BAB 1 : KEMUNCULAN TAMADUN AWAL MANUSIA (Tingkatan 4)

PEMAHAMAN KONSEP

1. Definisikan konsep-konsep di bawah ini :

KONSEP MAKSUD

Zaman Prasejarah
(m/s 2)

Arkeologi
(m/s 2)

Ahli Arkeologi
(m/s 2)

Artifak
(m/s 2)

Feature
(m/s 2)

Ekofak
(m/s2)

Sistem barter
(m/s 3)

1
Cangkerang Cowrie
(m/s 3)

Animisme
(m/s 7 dan 8)

Poleitisme
(m/s 8)

Teokrasi
(m/s 12)

Mandat dari tuhan

(m/s 31)

Shang-Ti
(m/s 31)

Tien
(m/s 31)

Yin dan Yang

(m/s 33)

Feng Shui
(m/s 33)

2
CIRI-CIRI MASYARAKAT PALEOLITIK , NEOLITIK DAN ZAMAN LOGAM

2. Huraikan perbezaan cara hidup masyarakat zaman Paleolitik dan Neolitik (m/s 2 dan 3)

PALEOLITIK NEOLITIK

Nomad/berpindah-randah

Hidup dalam kelompok masyarakat yang

besar

Membina rumah

Menyara hidup dengan cara memungut

hasil hutan, berburu binatang dan
menangkap ikan
Peralatan batu yang dicipta lebih
mengutamakan fungsi berbanding nilai
estetika atau seni

Belum mampu menghasilkan tembikar

Wujud pengkhususan pekerjaan

Tidak tahu melebur logam

Tidak mampu menghasilkan lebihan

makanan

3
3. Pada zaman logam, manusia telah mencipta dan menghasilkan bahan-bahan daripada
logam.
Huraikan kesan penggunaan alat-alat daripada logam terhadap kehidupan masyarakat
pada masa tersebut. (m/s 3 dan 4)

i. ___________________________________________________________

ii. ___________________________________________________________

iii. ___________________________________________________________

iv. ____________________________________________________________

____________________________________________________________

v. ____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

4
CIRI-CIRI TAMADUN

Negara kota

4. Huraikan ciri-ciri Negara kota dalam tamadun Mesopotamia

(Lengkapkan tempat-tempat kosong dibawah ini.- m/s 11 dan 12)

unit politik jalan laut

istana rumah ibadat
kubu pertahanan pintu gerbang
sungai pelabuhan

1. Terbahagi kepada pusat kota, tembok kota, luar kota dan (1)

2. Setiap negara kota mempunyai (2) dan pelbagai

(3) yang menjadi lambang kekayaan sesebuah kota.

3. Di dalam kota ada (4), rumah kediaman, rumah ibadat, rumah kedai
dan pasar serta jalan-jalan yang lurus dan lebar.

4. Pusat sesebuah kota ialah (5) yang menjadi tumpuan anggota

masyarakat pada masa itu.

5. Setiap kota mempunyai (6) dan agama tersendiri.

6. Kewujudan (7) dan kawasan tanah pamah telah memudahkan

pengangkutan dengan kapal, pendati dan kaldai.

7. Bandar atau negara kota mudah dihubungi oleh wilayah disekitar melalui
(8)

5
Organisasi sosial

5. Sistem organisasi sosial tamadun Mesopotamia, Mesir, Indus dan Hwang-Ho

Lengkapkan tempat-tempat kosong dibawah ini.

TAMADUN MESOPOTAMIA (m/s 12)

TAMADUN MESIR(m/s 19)

TAMADUN DINASTI SHANG (m/s 30)

TAMADUN INDUS (m/s 25)

6
Sistem pemerintahan

6. Huraikan sistem pemerintahan tamadun Mesopotamia (m/s 12 dan 13)

“Raja Empat Penjuru Alam” perdagangan

pusat perdagangan teokrasi
wakil tuhan pusat penyimpanan khazanah negara
bangsawan pusat ibadat
ketua tentera Raja Naramsin

1. Sistem pemerintahan beraja di Mesopotamia adalah berbentuk (1)

2. Seseorang raja dianggap sebagai tuhan atau (2)

3. Pada dasarnya masyarakat Mesopotamia tidak menyembah raja mereka sebagai

tuhan kecuali semasa pemerintahan (3) di Akkad.

4. Raja Naramsin telah memaksa penduduk Akkad menyembahnya sebagai tuhan

kerana beliau menganggap dirinya terlalu agung kerana berjaya menguasai
wilayah yang luas dan digelar (4).

5. Raja Mesopotamia juga merupakan ketua pentadbir, ketua pendeta dan

(5)

6. Raja juga berkuasa melantik ahli keluarga diraja untuk memegang jawatan di
ziggurat yang berfungsi sebagai (6) , (7) dan
( (8)

7
7. Lengkapkan tempat-tempat kosong dibawah ini.

Pembesar, bangsawan, Rahib, Jurutulis dan tuan tanah

Petani, pedagang dan artisan

Gambarajah di atas menunjukkan susun lapis masyarakat Mesir Purba.

(a) Namakan X dan Y

X : __________

Y : ___________

(b) Nyatakan 3 tugas X.

i. _____________

ii. ____________

iii. _____________

(c) Mengapakah X digelar sebagai “Raja Matahari” semasa pemerintahan dinasti

ketiga dan keempat?

______________________________________________________________

(d) Apakah tugas para Rahib dan Jurutulis?

Rahib : _____ ___

Jurutulis : ___

(e) Huraikan satu contoh yang menunjukkan bahawa wanita dalam tamadun Mesir
Purba mampu memerintah serta memiliki status yang tinggi. (m/s 20)

_________________________________________________________________

8
 _________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Sistem pemerintahan Dinasti Shang dan Dinasti Chou

8. Huraikan sistem pemerintahan dalam dinasti Shang dan Dinasti Chou

hal-ehwal monarki cukai

senjata gangsa ketua menteri
anak lelaki raja pegawai kerajaan
pertahanan beraja
ketua agama tentera
mandat ikrar
pembesar tempatan pemerintah agama

Sistem pemerintahan dinasti Shang adalah berbentuk pemerintahan (1).

Pengganti raja selalunya dilantik daripada kalangan saudara lelaki yang lebih muda atau
( (2). Raja Shang dikatakan mempunyai kewibawaan politik,
ekonomi, sosial dan agama. Masyarakat pada zaman dinasti Shang percaya bahawa kuasa
raja merupakan (3) dari tuhan. Raja-raja Shang tidak perlu mendapat
pengesahan politik kerana mereka adalah daripada keturunan (4).
Raja-raja dibantu oleh golongan bangsawan dan (5) dalam urusan
pentadbiran. Raja dinasti Shang memberi kuasa kepada golongan bangsawan untuk
mewujudkan sistem pemerintahan sendiri seperti (6), (7)
dan undang-undang di wilayahnya sendiri.

Semasa pemerintahan dinasti Chou, golongan raja telah membahagikan

pemilikan tanah mereka kepada beberapa buah wilayah dan melantik (8)
di setiap wilayah. Pembesar-pembesar ini diikat melalui (9) taat setia kepada
pemerintah Chou. Pemerintah Chou turut menghadiahkan kereta kuda, (10),

9
hamba dan binatang kepada pembesar tempatan untuk mengukuhkan lagi taat setia
mereka. Golongan bangsawan turut diminta melindungi raja dan memberikan bantuan
(11) semasa perang. Pembesar tempatan juga diberikan hak untuk
bertindak sebagai (12) bagi menjalankan upacara pengorbanan. Raja
Dinasti Chou dibantu oleh (13) dan 6 buah badan yang mengurus soal
pertanian, tentera, kerja awam, upacara agama, (14) dan undang-
undang.

10
Sistem kepercayaan

9. Huraikan sistem kepercayaan dan keagamaan masyarakat dalam tamadun Mesir

Purba, tamadun Indus dan tamadun Hwang Ho.
(Padankan pernyataan-pernyataan dibawah ini)

Tamadun Keterangan

● Amalan keagamaan dibuktikan melalui

penemuan sebuah patung proto-siva.

● Mayat disimpan dengan baik dan teliti.

● Percaya kepada konsep poleitisme.

● Menyembah tuhan syurga dan tuhan bumi,

sungai, bukit dan gunung.
Tamadun Mesir ●
(m/s 20) ● Turut menyembah Tuhan Ibu bagi
melambangkan kesuburan.

● Setiap tuhan dikaitkan dengan unsur alam

seperti Re (Tuhan Matahari), Ra-Atum (Tuhan
Tamadun Indus ● Langit) dan Amun (Tuhan Angin).
(m/s 26)
● Percaya kepada konsep poleitisme dan
animisme.

● Solekan mayat, alat kebesaran dan jumlah

Tamadun Hwang Ho ● barang-barang yang dikebumikan di dalam
(m/s 31) makam menunjukkan kedudukan atau status
mayat tersebut.

● 3 dewa utama ialah Brahma, Vishnu dan Siva.

● Upacara penyembahan melibatkan permainan,

muzik, tarian dan upacara korban yang
diketuai oleh seorang bomoh.

● Percaya kepada kehidupan selepas mati.

11
SUMBANGAN TAMADUN MESIR, INDUS DAN HWANG HO

10. Huraikan sumbangan Tamadun Mesir Purba.

Tema Huraian
Tokoh : _____________

Kepakaran : i. ________________________
ii. ________________________
iii. ________________________

Pembinaan Piramid Teknik pembinaan : ________________________

(m/s 21)
Bidang lain yang dikuasai : i. ___________________________
ii. ___________________________

Hidup dalam zaman Firaun ____________________

Jasa : _________________________________________

i. Penciptaan kertas daripada _______________________

ii. Jenis tulisan :
Sistem tulisan ___________
(m/s 21)
___________

____________
i. Sistem pendidikan : _____________________ .
ii. Institusi pendidikan diuruskan oleh dibawah
pentadbiran kerajaan.
iii. Tujuan pendidikan :
Pendidikan
(m/s 22) a) _______________
b) ________________
c) _______________________________
d) _________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
i. Proses mayat
ii. Penguasaan ilmu fizik, kimia, perubatan dan
Perubatan
(m/s 22) pembedahan

12
 iii. Buku catatan perubatan telah ditemui dalam makam
_________________
i. Perkembangan ilmu matematik seperti algebra, geometri
dan astronomi digunakan untuk
Pengawalan air
sungai Nil _________________________________
(m/s 22)
ii. Penciptaan sistem pengairan telah menukar padang pasir
menjadi ______________________________
iii. Semasa pemerintahan ____________________, beliau
telah membina sebuah tembok pengairan sepanjang 123
km bagi menebusguna kawasan padang pasir seluas
10,000 hektar.
i. Pengetahuan dalam bidang astronomi dan
Kalendar
_____________
(m/s 22)
ii. Mencipta sistem kalendar yang mengandungi
_______hari berdasarkan 12 bulan setahun

11. Huraikan sumbangan Tamadun Indus.

13
 Tema Huraian

Keupayaan
mengeksploitasi Masyarakat Lembah Sungai Indus mengeksploitasi _________
lebihan yang untuk memajukan kehidupan harian mereka.
dimiliki
(m/s 27)
i. 2 buah bandar utama iaitu ________________ dan
____________________________.
ii. Pemahaman dalam penguasaan ilmu geometri,
kesenian dan matematik.
iii. Pemahaman geometri adalah hasil daripada
Perancangan Bandar
pertembungan dengan tamadun ____________ dan
(m/s 27)
______________________________.
iv. Bandar disusun berasaskan bentuk ____________
diikuti jalan-jalan yang lurus.
v. Memperkenalkan teknik ____________________
melalui kaedah pembakaran dengan suhu yang tinggi.

i. Berhubung dengan tamadun ______________ dan

_______________________________.
Sifat keterbukaan
(m/s 27) ii. Memanfaatkan kaedah ________________________.
iii. _______________ dan _______________ ialah
tunjang kepada kekuatan sesebuah bangsa untuk
mencapai kemajuan dan kecemerlangan.

Sistem tulisan Tulisan _________________

(m/s 26)

12. Huraikan sumbangan Tamadun Hwang Ho (m/s 32 dan 33)

14
 Tema Huraian

i. Mengamalkan sistem pemerintahan hingga

ke zaman dinasti Chin.
ii. Gelaran raja kemudiannya ditukar kepada
________________________.
Politik
iii. Konsep dan dari syurga
dikaitkan dengan raja (maharaja) dan amalan
________________________ diteruskan oleh dinasti-
dinasti di China hingga abad ke-20.

i. _____________________________ telah dapat

mengairkan kawasan pertanian selain daripada
mengelak berlakunya _____________________.
ii. Teknologi dan alat yang digunakan ialah
Ekonomi _______________, _____________ dan _________.
iii. Selain itu mereka telah mempraktikan penggunaan
____________ dalam bidang pertanian.
iv. Penggunaan alatan pertanian daripada _________
kemudiannya ditukar kepada alatan yang dibuat
daripada _________________
i. Rekahan pada ________________ membawa kepada
kemunculan sistem tulisan yang berbentuk
_______________, iaitu tulisan berbentuk
__________.
Sistem tulisan
ii. Tulisan digunakan dalam bidang penulisan dan
____________________.
iii. Tulisan masyrakat Cina terus berkembang dan turut
menjadi asas kepada tulisan yang digunakan oleh
orang __________ dan _____________.
i. Kepercayaan yang kekal hingga ke hari ini ialah

15
 _______________________________.
ii. Namun begitu unsur-unsur korban manusia
Kepercayaan kemudiannya telah diganti dengan unsur _________,
______________dan ____________________.
iii. Turut menekankan konsep Yin dan Yang serta amalan
Feng Shui.
i. Terdapat ____ hari dalam sebulan dan ______ hari
dalam setahun.
Kalendar ii. Kalendar digunakan untuk :
a) ________________________________________.
b) ________________________________________
________________________________________.
i. Sebuah karya yang kemudiannya dinamakan
_________________________.
Falsafah Perang Sun
Tzu ii. Karya ini mengandungi selok-belok perang dan
bagaimana untuk menangani pihak musuh.
iii. Falsafah ini kemudiannya telah diaplikasikan semula
sebagai taktik dalam _________________________.

16