PENGURUSAN & PEGAWAI LATIHAN DIBAWAH.
SILA BERIKAN NAMA PEGAWAI DI SEKOLAH ANDA YANG MEMAKAI PANGKAT TERSEBUT

BIL PANGGILAN PANGKAT PANGGILAN PANGKAT

PEGAWAI PENGURUSAN PEGAWAI LATIHAN
APULET PANGKAT
Contoh yang pakai pangkat ini Mana-mana pegawai yang
1 ialah Pegawai pendidikan layak ditauliahkan dan
Daerah di panggil dipanggil
Pegawai KRS Daerah
( ) Kolonel KRS

1.Timbalan PPD: Timbalan Mana-mana Pegawai

2 Pegawai KRS Daerah yang layak ditauliahkan
2.Pengetua; Komandan KRS dan dipanggil
Sekolah
( ) Leftenan Kolonel KRS

1.Penolong PPD: Penolong Mana-mana pegawai

3 Pegawai KRS Daerah yang layak ditauliahkan
2.Penolong kanan : Timbalan dan dipanggil
KRS Sekolah
( ) Mejar KRS

Ketua bidang di sekolah Mana-mana pegawai

4 dipanggil Penolong yang layak ditauliahkan
Komandan KRS Sekolah dan dipanggil

( ) Kapten KRS

Mana-mana pegawai
5 Tiada yang layak ditauliahkan
dan dipanggil

Leftenan KRS

Mana-mana pegawai
6 Tiada yang layak ditauliahkan
dan dipanggil

Leftenan muda KRS

Mana-mana pegawai baru

7 Tiada KRS yang belum ditauliahkan
Dipanggil

Pegawai KRS

25
 MODUL LAGU – LAGU PATRIOTIK

AKTIVITI : MENYENYIKAN BERSAMA-SAMA

1 . Tanggal 31 Ogos
Lirik Lagu Tanggal 31 Ogos

Tanggal 31
Bulan lapan lima puluh tujuh
Merdeka ! Merdeka !
Tetaplah merdeka
Ia pasti menjadi sejarah
Tanggal 31
Bulan lapan lima puluh tujuh
Hari yang mulia
Hari bahagia
Sambut dengan jiwa yang merdeka
Mari kita seluruh warga negara
Ramai-ramai menyambut hari merdeka
Merdeka !
Tiga satu bulan lapan lima puluh tujuh
Hari mulia negaraku merdeka

Penerbit Album: Pak Ngah

Penggubah Muzik: YBhg Dato’ Ahmad Nawab Pak Ngah Wah Idris
Pemuzik: Swakarya
Penyanyi Latar: Swara

https://www.youtube.com/watch?v=LbVjlyyfKfo

26
 2. Jalur Gemilang
Lirik Lagu Jalur Gemilang

Merahmu bara semangat waja

Putihmu bersih budi pekerti
Kuning berdaulat payung negara
Biru perpaduan kami semua
Puncak dunia telah kau tawan
Lautan luas telah kau redah
Membawa semangat jiwa merdeka
Semarak jaya kami warganya
Empat belas melintang jalurnya
Semua negeri dalam Malaysia
Satu suara satu semangat
Itu sumpah warga berdaulat
Jalur gemilang… di bawah naunganmu
Jalur gemilang… kami semua bersatu
Perpaduan ketaatan
Amalan murni rakyat Malaysia
Jalur gemilang… megah kami terasa
Jalur gemilang… kibarkanlah wawasan
Merah putih biru kuning
Jalur semangat kami semua
Berkibarlah
Berkibarlah
Berkibarlah
Jalur gemilang

Penerbit Album: Pak Ngah

Penggubah Muzik: YBhg Dato’ Ahmad Nawab Pak Ngah Wah Idris
Pemuzik: Swakarya
Penyanyi Latar: Swara

https://www.youtube.com/watch?v=zDMgZjNBbcI

27
 MODUL : HAFAZAN

(Anggota kadet hendaklah menghafaz dan kemudian membacanya di hadapan

jurulatih)

ISTIGHFAR

SURAH AL-FATIHAH

SELAWAT KE ATAS NABI

28
 SELAWAT SYIFA ’

MENGHAFAZ 10 SURAH JUZ AMMA

An Nas , Al Falaq , Al Ikhlas , Al Kaafirun ,

Al Qadr , An Nasr , At Tin , Al Lumazah ,
At Takasur ,Ad Dhuha

29
 MODUL : WIRID SELEPAS SOLAT & DOA
HAFAZ DAN AMALKAN WIRID LEPAS SOLAT
(Setiap anggota kadet muslim hendaklah mengamalkan amalan-amalan zikir, wirid
dan doa. Amalan ini dilakukan semasa aktiviti solat berjamaah secara beramai-ramai.

BACAAN SELEPAS SALAM

30
31
 SIRAH NABI & SAHABAT
BIL PERKARA CATATAN

CONTOH Tarikh kelahiran Nabi Muhammad SAW 12 Rabiul Awal Tahun Gajah

1 Surah Al-Quran yang pertama turun

2 Nama ibubapa Nabi Muhammad SAW

3 Nama datuk Nabi

4 NNama bapa saudara Nabi yang

membesarkannya

5 Nama isteri Nabi

6 Tempat Nabi SAW menerima wahyu

7 Namakan peristiwa yang Nabi SAW diangkat

ke langit

8 Peperangan pertama yang berlaku zaman

Nabi SAW

9 Masjid pertama yang Nabi bina semasa

Hijrah ke Madinah

10 Gelaran yang diberikan oleh Arab Quraisy

kepada Nabi SAW

NYATAKAN 10 NAMA SAHABAT NABI SAW

1 6
2 7
3 8
4 9
5 10

NYATAKAN 5 AMALAN SUNNAH NABI SAW

CONTOH Memelihara janggut

1
2
3
4
5

32
 MODUL : PENDIDIKAN MORAL

BERIKAN UCAPAN RINGKAS SELAMA 5 MINIT DARIPADA

MANA-MANA TAJUK

• Pentingnya ilmu pengetahuan

• Etika perniagaan yang baik
• Pengorbanan kaum ibu
• Fikir sebelum bertindak
• Tanggungjawab pemimpin
• Erti kejujuran
• Buat baik dibalas baik
• Menepati masa

LENGKAPKAN JADUAL DI BAWAH

NYATAKAN 5 JENIS KEJUJURAN
1
2
3
4
5

5 BENTUK AMALAN BUDI PEKERTI MULIA

1
2
3
4
5

NYATAKAN 5 NILAI MURNI YANG SEPATUTNYA DIAMALKAN OLEH ANGGOTA KRS

1
2
3
4
5

33
 KETAHANAN DIRI &
KEBUDAYAAN

Kawad
Perkhemahan
Ikatan Tali
Kompas
Ikhtiar Hidup
Komunikasi
Teknik Perjalanan
Iklim
Pertolongan cemas
Kebombaan
Seni mempertahankan diri
Kecergasan/riadah
Kebudayaan

34
 MODUL AKTIVITI KAWAD

PENERANGAN TENTANG KAWAD KAKI

Dalam melakukan aktiviti kawad terdapat dua elemen yang berkait rapat
iaitu arahan kawad (bahasa hukuman) dan perbuatan kawad. Arahan kawad
(bahasa hukuman) yang jelas lagi tepat akan menghasilkan kawad yang
baik. Semua guru/jurulatih/ketua kawad/ketua platun hendaklah mahir
dengan arahan kawad (bahasa hukuman).

Arahan kawad (bahasa hukuman) itu terbahagi kepada dua iaitu ”Bahasa
amaran” dan ”bahasa perbuatan ”. Kedua-duanya hendaklah diberi dengan
lantang dan terang. Setiap bahasa hukuman, hendaklah ada berhenti
seketika (”pause”) antara ” bahasa amaran ” dan ”bahasa perbuatan” pada
setiap kali hukuman diberi. Kadar masa berhenti seketika (“pause” ) tidak
dapat ditentukan kerana perkataan hukuman antara satu sama lain berbeza;
ada yang ” masa cepat ” dan ada pula yang ” masa perlahan ”.
Jika perlu kembali semula kepada kedudukan asal, maka hukumannya ialah
”Semula”.

Kawad statik adalah sebahagian daripada kemahiran berkawad dan

melibatkan pergerakkan yang statik seperti berikut iaitu sedia, senang diri,
rehatkan diri, masuk baris, buka dan tutup barisan, ke kanan lurus, ke kanan
pusing, ke kiri pusing dan belakang pusing ,hentak kaki dan sebagainya.

NOTA

Setiap ahli dan pegawai KRS hendaklah merujuk panduan jdfrjhrkjhu

ggfghfggvgtfyt6thydt kawad kaki KRS yang sedia ada (Buku Panduan KRS).
Melakukan dan menjalankan aktiviti kawad kaki dengan betul. Memahami
segala pergerakan kawad kaki KRS seperti yang telah diputuskan oleh panel
jurulatih KRS.

35
PANDUAN/KAEDAH UNTUK LATIHAN KAWAD YANG BERKESAN

1. Pengajar/Jurulatih memberi hukuman penuh dan terus secara

langsung dan diberikan pertunjukan, sebagai contoh ” Bergerak ke
kanan...........kanan pusing” jurulatih memberi arahan dan menunjukkan
pergerakan secara langsung.
2. Pengajar/Jurulatih memberi hukuman dengan nombor dan
pertunjukan serta penerangan, contoh ” Bergerak ke Kanan dengan
nombor........................kanan pusing..............satu, ”satu” ( perbuatan )
skuad .................... dua, ”dua” ( perbuatan ) .

Penerangan:

Apabila mendapat hukuman ke kanan pusing satu, dengan menetapkan

kedua-dua lutut lurus, hendaklah berpusing sebanyak 90 darjah ke kanan,
di atas tumit kaki kanan dan hujung kaki kiri dengan mengangkat hujung
kaki kanan dan tumit kaki kiri. Apabila sampai ke hala yang baru tapak kaki
kanan terletak atas bumi menyerong ke kanan dan tumit kaki kiri terangkat.
Kedua-dua lutut lurus, badan tegak seperti kedudukan sedia . Keberatan
badan di atas kaki kanan. Apabila mendapat hukuman skuad dua, angkat
kaki kiri 45* dan hentak di sebelah kaki kanan dengan pantas kepada
kedudukan sedia. Lain-lain anggota diam.

3. Bahasa hukuman dan kiraan masa daripada

pengajar/jurulatihmanakala perbuatan daripada anggota atau skuad,
contoh

Jurulatih : ” Bergerak ke kanan dengan nombor....................kanan

pusing.............satu” Anggota : ” satu ” ( berteriak dan
laksanakan perbuatan )

4. Kawat hubungan- anggota dibahagikan secara berpasangan,seorang

memberi arahan dan seorang lagi melaksanakan perbuatan silih berganti.

5. Pengajar atau jurulatih memberi bahasa hukuman yang penuh, masa

dan perbuatan daripada anggota
Jurulatih : ” Bergerak ke kanan, kanan....................pusing.
Anggota : Melaksanakan pergerakan dengan penuh mengikut bahasa
hukuman daripada pengajar atau jurulatih.

36
 MODUL KAWAD MASUK BARIS

Doa kawad biasa dibuat sebelum memulakan latihan (Sebaiknya dibuat

setiap kali untuk mengumpulkan kadet ketika perjumpaan mingguan,
perkhemahan)

"Dengar sini semua sekali, apabila mendapat hukuman tiga barisan di

hadapan saya gerak, skuad hendaklah sedia, berlari, berbaris dalam tiga
barisan, di hadapan, di tengah-tengah, di mana saya mengadap. Faham itu
skuad".

Hukuman :

"Tiga barisan di hadapan saya ............. gerak"

Semua anggota hendaklah sedia, berlari dengan pantas, berbaris dalam

tiga barisan kira-kira 6 langkah di hadapan ketua/jurulatih iaitu setiap
orang mestilah mengambil tempatnya, barisan hadapan, barisan tengah
dan barisan belakang. Jarak di antara satu barisan dengan yang lain ialah
30 inci. Jarak di dalam barisan di antara seorang dengan yang lain ialah
sekadar satu tangan dan dalam keadaan sedia.

Kesalahan biasa :

1. Datang berbaris tidak berlari

2. Tidak melakukan perbuatan sedia sebelum berlari.
3. Bercakap-cakap;
4. Barisan terlalu rapat atau terlalu jauh daripada jurulatih

Catatan : Selagi cara masuk tidak memenuhi kriteria yang betul. Ulang
semua doa masuk baris. Sehingga kadet melakukan aktiviti masuk baris
dengan betul.

Apakah yang perlu dibuat selepas kadet masuk baris.

1. Ambil kehadiran menggunakan nombor.

2. Boleh diarahkan kadet menyanyikan lagu KRS
3. Memberikan arahan apakah aktiviti KRS yang hendak dibuat pada
hari tersebut seperti (kawad kaki, ikatan, kompas, keusahawanan
dan lain-lain seperti yang diperuntukan dalam kurikulum KRS)

37
 MODUL LATIHAN KAWAD KAKI

 Terus merujuk buku panduan kawad KRS.

 Laksanakan pembelajaran kawad mengikut susun atur
pembelajaran kawad seperti dalam panduan tersebut
samada dalam bentuk buku atau nota bercetak.
 Latihan kawad kaki meliputi kawad asas, kawad statik,
kawada dinamik dan kawad formasi

 Sila layari Toutube dibawah (kawad Statik)

https://youtu.be/t6lM8cVIMEY

 Sila layari Youtube dibawah (kawad dinamik)

https://youtu.be/3garsdq5H5U

38
 MODUL MEMBERI TABIK HORMAT
Objektif ;
Murid dapat melakukan tabik hormat dengan betul.

Hormat ialah satu cara bagi menghormati antara anggota-anggota pangkat rendah
dengan pegawai-pegawai atasan dan sebaliknya dalam pasukan. Dengan cara inilah
terbentuknya disiplin dalam pasukan. Hormat yang dilakukan dengan betul dan
cergas. Pegawai yang tidak mengambil berat tentang hormat akan merosakkan
tatatertib. Maka menjadi kewajipan anggota semua peringkat mengetahui segala
peraturan itu, terutama sekali keterangan-keterangan yang ringkas di bawah ini.

Pergerakan melakukan tabik hormat.

Tangan kanan hendaklah diangkat ke hadapan dengan membengkokkan siku rapat ke

rusuk. Angkat tangan hingga hujung telunjuk kanan bersetentang dengan hujung
kening mata kanan. Tapak tangan kanan menghala ke bawah, jari-jari lurus dan rapat.
Pangkal lengan selari dengan bumi.

Dengan pantas turunkan tangan kanan ke rusuk kanan ikut jalan yang dekat sekali,
dengan menjatuhkan siku ke arah hadapan dan jari bergenggam, balik ke kedudukan
sedia

Ingatan.

Pangkal lengan hendaklah selari dengan bumi dan mempunyai sudut 90 darjah
dengan rusuk, hujung lengan, pergelangan tangan dan jari-jari hendaklah lurus
semuanya.

Kesalahan Biasa:

1. Badan membongkok.
2. Pergelangan tangan dan jari -jari tidak lurus dan tiada rapat.
3. Tangan terlampau tinggi atau terlampau jauh, ke atas tengah dahi.
4. Kepala senget.
5. Badan dan kepala bergerak semasa mengangkat tangan .
6. Menjatuhkan tapak tangan dahulu daripada siku

39
 MODUL KENALI PLATUN KRS

OBJEKTIF

Mengetahui kedudukan anggota platun yang lengkap.

Boleh menyusun anggota platun dengan baik betul.

Isi tempat kosong daripada pilihan jawapan yang diberikan

Pilihan jawapan ; Hadapan , Belakang , Kanan , Kiri , Ketua Platun , Seksyen depan ,
Seksyen Tengah , seksyen belakang

Bil Soalan Jawapan

1 Berapakah bilangan anggota platun
termasuk ketua platun dan pegawai
2 Berapa orang yang berpangkat Koperal
dalam satu platun
3 Satu seksyen ada berapa anggota kadet
dan diketuai oleh kadet yang berpangkat
apa
4 Satu platun ada berapa seksyen

5 Satu kompeni ada berapa platun

6 Satu batalion ada berapa kompeni

7 Apakah pangkat bagi seorang ketua

platun
8 Apakah pangkat bagi seorang ketua
seksyen
9 Apakah pangkat bagi seorang penolong
ketua seksyen
40
 SIMULASI KAWAD STATIK

Setiap anggota KRS hendaklah diberi peluang untuk memberi arahan kepada
anggota KRS lain secara bergilir –gilir. Seorang anggota kehadapan dan hendaklah
memberikan arahan kawad 46ymbol daripada awal hingga akhir mengikut urutan
berikut.

1. Doa masuk baris

2. Sedia
3. Ke kanan lurus , pandang depan
4. Menyatakan nombor
5. Ke kanan , ke kiri dan belakang pusing
6. Keluar baris

Guru penasihat/jurulatih hendaklah memastikan setiap anggota KRS melakukan

dengan betul dan tepat meliputi arahan kawad (bahasa hukuman) dan perbuatan
anggota KRS.

KAEDAH SIMULASI / LATIHAN KAWAD STATIK

1. Setiap anggota KRS hendaklah memakai seluar trek atau seluar sekolah
2. Memakai baju T KRS yang berkolar
3. Memakai kasut sekolah dan bersetokin
4. Anggota KRS hendaklah berbaris secara melintang dalam satu hingga tiga
barisan (mengikut kesuaian bilangan murid dan setiap baris hendaklah
dianggotai seramai 10 – 12 orang murid)
5. Menerangkan arahan kawad dan cara melakukan.
6. Anggota KRS melakukan arahan kawad tersebut
7. Seorang anggota KRS memberi arahan kawad manakala anggota lain
melakukan kawad
8. Meminta anggota KRS yang lain secara bergilir-gilir memberi arahan kawad
9. Menerangkan kesalahan yang semasa melakukan kawad
Membetulkan

41
IKATAN DAN TALI

42
 MODUL KENALI TALI

OBJEKTIF;

MENGETAHUI DIFINIISI TALI DAN JENIS TALI.

Tali ialah serat halus yang dipintal panjang-panjang atau serat halus yang dianyam
panjang-panjang atau serat yang dipintal di bahagian dalam dan dianyam di bahagian luar
dan digunakan untuk tujuan tertentu.

Tali digunakan untuk membuat ikatan dan simpulan asas untuk tujuan menyambung tali ,
memendekan tali , mengikat dan menyambung kayu , mematikan tali dan juga
mengemas tali. Tali juga digunakan untuk tujuan aktiviti rekreasi dan kerja menyelamat.

Tali dibuat daripada serat asli dan serat tiruan

Namakan sumber serat asli ini

Kapas Manila Nylon Kernmantell

Wirerope Sabut Sisal
43
 SERAT ASLI
• Sabut – dihasilkan dari buah kelapa
• Sisal - serat jenis ini boleh didapati dari beberapa negara seperti Afrika
Timur,Amerika Latin ,Indonesia dan Haiti. Serat jenis ini tidaklah begitu kuat dan tahan
berbanding dengan serat manila.
• Manila – Ianya dihasilkan daripada sejenis pokok yang seakan-akan pokok pisang. Ia
terdapat di Filipina , Sumatera dan Amerika Latin. Nama asal serat ini ialah Abaka.
• Kapas – Ia dihasilkan sepenuhnya daripada pokok kapas
• Jute - berasal dari anak benua India, adalah tumbuhan tahunan herbbatang silinder
pusat, dan daun hijau muda 4-6 inci yang tumbuh ke ketinggian sekitar 10 hingga 12
kaki dengan

Sifat-sifat serat asli

Harga yang murah
a. Tertakluk kepada kerosakan biologikal
b. Kehilangan kekukuhan apabila dimakan usia.( Reput)
c. Penyerapan tenaga haba yang rendah.
d. Fibre pendek adalah lebih kurang 0.3 – 2 meter( 1- 6 kaki).Fibre akan dipintal secara
bersambungan sehingga kepanjangan yang dikehendaki.
e. Serat asli akan rosak apabila terdedah kepada sinaran matahari dan suhu melebihi
149C (300F)

Penggunaan serat asli telah ditamatkan penggunaannya untuk kerja-kerja yang

melibatkan nyawa oleh : -

IAFF - International Association of Fire Fighter

ISFI - International Society of Fire Service
Instructors.
NFPA- National Fire Protection Association

Oleh itu, semua jenis tali serat asli tidak sesuai digunakan untuk tujuan menyelamat dan
aktiviti lasak.

44
 MODUL KENALI TALI 2
SERAT TIRUAN

Objektif

Mengenali jenis-jenis tali

Serat tiruan dihasilkan daripada campuran bahan-bahan asli dan kimia seperti minyak,
arang batu dan beberapa bahan lain. Untuk menghasilkan serat tiruan, segala bahan
tersebut perlu melalui beberapa peringkat pemprosesan sebelum serat tersebut siap dan
dapat digunakan sepenuhnya. Terdapat beberapa jenis tali serat tiruan menggunakan
nama dagangannya bersempena dengan nama pembuat tali atau nama pengilang.
Biasanya, serat tiruan diwarnai dahulu sebelum dijual di pasaran .
Sifat-sifat serat tiruan

i. Tidak reput
ii. Tidak cepat menjadi buruk sepertimana tali fibre asli.
iii. Setiap lembar fibre terus menerus tanpa putus.
iv. Boleh direkabentuk dengan canggih

P0LYOLEFIN

KEVLAR

POLYESTER

NYLON

WIRE ROPE
45
 MODUL KENALI TALI 3
PENJAGAAN TALI
Objektif
Mengetahui cara penjagaan tali

Tali ialah satu alat yang penting dalam aktiviti ikatan dan simpulan. Tali mestilah dijaga
dengan baik supaya sentiasa berada dalam sempurna dan dapat digunakan dalam kerja-
kerja menyelamat, mengangkat bebanan dan sebagainya.

Beberapa perkara yang perlu diberikan penekanan adalah seperti berikut:

a. Menghamparkan tali baru mengikut panjangnya sebelum digunakan dengan cara
ikatkan hujung tali pada satu cangkuk yang berpusing dan tarik tali itu.
b. Elakkan daripada memotong tali kecuali sangat mustahak berbuat demikian.
c. Hujung yang dipotong hendaklah diikat ( Whipped ) dengan segera supaya tidak
terburai. Pita plastik juga boleh digunakan sebagai ikatan sementara.
d. Elakkan daripada mengadakan simpulan yang tetap di tali kerana ini mungkin akan
mengurangkan kekuatan tali itu.
e. Jangan mencuba dan memaksa tali yang kasar melalui satu blok yang dikhaskan
untuk tali kecil .Ini mungkin akan menyebabkan tali berbulu dan akan
mengurangkan kekuatan . f.Elakkan tali daripada melalui atas bucu yang
tajam.Lapikkan guni atau sebatang kayu bulat.
f. Elakkan tali daripada tersentak atau tekanan yang kasar kerana ini mungkin akan
melemahkan tali.
g. Simpanlah tali dalam keadaan yang kering.Jika basah hendaklah dianginkan supaya
kering.
h. Selalu buat pemeriksaan ke atas tali bagi menentukan kerosakan di luar tali tidak
berlaku.
i. Jika tali yang tergulung itu terpaksa ditinggalkan di tempat yang terdedah kepada
cuaca , hendaklah ditutup dengan kanvas atau penutup-penutup yang lain. Apabila
tali telah digunakan, hendaklah menentukan tali itu kering dan bersih sebelum
digulung dan disimpan.
j. Kekuatan tali akan berkurangan sekiranya tali itu basah dan lembap, terkena
minyak, bersimpul-simpul, melalui bucu yang tajam, dan bebanan dilepaskan secara
tersentap-sentap.

46
47
 MODUL IKATAN ASAS

Objektif

Mengetahui dan dapat membuat ikatan asas

a. Aktiviti ini dengan bimbingan guru dan gambar.

b. Murid membuat simpulan dan ikatan asas yang dipamerkan.
c. Tunjukan hasil kerja

48
 MODUL TALI TEMALI
MEMNYAMBUNG DUA BATANG KAYU

Ikatan silang Gunting Langkah-langkah

1.Buat ikatan
manuk atau ikatan
balak pada satu
kayu

2.Lilitkan kuat-kuat
pada kedua-dua
kayu, jika tali tak
cukup panjang
sambung tali
tersebut

3.Kuncikan atau
lilitkan
ditengahtengah
antara dua kayu 2
hingga 3 kali
dengan kuat dan
matikan tali
dengan ikatan
manuk.

Menyambung 2 kayu secara membujur

Untuk menyambung kayu yang tidak cukup panjang

Ikatan Seraya Langkah-langkah

1.Mulakan dengan
ikatan manuk

2.Ikat kayu sepeerti

rajah sebelah
sehingga 3-4 lilitan

3.Kuncikan ikatan
dicelah antara dua
kayu dengan kuat

4.Matikan akhir
ikatan dengan
manuk

Menyambung 2 kayu secara melintang

Untuk menyambung kayu semasa binaan gajet

49
Ikatan Serong

Tugasan secara berpasangan

1. Berikan 2 batang kayu

2. Berikan 1 utas tali nylon@guni sepanjang sedepa
3. Buatkan ikatan silang gunting , ikatan seraya dan ikatan silang
4. Setelah siap setiap jenis, tunjuk kepada jurulatih sebelum buat
ikatan sweterusnya
5. Berikan markah kepada hasil kerja anggota kadet
6. Selamat beraktiviti

PROJEK 1

PROJEK 2

50
IKATAN SILANG TUNGKU

TRIPOD

Ikatan silang tungku digunakan untuk

menyambung 3 kayu atau 4 dalam pembinaan
gajet/Pioneering seperti gambar diatas.

Untuk aktiviti ini anggota kadet dipecahkan

dalam kumpulan kecil 3-5 orang.

a Berikan 3 batang kayu 4 kaki panjang

b. Satu utas tali nylon 5mm
c. Mulakan ikatan dengan ikatan balak atau
. manuk..
d Teruskan ikut langkah seperti gambar
e. Akhir sekali selepas mengunci kuat ikatan
. ini .matikan hujung tali ikatan dengan
menggunakan
. ikatan manuk.

SELAMAT MENJALANKAN AKTIVITI

51
KOMPAS & ORIENTEERING

52
 MODUL KOMPAS
TAHAP 1 : A. MENGENAL ARAH MATA ANGIN

B. MENCARI ARAH MATA ANGIN

C. MENENTUKAN ARAH QIBLAT

53
 PENGENALAN KOMPAS
1. APAKAH DIA KOMPAS

Kompas merupakan alat yang kedua penting yang digunakan dalam sukan
orienteering selain dari peta. Jenis kompas yang digunakan untuk orienteering ialah
campuran kompas dengan pengukur jangka sudut. Ia mula-mula dicipta pada tahun
tiga puluhan oleh tiga adik beradik keluarga Kjellstrom – Bjorn, Alver dan Arvid dari
negara Sweden. Kompas jenis ini mengandungi satu kapsul yang diisi cecair dan
dipasang dengan plat tapak dan boleh digunakan untuk mengukur sudut serta jarak
jauh. Di dalam kapsul ialah satu jarum magnetik.

2. JENIS-JENIS KOMPAS
Terdapat 11 jenis Kompas yang biasa digunakan.
i. Kompas Biasa / Analog
ii. Kompas Bidik / Kompas Prisma
iii. Kompas Silva
iv. Kompas Thumb
v. Kompas Digital
vi. Kompas GPS / Satelit
vii. Kompas Kiblat
viii. Kompas Nahkoda
ix. Kompas Solid State
x. Kompas Astronomi

Kompas yang biasa digunakan untuk aktiviti orienteering

54
TAHAP 2 : A. PRAKTIKAL MENCARI BEARING
(MENCARI ARAH MATA ANGIN)

55
B. LATIHAN DI KAWASAN SEKOLAH

56
 C. MENGGUNAKAN PETA-MEMBACA PETA/ORIENTASI
PETA

ADA 11 CARA
1. MEMAHAMI LETAK PETA
1.1. Pilih model peta yang tepat
1.2. Periksa orientasi peta
1.3. Pelajari kel=kunci untuk memahami peta
1.4. Perhatikan Garis Lintang dan Garis Bujur
1.5. Perhatikan skala
1.6.
2. MENGGUNAKAN PETA UNTUK TIBA DI TUJUAN
2.1. Cari dan pastikan posisi anda
2.2. Pastikan peta sesuai dengan kompas anda
2.3. Tentukan tujuan anda
2.4. Rancang perjalanan anda
2.5. Ikuti rute yang dipilih menuju tujuan
2.6. Buat titik pemeriksaan agar anda tidak sesat

• Peringatan
• Hindari megoyak , mengotori atau meletak peta sembarangan. Tanpa peta,
anda akan dalam masalah besar!
• Berusahalah agar tetap berada di jalan dan jalur yang ditandai. Mencari jalan
pintas atau berjalan lurus di hamparan terbuka memang menggoda, namun,
semakin jauh anda berjalan di wilayah yang tidak dipetakan, semakin sulit untuk
menemukan kembali jalur anda.

• Hal yang Anda Perlukan

• Peta
• Pen atau pensil
• Kompas (opsional)

57
 TAHAP 3 : A. MERINTIS HUTAN MENGGUNAKAN
KOMPAS

Sebelum menuju ke hutan

• Pertama sekali, anda perlu untuk memilih untuk diri anda sendiri garis panduan
yang akan membantu pada masa depan untuk mencari jalan kembali. Dalam erti
kata lain, ia adalah "terikat" ke kawasan ini.
• Sebagai titik rujukan perlu dipilih ciri linear (penjelasan jalan raya, talian
penghantaran dan m. P.), Pada yang boleh mengarahkan mana-mana arah, tetapi
hanya pada sudut yang betul.
• Melangkah kembali jarak tertentu dari titik rujukan supaya dia berada dalam
garis penglihatan, anda perlu pulih untuk berdepan dengan beliau, untuk
mengambil kompas dan melepaskan anak panah. Selepas ia berhenti berputar,
perumahan mengembang dalam satah mendatar supaya titik penunjuk kepada
akhir biru "C" tulisan ( «N»), dan merah - untuk "U» ( «S»).
• Pada skala kompas untuk menentukan arah di darjah ke titik rujukan yang dipilih
(boleh dilakukan secara visual atau dengan bantuan objek, misalnya, cawangan).
Ini adalah arah di mana kemudiannya perlu dikembalikan - ia adalah perlu untuk
ingat. Kini ia adalah mungkin untuk memasukkan kayu dalam arah yang berbeza
daripada yang diukur pada 180 darjah.

Bagaimana untuk menggunakan kompas di dalam hutan untuk kembali ke titik

rujukan:
• Terbuka di tangan kompas supaya garis khayalan penglihatan melalui pusat
kompas dan azimuth yang dinyatakan.
• Untuk melepaskan anak panah dan berputar di sekitar paksinya, sejajar dengan
arah "utara-selatan" itu.
• Bergerak ke arah di mana penglihatan itu ditujukan.
• Untuk mengelakkan diri daripada hilang, ia adalah yang terbaik untuk membuat
perbaikan berkala laluan kursus - kedua-duanya apabila memandu di dalam
hutan, dan di pintu keluar daripadanya.

58
 B. PERTANDINGAN MENCARI BEARING
MENGGGUNAKAN PETA Dan MENCARI HARTA KARUN
1.1. Tujuan
• mewujudkan pengurusan aktiviti pandu arah dengan lebih berkesan dan mengikut
prosedur yang ditetapkan.
• mempunyai sistem pengurusan aktiviti panddu arah yang mantap.
• melaksanakan aktiviti yang terancang mengikut prosedur pengendalian aktiviti.

1.2. Peraturan
• Sebelum kita memulakan sesuatu aktiviti perkhemahan, perkara yang amat penting
sekaliialah memohon kebenaran. Kebenaran daripada ibu bapa ataupun penjaga adalah
perludan kita harus memaklumkan mengenai aktiviti serta tujuannya kepada mereka
ataupunorang yang terdekat dengan kita.

1.3. Persediaan Alatan

- Titik kawalan (control point)
• Suatu tanda kedudukan yang telah ditentukan diatas peta yang perlu dilawati oleh
peserta
• Biasanya merupakan ciri-ciri muka bumi atau ciri-ciri buatan manusia yang jelas.
• Titik kawalan bukanlah “check
• point” kerana ia tiada penjaga dititik

- Penanda Kawalan
• Tujuannya bagi membantu peserta tiba ke destinasi yang betul.
• Suatu objek yang diperbuat daripada kain berwarna merah muda dan putih sebagai
tandayang diletakkan di Titik kawalan (dalam lingkungan 10m).
• Mempunyai kod kawalan tersendiri dan penebuk lubang (puncher) yang unik.

- Kad Kawalan
• Setiap peserta perlu membawa bersama-sama kad kawalan ketika menyertai
acara sebagaibahan bukti atau pengesahan.
• Dalam kad ini akan dicatatkan nama peserta serta masa bermula (start time) dan
tersediapetak-petak untuk ditebuk apabila sampai di titik kawalan nanti.
• Kad ini perlu diserahkan kepada penjaga masa di garisan penamat untuk mencatat
masapenamat.

59
 C. AKTIVITI PANDU ARAH DAN ORINTEERING

Pengenalan orienteering
•Orienteering merupakan aktiviti pandu arah yang bergerak dari satu tepat ke satu tempat
yang lain.
•Orienteering bermaksud peta, hutan dan advanture meliputi pelbagai bidang latihan,
kaedah mainan dan pertandingan.
•Dilakukan secara individu atau kumpulan berpandukan peta dan kompas.Memerlukan
perkiraan yang tepat bagi mengesan sesuatu kedudukan.
•Merupakan sejenis sukan yang memerlukan peserta untuk berfikir dengan pantas.
•Memerlukan koordinasi mental dan fizikal yang baik.

Sebab orienteering diperkenalkan di Malaysia.

•Dijadikan sebagai salah satu aktiviti rekreasi yang popular
•Sebagai modul dalam pendidikan dan latihan
•Membina keyakinan diri dan sikap positif
•Menguji ketahanan mental dan fizikal
•Boleh digunakan dalam operasi menyelamat.

Peralatan orienteering
1.Peta utama ( master plan )
•Peta adalah lukisan bagi gambaran bentuk muka bumi bagi sesebuah kawasan yang dilihat
dari udara.
•Mempunyai tajuk, kontor,skala, petunjuk, garisan melaras dan kod warna yang akan
memberi kemudahan dan tangkapan yang tepat mengenai rupa bumi kawasan berkenaan.
•Peta orieentering akan ditandakan dengan landasan dan disertakan dengan keterangan
kawalan.

Kandungan peta orienteering

•Tajuk peta
•Arah Utara
•Skala
•Petunjuk peta
•Garisan melaras utara-selatanKredit-kerjaukur, kartografi, tarikh cetakan, penaja

Warna imbol-simbol dalam peta:

• Hitam - Ciri-Ciri buatan manusia

Biru - Ciri-ciri air
Perang - Ciri-ciri kontor dan jalanraya
Putih - Keadaan tumbuhan; hutan – berlari
Hijau - Keadaan tumbuhan ; hutan – berjalan/redah
Kuning - Keadaan tumbuhan ; terbuka

60
CONTOH PETA PANDUA ARAH DAN ORIENTEERING

61
IKHTIAR HIDUP

62
 PENGENALAN IKHTIAR HIDUP
Ikhtiar hidup adalah satu kemahiran untuk meneruskan hidup dan
melepaskan diri daripada ancaman dan persekitaran yang berbahaya dalam
keadaan serba kekurangan . Peluang untuk meneruskan hidup bergantung
kepada faktor persediaan diri, kekuatan, kenyakinan diri mengambil tindakan
yang betul.
Tujuan Ikhtiar Hidup
i. Mendapatkan makanan dan minuman daripada sumber alam
ii. Mendapat tempat perlindungan dan membina perlindungan daripada
alam.
iii. Menggunakan sumber alam sebagai pakaian.
iv. Mengetahui teknik berkomunikasi didalam hutan
v. Mengetahui cara untuk kembali ke pengkalan atau keluar daripada
kawasan hutan.
Hutan-hutan di Malaysia merupakan hutan hujan Tropika. Terdapat pelbagai
jenis tumbuhan dan sumber alam yang boleh digunakan untuk ikhtiar hidup.
1. Rotan
Merupakan pokok yang menjalar dan mempunyai duri dIpermukaannya.
Apabila dikikis kulitnya, kita akan mendapati rotan yang boleh digunakan
untuk mengikat dan lain-lain.Terdapat pelbagai saiz rotan mengikut jenis. Ada
yang bersaiz kecil dan besar. Rotan Manau terkenal untuk membuat perabot
rotan.
2. Buluh
Buluh merupakan bahan yang paling banyak didapati di hutan-hutan
Malaysia. Buluh boleh digunakan untuk membuat gajet-gajet serta
perlindungan atau khemah sementara. Terdapat berbagai jenis buluh dan saiz.
Rebung buluh boleh dijadikan bahan makanan.Didalam buluh juga terdapat
sumber air.
3. Akar
Di dalam hutan Malaysia terdapat pelbagai jenis akar. Akar juga terdapat di
dalam tanah. Terdapat pokok menjalar dan melilit pokok-pokok besar.
Sebahagian akar tersebut boleh digunakan untuk manfaat manusia contoh
akar yang boleh diminum airnya dan untuk membuat ikatan dan juga
perubatan dan lain-lain.
4. Kayu
Kayu digunakan sebagai bahan bakar untuk memasak dan lain-lain. Kayu juga
boleh digunakan untuk membuat gajet dan juga senjata.
5. Tanah liat
Tanah liat banyak digunakan dalam aktiviti ikhtiar hidup. Tanah liat boleh
dibentuk dengan mudah apabila dicampur dengan sedikit air. Tanah liat juga
boleh digunakan untuk memasak seperti membuat telur masin, membakar
ikan/ayam dan juga membuat bekas-bekas air atau makanan seperti tembikar
dan sebagainya. Tanah liat ini juga boleh dibuat ubat untuk menyejukkan
anggota badan yang terbakar atau melecur.

63
6. Daun pisang
Terdapat banyak pokok pisang dalam hutan. Daun pokok pisang boleh digunakan untuk
membalut atau membungkus makanan (tradisional). Daun pisang juga boleh digunakan
untuk membungkus ikan yang hendak dibakar. Empulur batang pisang boleh dimakan dan
ubi pokok pisang juga boleh dimakan.
7. Daun Nipah
Sejenis pokok palma yang banyak terdapat di hutan. Pokok nipah terutamandaunnya
boleh dibuat atap. Jika dianyam boleh dibuat dinding atau lantai. Air Nira juga boleh
dibuat daripada pokok Nipah.
8. Batu-batan
Batu-batan adalah bahan yang boleh didapati di tepi sungai dan kaki bukit. Batu-batan
boleh digunakan dalam aktiviti ikhtiar hidup contoh untuk membuat tungku memasak . Di
samping itu batu juga boleh digunakan sebagai tungku untuk mengecutkan bengkak-
bengkak pada badan dan juga rahim ibu selepas bersalin.
9. Binatang
Terdapat banyak binatang dalam hutan. Didarat atau air. Antara binatang liar yang boleh
dimakan dagingnya seperti rusa , kancil , kijang , landak dan pelbagai jenis burung. Ikan
adalah sumber makanan apabila didalam hutan. Selain itu terdapat pelbagai binatang liar
yang merbahaya seperti harimau , singa , gajah , ular dan sebagainya.
10. Galian
Terdapat sejenis batu pasir kemerah-merahan yang juga dikenali sebagai garam bukit atau
jenut.
11. Air
Selain daripada sungai , air juga boleh didapati pada setengah jenis akar kayu , lumut-
lumut, mata air dan sebagainya.
12. Ikan
Ada dua jenis ikan iaitu Ikan air tawar dan ikan air masin

Langkah-Langkah Ujian Sebelum Mengambil Sesuatu Buah, Ubi dan Tumbuhan Sebagai
Makanan.
i. Hidu - jika berbau keras atau busuk kemungkinan tumbuhan tersebut mengandungi
racun
ii. Sapu - setelah itu disapukan pada bahagian kulit yang sensitive. Tunggu sehingga 10
hingga 15 minit. Jika gatal atau panas elakan dari memakannya. Ini kerana
kemungkinan ianya racun.
iii. Kunyah - kunyah sedikit dan rasa dengan hujung lidah dalam jangkamasa tertentu 5 –
10 minit Jika didapati terasa gatal , pijar , pedih , panas serta loya elakan dari
memakannya.
iv. Getah - Jika daun atau buah yang bergetah, uji getah tersebut dikulit jika
berasa panas, pijar dan gatal, berkemungkinan getah tersebut beracun atau toksik
v. Buah - Buah-buahan yang langsung tidak dimakan binatang berkemungkinan
beracun.

64
 MODUL AKTIVITI IKHTIAR HIDUP

OBJEKTIF

Menjalankan aktiviti penerokaan ilmu ikhtiaar hidup.

Melakukan simulasi memasaka secara ikhtiar hidup
Mengenali jerat didarat dan jerat diair

Sediakan bahan-bahan tumbuhan yang ada disekitar

sekolah, seperti tumbuhan , buah-buahan , daun ,
pucuk, ubi , umbut dan sebagainya

Membuat beberapa jerat berdasarkan nota

65
Sumber makanan di hutan yang boleh dimakan
1. Binatang liar – kancil, rusa, pelanduk, kijang, napuh , kambing gurun dll.
2. Reptilia – cicak, kura-kura, ular, katak, labi-labi dll.
3. Moluska – siput sungai , siput laut, kerang, kepah, lala , pepahat , mentarang , kupang
, remis , etak dan lain-lain
4. Serangga – anai-anai, kerengga, belalang, cengkerik, ulat kayu , ulat sagu,kumbang
sagu
5. Burung – semua jenis burung
6. Telur – telur burung dan reptilia spt. tuntung, penyu boleh dimakan kecuali telur ular
dan buaya.
7. Tumbuhan – Daun/umbut/batang/empulur: tumbuhan seperti daun semperai , daun
bungkang , daun salam , asam gelugur, tepus, jering, kerdas, petai , rebung, umbut
bayas , ubi gadung, pakis dan lain-lain
8. Buah - Buah-buah hutan , cerpu , berangan , perah, durian hutan dan lain-lain
9. Ikan - semua Ikan air tawar , haruan , toman , belida , patin , keli , puyu , sepat ,
belut, tengas , pelian , jelawat , kaloi , kerai , lampam , mata merah , tapah , kelah ,
sebarau , emparau , dan banyak lagi
Membuat Jerat atau Perangkap Binatang
1. Jerat – Jerat biasanya dibuat daripada tali dan kayu. Antara jerat yang boleh dibuat
ialah jerat simbat, jerat gantung, jerat hempap, jerat lubang, jerat burung.

2. Perangkap – Alat ini biasanya berbentuk kurungan yang memerangkap haiwan-haiwan.

Haiwan yang diperangkap biasanya hidup.

66
3. Jaring – Jaring boleh digunakan terutamanya untuk menangkap burung.

4. Tangkapan tangan – Jenis-jenis binatang yang boleh ditangkap dengan tangan seperti
burung, katak, serangga. Ini dapat dilakukan pada waktu malam ketika haiwan tidur.
PELBAGAI JENIS JERAT

67
MEMASAK MENGIKUT KAEDAH IKHTIAR HIDUP
A. Panduan Menghidupkan Api
I. Menggunakan kanta pembesar (Cipta kanta menggunakan botol air)
II. Focus cahaya matahari daraipada kanta ciptaan pada bahan yang mudah terbakar
seperti daun kering, kapas, habuk kayu sabut dan lainnya. ii. Geseran Besi dan batu
III. Cara dengan mengeser kuat berdekatan bahan mudah terbakar.
IV. Geseran kayu busar dan anak panah
V. Caranya agak rumit dengan menyediakan terlebih dahulu alatan tersebut. Gunakan kayu
yang keras dan kering serta habuk kayu.
VI. Mengunakan ranting-ranting kecil, buluh yang diracik halus
VII. Menyalakan ranting yang mudah terbakar seperti ranting kecil barulah diikuti kayu yang
lebih besar.
VIII. Menghidupkan api pada musim hujan agak mencabar – menggunakkan bahagian dalam
kayu kering yang belum tumbang, menyerap atau menyimpan air yang banyak.
B. Panduan Memasak Makanan
i. Memasak air dalam buluh - Panggang dalam jarak yang selamat dengan api sehingga
mendidih.
ii. Memasak nasi, ikan dan daging dalam buluh – Caranya adalah dengan membersihkan
ruas buluh yang agak besar dan gunakan daun pisang untuk memudahkan nasi keluar
dari buluh. Panggang pada jarak yang sesuai.
iii. Membakar makanan yang disalut tanah liat – Gunakan tanah liat dan daun agar
makanan tidak rosak. Contoh makanan yang boleh dimasak cara ini adalah seperti jenis
umbusi , ayam , telur dan ikan.
iv. Memanggang – Contoh makanan adalah seperti ikan, daging dan jenis umbisi.
Menggunakan bara api. Makanan dipanggang atas bara api tersebut
v. Masak dalam tanah – membuat lubang , alas daun (jika perlu), letakkan makanan ,
timbus dan hidupkan api diatasnya dalam tempoh tertentu, makanan akan masak kesan
daripada haba panas yang lama tadi.

68
MEMASAK MAKANAN SECARA IKHTIAR HIDUP

MENGHIDUPKAN API SECARA TRADISI.. BOLEH CUBA NI

69
CARA SUSUNAN KAYU UNTUK MENGHIDUPKAN API SECARA IKHTIAR HIDUP

70
KRAF PERKHEMAHAN

71
 MODUL KRAF PERKEMAHAN & GAJET

Gajet Ialah binaan ringkas, bersaiz kecil, sederhana dan tidak boleh dipanjat yang
terdapat di tapak perkhemahan untuk menggantikan peralatan dan perabot yang
terdapat di rumah. Gajet dibina dengan menggunakan bahan – bahan yang boleh di
dapati di sekitar kawasan perkhemahan. Pembinaan gajet seharusnya tidak
membebankan peserta perkhemahan. Jika bahan yang diperlukan untuk membina
gajet sukar didapati, peserta perkhemahan bolehlah membawa sedikit bahan
sebagai persediaan untuk membina gajet tersebut. Bagi keadaan yang sukar
pembinaan gajet hendaklah ditumpukan kepada gajet yang sangat penting sahaja.

PIONEERING

Pioneering ialah binaan kukuh yang bersaiz besar dan boleh dipanjat. Pembinaan
pioneering memerlukan kemahiran dan kecekapan menggunakan simpulan dan
ikatan serta kerjasama dalam kumpulan. Contoh binaan pioneering yang biasa
dibuat ialah menara, jambatan dan pintu gerbang.

Gejet merupakan peralatan yang dibina semasa aktiviti perkemahan bagi

menggantikan perabot yang digunakan di rumah

TUJUAN MEMBUAT GAJET

 Rasa lebih selesa seperti di rumah

 Segala peralatan kemas dan tersusun.
 Kesihatan terjamin dan menjadi lebih segar. (contoh lubang sampah,
tandas dan sebagainya) Memupuk semangat kerjasama dan menjalin
hubungan yang lebih erat Mencetuskan idea kreatif, membuka minda dan
realiti.
 Dapat menggunakan masa lapang dengan kerja berfaedah. Dapat
mempraktikkan ikatan dan simpulan yang telah dipelajari

KRITERIA SEMASA MEMBINA GAJET

 Gejet biarlah ringkas dan praktikal

 Senang dibina dalam masa yang singkat
 Kukuh dan dapat digunakan sepenuhnya
 Menggunakan bahan semulajadi dan bahan terbuang untuk
mengurangkan kos
 Mesti menggunakan ikatan atau simpulan yang telah dipelajari
 Keselamatan gejet dan pengguna hendaklah diutamakan Gejet diletak
atau disusun di tempat yang sesuai

72
JENIS-JENIS GAJET

Gajet dapur
• dapur masak
• rak pinggan mangkuk
• tempat menyangkut cawan
• rak periuk dan alatan memasak
• meja makan
• lubang basah lubang kering

Tempat tinggal

 penyangkut baju
 penyidai pakaian
 Rak kasut
 tandas

Lain-lain
 lampu, pelita atau tempat meletak lilin
 papan kenyataan
 pintu gerbang
 menara
 pagar

Gajet dan pioneering merupakan satu seni

dalam kemahiran simpulan dan ikatan. Oleh
itu prinsip – prinsip simpulan dan ikatan
haruslah diaplikasikan dan dapat dilihat
dengan jelas.

73
 CONTOH GAJET

Bahan untuk buat Gajet

1.Kayu kecil
2.Buluh
3.Pelepah kelapa
4.Lain-lain yang sesuai
5.Tali (tali guni/tali nylon/tali raffia
dll)
6.Parang

Jenis gajet.. ikut kep erluan dan

bisanya dibuat semasa
perkhemahan

Langkah

1.Aktiviti dalam kumpulan kecil

2.Tentukan jenis gajet yang hendak
dibuat
2.Sediakan bahan mengikut jenis
gajet
3.Tetapkan jangka masa tertentu
untuk menyiapkan gajet

Boleh dipertandingkan ketika

aktiviti membina gajet.

Nota

Utamakan keselamatan ketika

membuat gajet terutama
penggunaan bahan yang mudah
melukakan dan sebagainya.

Gambar ini daripada buku pengakap

PASTIKAN IKATANNYA KUAT DAN KEMAS

74
75
Terdapat pelbagai bahan yang dapat digunakan sebagai binaan sesuatu gajet.
Kebanyakan bahan – bahan ini boleh didapati dengan mudah di persekitaran
kita. Bahan – bahan yang sesuai untuk membuat binaan gajet ialah :

Buluh (sama ada dibelah atau tanpa dibelah)

Batang / dahan kayu yang kecil (diameter di antara 10 cm hingga 18 cm)
Ranting kayu/daun lebar/daun palma
Batang pokok yang lurus dan kecil (diameter di antara 12 cm hingga 22 cm)
Kayu bakau /pelepah kelapa dll
Bahan terbuang atau guna batang penyapu@cat yang dibeli di kedai hardware

BAHAN IKATAN
Bahan ikatan ialah bahan yang digunakan untuk mengikat gajet bagi tujuan
mengukuhkannya bagi mengelakkan sesuatu gajet mudah runtuh. Bahan ikatan
hendaklah dari jenis yang kuat dan tidak mudah putus. Bahan yang sesuai untuk
buat ikatan
 Tali asli atau tiruan
 Rotan
 Akar
 Rotan
 Jut
 dawai

76
 CONTOH POINEERING

Menara Brynbach Menara Stilt

77
 Jambatan berlantai

PROJEK MEMBINA GAJET

Rancang membina gajet disekolah

Aktiviti ini dilakukan dalam kumpulan kecil

Tentukan jenis gajet yang hendak dibuat
Sediakan bahan mengikut jenis gajet
Tetapkan jangka masa tertentu untuk menyiapkan gajet
Gunakan 5 jenis ikatan
Boleh dipertandingkan ketika aktiviti membina gajet.

78
79
80
PERTOLONGAN CEMAS

81
 BANTU MULA ( First Aid )

Bantu mula merupakan satu proses rawatan awal yang perlu diberikan kepada

mangsa kecederaan dan kemalangan sementara mendapat bantuan perubatan.

Bantuan awal agar mangsa tidak mengalami komplikasi atau jangkitan kuman

yang serius jika dibiarkan.

Antara tujuan bantuan awal ialah

1. Menyelamatkan nyawa sebelum rawatan perubatan tiba.
2. Mencegah mangsa daripada menjadi semakin teruk.
3. Membantu mangsa supaya pulih, jika boleh.
4. Memastikan tiada lagi bahaya atau bahaya selanjutnya kepada mangsa dan
orang lain.

PETI PERTOLONGAN CEMAS

Peti pertolongan cemas ialah

peti yang lengkap mengandungi ubat-
ubatan serta peralatan perubatan yang
asas yang boleh dibeli di farmasi. Peti
ini patut diletakkan di tempat yang
kering dan selamat, jauh daripada
kanak-kanak. Setiap ubat yang ada
perlu dilabel dengan jelas jenis dan
kegunaannya dan kandungannya perlu
diperiksa setiap 6 bulan sekali. Setiap
rumah perlu ada peti pertolongan
cemas.
Antara senarai peralatan asas yang perlu ada
ialah:
1.Dresing steril - beberapa saiz.
2.Plaster - beberapa saiz.
3.Bendej tiga segi ( kain anduh )
4.Pembalut kain kasa ( bendej penggulung )
5.Larutan Flavin ( Iodin)
6.Larutan atau krim antiseptik
7.Gunting kecil

82
 BEBAT DAN PEMBALUT

Kain kasa berlapis digunakan untuk menutup luka supaya

terhindar daripada jangkitan kuman

Kain bergulung kenyal / elastic digunakan untuk

menstabilkan kecederaan / kepatahan / membalut luka serta
membalut kecederaan ringan dan seumpamanya.

Kain anduh digunakan untuk mengampu bahagian

kecederaan / kepatahan, membalut luka / pendarahan yang
didapati ada kepatahan tulang / mengikat tuap ( splint ) di
tempat patah / mengampu / menyokong.

83
 Tahukah anda tatacara am membebat luka?

 Tangan penolong kecemasan perlu bersih sebelum melakukan pembebatan luka.

 Gunakan sarung tangan.
 Tentukan saiz bebat yang sesuai bagi menutup luka (saiz mesti lebih besar sedikit
daripada luka )
 Bersihkan luka di kawasan sekeliling sebelum melakukan pembebatan.
 Menetapkan serta mengemaskan bebat di bahagian luka.

“ PASTIKAN BEBAT YANG DIGUNAKAN ADALAH SUCI HAMA”

PEMBALUT SEGI TIGA (kain anduh)

Sebarang kain yang digunakan bagi menutup, mengampu, menghentikan pergerakan

serta meningkatkan tekanan pada anggota yang cedera

Fungsi Pembalut Segi Tiga

 Menentapkan bebat dan tuap.
 Memberi tekanan secara langsung ke atas
bebat bagi mengawal pendarahan.
 Mengampu anggota yang cedera serta
menghindar pergerakan.
 Mengawal bengkak. Digunakan sebagai pelapik.

Kain Anduh Tiga Segi Sesuai dibuat dari kain jenis belacu. Berukuran 90cm x 90cm x
130cm. Direka pada tahun 1831 oleh Dr. John Meyer

84
ANATOMI PEMBALUT SEGI TIGA (kain anduh)

SIMULASI MELIPAT KAIN ANDUH

Lipatan Besar

Lipatan Tirus

85
Ikatan pada balutan (ikatan buku sila)

BALUTAN TANGAN, KEPALA DAN KAKI

BALUTAN TANGAN GUNA KAIN ANDUH

BALUTAN KAKI GUNA PEMBALUT (BANDAGE)

86
 BALUTAN KEPALA GUNA KAIN ANDUH

ANDUH BESAR (SLING TANGAN) GUNA KAIN ANDUH

87
 BALUTAN PADA SIKU GUNA KAIN ANDUH

BALUTAN PADA TAPAK KAKI GUNA KAIN ANDUH

88
 PENGUSUNG / STRECER

PENGUSUNGAN

Kaedah yang anda pilih untuk memindahkan seseorang mangsa kecederaan daripada
bahaya bergantung di atas keadaan kecemasan ,keadaan mangsa itu dan samaada
terdapat seseorang lain untuk membantu anda.

Dalam keadaan yang kurang memuaskan contohnya untuk memberi perlindungan kepada
mangsa kecederaan sementara menunggu bantuan perubatan tiba , satu pendekatan
yang lebih terancang bagi mengangkat dengan menggunakan pengusung boleh
dilaksanakan.

a.Jangan cuba mengalihkan seseorang mangsa kecederaan parah kecuali keadaan

mengancamnyawanya
b.Jangan membuat andaian bahawa seseorang mangsa kecederaan boleh duduk atau
berdiri tanpa sokongan
c.Jangan mengalihkan mangsa seorang diri tanpa bantuan orang lain
d.Nilai keupayaan pembantu-pembantu anda berhubung tugas untuk mengangkat
mangsa itu
e.Pastikan semua orang yang terlibat faham apa yang harus dilakukan.

PEMBAWA DAN PENGANGKAT BAGI SATU DAN DUA PEMBERI PERTOLONGAN CEMAS

Keadaan mangsa Seorang pemberi Dua orang pemberi

kecederaan pertolongan cemas pertolongan cemas

Sedar boleh berjalan Usung menopang Usung menopang

Sedar , tidak boleh berjalan Usungan mengendong
(untuk mangsa yang ringan)
Kaedah usungan menarik
tidak sesuai kerana boleh
menyebabkan kecederaan
leher dan kepala
Usungan kerusi
Usungan di luan dan
buritan(Bukan untuk
kecederaan lengan)

Tidak sedarkan diri Kaedah mengendong (hanya Usungan di luan dan buritan
untuk mangsa yang ringan.
Kaedah menarik

89
KAEDAH PENGUSUNGAN DENGAN SEORANG PEMBERI
PERTOLONGAN CEMAS

USUNG MENOPANG USUNG MENDUKUNG

MENGHERET MENGGENDONG

90
KAEDAH PENGUSUNGAN DENGAN DUA ORANG PEMBERI
PERTOLONGAN CEMAS

KAEDAH DUDUK DUA TANGAN

KAEDAH DILUAN DAN BURITAN

91
 KAEDAH USUNGAN KERUSI

Pengusung (Strecer)
Pengusung digunakan untuk mengangkat dan mengusung mangsa kecederaan ke dalam
ambulans atau ke tempat perlindungan
Prinsip-prinsip menggunakan pengusung

Periksa pengusung untuk memastikan tiada tanda-tanda kerosakan

Hendaklah sentiasa menguji pengusung untuk memastikan ia boleh menahan berat
mangsa kecederaan

Apabila menggunakan pengusung anda hendaklah menerangkan kepada mangsa apa

yang telah berlaku

Hendaklah sentiasa mengikat mangsa yang tidak sedarkan diri pada pengusung

PENGUSUNG JENIS FURLEY & UTILA

92
PENGUSUNG MENGGUNAKAN KANVAS /
BAJU/KAIN & BATANG KAYU /BULUH

93
SIMULASI PERTOLONGAN CEMAS DAN
MENYELAMAT

CONTOH BINA SITUASI

Dilaporkan seorang lelaki cedera di kepala , tangan dan

kaki. Bantuan diperlukan untuk membawa keluar mangsa
yang berada dalam belukar. Dengan menggunakan
kemahiran pertolongan cemas sila hantar pasukan
menyelamat lakukan bantuan awal yang perlu … (balutan
pada anggota yang cedera) dan bawa keluar menggunakan
kaedah yang sesuai. Jika mangsa tidak boleh berjalan
gunakan pengusung yang sesuai untuk membawa keluar
mangsa.

 Sediakan mangsa pada satu kawasan yang tersorok

 Sediakan pasukan penyelamat dan alatan yang sesuai
 Lakukan aktiviti ini dengan membuat beberapa
kumpulan
Boleh dijalankan satu pentandingan berdasarkan ketepatan
bentuk rawatan, kekemasan balutan yang digunakan
dan jenis pengusung yang digunakan

94
 PENGENALAN PEMULIHAN DAN PERNAFASAN
Kaedah pemulihan
Kaedah ini dilakukan dengan pelbagai cara dan teknik. Matlamat utamanya ialah
untuk memberi bantuan awal kepada mangsa yang mengalami renjatan,
terhenti denyutan nadi dan tiada pernafasan.

LANGKAH 1

LANGKAH 2

LANGKAH 3

95
 LANGKAH 4

Antara kaedah menyelamat yang digunakan adalah:-

EAR = Expired Air Resuction

• Cubaan memulihkan mangsa yang terhenti pernafasan dengan bantuan
pernafasan.
• Hanya diberikan sebanyak 2 kali hembusan sahaja.
• Dilakukan sekiranya mangsa tiada pernafasan tetapi ada denyutan nadi.

CPR = Cardio Pulmonary Resucitation

Satu cubaan memulihkan mangsa yang terhenti pernafasan dan nadinya dengan
menggunakan teknik tekanan di atas dada ( urut jantung ) dan bantuan pernafasan.
Mengikut carta pemulihan dalam CPR.
Dilakukan apabila mangsa tiada pernafasan dan tiada denyutan nadi.

Kaedah CPR- DR CAB

D DANGER Penyelamat, Persekitaran, Mangsa

R RESPONSE Kejutkan mangsa

Tindak balas dari mangsa
C CIRCULATION Periksa nadi carotid atau Brtakial Tekanan atas dada.

A AIRWAYS Head Tilt Chin Lift atau

B BREATHING
Jaw Thrust ( kaedah mengangkat dagu untuk membuka
ruang udara dalam mulut ) Buang benda asing
3 M ( mendengar, melihat dan merasa )
2 Hembusan penyelamat
96
ASAS CPR- DR CAB

LANGKAH 1

LANGKAH 2

LANGKAH 3

LANGKAH 4

97
 SITUASI CPR TIDAK BOLEH DILAKUKAN
 Mangsa yang kaku dan kejang
 Cedera teruk di bahagian dada, leher, kepala dan muka
 Tiada kebenaran waris
 Mangsa yang disahkan meninggal
 Bayi berumur kurang dari 3 bulan.
 Mangsa yang memakai bracelet, rantai leher DNAR ( Do Not Atemp Resucitation).

SITUASI CPR BOLEH DILAKUKAN

Dilakukan apabila keadaan memerlukan bantuan pernafasan. Muka mangsa
tidak rosak atau boleh dilakukan apabila keadaan persekitaran dan juga punca
penyakit dikenal pasti. Sebelum melakukannya pastikan anda mempunyai sijil
dan tahu kaedah menyelamat dengan cara ini.

Antara langkah yang perlu dipatuhi ialah:-

• Tentukan mangsa sama ada sedar atau tidak dengan menepuk bahu dan
memanggilnya.
• Sekiranya tiada rangsangan, anggap mangsa tidak sedar dan secepat mungkin
dapatkan bantuan atau pertolongan dengan meminta orang lain memanggil bantuan
ambulan.
• Buka saluran pernafasan mangsa dengan mendongak kepala dan angkat dagunya.
• Pastikan mangsa bernafas
• Lihat pergerakan dada turun dan naik.
• Dengar bunyi hembusan nafas.
• Rasa haba panas yang keluar dari mulut ke hidung.

Sekiranya mangsa tidak bernafas, beri bantuan pernafasan

seperti berikut :

 Dongakkan mangsa dan angkat dagu mangsa

 Pastikan mulut mangsa tidak mengandungi bahan atau benda yang menghalang
pernafasan.
 Picit hidung dengan ibu jari dan jari telunjuk.
 Buka mulut dan lekapkan mulut anda ke mulut mangsa.
 Beri hembusan nafas anda sebanyak 2 kali ke dalam mulut mangsa dan perhatikan
dadanya naik dan turun.
 Bantuan pernafasan ini diberikan selama 1 hingga 2 saat bagi setiap hembusan.
 Periksa nadi
98
 CARTA PEMULIHAN
Peringkat Tekanan dan Kedalaman Kitaran Penuh Bantuan pernafasan
Hembusan Tekanan
Bayi 5 nisbah 1 ½ - 1 inci 100 tekanan 1 hembusan 3 saat
20 hembusan 20 hembusan 1 minit
Kanak 5:1 1 – 1 ½ inci 100 tekanan 1 hembusan 4 saat
kanak 20 hembusan 15 hembusan 1 minit
Dewasa 15 :2 1 ½ - 2 inci 60 tekanan 1 hembusan 5 saat
8 hembusan 12 embusan 1 minit

* Rujukan: Jabatan Pertanan Awam : jadual akan berubah dari semasa ke semasa
mengikut perkembangan terkini….. ikut yang terkini

JOM AMALI MELAKUKAN CPR

 Guru/Jurulatih menunjukkan gambarajah dan menerangkan ‘CPR’.
 Guru/jurulatih menunjukkan Simulasi ‘CPR’
 Anngota KRS melakukan simulasi ‘CPR’ mengikut kumpulan dan secara individu.
 Anggota KRS menjawab soalan yang diberikan secara perbincangan.

ALATAN
 Model patung (boleh dipinjam daripada
makmal sains)
 Poster dan nota
 Kapas dan pencuci

99
KOMUNIKASI

100
 TEKNIK KOMUNIKASI
KENALI TANDA-TANDA “MARKING” DAN ISYARAT (Save Our Souls) “S.O.S”
• Isyarat keselamatan (tanda-tanda "marking") dan isyarat S.O.S ini bermaksud isyarat
untuk berkomikasi atau penunjuk jalan tampa mengunakan lisan. Tanda-tanda isyarat ini
dibuat untuk memudahkan perjalanan didalam satu aktiviti didalam hutan atau
sebaliknya. Ia juga bertujuan menyampaikan maklumat tertentu dari segi keselamatan
persekitaran, kecemasan dan lain-lain. Oleh itu kita harus tahu memahami maksud yang
tersirat jika terjumpa atau melihat tanda-tanda tersebut dan menganbil tindakan yang
sepatutnya.
• Untuk memudahkan anda memahaminya, lusuh akan memulakan dengan menunjukan
beberapa contoh, umpamanya 'isyarat pengakap’. Tanda atau isyarat akan dibuat dengan
mengunakan ranting, daun, rumput, batu dan sebagainya untuk berkomunikasi. Isyarat
S.O.S (Save Our Souls) pula, ia mengunakan beberapa teknik kemunikasi yang
menggunakan tulisan, cahaya dan bunyi.

TANDA & ISYARAT GUNA RANTING , BATU , DILUKIS PADA TANAH ATAU PASIR
IKUT JALAN INI

JANGAN IKUT JALAN INI

101
LIMA LANGKAH DARI SINI ADA SURAT TERTANAM

ADA AIR KE ARAH INI

IKUT ARAH RANTING KAYU YANG PATAH

IKUT ARAH HUJUNG RUMPUT INI

102
IKUT ARAH BATU KECIL INI

ADA PERKHEMAHAN DI KAWASAN INI

JALAN TERUS

IKUT KANAN

103
 IKUT KANAN

SAYA SUDAH PULANG

TUNGGU DI SINI

Semasa melakukan perkhemahan atau kegiatan luar dan rekreasi dalam hutan, pulau dan
sebagainya harus tahu pengunaan isyarat S.O.S. ini. Kebisaaan terdapat tiga cara pengunaan
isyarat ini iaitu mengunaakan tulisan (S.O.S), lampu (cahaya) dan wisel (bunyi)

104
MENGUNAKAN TULISAN
Pada tempat yang sesuai seperti diatas pasir buatlah simbol S.O.S. dalam saiz ynag besar.
Carilah kawasan yang lapang agar mudah dikesan. Simbol S.O.S boleh dibuat dengan apa
sahaja yang sesuai. Contoh seperti gambar 1

Gambar 1
ISYARAT WISEL (BUNYI)

Cara pengunaan
A. Tiupan panjang
B. Tiupan pendek

Jika didalam kecemasan Tiup wisel 3 kali berturut-turut dengan tiupan pendek,
kemudian 3 kali tiupan panjang dan 3 kali lagi tiupan
pendek, ulangi semula setelah lebih satu minit .
Semua ahli Tiup wisel pendek-pendek selama satu minit
berkumpul secara berterusan
Semua diam Tiupan panjang berterusan selama 1 minit

Terdapat bahaya Tiupan panjang dan pendek secara berselang seli

Semua berhati-hati selama satu minit

105
ISYARAT CAHAYA (LAMPU PICIT ATAU PANTULAN CERMIN) DALAM KEADAAN
KECEMASAN

• Cara pengunaan jika didalam kecemasan ialah nyalakan lampu picit 3 kali berturut-
turut dengan suluhan pendek, kemudian 3 kali suluhan panjang dan 3 kali lagi
suluhan pendek, ulangi semula setelah setelah lebih satu minit.

• Cara-cara lain untuk memberi syarat kecemasan ialah dengan menjerit meminta
tolong, mengunakan cermin, pengunaan letupan (tembakan senjata), Peggunaan
bendera, kamera flash,api dan apa saja media yang boleh menarik perhatian. Jika
pasukan bantuan tiba, dan anda rasa boleh dilihat dengan helikopter atau kapal
terbang buat tanda isyarat seperti gambar.

106
BAIKI BASIKAL

107
 MODUL BASIKAL

ANATOMI BASIKAL & MENUKAR TIUB / TAYAR

108
JOM TUKAR TAYAR BASIKAL

109
AKTIVITI TUKAR TIUB BASIKAL YANG BOCOR

110
 MODUL AKTIVITI BERBASIKAL

ANJURKAN AKTIVITI BERBASIKAL

• Kumpulkan anggota Kadet yang ada basikal, pastikan basikal

cukup baik
• Beri taklimat keselamatan , memakai topi keselamatan ,
berkasut dan laluan berbasikal
• Tentukan laluan berbasikal termasuk berapa jarak
• Seorang Marshal mendahului berbasikal dan diikuti oleh
semua kadet dan dibelakang sekali juga seorang marshal
• Utamakan keselamatan.

7.00 pagi - berkumpul

- Taklimat
- Bacaan doa
- panaskan badan
- Mulakan berbasikal
- Berhenti dibeberapa check point
- Aktiviti tamat

111
PERKHEMAHAN

112
 MODUL : KHEMAH & PERKHEMAHAN
Aktiviti perkhemahan ini melibatkan aktiviti di hutan bukit, gunung , tepi sungai
, kem , pulau dan sebagainya. Menurut kamus dewan khemah adalah sejenis
pondok yang dibuat daripada kain tebal atau kain layar. Berkhemah bukanlah
perkara baru , malah penah menjadi cara hidup sesetengah masyarakat seperti
Apachee , Pawnee , Red Indian , Arab Badwi dan sebagainya. Perkhemahan
moden telah menjadi sebahagian daripada kegiatan rekreasi , ekspedisi ,
kembara dan sebagainya. Kemahiran berkhemah adalah suatu yang amat
penting dalam memupuk modal insan disamping dapat mempelajari pelbagai
ilmu , pengalaman dan kemahiran.
JENIS KHEMAH
Khemah biasanya diperbuat daripada kain tebal , kain layar , nilon ,poplin kalis
air , kanvas , terilin , polythene , fibreglass dan lain-lain. Terdapat bermacam
jenis dan bentuk khemah pasang siap antaranya :

Khemah Satu Tiang Khemah Bentuk A (A tent)

Khemah Tiang (Ridge Tent) Khemah iglu atau bentuk

kubah (Dome Tent)

113
 MODUL:KOMPONEN KHEMAH

• Komponen khemah bergantung kepada jenis khemah yang digunakan , saiz dan
kegunaan. Biasanya komponen utama khemah terdiri daripada tiang , pancang , tiang
bersambung , fly sheet , tali pengikat dan khemah itu sendiri.Khemah yang banyak
dipasaran menggunakan bahan fabrik jenis nilon yang lebih ringan dan mudah dipasang.
Khemah yang cerah memantulkan cahaya dan haba manakala khemah yang gelap akan
menyerap haba. Khemah jenis kubah (dome tent) adalah yang paling mudah dijaga ,
diurus dan disimpan.

LENGKAPKAN KOMPONEN KHEMAH DI BAWAH

114
 PENJAGAAN DAN PEMASANGAN KHEMAH
•

Khemah yang digunakan semasa aktiviti perkhemahan hendaklah dipasang dan dijaga
dengan baik dan betul. Antara penjagaan khemah supaya sentiasa baik ialah
memasangnya dengan betul dan hendaklah dibersihkan , dikeringkan dan di simpan
ditempat yang kering. Khemah dibuat daripada bahan yang mudah koyak maka jangan
terkena sebarang benda tajam seperti pisau , gunting , besi tajam dan sebagainya.
Disamping itu juga elakkan daripada menggunakan bahan mudah terbakar di dalam
khemah atau di tepi khemah seperti ubat nyamuk , lilin , dapur masak , lampu karbaid ,
mancis , merokok dan sebagainya.

Cara pemasangan khemah jenis kubah (dome tent) yang betul

1.Keluarkan khemah utama daripada beg khemah

2.Pastikan semua komponen khemah mencukupi seperti khemah utama , pancang ,
fibre
penyambung , fly sheet dan tali
3.Periksa dahulu khemah utama supaya dalam keadaan yang baik daan sempurna tiada
koyak atau carik.
4.Hamparkan khemah utama diatas tapak yang elok , rata dan tiada benda-benda
tajam,
yang boleh membocorkan khemah
5.Sambungkan fibre penyambung
6.Masukkan fibre penyambung ke atas khemah utama. Pastikan semasa memasang
dilakukan oleh dua orang murid
7.Tegakkan dan kuncikan fibre penyambung di setiap sudut khemah utama
8.Pasangkan pancang dihujung khemah utama
9.Pasangkan fly sheet di atas khemah utama dan pasangkan pancang dihujungnya
10.Pastikan tidak meletakkan benda yang berat di atas bumbung khemah seperti baju ,
tuala beg dan sebagainya yang boleh merosakkan dan mematahkan fibre penyambung
khemah

115
SUSUN ATUR KHEMAH DAN PERATURAN PERKHEMAHAN
Susun atur khemah
Khemah yang dipasang hendaklah disusun atur dengan elok dan baik. Terdapat
beberapa formasi menyusun khemah seperti bentuk “U” , bentuk “L” , sebaris dan jika
melibatkan jantina pastikan khemah lelaki dan perempuan diasingkan. Pintu khemah
hendaklah sentiasa ditutup dan berhadapan dengan khemah yang lain.

Tahukah anda peraturan perkhemahan

a.Hendaklah memasang khemah ditempat yang paling selamat seperti ditempat yang
bersih , tidak berair dan sebagainya.

b.Elakkan memasang khemah dibawah pokok untuk mengelakkan daripada

kemungkinan dahan pokok jatuh

c.Elakkan memasang khemah ditepi tebing yang tinggi untuk mengelakkan tanah
runtuh

d.Elakkan memasang khemah di tempat yang sangat lapang atau dipuncak bukit
untuk mengelakkan daripada panahan kilat dan petir

e.Elakkan memasang khemah di tepi sungai yang berkemungkinan boleh dinaiki air
ketika hujan lebat.

f.Jika melibatkan jantina lelaki dan perempuan pastikan khemah murid lelaki dan
murid perempuan ditempatkan dikawasan yang berasingan

116
1.Guru merancang bersama murid untuk melakukan perkhemahan setengah satu hari
di kawasan sekolah dan bentuk jawatankuasa pelaksana
2.Mohon kebenaran sekolah (buat kertas kerja yang ringkas)
3.Tentukan bayaran dan mendapat kebenaran sekolah dan PIBG
4.Buat surat pemakluman kepada ibubapa dan senarai peralatan yang perlu dibawa
oleh peserta
5.Sediakan surat kebenaran ibubapa
6.Peserta seramai 40 – 80 orang dan 10 orang ajk (guru dan pemimpin KRS)
7.Makanan masak sendiri atau order dari kantin
8.Sediakan peralatan
• Khemah jenis Dome hanya untuk amali pemasangan khemah
• Tali peserta bawa sendiri
• Kayu penyapu 4 kaki panjang peserta bawa sendiri
• Tali raffia untuk buat gajet
• Kain anduh peserta bawa sendiri dan Lain-lain yang diperlukan
9.Memilih kawasan sekolah yang sesuai untuk melakukan perkhemahan tersebut
10.Memasang khemah dan menyusun atur khemah mengikut formasi yang dipilih dan
memastikan peraturan perkhemahan di patuhi.
11.Contoh Agenda Perkhemahan satu hari (ikut kesesuaian)
a)7.30 pagi - Pendaftaran Peserta & Sarapan
b)8.00 pagi - Memasang Khemah
c)9.00 pagi - Taklimat Perkhemahan & Perasmian
d)10.00 – 11.30 pg - Aktiviti 1 (Kawad Statik & Dinamik)
e)11.30 - 01.00 th - Aktiviti 2 (Asas Ikatan dan gajet
f)01.00 – 02.00 ptg - Solat dan makan tengahari
g)02.00 – 03.30 ptg - Aktiviti 3 (Bantu Mula & Kompas))
h)03.30 – 05.00 ptg - Aktiviti 4 (Ikhtiar hidup)
i)05.00 – 05.30 ptg - Solat Asar
j)05.30 – 06.00 ptg - Buka Khemah & Bersurai
12.Gunakan khidmat ex KRS sebagai jurulatih, guru sebagai pembimbing
13.Jika perlu jemput beberapa orang jurulatih KRS Daerah membantu
117
14.Setelah selesai perkhemahan tersebut hendaklah mengemas , melipat , menyimpan
khemah dengan sempurna
MODUL : MENDIRIKAN DAN MELIPAT KHEMAH
CARA-CARA MENDIRIKAN KHEMAH.

regangkan tali dengan kemas , dirikan tiang , pasangkan “flysheet” dan

ikat pada pancang, pasangkan badan khemah dan ikat tiang dengan simpul
manuk., pasangkan tali pada pancang

Sila lengkapkan ruangan di bawah 5 aturan mendirikan khemah dengan

betul berdasarkan jawapan di atas

ATURAN MENDIRIKAN KHEMAH

1
2
3
4
5

CARA-CARA MELIPAT KHEMAH.

lipat bahagian badan khemah secara memanjang , lipat “flysheet” dan

letakkan sekali dengan badan khemah., masukkan dalam sarung khemah.,
letakkan tiang khemah , pancang dan tali pada pangkal selebar sarung
khemah,

Sila lengkapkan ruangan kosong 5 aturan membuka dan melipat khemah

dengan betul berdasarkan jawapan diatas

ATURAN MELIPAT KHEMAH

1
2
3
4
5

118
MEMBINA RAKIT

119
 MEMBUAT RAKIT

Membuat rakit adalah sebahagian ilmu ikhtiar hidup

dan merupakan salah satu aktiviti yang diadakan
dalam Kadet Remaja Sekolah. Ia bertujuan memberi
pendedahan kepada pelajar bagaimana menggunakan
alam ciptaan Tuhan sebagai bahan survival bagi
meneruskan hidup selain berlaku keadaan kecemasan
dan darurat.

Bahan-bahan apungan air dari alam ciptaan Tuhan;

 Kayu balak
 buluh
 batang kelapa
 rotan
 sabut

Bahan-bahan rekaan manusia yang boleh dijadikan

bahan apungan;

 Tiub tangan
 gabus (polysterene)
 jaket keselamatan
 botol plastik
 tong dram/ tong plastik

120
 CONTOH MODEL APUNGAN AIR

Bahan-bahan yang terapung akan berfungsi sebagai

rakit apabila ia diikat atau dicantum kemas. Rakit boleh
dibuat daripada buluh, batang kayu mati yang ringan
atau tiub getah.

Selain itu terdapat dua cara untuk membuat rakit iaitu cara lapis dan cara berkas

CARA LAPIS

Buluh disusun dalam bentuk lapisan kira-kira 12 ke 16 buluh diperlukan.

Buluh dirapatkan dalam susunan selapis dan dikepit dengan kayu palang
yang diletakkan melintang di bahagian atas dan bawah kedud-dua hujung
buluh.

Dengan menggunakan tali, rotan atau akar yang teguh, ikatlah buluh-buluh
itu kepada palang tersebut

121
Cara Berkas

Ikatkan buluh kepada dua berkas berasingan.

Tiap-tiap berkas diikat kuat, kayu-kayu atau buluh disusun ke atas kedua-dua berkas
itu dalam keadaan melintang.

Setelah buluh-buluh palang mencukupi untuk dijadikan tempat penumpang dan

muatan, maka ia hendaklah diikat supaya membentuk para yang kukuh.

122
KEBOMBAAN

123
 ASAS KEBOMBAAN

Pengenalan

Api terdiri daripada tindakbalas pengoksidaan atau tindakbalas kimia yang pantas
hasil daripada unsur penting seperti oksigen, haba dan bahan . Kebakaran biasanya
akan melibatkan kerugian dan kehilangan harta benda. Selain itu, kebakaran juga
boleh mengakibatkan kemalangan jiwa atau kerosakan tubuh badan dan juga
kerosakan harta benda. Kebakaran sering terjadi disebabkan oleh kecuaian manusia
yang tidak mengendahkan tentang bahaya api, seperti peribahasa “API YANG KECIL
MENJADI KAWAN DAN API YANG BESAR MENJADI LAWAN“ sering tidak menjadi
iktibar dan pengajaran kepada pengguna.

Api boleh dikelaskan kepada 4 kumpulan di antaranya ialah :

 Api kelas A daripada bahan pepejal
 Api kelas B daripada bahan cecair Ø Api kelas C daripada bahan gas.
 Api kelas D daripada bahan logam .

Nyatakan 5 punca kebakaran

1
2
3
4
5

Cara-cara Mengelak/Mencegah Kebakaran.

 Padamkan punca api dengan betul.
 Matikan punca bekalan kuasa elektrik selepas digunakan.
 Jangan mendedahkan bahan kimia berbahaya.
 Hindarkan diri dan harta daripada punca sinar radiasi.
 Sediakan alat pemadam api yang sesuai di persekitaran tempat
kerja, rumah dan kawasan permainan.
 Memberi pendedahan kepada kanak-kanak tentang bahayanya api
yang boleh mengakibatkan kebakaran.
 Jauhkan puntung rokok, lilin dan ubat nyamuk daripada bahan-
bahan yang mudah terbakar.
 Melakukan pendawaian semula bagi peralatan elektrik dan
pendawaian yang rosak.
 Menyediakan jadual pemeriksaan alat kebakaran .
 Memasang alat pengesan kebakaran.
 Mengenal pasti tempat-tempat untuk menyimpan alat
keselamatan.
124
ALAT-ALAT PEMADAM API

Pemadam api jenis air, serbuk, buih dan gas

Kaedah pengendalian

125
126
LAGU RAKYAT

127
 JOM MENYANYI LAGU RAKYAT
• Semasa memilih lagu untuk aktiviti KRS & TKRS, para jurulatih hendaklah memilih lagu
yang sesuai dan menarik. Antara ciri-ciri lagu yang sesuai dan menarik ialah terdapatnya
unsur-unsur ulangan pada lirik atau melodinya serta mudah dipelajari. Pemilihan lagu
yang banyak melibatkan pergerakan, drama ataupun mainan juga sesuai kerana ia mampu
menambahkan minat para kadet terhadap lagu tersebut, begitu juga lagu yang
mempunyai lirik yang sederhana iaitu tidak terlalu panjang atau terlalu pendek juga
sesuai. Antaranya…

128
129
 Sambungan Rasa sayang

(Ulang rangkap pertama)

Sudahlah kita bersuka ria

Sampailah masa kita berpisah
Terima kasih kepada saudara
Ampunkan saya jika bersalah

(Ulang rangkap pertama)

Lagu Puteri Santubong (Lagu rakyat negeri Sarawak)

Puteri Santubong puteri sejenjang
Penjaga gunung negeri Sarawak
Manis sik ada dapat dilawan
Anak dak dewa turun kayangan
( syair )
Ooo… Santubong puteri
Menenun kain… malam
Ooo… sejenjang puteri
Menumbuk padi… siang
Satu hari nya duak kelayi
Beranok-anok sik renti-renti
Sorang madah dirik bagus agik
Sorang sik ngalah sampei ke mati
https://www.youtube.com/watch?v=wilOsfBLMQU

130
 MUZIK TRADISIONAL
KRS hendaklah menyertai atau mempersembahkan 2 persembahan kebudayaan seperti
nasyid, berzanji, bermain kompang, bersajak, pentomin, seni silat atau persembahan lain
yang sesuai mengikut kebudayaan kaum-kaum yang lain.
NAMAKAN ALAT-ALAT MUZIK TRADISIONAL MENGIKUT KAUM DI MALAYSIA

Kaum Nama Alat Muzik

Melayu Kompang, Rebana, Gambus,Tabla, Gendang,

Cina

India Tabla

Pribumi Sabah

Pribumi Sarawak Sape, Ngkromong

Orang Asli

Lain-lain Alat Muzik

Pecussion
Kotemporari

131
132
133
134
Kebudayaan di Malaysia

Nyatakan 10 jenis pakaian Tradisional Pelbagai Kaum

dan Etnik di Malaysia

Nyatakan 10 jenis makanan Tradisional Pelbagai Kaum

dan Etnik di Malaysia

Nyatakan 5 perayaan utama di Malaysia

135
KAYAK

136
 ASAS KAYAK
Pengenalan kayak
Kayak adalah sejenis kenderaan air yang seakan-akan perahu dan tidak
terdedah. Untuk masuk ke dalam kayak, anda mestilah memasuki melalui
lubang kayak yang dinamakan “cockpit’. Kayak digerakkan dengan menggunakan
tenaga manusia dengan cara berdayung sebagaimana juga perahu tetapi dengan
ada sedikit perbezaan dari segi tekniknya.

Kayak mempunyai data-data teknikal seperti

berikut:
Model Panjang Lebar Berat Kegunaan

C1 520cm 75cm 16kg perseorangan

C2 650cm 75cm 20kg berduaan

137
 ANATOMI KAYAK
Kayak mempunyai bahagian yang penting:

1. BOW DAN STERN (HALUAN DAN BURITAN)

Bow – muncung bahagian hadapan
Stern – muncung bahagian belakang
bahagian ini boleh ditentukan dengan menijau bentuk
coaming dan arah tempat duduk sesebuah kayak
Fungsinya : memotong air dan memecah ombak selain
menjadi panduan arah tuju kayak

2. PORT SIDE DAN STARBOD SIDE

Port side - bahagian kiri kayak
Starbod side - bahagian kanan kayak

3. HULL
Dinding, lantai, geladak bahagian bawah kayak. Ia mempunyai bentuk yang
berbeza-beza bergantung kepada jenis kegunaan sesebuah kayak.

4. DECK (GELADAK ATAS)

Dinding bahagian atas kayak di mana terletaknya cockpit.
Kegunaannya menutup bahagian atas kayak dan melindungi bahagian kaki
pendayung serta memudahkan kemahiran gulingan. Deck hadapan dipanggil
foredeck. Manakala deck belakang dipanggil aftdeck.

5. TOGGLES
Sejenis tali atau tempat pemegang yang terdapat dibahagian hujung bow dan
stern.
Kegunaannya memudahkan mengangkat sesebuah kayak, berpaut apabila
terbalik dan mengikatnya

6. COCKPIT
Ruangan yang terletak di tengah-tengah kayak dan diantara foredeck dan aftdeck.
Ia merupakan kawasan di mana pendayung duduk di dalamnya.
Bahagian hadapan dan belakang boleh ditentukan dengan melihat kepada bahagian
cockpit. 138
7. SEAT (TEMPAT DUDUK)
Tempat duduk pedayung terletak di dalam cockpit. Ia terbahagi kepada beberapa jenis
iaitu tempat duduk standard (mempunyai saiz yang tetap, tempat duduk sederhana-
untuk kegunaan rekreasi, tempat duduk ketat untuk aktiviti arus deras dan tempat
duduk boleh laras.

8. COAMING
Bahagian tepi yang kecil dan nipis mengelilingi cockpit.
Fungsinya untuk menghalang air daripada memasuki cockpit.

9. KNEE BRACE
Terletak di bahagian coaming di bahagian foredeck.
Fungsi untuk menyokong lutut pedayung dan member cengkaman kaki pedayung yang
lebih kuat terhadap kayaknya. Ia hanya terdapat pada kayak arus deras dan slalom
sahaja.

10. TOWLINE/DECKLINE
Tali yang diikat dari hujung bow kesisi kiri dan kanan coaming hingga kebahagian stern.
Fungsi sebagai tali untuk menyelamat, penunda, mengikat alatan dan mengikat kayak.
Tidak semua kayak memiliki towline

11. KEEL
Terletak di bahagian geladak bawah kayak.
Fungsi untuk membelah arus dan bertindak sebagai kemudi. Ia membolehkan sesebuah
kayak itu bergerak lurus dengan cepat. Tidak semua kayak mempunyai keel.

12. FOOTREST
Terletak di bahagian foredeck dan merupakan tempat melatak kaki pedayung.
Fungsi memberikan daya cengkaman dan sokongan tenaga yang lebih yang dihasilkan
melalui kombinasi pergerakan tangan, bahu, lower back dan kaki terhadap penghasilan
daya dayung yang baik. Ia berfungsi sebagai alat keselamatan yang melindungi pedayung
daripada terhentap atau mengeluncur kehadapan akibat hentakan atau pelanggaran

13. HATCHES
Lubang penutup yang terdapat di tengah bahagian foredeck. Fungsinya menyimpan peratlatan
diri dan perkhemahan
139
JENIS KAYAK
Terdapat tiga jenis kayak yang popular digunakan
iaitu:
- Madesta
- Ottersport
- - Slalom

Peralatan kayak
Kayak mempunyai alat-alat tertentu yang harus dibawa ketika ingin menjalankan
kegiatan berkayak.

Dayung(Paddle)
Terdapat dua jenis dayung iaitu satu papan(blade) ataupun dua papan(double blade).
Dayung yang mempunyai dua papan biasanya digunakan untuk berkayak. Dayung
biasanya diperbuat daripada fiberglass pada papan dan aluminium pada
batangnya(shaft).

140
1. Blade (Bilah mata dayung)
Kepingan yang berada pada hujung batang dayung.
Fungsi mengaut seberapa banyak air bagi menghasilkan pergerakan kayak.

2. Tip (Pelindung mata dayung)

Kepingan logam yang berada di hujung mata dayung.
Fungsi melindungi mata dayung dari kerosakkan akibat hentakan. (tidak semua
pendayung mempunyai tip)

3. Shaft/Loom/Bar (batang pendayung)

Bahagian batang pendayung, berbentuk bulat dan lazimnya lurus. Merupakan
bahagian pemegang pendayung.

4. Neck (Leher pendayung)

Bahagian percantuman antara blade dan shaft.

5. Drip ring (bulatan getah)

Diperbuat daripada plastic atau getah dan terletak berhampiran dengan neck.
Fungsi menghalang air dari blade mengalir ke shaft dan membasahi tangan
pendayung. Tidak semua pendayung memeliki drip ring

6. Front of blade (muka dayung)

Berbentuk cembung untuk memberikan sokongan yang kuat kepada mata dayung.

JAKET KESELAMATAN (LIFE JACKET)

Ianya adalah alat yang wajib dipakai dan diikat dengan kemas setiap kali ingin
menjalankan kegiatan berkayak. Biasanya ia berwarna cerah (oren) dan
diperbuat daripada alat plastik ringan yang boleh melampung dan kalis air.

Penimba air
Untuk menimba air yang berada di dalam kayak.
141
Tali Penambat Kayak

Tali yang panjangnya 4 atau 5 meter yang diikat pada bahagian bow dan
digunakan semasa kecemasan. Ia juga digunakan untuk menghalang kayak
daripada hanyut dengan cara menambatkannya pada pokok atau lain-lain.

Spray Cover
Alat ini dipasang pada coaming bagi menghindarkan air dari memasuki kayak
semasa berkayak.

Pengendalian kayak
Pengendalian kayak adalah satu kemahiran yang dimestikan bagi setiap
“canoist“ . Ini bertujuan membimbing ke arah cara-cara praktikal bagi
mengendalikan kayak semasa penggunaannya dalam air.

Kayak boleh dibawa dengan cara berikut:

• Pikulan di bahu
• Kelekan di pinggang
• Menggunakan kenderaan

Pelancaran kayak
Apabila meletakkan kayak untuk berdayung ianya mesti berada di dalam air.
Elakkan mana-mana bahagian tebing dari bersentuhan dengan darat yang boleh
mengakibatkan kayak terlekat di dasar air semasa ianya dinaiki dan
menyukarkan untuk berdayung.
Bahagian bow kayak hendaklah bersudut tepat menghala ke laut. Tujuan posisi
ini ialah bagi mengelakkan ombak dari menghempas bahagian rusuk kayak.

Pendaratan kayak
Apabila hampir sampai ke pantai dalam jarak 10 meter atau mengikut keadaan
ombak dan kedalaman air, ianya hendaklah dipusingkan supaya menghadap
semula ke laut dalam posisi bersudut tepat. Ini bertujuan supaya bahagian bow
sahaja yang dipengaruhi oleh ombak.
Setelah kayak menghadap ke laut, dayunglah ke belakang(back paddle) sehingga
sampai ke bibir pantai dan “sternman“ mesti turun dahulu dan memegang kayak
barulah diikuti oleh “bowman“.

142
Menaiki dan menuruni kayak
Oleh kerana kayak merupakan sebuah kenderaan yang kecil maka ianya tidak
boleh dinaiki dan dituruni sewenang-wenangnya. Pijakan kaki yang tidak betul
sewaktu menaiki dan menuruninya, menyebabkan kayak mudah senget dan
mudah terbalik. Langkah-langkah berikut perlu dipraktikkan: Untuk menaiki
kayak, bowman akan menaiki dahulu dan sternman akan memegang kayak
supaya ia tidak bergolek dan terpesong.
Apabila hendak masuk, kedua-dua belah tangan hendaklah memegang coaming
dan semua berat badan hendaklah diarahkan ke bahagian tangan.
Jangan memijakkan kaki pada mana-mana bahagian kayak. Hulurkan kaki
kemudian berlunjur dan terus duduk.
Apabila hendak menuruni kayak, sternman hendaklah turun dahulu dan
memegang kayak, diikuti dengan bowman.

Berdayung
Berdayung adalah satu gerak laku yang dilakukan oleh canoist bagi
menggerakkan kayak dari satu tempat ke tempat lain. Berdayung adalah satu
kemahiran yang amat asas yang dimestikan kepada setiap canoist yang ingin
melibatkan diri dalam aktiviti berkayak.

Jenis-jenis dayungan adalah seperti berikut:

 Dayungan junam-untuk berdayung ke depan dan ke belakang.

 Dayungan tusukan-untuk membelok dan memberhentikan kayak.
 Dayungan Sapu- untuk membelokkan kayak
 Dayungan tarikan-untuk merapatkan kayak ke suatu objek secara mengiring.
 Dayungan tolakan(Push over)- menjauhkan kayak daripada sesuatu objek.
 Dayungan J-untuk meluruskan haluan kayak ketika sedang berdayung.
 Dayungan Goyangan(Sculling)-untuk merapatkan kayak secara mengiring

143
Nyatakan 5 Peralatan Asas Yang Perlu Dibawa Dan
Disediakan Serta Fungsinya Sebelum Berkayak

1
2
3
4
5

Nyatakan 5 langkah – langkah keselamatan sebelum,

semasa dan selepas berkayak
1
2
3
4
5

Melakukan aktiviti berkayak secara berpasangan

dengan bimbingan jurulatih bertauliah dan aspek
keselamatan di air hendaklah diutamakan

Lokasi : Kolam , Tasek , Pantai dan sebagainya

Peralatan : Kayak , Padle , Jaket Keselamatan , Helmet , Tali penyelamat
Sesi Taklimat : Diberikan selengkapnya berkaitan anatomi , cara pendayungan ,
aspek keselamatan sebelum , semasa dan sesudah hendaklah diberi.

SOP : Pastikan SOP aktiviti di air diutamakan

Kecemasan : Berhentikan aktiviti jika tahap keselamatan peserta/anggota Kadet

dalam risiko seperti : hujan lebat , petir , angina kencang , air
yang tercemar , ada gangguan lain seperti penyengat, lintaj , tabuan
dan sebagainya
Masa : 2 Jam

144
ALAM SEKITAR

145
 KENALI BUAH NADIR

BUAH CINTA BUAH MENTEGA

BUAH MALBERI BUAH BELIMBING HUTAN

BUAH BAMBANGAN BUAH JENTIK

146
 KENALI HAIWAN LIAR YANG BOLEH
DIMAKAN

RUSA

LANDAK

KAMBING GURUN

147
IKAN AIR TAWAR

148
 MODUL ALAM SEKITAR

KENALI FLORA DAN FAUNA

Kenalpasti salah satu perkara berikut:
20 jenis burung yang terdapat di Malaysia
20 jenis hidupan liar di hutan
20 jenis ikan air tawar atau laut
20 jenis serangga

BIL 20 JENIS BURUNG 20 HIDUPAN LIAR 20 IKAN AIR 20 SERANGGA

TAWAR

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

149
 PROJEK KHAS CINTAI ALAM SEKITAR

Pelajar perlu menyediakan buku skrap 20 jenis-jenis tumbuhan-tumbuhan berikut

1.Tumbuh-tumbuhan Herba/ perubatan

2.Tumbuh-tumbuhan /pokok renek
3.Tumbuh-tumbuhan/ pokok bunga

Malaysia mempunyai kekayaan Flora yang beranika jenis. Sesejenis pokok

biasanya tidak terhad kepada sesuatu kawasan kecil. Mereka tidak mengenal
sempatan sesuatu negara. Oleh kerana ini tumbuhan Malaysia boleh didapati
di kawasan jirannya iaitu Negeri Thai Selatan, Indonesia dan Singapura Oleh
sebab begitu banyaknya jenis tumbuhan di Malaysia, hanya sebahagian kecil
tumbuhan tempatan dapat diberi di sini Tumbuhan yang biasanya
dikelompokkan sebagai herba mempunyai batang yang lembut. Ia juga sejenis
tumbuhan saka, iaitu pokok dimana riwayat hidupnya pendik. Malaysia
mempunyai banyak jenis tumbuhan herba, dan banyak diantaranya
mempunyai nilai perubatan. Sungguhpun masih sekarang ada banyak orang
masuk ke rimba dan hutan untuk mencari bahan perubatan, banyak jenis
pokok bernilai perubatan sudah ditanam di kawasan rumah dan kampong

Lokasi aktiviti

a. Sekolah
b. Taman rekreasi bandar
c. Taman Botani
d. Hutan Lipur
e. Dusun
f. Hutan simpan
g. Belukar

150
 PROJEK ALAM SEKITAR

PILIH SATU PROJEK UNTUK MEMBANTU ALAM SEKITAR DI SEKOLAH

Anggota Kadet (dalam kumpulan kecil 4-8 oranhg kadet) melaksanakan satu
projek yang berkaitan dengan Alam Sekitar seperti

 membuat taman mini

 menanam pokok hiasan atau pokok teduhan
 mengutip sampah di kawasan sekolah,
 membuat projek kompos menggunakan Tong Sampah Hitam
 menanam pokok herba dapur dalam pasu
 mengutip barang-barang yang boleh dikitar semula di kawsan
sekolah
 membuat mural yang bertemakan Alam Sekitar

TUJUAN : Kajian berkaitan flora dan fauna setempat

151
 KAJIAN FLORA & FAUNA

Bahan : Kertas lukisan

Pensel
Pensel warna
Pitapengukur
atau tali
Alat perkebunan
Pisau

Masa : 1 – 2 Jam
Penglibatan : Individu

Kaedah

1. Tentukan pokok (sebatang pokok)

2. Buat anggaran ketinggian (gunakan kaedah anggaran)
3. Dapatkan ukurlilit batang utama pokok
4. Lukis pokok tersebut diatas kertas
5. Lukis bentuk daun , bunga dan buah (jika ada)
6. Warnakan lukisan anda
7. Buat kajian fauna apa yang hidup bersama dengan fauna tersebut. Nyatakan
jenis fauna dan apa yang menyebabkan fauna tersebut hidup pada flora
tersebut
8. Nyatakan lima kegunaan flora tersebut dan peranannya terhadap kehidupan

9. Nyatakan bentuk ancaman terhadap flora tersebut yang boleh menjejaskan

kehidupannya

152
 PROJEK HERBA DAPUR

TUJUAN : Menanam pokok-pokok herba dapur dalam pasu

LOKASI : kawasan terpilih di sekolah

KEPERLUAN ; Sediakan Bahan

 Pasu yang sesuai Ø Tanah campuran
 Sarung tangan
 Serampang tangan untuk kebun
 Penyiram

POKOK HERBA DAPUR YANG SESUAI (BOLEH BELI DI MANA-MANA NURSERY

ATAU AHLI KRS SUMBANGKAN) Antaranya…

PANDAN KUNYIT PEGAGA

KESUM ULAM RAJA CEKUR

Banyak lagi herba dapur lain yang boleh ditanam… serai, kaduk, selom, beluntas,
cili padi, oregano, selasih dan lain-lain

153
 KHIDMAS

KHIDMAT MSYARAKAT

154
 PROJEK KHIDMAT MASYARAKAT
MENJALANKAN PROJEK KHIDMAT MASYARAKAT DALAM MASA 2 – 6 JAM

OBJEKTIF

Membina semangat kerja berpasukan (team building) Menghayati gerak kerja

sukarelawan atau bergotong royong
menyedari kepentingan bekerja dalam satu pasukan (contoh : kerja yang berat
menjadi ringan, kerja yang lama menjadi singkat).

Memasyarakatkan KRS dengan memberikan khidmat bakti dalam masyarakat

setempat Menyumbang tenaga dalam kerja-kerja sosial dan amal

PELAKSANAAN

1. Anggota KRS dibahagikan kepada kumpulan kecil

2. Setiap kumpulan diketuai oleh ketua platun atau ketua seksyen
3. Urusetia akan menyelia tugasan yang diberikan kepada setiap kumpulan
4. Jenis kerja yang boleh diberikan ialah
a. Rewang tempat kenduri kawin
b. Bersihkan rumah ibadat
c. Bersihkan tanah perkuburan
d. Mengecat
e. Membersihkan rumah anak yatim
f. Membaiki tandas
g. Membuat taman lanskap di sekolah
h. Membuat Mural di sekolah
i. Membersihkan taman permainan, taman rekreasi , pantai , air terjun
j. Dan lain-lain yang difikirkan sesuai
5. Sediakan laporan dan disahkan oleh pegawai

Nama Kumpulan
Jenis Khidmat Masyarakat
Tarikh Bil Ahli
Nama Ketua Kumpulan
Laporan

155
 KEUSAHAWANAN

 KEUSAHAWANAN MAKANAN/MINUMAN
 KEUSAHAWANAN PERKHIDMATAN
 KEUSAHAWANAN CENDERAMATA
 KEUSAHAWANAN ICT
 KEUSAHAWANAN KONSULTANSI

156
 MODUL : KEUSAHAWANAN
MEMPROSES MAKANAN SEJUK BEKU: KARIPAP

157
 CARA MEMBUAT

1.Masukkan Bahan doh A ke dalam mangkuk kecuali air. Gaul ramas

macam buat karipap biasa hingga jadi serbuk. Tambahkan air sedikit-demi
sedikit hingga adunan menjadi doh lembut dan licin.
2.Bahagikan kepada 4/6/ 8 bahagian. Jumlah pembahagian ini
menentukan saiz karipap. Bahagikan kepada 4 dan akan hasilkan karipap
saiz harga 50 sen.
3.Masukkan pula bahan Doh B ke dalam mangkuk berasingan. Uli hingga
jadi doh licin. Bahagika juga seperti Doh A (4/6/8 bahagian)
4.Rujuk gambar. Canai doh A dan isikan dengan bebola doh B. Bulatkan.
Buat hingga habis.
5.Canai satu bebola doh yang telah diisi doh B anggaran 1 1/2 sm tebal.
Gulung kemas. Canai sekali lagi. (doh akan jadi panjang)
6.Gulung sekali lagi. ke arah bujur agar gulungan jadi pendek. Potong
guna pisau seeloknya yang bermata gergaji setebal 1 sm
7.Canaikan dan terbalikkan. ( supaya corak yang terbentuk seperti
diingini) Isikan inti secukupnya.
(boleh semak resepi inti di post karipap keledek ye) .
8.Kelim karipap seperti biasa. Doh sebanyak ni menghasilkan lebih kurang
30-35 ketul karipap.
Jika ingin simpan beku karipap, alas bekas dengan plastik dan setiap
lapisan karipap. Goreng dengan minyak yang telah dipanaskan ketika
karipap masih beku. Perlahankan api atau gunakan api sederhana agar
karipap cantik ketika digoreng.

158
PROSES PENGHASILAN KARIPAP

LANGKAH LANGKAH 4
3

159
 PESANAN PENTING
Kaedah yang ditunjukkan adalah salah satu kaedah untuk menghasilkan karipap
pusing. Kadet boleh menggunakan kaedah dan resepi sendiri. Karipap yang dah
siap boleh di bungkus dan simpan ditempat dingin beku sebelum dipasarkan.
Sebelum jual kena lah rasa dulu .. sedap ked ok.. hehe

160
 MEMPROSES MAKANAN KOMERSIAL
USAHAWAN WAFFLE

BAHAN-BAHAN

2 biji telur
3/4 cawan susu segar
2 sudu makan minyak mazola
1 cawan tepung gandum
1 1/2 sudu kecil baking powder
1 1/2 sudu kecil gula
1/2 sudu kecil garam

CARA MEMBUATNYA

1.Pukul telur sehingga kembang. Kemudian campurkan susu dan semua

bahan-bahan di atas dan kacau sehingga sebati.

2.Panaskan waffle maker. 3 minit untuk setiap sisi. Saya menggunakan

waffle maker yang dibakar di atas api dapur gas jenama nordic ware. (cara
masak bergantung kepada jenis waffle maker anda)

3.Apabila waffle maker telah panas, tuang adunan tadi ke dalamnya dan
kemudian tutup. Apabila telah kekuningan, angkat waffle tadi dengan
menggunakan garfu.

4.Siap untuk dihidang! Waffle ini boleh dihidang dengan menambahkan

topping kegemaran anda seperti madu, coklat, peanut butter, jem, ice
cream dan sebagainya. Ikut kreativiti dan kegemaran masing-masing

161
 MEMPROSES JERUK BUAH

BAHAN-BAHAN :
Buahan-buahan segar dalam 2 kg seperti
Mangga muda, papaya, kedondong, Macang,Sengkuang

LANGKAH-LANGKAH
Buah-buahan ini dibersihkan, buang kulit dan dipotong mengikut saiz yang disukai.
Rendam dalam air bersih yang diletakkan sikit kapur makan (satu sudu the), 3 sudu
garam, dan 4 titis pewarna kuning@hijau jika suka untuk menaikan warna buah-
buahan tadi. Biarkan 1 – 2 jam. Toskan dan masukan dalam balang atau bekas yang
boleh ditutup

MENYEDIAKAN SIRAP JERUK

2 liter Air bersih secukupnya dimasak sehingga mendidih,masukkan ½ botol cuka
makan (250 ml), 250 gram gula pasir, 2 sudu gula batu, 3 sudu madu. Untuk
mewangkan jus jeruk ini boleh letak daun pandan, satu keping kayu manis. Masak
sehingga air tadi tinggal 1.5 liter. Biarkan suam dan tuang kepada buah-buah yang
telah di letak dalam bekas.Bila dah sejuk. Tutup rapat simpan ditempat biasa selama
sehari.

Esoknya keluarkan jus sirap jeruk, didihkan. Biarkan suam, masuKkan semula dalam
bekas. Ulangkan untuk keesokan harinya.

Jeruk buah-buahan siap untuk dimakan. Kalau untuk tahan lama simpan dalam peti
sejuk.

162