LAKARAN

PIKTORIAL
Standard Kandungan Standard Pembelajaran
4.1
Lakaran Piktorial
4.1.1 Peranan lakaran dalam reka bentuk
4.1.2 Teknik Lakaran Piktorial
4.1.3 Menghasilkan lakaran asas produk dalam bentuk

3D berdasarkan 2D
4.1.4 Memilih lakaran produk terbaik berdasarkan
elemen reka bentuk
4.1.5 Menilai maklumat yang ada pada lakaran yang
dipilih
4.1.6 Mencadangkan penambahbaikan pada lakaran
yang dipilih
BAB 4.1 : LAKARAN PIKTORIAL
• Gambaran kasar
tentang objek sebenar
atau bayangan yang
akan dilihat oleh
pemerhati dari pelbagai
sudut.

• Melalui tiga
pandangan iaitu
pandangan atas
(pelan), pandangan sisi
dan pandangan
hadapan.
 Alatan asas yang digunakan untuk menghasilkan
lakaran adalah pensel dan kertas lukisan. Pelbagai jenis
pensel boleh digunakan untuk melakar. Tetapi anda
dicadangankan supaya menggunakan pensel jenis ‘2B’
atau ‘4B’
Pengelasan mata pensel

9H 8H 7H 6H 5H 4H 3H 2H H F HB B 2B 3B 4B 5B 6B 7B 8B 9B

Hardes → Medium → Softest

t

Rajah X : Contoh pensel

Rajah X : Kertas lukisan

Contoh ketebalan mata pensel

Jenis Pensel :
Pensel dikelaskan mengikut teknik melakar.
Huruf B menerangkan ketebalan (boldness), yang bererti
kandungan grafitnya lebih banyak.
Huruf H (hardness) menerangkan kekerasan bahan
leadnya, yang bererti kandungan bahan dari tanah liatnya
lebih banyak.
Sementara angka di depan huruf memperlihatkan tingkat
ketebalan atau kekerasan suatu pensel. Misalnya 2H
akan lebih keras daripada H, atau 2B akan lebih lembut
dan tebal dibandingkan B. HB berarti pensel memiliki
kedua sifat keras dan tebal.
Definasi Lakaran
Lakaran ialah lukisan ringkas pada peringkat awal
rekaan dengan menunjukkan ciri-ciri penting
tanpa maklumat yang lengkap. Reka bentuk
lakaran yang dihasilkan kelihatan kasar dan tiada
ciri-ciri perincian rekaan disertakan
Terdapat beberapa jenis lakaran yang biasa
digunakan oleh pereka untuk memaparkan idea
lakaran
Jenis-jenis Lakaran
Jenis-jenis Lakaran

Lakaran Lakaran Lakaran Lakaran Lakaran Digital

Lakaran
Contengan Lakaran
Penerokaan Lakaran
Teknikal Lakaran
Persembahan Lakaran Digital
Contengan Penerokaan Teknikal Persembahan
JENIS LAKARAN

i. Lakaran Contengan

Lakaran contengan
ialah lakaran yang
tidak kemas dan tidak
tersusun
ii. Lakaran penerokaan.
Lakaran perbandingan dengan produk yang sedia
ada di pasaran dari aspek evolusi (trend), bentuk,
saiz, bahan dan sebagainya
iii. Lakaran Teknikal
Lakaran yang menggambarkan perincian seperti
ceraian, keratan rentas dan pelbagai sudut
pandangan
v. Lakaran Persembahan
Lakaran yang boleh membantu
pelanggan memahami konsep rekaan
yang ingin disampaikan oleh pereka.
iv. Lakaran perkembangan idea

Lakaran yang menunjukkan kesemua

lakaran objek bermula daripada idea
pertama hingga objek terakhir.
 v. Lakaran Digital
Lakaran yang menggunakan alatan
(gadget) dan aplikasi terkini.
 4.1.1Peranan lakaran dalam reka bentuk

Sebagai ‘alat’ atau skil,

lakaran mempunyai
peranan dalam proses
mereka bentuk.
Peranan lakaran adalah
berbeza berdasarkan
produk akhir yang akan
direka, saiz dan skop
projek, stail pereka,
pengalaman, aliran
kerja dan jangkaan
pelanggan
A. Mempercepatkan Pembangunan Konsep

Lakaran adalah kaedah terbaik untuk

mengeksplorasi konsep.

Contoh : Melakarkan beberapa konsep idea awal

mereka bentuk sebuah beg menggunakan kerang
 C. Medium Komunikasi Pelanggan
Lakaran yang dapat menunjukkan imej secara
imaginasi mengikut kehendak pelanggan.
Komunikasi pereka dengan pelangan lebih mudah

Pereka Pelanggan
C. Medium Komunikasi Pelanggan
B. Asas Komposisi Untuk Ilustrasi
Lakaran adalah kaedah terpantas / cepat untuk
menghasilkan komposisi asas / perancangan ilustrasi awal
bagi menghasilkan lakaran ringkas..

Menggunakan kaedah lakaran bersandarkan kreativiti

D. Eksplorasi Visual (Perkembangan idea)

Lakaran yang boleh digunakan bagi tujuan

memperkembangkan lagi sesuatu reka bentuk
kepada pelbagai pilihan untuk dipilih oleh
pelanggan
 E. Penyelesaian Perincian Visual

Perincian terhadap lakaran

pembangunan konsep
yang telah dibuat pada
awal percambahan idea.
Penerangan tentang
elemen, prinsip dan bahan
yang digunakan boleh
ditambah pada lakaran
untuk memudahkan proses
reka bentuk.
Hasil lakaran boleh
diperhalusi dengan

www.moe.gov.my/
menggunakan lakaran
digital.
Lakaran Piktorial

Lakaran Piktorial
ialah gambaran awal
atau draf yang
dihasilkan
menggunakan teknik
lakaran bebas tanpa
bantuan alat lukisan
seperti pembaris
atau jangka lukis.
.1.2 Teknik Lakaran Piktorial
Kaedah asas lakaran

Penguasaan teknik
melakar garisan lurus
perlu diketahui untuk
memastikan garisan yang
dibuat tidak tersasar dari
titik yang dikehendaki.
Terdapat dua kaedah
yang digunakan, iaitu
kaedah garisan pendek
dan kaedah garisan terus
dua titik.
 Kaedah garisan pendek
1. Tanda titik kedua-dua hujung garisan yang perlu
dilakarkan.
2. Letakkan pensel pada salah satu hujung titik yang
ditandakan tadi. Lakarkan satu garisan yang nipis atau
garisan pendek dengan memastikan garisan yang dilukis itu
menuju ke arah titik yang telah dibuat.
3. Lakarkan garisan tadi dengan satu garisan yang tebal
dan hitamkannya.
 Kaedah garisan terus dua titik
1. Ikuti langkah 2 dan 3 seperti kaedah garisan pendek.
2. Lakarkan satu garisan yang nipis hingga ke titik yang
satu lagi.
3. Hitamkan garisan tersebut dengan garisan yang
panjang
Melakar bulatan dan lengkungan

Cara melakar bulatan

• Lukiskan garis tengah
• Lukiskan beberapa garisan
melalui titik tengah
Langkah 1 Langkah 2
• Tandakan jejari bulatan pada
tiap-tiap garisan

• Cantumkan titik-titik tersebut

dengan satu garisan yang nipis
Langkah 3 Langkah 4

Cara melakar bulatan • Hitamkan garisan tadi dengan

garisan yang yang tebal
 Cara melakar elips
Melakar elip (Bujur)
1. Lakarkan kotak isometrik
dengan jejari yang diberi
2. Lakarkan garisan pepenjuru
dan garis tengah

3. Plotkan satu titik dari setiap

hujung penjuru yang jaraknya
bersamaan dengan 1/6 daripada
Langkah 1 Langkah 2
panjang garisan pepenjuru

4. Cantumkan titik-titik tersebut

dengan lengkungan nipis

Langkah 3 Langkah 4 5. Setelah didapati bentuk elips,

maka bolehlah dihitamkan
Rajah Y : Cara melakar elips dengan garisan yang tebal
seperti Rajah Y
Cara melakar silinder
atau kon
1 Lukiskan lakaran 3D
bagi objek seperti
langkah 1
2 Lakarkan lakaran
kotak 3D dan tandakan
titik-titik yang diperlukan
3 Lakarkan elips
dipermukaan hadapan
dan disusuli dengan
elips dipermukaan
belakang
4 Hitamkan objek yang
dikehendaki
4.1.2 TEKNIK
LAKARAN PIKTORIAL.

Lakaran piktorial boleh

dihasilkan dengan
mengaplikasikan teknik
lakaran perspektif.
1.Isometrik
2.Oblik
3.Perspektif
B. Lakaran 3D
Lakaran menyerupai Oblik
adalah kaedah lakaran 3
dimensi (3D). Ia lebih
ringkas berbanding
dengan lakaran
menyerupai isometrik atau
lakaran perspektif.
Lakaran oblik
Kavaliar ialah
3D yang dilakar dalam
ukuran penuh.
Manakala lakaran
oblik kabinet ialah
Paksi surut
menunjukkan
setengah ukuran
asal.
C. Lakaran 3D

Merupakan lakaran
persembahan objek
tiga dimensi yang
dilukis dalam
gambaran penuh
3D.

Iaitu pandangan atas,

pandangan
hadapan dan
pandangan sisi
4.1.2.3 Lakaran Perspektif

Lakaran Perspektif ialah

Perspektif 1 titik lenyap
salah satu kaedah terbaik
dalam menghasilkan
lakaran piktorial dalam
bentuk 3 dimensi.
Lakaran Perspektif boleh
dihasilkan melalui kaedah Perspektif 2 titik lenyap

satu titik lenyap (TL), dua

titik lenyap (TL) atau tiga
titik lenyap (TL).

Perspektif 3 titik lenyap

Contoh pandangan perspektif
 Elemen Perspektif
Terdapat tiga elemen
penting untuk
menghasilkan lukisan
perspektif. Elemen
tersebut ialah garis bumi,
garis ufuk dan titik
lenyap.

Garisan-garisan yang membentuk perspektif

GB Garis Bumi - Garisan dasar berdirinya sesuatu objek

GU Garis Ufuk - Garisan yang kelihatan memisahkan objek dari langit

TL Titik Lenyap – Titik selari dengan garisan ufuk yang diunjurkan ke

arah lakaran hadapan di garisan bumi bagi membentuk pandangan
perspektif . Titik lenyap merupakan satu titik di mana semua objek yang
menyentuh titik ini tidak kelihatan lagi.
Lukisan Perspektif Menggunakan Kaedah 1 Titik
TEKNIK MELAKAR PERSPEKTIF 1 TITIK LENYAP
Teknik melakar lakaran perspektif satu titik lenyap.

Langkah 1 Garis ufuk

Binakan satu garis GU
ufuk (GU)

Langkah 2
Titik Lenyap
GU TL Tandakan satu titik lenyap (TL)
di atas garis ufuk (GU)

GU TL
Langkah 3
Bina bahagian hadapan objek
B C yang akan dilakarkan A,B,C dan D

A D
Langkah 6
Lengkapkan lakaran
objek itu dengan
menghitamkan garis
bagi objek yang
dikehendaki seperti
rajah yang
ditunjukkan.
Langkah 4 GU TL
Binakan semua
garisan unjuran ke
belakang A, B, C
dan D menuju ke
satu titik lenyap B C
(TL)
A D

Langkah 5
Lakarkan bahagian dalaman
objek mengikut kesesuaikan
anda dengan menggunakan
garisan binaan pada
sebagai sempadan kepada
bahagian E, F G dan H.
Lukisan Perspektif Menggunakan Kaedah 2 Titik
TEKNIK MELAKAR PERSPEKTIF 2 TITIK LENYAP
Langkah Melakar Lakaran Perspektif Dua Titik
Langkah 1
Bina satu garis ufuk
(GU)

Langkah 2
Tandakan dua titik lenyap 1 (TL1)
dan ttitik lenyap 2 (TL2) pada garis
ufuk (GU)
Langkah 3
Bina satu garis
menegak A dan B
yang mewakili
bahagian penjuru
objek yang hendak
dilakar.
Langkah 4
Lakarkan semua garisan
unjuran ke belakang A
dan B menuju ke TL1
dan TL2

Langkah 5
Lakarkan bahagian
dalaman objek
mengikut kesesuaian
anda dengan
menggunakan garisan
binaan pada sebagai
sempadan kepada
bahagian C-D dan E-F.
Langkah 6
Bina satu unjuran
dari TL1 ke
sempadan
bahagian E dan
satu ujuran TL2
ke sempadan D.

Langkah 7
Lakarkan garisan yang
mewakili objek yang
dikehendaki dari A-C, A-F,
F-E, C-D, D-G, G-E, A-B,
dan B-D
Lukisan Perspektif Menggunakan Kaedah 3 Titik
TEKNIK MELAKAR PERSPEKTIF 3 TITIK LENYAP
Lukisan Perspektif Menggunakan Kaedah 3 Titik
Langkah Melukis Lukisan Perspektif Tiga Titik

Langkah 1
Bina satu garis ufuk dan
satu garis menegak.
Tandakan titik Lenyap 1,
titik lenyap 2 dan titik
lenyap 3
Langkah 2
Tanda 1 untuk pandangan mata
Tanda 2 untuk lebar
Tanda 3 untuk tinggi

Langkah 3
Dari TL1 unjurkan garisan
pada tanda 1, tanda 2 dan
tanda 3 seperti rajah.
 Langkah 4
Dari TL2 unjurkan
garisan pada tanda 1,
tanda 2 dan tanda 3
seperti rajah

Langkah 5
Tanda titik A dan Titik B,
untuk tinggi objek.
Unjurkan garisan dari TL3 ke
Gariskan garisan dari A-1 dan B-1
seperti rajah
titik A dan titik B seperti rajah.
 Lengkapkan dan hitamkan garisan objek seperti
rajah

Contoh Perspektif tiga titik lenyap pandangan bawah

 Gaya visual lakaran
Lakaran yang dihasilkan oleh pereka biasanya dalam
bentuk rangka 2D atau 3D, realistik dan konseptual.
Terdapat pelbagai teknik yang boleh digunakan untuk
menjadikan lakaran objek lebih realistik dan nampak
menarik. Antara gaya visual lakaran yang biasa digunakan
ialah rendering dan kesan bayang.

Rendering
Proses rendering merupakan satu kaedah yang
digunakan untuk menghasilkan gaya visual lakaran objek
yang seolah-olah wujud. Ianya juga digunakan untuk
menerangkan maklumat berkaitan dengan permukaan
lakaran seperti warna, tekstur, garisan dan bentuk.
Penggunaan alatan asas mewarna digunakan untuk tujuan
rendering ini. Antara alatan asas mewarna yang biasa
digunakan ialah seperti:
1. Pensel pelbagai gred
2. Pensel warna
3. Pen penyerlah (highlighter pen)
4. Pen dan dakwat
5. Pastel kapur (chalk pastel)
6. Design marker
Penggunaan Design Marker lebih mudah digunakan kerana
bentuk mata pen yang dapat menghasilkan pelbagai jenis
bentuk garisan yang berbeza.
Highlighter pen juga dapat digunakan dengan pantas dan
memberikan kesan yang menarik kepada objek. Pada masa
kini, pen jenis ini boleh didapati dalam pelbagai warna dan
memudahkah pereka untuk membezakan permukaan
lakaran yang terang dan gelap.
.

Pelbagai pilihan
warna Design
Marker yang
terdapat di
pasaran
Pelbagai teknik rendering
boleh diaplikasikan dalam
mempersembahkan hasil
lakaran reka bentuk. Rajah
menunjukkan beberapa
lakaran reka bentuk yang
telah melalui proses
rendering. Alatan yang
digunakan ialah pensel 2B
atau HB
Kesan cahaya dan bayang

Pereka menggunakan
kesan bayang pada
lakaran untuk
menjadikan lakaran
nampak lebih hidup.
Sebelum melakarkan
kesan bayang,
kedudukan sumber
cahaya perlu diketahui
terlebih dahulu.
• Kesan cahaya yang terkena pada objek yang
dilakarkan, akan menunjukkan warna terang atau putih
berbanding kawasan lain.

•Tona yang gelap pada lakaran menunjukkan permukaan

objek itu terlindung dari cahaya.

•Kesan bayang biasanya dihasilkan (shading) dengan

warna yang gelap dan dilakar dikawasan yang
terlindung.

•Kesan bayang juga dilakar di atas permukaan lantai

untuk menunjukkan objek tersebut tidak terapung di
udara.

•Kesan bayang boleh dilakar menggunakan pensel

pelbagai gred ataupun Design Marker (Grey Set)
 • Kesan cahaya yang terkena pada objek yang dilakarkan, akan
menunjukkan warna terang atau putih berbanding kawasan lain

•Tona yang gelap pada lakaran menunjukkan permukaan objek itu

terlindung dari cahaya.
• Kesan bayang biasanya dihasilkan (shading) dengan warna yang gelap
dan dilakar dikawasan yang terlindung
• Kesan bayang juga dilakar di atas permukaan lantai untuk menunjukkan
objek tersebut tidak terapung di udara.

•Kesan bayang boleh dilakar menggunakan pensel pelbagai gred ataupun

Design Marker (Grey Set)
4.1.3 Lakaran asas produk dalam bentuk 3D
berdasarkan 2D
4.1.3.1 Lakaran 2 Dimensi (2D)

Lakaran 2 dimensi terdiri

daripada satu permukaan atau
pandangan sahaja. Lakaran ini
dapat dilihat pada satu arah
dan tidak berstruktur
•Hanya terdapat dua dimensi
ukuran dalam lukisan 2D iaitu
panjang dan lebar objek.

Lakaran 2D
 4.1.3.2 Lakaran 3 Dimensi (3D
Lakaran 3 dimensi memberikan gambaran sebenar
objek yang ingin dibina. Ianya mempunyai panjang,
lebar dan tinggi (kedalaman) serta isipadu.

Lakaran 3D
4.1.3.3 Perbezaan bentuk di antara 2D dan 3D

Terdapat perbezaan ketara lukisan yang dilakar

menggunakan kaedah 2D dan 3D seperti yang
ditunjukkan dalam jadual di bawah.

Bentuk 2 dimensi Bentuk 3 dimensi

1. Leper
2. Mempunyai satu permukaan
3. Mempunyai dua ukuran iaitu
panjang dan tinggi
4. Tidak menggambarkan
kedalaman
5. Menggambarkan keluasan
1. Mempunyai bentuk yang
menonjol
2. Mempunyai tiga permukaan
3. Mempunyai tiga ukuran iaitu
panjang, lebar dan tinggi
4. Menggambarkan kedalaman
dan ketinggian
5. Menggambarkan keluasan dan
isipadu

Perbezaan 2D dan 3D
Contoh lakaran 1

Contoh lakaran 2

Contoh lakaran objek yang menunjukkan kesan cahaya

dan bayang
 Memilih lakaran produk terbaik berdasarkan elemen reka bentuk

Lakaran Produk A
Lakaran Produk B

Lakaran terbaik dinilai dengan Lakaran Produk C

membuat penilaian terhadap
sekurang-kurangnya dua lakaran.
Lakaran yang dilukis mempunyai
persamaan dan perbezaan beberapa
elemen penting yang dapat
memuaskan kehendak
pengguna.Penggunaan gabungan
prinsip dan elemen reka bentuk
menjadikan lakaran terhasil pelbagai
variasi.
4.1.4 Memilih lakaran produk terbaik berdasarkan
elemen reka bentuk

Kriteria pemilihan lakaran produk

4.1.4 Memilih lakaran produk terbaik berdasarkan
elemen reka bentuk

Contoh penilaian lakaran

Contoh lakaran berlabel berdasarkan produk sebenar
Produk sebenar
TEKNIK
RENDERING
Rujuk Praktis
Komprehensif TP 4 &
TP 5
4.1.4 Memilih lakaran produk terbaik berdasarkan
elemen reka bentuk
Pemilihan lakaran produk terbaik boleh dilakukan dengan
mengedarkan borang kepuasaan pelanggan. Kumpulan
sasaran ditetapkan berdasarkan umur dan jantina.
Maklumat yang diperolehi membantu pereka memilih
lakaran yang terbaik berdasarkan kriteria pemilihan.
Contoh borang penilaian kepuasan pelanggan
4.1.5 Lakaran Persembahan Bermaklumat
Lakaran persembahan bermaklumat ialah lakaran akhir yang dihasilkan
oleh pereka bentuk. Reka bentuk lakaran ini akan digunakan dalam
proses seterusnya, iaitu penyediaan lukisan kerja dan penyediaan
mock-up atau model.
Untuk memudahkan pereka bentuk, maklumat yang berkaitan dengan
produk dimasukkan ke dalam lakaran

Antara maklumat yang biasa dinyatakan dalam lakaran

persembahan termasuklah bahan yang digunakan, dimensi, fungsi
setiap bahagian / komponen, dan kemasan yang digunakan seperti
cat, lekar, dan varnis
 Bahan
yang
digunakan
Elemen
yang
digunakan Dimensi
yang
Maklumat digunakan
yang perlu
ada pada
lakaran

Fungsi
produk Pembinaa
n yang
digunakan
Jenis
kemasan

Maklumat yang perlu ada dalam sesebuah lakaran

persembahan
 1.Penambahbaikan lakaran yang dipilih

Perubahan citarasa pengguna dan trend semasa sentiasa

berubah. Sebagai pereka, lakaran produk perlu selari dengan
kehendak pengguna. Penilaian lakaran dapat membantu
pereka untuk menambahbaik lakaran sedia ada.
Persaingan antara pengeluar produk sentiasa wujud di mana
memerlukan kepekaan pereka untuk merekabentuk dan
membuat penambahbaikan mengikut trend.

Cadangan penambahbaikan yang boleh dilakukan adalah

seperti berikut:
1. Memenuhi citarasa pengguna.
2. Mengikut trend.
3. Menyaingi reka bentuk produk yang ada di pasaran.
4. Mengikut kehendak pasaran semasa.
Contoh lakaran produk yang ditambah baik dari segi elemen reka bentuk

Lakaran di pilih

Penambahbaikan