INTEGRAL
F(x) disebut suatu anti turunan dari f(x) pada interval I bila
F ' ( x) f ( x) x I
Contoh
1 3
1 3
F ( x) x dan F ( x) x C adalah anti turunan dari
3
3
f ( x) x 2
f (x ) dx F (x ) C
2
2. sin x dx cos x C
3. cos x dx sin x C
4. sec x dx tan x C
2
5. csc2 x dx cot x C
3
B. Sifat Kelinieran
a f ( x) bg( x) dx a f ( x) dx b g( x) dx
Contoh : Hitung
sin 2x 1 dx
Misal u = 2x + 1 du 2 dx dx 12 du sehingga
1
sin2 x 1dx 2 sin u du
1
1
cos u C cos 2 x 1 C
2
2
4
3
10 5
(
x
1
)
x dx
u x 1
3
du
3x 2
dx
Integran
fungsi dr
u dan x
du
dx 2
3x
du 1 10 3
( x 1) x dx u x 3x 2 3 u x du
3
Ctt : x Tidak bisa di keluarkan dari integral, karena bukan suatu
3
10
10 5
konstanta
substitusi
x3
u x 1
3
x3 u 1
sehingga
3
10 5
10
11
10
1 12
1 11
(
x
1
)
x
dx
1
/
3
u
(
u
1
)
du
1
/
3
u
u
du
36
33 u C
1
1
36
( x3 1)12 33
( x3 1)11 C
5
a
i 1
...
k nk
a1 a2 ... an dan k kk
i 1
i 1
i 1
i 1
n suku
1. k ai lbi k ai l bi
n
2.
i
i 1
3. i 2
i 1
n(n 1)
2
n(n 1)(2n 1)
6
n(n 1)
4. i 3
2
i 1
n
a x0 x1 ... xn b
ck
x1
x k 1 x k
x k
P { a x0 , x1 , x2 ,..., b xn }
disebut partisi dari [a,b].
|| P || Maks | xk |, xk xk xk 1
1 k n
3. Pilih
ck [ xk 1 , xk ] k = 1, 2, ..., n
7
x2
x kc1kx k
f (c ) x
k 1
x k
lim
|| P || 0
f (ck ) xk
k
1
Contoh Hitung x 2 dx
0
Jawab : Langkah
(i) Partisi selang [0,2] menjadi n bagian yang sama panjang
x
x1 x 2
xi 1
xi
x n 1 2
sehingga
x0 0
x1 0 x n2
x 2 0 2x 2n.2
xi 0 ix 2ni
9
2
n
(ii) Pilih ci xi
f c x
i 1
i 1
2i
n
2
n
i 1
4i
n2
4
n
4
2
n
4 n
i 1
n i 1
i 1
4 n( n 1 ) 4
2
n 2
2
2 n
n
n
(iv) Jika n
2 n2 2
x 2dx nlim
2
0
10
1. Sifat linear
b
p f ( x) q g( x) dx p f ( x) dx q g( x) dx
f (x ) dx f (x ) dx f (x ) dx
11
3. f ( x ) dx 0
f x dx f (x ) dx
dan
a
a
f ( x)dx 0
f ( x) dx 2 f ( x) dx
Contoh Hitung
3
4
2
x
x
x
7 dx
Jawab
4
2
f ( x) x ( x ) 4 ( x) 2 7 x x x 7 f ( x)
f(x) ganjil
4
2
x
x
x
7 dx 0
12
f (x ) dx F (b) F (a )
a
Contoh Selesaikan integral tentu
1
sin2 x dx 2 cos2 x
2
/2
1
cos2 cos 1
2
13
Contoh hitung
5
| x 2 | dx
1
Jawab :
x 2, x 2
f ( x ) | x 2 |
( x 2 ) , x 2
5
| x 2 | dx x 2dx x 2dx
1
2
x 2x x 2x
2
1
2
5
2
= +9/2 = 5
14
Dx f (t ) dt f ( x)
a
Secara umum
u ( x)
v( x)
u
(
x
)
15
a. G ( x) 1 t dt
3
b. G ( x)
1 t 3 dt
Jawab
.
a. f (t ) 1 t 3
G ' ( x) 1 x 3
b. f (t ) 1 t 3
G' ( x) 1 ( x 2 ) 3 Dx( x 2 )
u ( x) x 2
2x 1 x 6
16
Soal Latihan
A. Untuk soal 1-5 carilah anti turunan F(x) + C bila
1. f ( x) 3x 2 10 x 5
2
7
5
2. f ( x) x (20 x 7 x 6)
3. f ( x )
7
x
x
3
4. f ( x )
2x 3x 1
x
5. f ( x ) x
17
6.
x 4 2x dx
7.
x 3x 2 2x 3 dx
8.
2
3
x
3
x
7 dx
9.
2
3
5x 1 5x 3x 2 dx
3y
10.
11.
2y 5
dy
4
cos
2x 2 sin 2x dx
18
x 2 , 0 x 2
1. f ( x )
6 x , 2 x 5
x
, 0 x 1
2. f ( x ) 1
, 1 x 3
x 4 , 3 x 5
3. f(x) = |x -1|
4.
4
3
f ( x) x 2 x
1
3
19
5. 3x
x 1 dx
1
3
8
10. x 2 6 x 8 dx
0
6. 8t 7 2 t 2 dt
3
3 x2 1
7.
1 x 3x
8.
dx
/2
2
sin 3x cos 3x dx
2
9. sin x dx
0
20
1
G
(
x
)
2 dt
11.
1 t 1
x
12. G ( x )
x t 1
dt
13. G (x )
x 1
2 sin t dt
x
14. G ( x) tan(s 2 )ds
15. G ( x)
x3
1
1 t
dt
21
x2
1 t
0 1 t 2 dt
x
f (t )dt x(cos x 1)
tentukan f(4).
x2
1
4
x2
3 t2
1
t2
dt
19. Hitung lim 3 4
x 0 6 x
t 1 .
0
22