ISI KANDUNGAN

BAB 1 KEMUNCULAN TAMADUN AWAL MANUSIA

1. Zaman Pra Sejarah
2. Makna Tamadun
3. Sumbangan Tamadun Hwang Ho
4. Sumbangan Tamadun Indus
5. Sumbangan Tamadun Mesir
6. Sumbangan Tamadun Mesopotamia

BAB 2 PENINGKATAN TAMADUN

7. Sumbangan Tamadun Yunani
8. Sumbangan Tamadun Rom
9. Sumbangan Tamadun China : Pendidikan
10. Sumbangan Tamadun India : Pendidikan
11. Sumbangan Tamadun China & India : Ekonomi
12. Sumbangan Tamadun Dunia : Falsafah
13. Sumbangan Tamadun Dunia : Seni Dan Sains
14. Sumbangan Tamadun Dunia

BAB 3 TAMADUN AWAL DI ASIA TENGGARA

15. Kerajaan Agraria
16. Kerajaan Angkor
17. Kerajaan Maritim
18. Kerajaan Kedah Tua Dan Srivijaya
19. Cara Penyebaran Agama Hindu
20. Candi

BAB 4 KEMUNCULAN TAMADUN ISLAM DAN PERKEMBANGAN DI MAKKAH

21. Ciri Jahiliah
22. Peribadi Mulia Nabi Muhammad Saw
23. Penyebaran Agama Islam
24. Faktor Agama Islam Diterima
25. Faktor Agama Islam Ditentang

BAB 5 KERAJAAN ISLAM DI MADINAH

26. Perjanjian Aqabah I Dan Aqabah Ii
27. Faktor Hijrah
28. Kepentingan Hijrah
29. Perlembagaan Madinah & Adab Berperang
30. Kesan Pembukaan Kota Makkah
31. Syarat Berperang

BAB 6. PEMBENTUKAN KERAJAAN ISLAM DAN SUMBANGANNYA

32. Syarat Calon Khalifah
33. Tanggungjawab Khalifah
34. Sumbangan Khalifah Abu Bakar As Siddiq
35. Sumbangan Khalifah Umar Al Khattab
36. Sumbangan Khalifah Uthman Bin Affan
37. Sumbangan Kerajaan Umaiyah I
38. Sumbangan Kerajaan Umaiyah Ii
39. Sumbangan Kerajaan Bani Abbasiyah
40. Sumbangan Kerajaan Uthmaniyah
40. Faktor Penyebaran Islam Ke Eropah
BAB 7 ISLAM DI ASIA TENGGARA
41. Teori Islam Dari Arab

Page 2 of 97
 42. Teori Islam Dari China
43. Pengaruh Islam Dalam Pentadbiran
44. Pengaruh Islam Dalam Pendidikan

BAB 8 PEMBAHARUAN & PENGARUH ISLAM DI MALAYSIA SEBELUM KEDATANGAN BARAT

45. Pengaruh Islam Dalam Pentadbiran
46. Pengaruh Islam Dalam Undang-Undang
47. Perubahan Gaya Hidup
48. Pengaruh Islam Dalam Kesenian
49. Pengaruh Islam Dalam Kesusasteraan
50. Pengaruh Islam Dalam Mata Wang
51. Pengaruh Islam Dalam Percukaian

BAB 9 PERKEMBANGAN DI EROPAH

52. Zaman Gelap
53. Faktor Kemunculan Renaissance
54. Kesan Kemunculan Renaissance
55. Faktor Penjelajahan Barat
56. Kesan Penjelajahan Barat
57. Revolusi Pertanian
58. Faktor Kedatangan Kuasa Barat
59. Kesan Kedatangan Kuasa Barat

BAB 10 DASAR BRITISH DAN KESANNYA TERHADAP EKONOMI

60. Ekonomi Sara Diri
61. Pertanian Komersial
62. Kemasukan Buruh Asing
63. Faktor Kemasukan Buruh Asing
64. Pengenalan Undang-Undaang Tanah
65. Akta Tanah
66. Perkhidmatan Kesihatan
67. Pembandaran

Page 3 of 97
BAB 1: KEMUNCULAN TAMADUN AWAL MANUSIA

Kenali Istilah
3. ___________________ ialah tinggalan seperti struktur bangunan dan lubang sampah yang tidak dapat diubah.
11. ________________ ialah barang yang dicipta oleh manusia seperti kapak, pisau dan pinggan mangkuk.
6. ________________ ialah tinggalan seperti sisa makanan, tulang dan tumbuh- tumbuhan

Latihan esei
1. Pada Zaman Paleolitik dan Zaman ________________, manusia hidup secara nomad, iaitu berpindah randah. Mereka tinggal sama
ada di kawasan tepi tasik, tepi sungai, atau di dalam gua, dan hidup dalam kelompok keluarga atau secara berkumpulan.
Mereka menyara hidup dengan memungut hasil hutan, memburu binatang, dan menangkap ikan. Alat-alat batu ciptaan
mereka lebih mengutamakan fungsi daripada nilai estetika atau seni.

8. Pada Zaman ___________________pula, manusia mula hidup menetap dalam kelompok yang besar, iaitu masyarakat. Mereka
menyara diri dengan bercucuk tanam dan menternak binatang. Mereka mencipta alatan batu yang telah dilicinkan serta
mempunyai pelbagai fungsi
9. Pada zaman ini, lahirkan sistem pertukaran barang yang dikenali sebagai sistem _____________.
7. Selain itu, cangkerang siput gerus atau ________________ digunakan sebagai nilai tukaran dagangan

10. Pada zaman ___________manusia telah mengetahui cara mengebumikan mayat dengan iringan bekal kubur seperti
tembikar, makanan, alatan besi, dan sebagainya.
4. Pada zaman ini juga , manusia berjaya mencipta ___________ dan rumah. Dengan menggunakan ______________ manusia
dapat meneroka lautan yang meningkatkan kegiatan perdagangan maritim.
5. Pada zaman ini juga,telah muncul petempatan besar dan kota pertahanan yang telah berkembang menjadi bandar atau
kota. Contohnya bandar ___________ di Jordan dan Catal Huyuk di Turki .
2. Manakala di Tanah Besar Asia Tenggara, zaman ini muncul pada sekitar tahun 1000 -1500 S.M. Ini terbukti dengan
penemuan artifak __________________gangsa yang dihasilkan di Dongson, Vietnam Utara.

Page 4 of 97
BAB 1 MAKNA TAMADUN

Latihan Esei
6. Perkataan tamadun berasal daripada bahasa Arab, iaitu daripada perkataan _________ dan madain
7. Satu lagi perkataan Arab yang mempunyai kaitan dengan perkataan tamadun ialah ____________ yang mempunyai dua
maksud, iaitu tinggi budi bahasa dan pembukaan bandar.
2. Selain itu, tamadun dalam Bahasa Inggeris ialah civilization yang berasal daripada bahasa Greek, iaitu ____________
yang bermaksud bandar.
1. Tamadun juga boleh diertikan sebagai P________________

4. Bagi masyarakat Barat, tamadun dikaitkan dengan pembangunan _____________ terutamanya dalam hal-hal kebudayaan
seperti penulisan, undang-undang, kesenian dan pembandaran.

8. Manakala menurut Islam, tamadun mestilah merangkumi pembangunan lahiriah dan __________.
9. Mengikut pandangan Syed Naquib al-Attas, tamadun ialah pencapaian tahap tatasusila yang tinggi dan
_________________ yang luhur oleh sesebuah masyarakat.

3. Ibn Khaldun pula menganggap bahawa kehidupan ______________ ialah kehidupan bertamadun.
5. Ibn Khaldun juga menggunakan istilah ______________iaitu kehidupan di bandar yang penuh dengan tatasusila,
kesopanan, dan moral yang tinggi
10. Selain itu, dalam karya ulungnya, iaitu _______________, Ibn Khaldun juga telah menggunakan istilah umran yang
bermakna tanah yang didiami secara tetap, berkembang dan maju

Page 5 of 97
SUMBANGAN TAMADUN HWANG HO

8. Tamadun ini muncul daripada kesuburan tanah yang terdapat di Hwang Ho atau Sungai _____________________.
13. Sistem pemerintahan Dinasti Shang berbentuk pemerintahan ____________ dan pengganti raja selalunya dilantik
daripada kalangan saudara lelaki yang lebih muda atau anak lelaki raja
17. Salah sebuah bandar awal tamadun Hwang Ho ialah ___________. Bandar ini dilengkapi dengan tembok untuk
menghalang pencerobohan musuh dan dikelilingi oleh perkampungan yang didiami oleh masyarakat petani.

Sumbangan Tamadun Hwang Ho

16. Sistem pemerintahan monarki telah diteruskan namun gelaran raja ditukar kepada ______________ 10.
Sistem __________ telah diperkenalkan, iaitu terdapat 30 hari dalam sebulan dan 360 hari dalam
setahun.
15. Kalendar digunakan oleh raja untuk menentukan musim _______ dan musim menuai.
2. Selain itu, kalendar juga digunakan untuk menentukan tarikh ____________, perburuan dan pengkebumian.

3. [DOWN] Pada zaman Shang, pemimpin amat prihatin terhadap pertanian. Oleh itu, ___________ dibina untuk
mengairkan kawasan pertanian selain mengelakkan berlakunya banjir
7. Tamadun Hwang Ho juga memperkenalkan teknologi ________ .
9. Petani China juga menggunakan peralatan pertanian yang dibuat daripada ________________
12. Tamadun Hwang Ho memperkenalkan peralatan pertanian seperti ________ dan cangkul.

5. Tamadun China telah memperkenalkan tulisan_____________, iaitu tulisan rekahan-rekahan pada tulang oracle.
1. Tulisan ini diajar di sekolah-sekolah di China,malah berkembang ke negara Korea dan _______________.

3. [ACROSS] Tamadun Hwang Ho juga memperkenalkan falsafah perang iaitu Sun [Across]________ atau “ the Art of
War”. Buku ini membicarakan selok- belok perang dan bagaimana menangani musuh telah diulang cetak ke dalam
pelbagai bahasa.
11. Falsafah perang "The Art of War" turut digunakan pada hari ini untuk menguruskan bidang __________ .

4. Tamadun Hwang Ho juga memperkenalkan konsep kuasa YIN (pasif) dan konsep kuasa ___________ (aktif ).
6. Konsep __________ Hsui iaitu hubungan antara manusia dengan alam sekitar juga diperkenalkan.
14. Orang China juga kekal memuja ______________ nenek moyang.

Page 6 of 97
TAMADUN INDUS

2. Tamadun Indus terletak di Lembah Indus yang disaliri oleh Sungai ____________________
10. Sg Indus dipilih sebagai petenpatan kekal tamadun Indus kerana tanahnya _________ dan menyediakan sumber air.
15. Tamadun Indus mengalami kehancuran kerana serangan orang _____________ serta bencana alam seperti banjir,
kemarau, dan gempa bumi.
13. Tamadun Indus juga mengalami kehancuran kerana mengalami bencana alam seperti ________, banjir dan gempa
bumi.
9. Penemuan cop mohor buatan Lembah Indus di Mesopotamia membuktikan masyarakat Indus menjalankan aktiviti
_________ .
7. [DOWN]Penemuan _________ Proto Siva membuktikan masyarakat Indus juga mengamalkan satu agama.

Sumbangan Tamadun Indus

8. Sumbangan tamadun Indus kepada tamadun manusia ialah memperkenalkan bandar ___________ .Bandarnya terbahagi
kepada dua bahagian dan dikelilingi oleh tembok
14. Contoh bandar terancang ialah _________ dan Mahenjo Daro serta Lothal dan Sutkagen Dor .
6. Perancangan bandarnya dibantu oleh kemajuan ilmu ___________ dan pembinaan, serta sumbangan dari tamadun
Mesopotamia dan Mesir Purba
5. Sifat _________ kepada tamadun luar seperti tamadun Mesir menyebabkan tamadun Indus dapat menyesuaikan
pengaruh luar dengan keadaan tempatan.
4. Antara keistimewaan bandar-bandar dalam tamadun Indus ialah disusun berasaskan blok berbentuk segi __________.
16. Bandar dalam tamadun ini menggunakan teknologi pembakaran batu ____________________
17. Setiap bandar mempunyai sistem ____________air najis yang terancang. Rumah-rumah di bandar ini mempunyai bilik
mandi dan tandas. Air dan kumbahan dari rumah disalir keluar melalui paip ke longkang. Longkang yang mengalir
di bawah jalan. Longkang ini tidak ditutup terus untuk membolehkan kerja pembersihan dilakukan jika tersumbat.
Bahan buangan ini kemudian dihantar ke pusat pembuangan di luar bandar.

1. Jalan raya dalam bandar Mahenjo Daro berbentuk ___________ .Setiap blok bangunan dipisahkan oleh satu rangkaian
jalan raya yang lurus dan bersambung antara satu sama lain.
3. Setiap bandar dihubungkan dengan jalan raya dan ________ sebagai sistem perhubungan.

11. Golongan ___________ bekerja sebagai penjaga kebersihan bandar, membina tembok di benteng dan membina terusan.
7. [ACROSS] Masyarakat tamadun Indus telah mempunyai satu sistem tulisan yang berbentuk ___________________.
12. Tamadun Indus membuktikan aspek penting untuk membina sesebuah tamadun ialah
______________________________ TAMADUN MESIR

Page 7 of 97
8. Tamadun Mesir bermula di lembah Sungai ________ .
1. Masyarakat Mesir diketuai oleh __________ yang merupakan raja yang berkuasa mutlak serta dianggap suci. Jawatan
ini (raja Mesir) diwarisi secara turun-temurun.
2. Orang Mesir Purba percaya kepada konsep ________________ iaitu kepercayaan kepada banyak tuhan.Contohnya. Setiap
tuhan orang Mesir Purba dikaitkan dengan unsur alam seperti Re (Tuhan Matahari), Ra-Atum (Tuhan Langit) dan
Amun (Tuhan Angin).

Sumbangan Tamadun Mesir

7. Tamadun Mesir memperkenalkan sistem tulisan ____________yang berasaskan kombinasi gambar dan simbol yang
berdasarkan bunyi.
10. Sistem tulisan ini digunakan untuk mencatatkan _______________ aktiviti pertanian dan juga pengutipan cukai,. untuk
tujuan keagamaan dan amalan ritual kepercayaan.
3. Kerajaan Mesir telah mewujudkan sistem _______________ untuk kanak-kanak daripada keluarga atasan. Mereka
diberikan pendidikan sejak dari umur rendah. Institusi ini diuruskan oleh rumah ibadat dan diletakkan di bawah
pentadbiran kerajaan.
4. Ilmu geometri, ______________, dan sains diajar bagi melahirkan golongan terlatih yang boleh menguruskan hal ehwal
pertanian, pengawalan air Sungai Nil serta pembinaan bangunan dan piramid.
6. Pendidikan dalam tamadun Mesopotamia bertujuan melahirkan golongan ___________ .

9. Pencapaian tamadun Mesir terserlah dalam penciptaan ________ daripada pokok papyrus.
11. Kemajuan dalam bidang perubatan tamadun mesir terserlah dalam kemahiran me__________kan mayat.
12. Dalam bidang senibina, tamadun Mesir memperkenalkan _______________ yang diilhamkan oleh Imhotep. Contohnya
piramid Sakkara.
5. Tamadun Mesir juga memperkenalkan ______________ untuk mengairkan padang pasir menjadi kawasan pertanian.
Semasa pemerintahan Firaun Senuusret III, beliau telah membina sebuah tembok pengairan sepanjang 123
kilometer bagi menebus guna kawasan padang pasir dan membina terusan untuk mengairkan tanah seluas 10 000
hektar

Page 8 of 97
TAMADUN MESOPOTAMIA

6. [DOWN] Tamadun Mesopotamia ini terletak di antara Sungai _____________ dan Sungai Euphrates
5. Antara kerajaan terkenal Mesopotamia ialah ____________, Akkad, Ur, Babylon Lama, dan Assyria.
14. Tamadun Mesopotamia runtuh kerana tentera _______________ menguasai wilayah Mesopotamia.
13. [ACROSS]Setiap negara ___________ terbahagi kepada kawasan utama, iaitu pusat kota, tembok kota, luar kota dan
pelabuhan. Setiap negara kota merupakan sebuah kerajaan yang berdaulat yang mempunyai unit politiknya yang
tersendiri.
16. Sistem pemerintahan beraja di Mesopotamia berbentuk ________ iaitu raja dianggap sebagai tuhan.

Sumbangan Tamadun Mesopotamia

23. Sumbangan terbesar Mesopotamia kepada manusia sejagat ialah Kod Undang-Undang _________. Kod ini mengandungi
kira-kira 282 undang-undang .
8. Di Mesopotamia, Undang-undang ini dipahat pada ______________ dan tiang batu supaya dapat dibaca oleh rakyat.
12. Undang-undang yang diperkenalkan dalam tamadun Mesopotamia telah dapat mewujudkan __________________ antara
susun lapis masyarakat.

7. Tamadun Mesopotamia telah memperkenalkan tulisan ________________ yang berbentuk simbol menggunakan buluh
yang ditekan ke atas tanah liat.
20. Dengan adanya tulisan, masyarakat Mesopotamia dapat mencatat urusan pentadbiran dan _________ menggunakan
nota dan resit.
19. Pendidikan dalam tamadun Mesopotamia bertujuan melahirkan golongan ___________ membolehkan urusan
pentadbiran dan perniagaan dicatat supaya dapat direkodkan. Dalam perdagangan, kesemua urusan jual belinya
disertakan dengan resit, nota, dan surat kredit..

3. Tamadun Mesopotamia juga memperkenalkan ________ diraja di yang menempatkan 22,000 tablet pengetahuan dan
sejarah Mesopotamia.
11. Tamadun Mesopotamia telah memperkenalkan ________ untuk kegunaan kereta kuda untuk kegunaan peperangan
daan masa aman

Page 9 of 97
15. Tamadun Mesopotamia juga telah memperkenalkan cara membuat _______ daripada tanah liat.
21. Dalam tamadun Mesopotamia, __________ berfungsi sebagai pusat ibadat, pusat perdagangan dan pusat
penyimpanan khazanah negara..
24. Tamadun Mesopotamia telah menyumbangkan epik _______ yang menceritakan falsafah dan cara hidup masyarakat.

6. [ACROSS]—Tamadun Mesopotamia sangat mementingkan kesihatan golongan _______________ .

1. Perkembangan ilmu ______________ mendapat perhatian khusus semasa pemerintahan kerajaan Assyria kerana
kerajaan ini begitu mementingkan kesihatan anggota tenteranya
2. Sebanyak 500 jenis ubat-ubatan termasuk herba dan ramuan perubatan telah di_______________kan dan disampelkan
penggunaannya

4. Lambang kekayaan sesebuah kota dalam tamadun Mesopotamia ialah pintu _______________ .
9. Ilmu _________ seperti mendarab dan membahagi juga telah berkembang dalam tamadun Mesopotamia seperti sistem
mengira perpuluhan, menambah, menolak, mendarab, membahagi, dan punca ganda dua yang kemudiannya
membawa kepada perkembangan ilmu geometri.
10. Orang Sumeria telah menggunakan kapal ______________ serta pengangkutan beroda sejak tahun 3000 S.M. Oleh itu,
mereka mampu menguasai jalan darat serta jalan laut sehingga mereka dapat berhubung dengan wilayah di India
serta wilayah di kawasan Laut Mediterranean.
13. [DOWN]—Tamadun Mesopotamia juga berjaya mencipta ___________ berasaskan sistem solar yang mengandungi 12
bulan dalam satu tahun.
17. Tamadun Mesopotamia juga menyumbangkan dalam ilmu ________________ yang mengkaji pergerakan bintang dan
matahari.
18. Tamadun Mesopotamia juga memperkenalkan __________ air untuk mengalirkan air ke kawasan tandus.dan
meningkatkan hasil pertanian di samping mengawal banjir.
22. Dalam bidang senibina, tamadun Mesopotamia telah memperkenalkan _____________ dan tiang batu. Contohnya
patung Raja Gudea.

Page 10 of 97
TAMADUN YUNANI: PEMERINTAHAN DAN PANTADBIRAN

. Jelaskan perkembangan sistem pentadbiran dalam tamadun Yunani

Pada peringkat awal, Athens mengamalkan sistem [3]________________. Dalam sistem ini, raia dibantu oleh sebuah
badan yang dinamakan [13]____________. Raja berperanan sebagai ketua hakim, ketua [12]____________, dan ketua [2]
__________________.
Apabila kuasa konsul menjadi kuat, peranan dan kuasa raja telah merosot. Akibatnya, pemerintahan dikuasai oleh
konsul vang terdiri daripada golongan kaya. Sistem pemerintahan oleh beberapa orang konsul seperti ini dinamakan
[10]_____________,.
Daripada kalangan konsul ini lahir pula golongan [4]______________ yang kuat. Mereka memiliki kuasa yang besar dan mereka
membentuk pemerintahan dikenali sebagai [6]______________ atau pemerintahan oleh golongan bangsawan yang kaya.

Akibat rasa tidak puas hati rakyat terhadap pemerintahan pemerintahan oleh golongan bangsawan yang kaya ,
muncul pula golongan yang menuntut hak dan ini telah menyebabkan berlakunya rampasan kuasa. Keadaan ini telah
membawa kepada pemerintahan berbentuk [9]______________ atau pemerintahan yang zalim yang memperlihatkan
kekuasaan digunakan dengan sewenang- wenangnya. Sistem pemerintahan ini dikuasai oleh [8] ___________________ yang
berkuasa mutlak, iaitu mempunyai kuasa yang tidak terhad. Mereka ini terdiri dari golongan kaya atau tentera.

Sistem pemerintahan diktator ini telah ditentang oleh golongan aristokrat. Oleh itu, lahir pula sistem
[7]______________. Dalam sistem ini terdapat [11]_________________ Perhimpunan dan [1]______________. Semua warganegara
[5]______________ dewasa Athens diberi peluang menjadi anggota Dewan Perhimpunan antara enam bulan hingga setahun.
Dewan Perhimpunan bersidang sebanyak tiga kali dalam sebulan dan setiap ahli Dewan ini boleh mengemukakan
cadangan tentang dasar kerajaan

Page 11 of 97
TAMADUN ROM: SISTEM PEMERINTAHAN

Jelaskan perkembangan sistem pemerintahan dalam tamadun Rom.

Dalam tamadun Rom pula, pemerintahannva telah bermula dengan sistem [11] __________________ dari tahun 753 5.M.
lagi. Pada masa itu, Rom diperintah secara [4]____________________ oleh raja-raja berketurunan Etruscan yang bukan berasal
daripada kalangan masyarakat Latin tempatan. Oleh itu, masyarakat Latin dengan pimpinan golongan bangsawan yang
dikenali sebagai [5]___________________ telah bangun memberontak. Akhirnya, Rom membentuk sebuah pemerintahan [6]
____________________ pada tahun 509 S.M.

Dalam sistem pemerintahan ini, tiada pemerintah berkuasa mutlak. Kuasa tertinggi terletak pada dua orang
[10]________________ yang dilantik oleh Dewan [3] _____________________. Ini untuk memastikan antara mereka berdua tidak ada
yang terlebih berkuasa. Kebiasaannva, sebelum dilantik, mereka terdiri daripada [13]____________________________, iaitu
pemerintah tentera. Konsul dibantu oleh Dewan [3]____________________ yang diwakili oleh golongan bangsawan bagi
membincangkan hal-hal pentadbiran negara dan merangka perundangan. Selain itu terdapat pula Dewan
[7]_____________________________ yang diwakili oleh semua rakyat Rom.
Seterusnya, Julius [8]______________________ telah memperkenalkan sistem pemerintahan[9]___________________________
setelah berjaya meluaskan kuasanya ke Macedonia, Yunani, Syam, Mesir, Perancis, Brittania (Britain) dan beberapa
kawasan di Jerman. Beliau kemudiannya menjadi [12]______________________________. Beliau menguasai angkatan tentera dan
Senat serta menggunakan gelaran [2]_____________________________________.

Pemerintahan Rom diteruskan oleh Augustus yang memerintah dari tahun 27-14 S.M.Beliau berjaya membawa
keamanan dan keagungan kepada empayar Rom selama 200 tahun. Zaman kegemilangan ini digelar sebagai Pax
[1]_______________________ atau (Keamanan Rom).

Page 12 of 97
TAMaDUN CHINA : PENDIDIKAN

Huraikan kegiatan pendidikan dalam tamadun China.

Dalam tamadun China, terdapat tiga peringkat pendidikan iaitu pendidikan rendah, pendidikan (3) ______________ dan
pendidikan tinggi. Pada peringkat rendah, pendidikan tertumpu kepada kegiatan mengenal dan menghafal tulisan (7) _________ .
Pelajar juga terpaksa meng(9) ___________ (10) __________ buah buku suci tanpa memahami maknanya. Pada peringkat (3)
______________, pelajar akan belajar (4 Down) __________ dan sastera. Manakala pada peringkat tinggi, pelajar akan menumpukan
perhatian kepada kegiatan (12) _____________ buku suci.

Tamadun China juga telah memperkenalkan peperiksaan awam. Terdapat tiga tahap peperiksaan iaitu Hsiu Tai, Chun-Jen dan
Chin Shih. Peperiksaan tahap pertama di adakan di (8) _____________. Peperiksaan tahap kedua akan diadakan di ibu kota daerah.
Manakala peringkat ketiga akan diadakan di ibu kota empayar atau di istana . Pelajar akan menghadapi peperiksaan di
hadapan (5) ____________ .

Semua pelajar berusaha untuk lulus dalam peperiksaan (2) ___________ ini. Jika lulus tahap pertama, mereka akan ditawarkan
menjadi (1 Across)____________ kerajaan. Pelajar yang lulus tahap ketiga akan layak menjadi (1Down)______________ .
Peperiksaan awam dilaksanakan dengan ketat. Pelajar yang meniru akan dihukum (11) __________. Oleh itu, untuk memastikan
mereka tidak meniru,pelajar akan di(4)____________ sebelum tiba hari peperiksaan. Semasa mengambil peperiksaan mereka akan
ditempatkan di dalam bilik yang disediakan dan dikurung selama tiga hari lagi untuk menulis (6) _____________ .

Page 13 of 97
TAMADUN INDIA: PENDIDIKAN

Jelaskan perkembangan pendidikan yang diamalkan dalam tamadun India

Dalam tamadun India, pendidikan tertumpu kepada mempelajari agama (7) ___________ . Pendidikan hanya
diberi peluang kepada kaum (8) _____________ sahaja. Pelajar hanya belajar kitab(2) ______________ dan mempelajari bahasa
(4) ____________ . Kaedah yang digunakan ialah kaedah (10) _________________ .

Pendidikan pada waktu ini hanya menyediakan manusia menghadapi hari selepas (13) _______________ . Nilai-nilai
murni turut diajar kepada pelajar.

Selain itu, pelajar yang ingin menjadi pendeta atau (6 :ACROSS) ____________ mereka mestilah menghafal
pelbagai
buku agama seperti kitab Veda . Mereka diwajibkan menghafal mentera dan lagu-lagu (3) ____________ . Mereka juga wajib
mempelajari karya (9) ________________ dan (11) ______________ .

Pendidikan di India bermula di rumah dan di (1) ______________ . Pelajar yang pandai akan meneruskan
pembelajaran ke Kolej (6: DOWN) _____________ dan terus ke Universiti (5) ________________ .

Sebenarnya matlamat pendidikan di India ialah untuk menambahkan ilmu, mengatasi (12) _________ huruf dan
untuk mendapatkan (14) _____________ dalam pentadbiran.

Page 14 of 97
 SUMBANGAN TAMADUN CINA DAN INDIA DALAM BIDANG EKONOMI

Dalam tamadun India, aktiviti perdagangan berkembang melibatkan perdagangan dalaman dan perdagangan luar.
Antara pusat perdagangan penting ialah Anga, [11] _______________, dan Karusa Tamralipti, dan Cambay . Perdagangan
maritim antara India dengan Alam Melayu telah berkembang.Pedagang India memperoleh hasil seperti [7] ________________,
bedak wangi, [14] _____________ gajah, dan besi dari Alam Melayu . Manakala dari China, mereka memperoleh tekstil,
tembikar, barang [15] ______________, dan minyak wangi.
Selain itu wujud persatuan perdagangan dan perusahaan iaitu [21]________________di setiap bandar. Antara persatuan
itu termasuklah persatuan untuk [1: DOWN]________________ kayu, tukang logam dan tukang kulit. Matlamat persatuan
adalah untuk mengawal [18] _______________, kualiti barangan, dan [12] _____________ pekerja. Undang-undang pula telah
digubal bagi mengawal persatuan dan undang-undang telah diawasi oleh raja.
Terdapat perusahaan membuat sutera berpusat di Bengal dan Benares. Antara hasil perusahaan ialah pengeluaran
kain kapas,sutera dan [1: ACROSS] ____________________. Selain itu, perusahaan yang berasaskan barangan emas, mutiara, dan
batu permata turut berkembang di India.
Mata wang telah digunakan sebagai medium jual beli. Semasa Zaman Gupta, bentuk mata wang [4] ___________ telah
digunakan. Selain itu,pelbagai jenis [20] _______________ dikenakan terhadap pelbagai jenis hasil perdagangan seperti hasil
pertanian dan hasil buah-buahan. Cukai itu adalah untuk menyara anggota [3] ____________, para pentadbir dan raja.

Di China, berlaku perkembangan dalam bidang pertanian. Sejak Zaman Dinasti Han, [13] _______________ telah
diperkenalkan untuk membuat [9]______________ tanaman. Manakala [6] ________________ kuda dicipta untuk membolehkan kuda
menarik tenggala kavu, kereta kuda, dan kereta [17] _________________ beroda, selain [8] _________________ tanah.
Pada zaman Dinasti Tang, Song, Yuan, Ming, dan Ching, perkembangan terus meningkat dalam penciptaan alat
kegunaan pertanian. Sistem penanaman secara [19] ___________________ telah diperkenalkan untuk menjaga kesuburan tanah.
Kawasan bukit telah di [2] __________________ untuk pertanian pada zaman Dinasti Shang. Sistem pengairan seperti pembinaan
[5] _________________ telah dilaksanakan untuk memperoleh sumber air dalam pertanian terkawal. Kawalan terhadap [16]
____________________ juga telah diambil berat dengan menggunakan terusan vang dibina.
Perusahaan logam dan perusahaan tembikar telah berkembang sejak zaman Dinasti Han lagi. Hasil perusahaan tersebut
didagangkan ke kawasan Alam Melavu, India, Timur Tengah dan Barat melalui Jalan [10] ___________________ Darat dan Jalan
Laut .

Page 15 of 97
BAB 2 SUMBANGAN FALSAFAH

Across

1. Ahli falsafah Yunani mengajar manusia berfikir secara _________

3. Thucydides telah menulis sejarah berasaskan _____________ .
7. Ahli falsafah ialah manusia yang gunakan __________ untuk mencari jawapan rasional dan logik.
8. Antara ahli falsafah terkenal ialah Herodotus,Socrates, Aristotle dan _________ .
9. __________ menekankan keharmonian alam dengan masyarakat.
10. __________ialah bapa sejarah yang telah menghasilkan karya "History of Persian War".

Down

1. Ahli falsafah Yunani menghasilkan karya berjudul ________.

2. _________ menekankan kesopanan dan kesusilaan dan menggalakkan hubungan sesama manusia.
4. Falsafah ____________ percaya hanya undang-undang dapat mewujudkan nilai baik dan masyarakat yang tertib.
5. Ahli falsafah Yunani iaitu ___________ menulis karya berjudul Politics.
6. Ahli falsafah Yunani seperti Socrates mengajar manusia mengamalkan sikap ingin _______

Page 16 of 97
 BAB 2 SUMBANGAN SAINS,TEKNOLOGI DAN SENIBINA TAMADUN DUNIA

4. ____________ mengembangkan ilmu geometri Mesir dan Babylon

6. __________merupakan punca bekalan air di Rom
8. __________ ialah tokoh matematik Rom yang menggabungkan matematik dengan muzik,geometri dan astronomi.
12. Dalam bidang perubatan,tamadun India telah memperkenalkan __________
13. Ahli matematik India telah memperkenalkan sistem nombor iaitu ________ Brahmin dan _________ Kharosti.
14. Hippocrates pula merupakan bapa __________.
15. Sumbangan tamadun India dalam bidang sains dan teknologi ialah ___________ dan matematik.

Down

1. _________ ialah tokoh utama dalam bidang astronomi Yunani.

2. _________ ialah binaan berbentuk kubah terbesar di dunia untuk memuja dan menyimpan patung dewa.
3. Archimedes terkenal kerana teori berhubung isi padu air dan _________
5. __________ dibina untuk mengingati kejayaan Pericles membebaskan diri daripada kuasa Persia.
6. __________merupakan pusat pentadbiran atau ibu negeri Athens.
7. ______________ ialah banggunan berbentuk kubah yang berfungsi sebagai tempat pahlawan Rom bertarung.
9. Archimedes terkenal sebagai ahli fizik dan ahli ___________
10. Penciptaan _________ yang kuat menyebabkan perdagangan laut makin meningkat.
11. Tamadun China telah memperkenalkan konsep Yin dan _________ sebagai asas perubatan.

Page 17 of 97
BAB 2 : SUMBANGAN TAMADUN DUNIA

1. Tamadun Yunani mewariskan sistem pemerintahan berbentuk _________________

4. Elexander the Great telah menyebarkan budaya _________________ iaitu campuran budaya Yunani dan Parsi.
10. _________________ diperkenalkan di Yunani sebagai tempat bertarung pahlawan Rom dan sebagai teater.
15. Tamadun Yunani memperkenalkan konsep pendidikan iaitu melahirkan manusia yang seimbang dari segi _________
dan jasmani.
25. Tokoh matematik Yunani iaitu Pythagoras telah memperkenalkan Teoram ___________ kepada masyarakat dunia.
23. Dalam Tamadun Yunani, Arcimedes memperkenalkan teori isi padu air dan _______________.
14. Tamadun Yunani memperkenalkan seni ____________ untuk melahirkan kepetahan bercakap
8. Tamadun Yunani juga menyumbang kepada lahirnya sukan _________________ .

3. Kerajaan Rom mewariskan sistem ________ kepada tamadun dunia.

24. Tamadun Rom memperkenalkan seni bina __________ yang berfungsi membekalkan air ke bandar Rom.
11. Di Rom, maharaja __________ telah menyatukan semua undang-undang kepada Kod Undang-Undang Rom atau Undang-
Undang _________.
5. Rom memperkenakan Hukum Kanun 12 atau ______ Dua Belas yang dipahat pada kayu untuk tatapan rakyat.
21. Tamadun Rom telah menyumbangkan penciptaan _________ yang kuat dan perahu yang besar yang menjadi alat
pengangkutan penting dalam zaman perluasan kuasa dan pembentukan empayar Rom.
6. Sparta mewariskan sistem pemerintahan ___________.

13. Dalam bidang pertanian, tamadun China memperkenalkan sistem tanaman ____________ untuk menjaga kesuburan
tanah.
2. Dalam bidang pendidikan, tamadun China memperkenalkan sistem yang menggalakkan rakyatnya lulius
dalam_________________ awam

Page 18 of 97
7. Dalam bidang pertanian, tamadun China memperkenalkan __________________untuk membuat batas tanaman.
12. Tamadun China memperkenalkan _________ kuda untuk menarik tenggala kayu dan kereta kuda.
20. Tamadun China telah memperkenalkan sistem _________ ke atas kawasan berbukit untuk dijadikan
kawasanpertanian
9. Tamadun India memperkenalkan pungutan ______ untuk membayar gaji golongan tentera, pentadbir dan raja.
16. Di India, segala perintah raja diukir pada tiang batu yang dikenali Tiang ______________.
18. Tamadun India memperkenalkan bahasa ___________ yang masih digunakan sebagai bahasa agama Hindu.
19. Dalam bidang kesusasteraan, tamadun India memperkenalkan sastera Hindu iaitu epik _________ dan Mahabharata.
.17. Tamadun India memperkenalkan persatuan perdagangan dan perusahaan yang dikenali sebagai ___________.
22. Dalam bidang seni bina, tamadun China memperkenalkan _______________ Besar China dan pagoda.

Page 19 of 97
BAB 3 KERAJAAN AGRARIA

Huraikan ciri-ciri kerajaan agraria.

Ciri pertama ialah kerajaan agraria terbentuk di kawasan pertanian yang (12)__________ seperti di lembah
[6:DOWN]_______________. Contohnya kerajaan (3) _____________ di sungai Menam, Thailand. Selain itu, Kerajaan agraria juga
boleh terbentuk di kawasan pedalaman iaitu di kawasan (4) __________ bukau dan di lereng gunung. Contohnya, kerajaan
(7)__________ di Tanah Tinggi Daeng, Indonesia.
Ciri kedua Kerajaan agraria ialah kerajaan ini menjalankan kegiatan ekonomi berasaskan (1)___________,
penternakan dan memungut hasil hutan serta sungai.
Dalam kegiatan pertanian, tanaman yang diusahakan ialah tanaman (11)________ iaitu padi (6: ACROSS)________
lembah sungai yang mendapat cukup bekalan air. Manakala padi (17)____________ pula ditanam di kawasan tanah tinggi
atau bukit yang kurang mendapat bekalan air dengan dibuat teres dan relung ..
Tanaman sampingan yang ditanam ialah (10)__________,pisang, (2)____________ dan sayur-sayuran. Mereka juga
menghasilkan pelbagai jenis (15)___________. Contohnya (16)___________ dan lada hitam.
Masyarakat agraria juga mengumpulkan hasil (20)___________seperti kayu gaharu,kapur barus, gading,
(9)_____________, kayu (13)__________ dan pelbagai jenis buah-buahan. Mereka juga mengumpul (14)___________ burung.
Selain itu, mereka juga menangkap (19)___________ di sawah malah berusaha mendapatkan (5)__________ kura-
kura. Mereka juga menjalankan kegiatan penternakan . Mereka menternak (18)____________ seperti (8)_____________,
kambing dan ayam.

Page 20 of 97
BAB 3 FAKTOR-FAKTOR KEMAJUAN KERAJAAN ANGKOR

Jelaskan faktor-faktor yang memajukan kerajaan Angkor.

Kerajaan Angkor merupakan kerajaan agraria yang kuat dan agung yang terletak di Lembah Sungai Mekong. Faktor
utama yang membolehkan kerajaan Angkor menjadi sebuah kerajaan agraria yang kuat ialah kedudukannya yang
berhampiran dengan Tasik [6]_________________ Sap.

Air Tasik Tonle Sap ini datang dari Sungai [3]_____________________, Tasik Tonle Sap menjadi punca [9] ________________ utama
untuk mengairi sawah selain menjadi punca bekalan air [8]_____________________. Kerajaan Angkor juga bergantung pad a
sumber [10]___________________ air tawar yang banyak diperoleh dari Tasik Tonle Sap.

Manakala tanah di sekitar Tasik Tonle Sap amat [7]_________________ disebabkan mendapan lumpur yang subur pada
musim kemarau . Selain itu, Angkor mempunyai iklim [5]_______________________ lembab sepanjang tahun. Keadaan iklim
sedemikian amat sesuai untuk pertanian khususnya penanaman padi. Ini membolehkan kawasan Tonle Sap menampung
keperluan makanan penduduk Angkor.

Kerajaan Angkor juga maju kerana kegiatan pertanian yang berkembang. Ini disebabkan terdapat pembinaan sistem
pengairan dan terusan yang bersumber dari Sungai Mekong dan Tasik Tonle Sap. Selain itu, tedapat raja yang membina dan
menguruskan sistem pengairan yang baik. Contohnya, Raja [2] __________________ I ( 877 M). Beliau telah membina sistem
pengairan dan [4]______________________ yang mampu mengairi tanah seluas 12.5 juta ekar. Tempat takungan air buatan
manusia ini menyerupai tasik yang luas. Pada musim hujan, air ditakungkan supaya dapat disalirkan pada musim kemarau
untuk mengairi sawah padi selain dijadikan air minuman .Kesannya, hasil padi dari kawasan tersebut telah dapat
menampung keperluan [1] ________________________ kepada kerajaan Angkor

Page 21 of 97
BAB 3 : KERAJAAN MARITIM & CIRI-CIRI

Huraikan ciri-ciri kerajaan maritim dan faktor kejayaannya.

Kerajaan maritim terletak di lembah sungai, di kawasan pesisir [8]____________dan di kepulauan. Contoh kerajaan
maritim yang utama ialah Langkasuka (Sungai Yarang), Kedah Tua (Sungai Merbok ), dan [4]_______________ (Sungai Musi),
Anggota masyarakatnya menjalankan kegiatan menangkap [12]_____________dan memungut hasil laut.
Terdapat petempatan yang berkembang dengan peranannya sebagai tempat perdagangan yang mempunyai sebuah
[11]_________________ . Ini menyebabkan wujud pelabuhan [6] __________________. Peranannya adalah untuk membekalkan hasil
tempatan seperti logam emas, timah, hasil hutan seperti kayu gaharu, rotan, damar, hasil laut dan juga makanan kepada
pedagang yang singgah untuk mendapatkannya.
Contoh pelabuhan pembekal ialah Jenderam Hilir dan Klang (Selangor), Kuala [2]_________________ (Kuala Terengganu), dan
Kuala Selinsing (Perak).
Daripada pelabuhan pembekal, sesetengah pelabuhan ini telah berkembang dan maju serta mendapat status
pelabuhan kerajaan apabila wujud kerajaan di situ. Pelabuhan [14]______________ ini masih berperanan sebagai pelabuhan
pembekal dan tempat berdagang. Pada awalnya pelabuhan ini berdagang dengan kawasan yang berhampiran dengannya
Contohnya Champa, Kedah Tua, Langkasuka dan Srivijaya.
Pelabuhan kerajaan akan berubah peranan kepada pelabuhan [7]______________ apabila menjalin hubungan dagangan
dengan kerajaan besar seperti China dan India. Ini kerana terletak di Selat Melaka dan Selat Sunda telah menjadi kawasan
perdagangan yang amat strategik di laluan perdagangan di antara China dan India . Contohnya pelabuhan Kedah Tua dan
Srivijaya. Pelabuhan antarabangsa Kedah Tua dikunjungi oleh pedagang China dan India kerana terdapat [3]___________ Jerai
yang menjadi penunjuk arah
Ciri Iain kerajaan maritim ialah penduduknya terdiri daripada orang tempatan, orang [13] ____________, dan pedagang
luar. Ciri seterusnya ialah, penggunaan bahasa [9]__________________ sebagai bahasa perhubungan atau lingua franca di Asia
Tenggara. Bahasa Melayu dituturkan secara meluas dan digunakan dalam pelbagai urusan di pelabuhan.
Selain itu pelabuhan pula lengkap dengan pelbagai kemudahan . Seterusnya ,masyarakat maritim didorong oleh
semangat untuk [15]___________________ dan berdagang dengan masyarakat di luar kawasannya. Mereka mampu belayar
untuk berdagang ke kawasan yang jauh kerana mempunyai [1] ___________________ membuat [5]________________ dan kapal
layar. Perahu yang dibina digunakan untuk perdagangan jarak dekat. Sementara kapal layar digunakan untuk perdagangan
jarak jauh. Selain itu, mereka juga mengetahui kaedah untuk menuju ke sesuatu tempat berpandukan
[10]____________________ di langit.

Page 22 of 97
 BAB 3 FAKTOR KEMAJUAN PELABUHAN KEDAH TUA DAN PELABUHAN SRIVIJAYA

Jelaskan faktor-faktor yang memajukan pelabuhan Kedah Tua dan Srivijaya.

Kedah Tua juga merupakan pelabuhan entrepot tertua di pantai barat Semenanjung Tanah Melayu. Ini berdasarkan
jumpaan [13] _____________________ China ,pelita tembaga dan tembikar dari Timur Tengah serta pelbagai jenis [11] _____________
dari India.
Perkembangan pelabuhan Kedah Tua dipengaruhi oleh beberapa faktor seperti terdapatnya Gunung [5] _______________ yang
menjadi panduan kapal pedagang yang keluar masuk terutama pada waktu malam melalui nyalaan api. Selain itu,
perkembangannya juga dipengaruhi oleh kedudukannya yang strategik di laluan Selat [3] ______________ yang terlindung
daripada tiupan angin monsun barat daya dan timur laut.
Selain itu, pelabuhan Kedah Tua berkembang kerana adanya [2]_________________ menyimpan barang dagangan. Pelabuhan
Kedah Tua juga kaya dengan hasil [14] ________________ seperti damar, [6]______________, dan sumber bumi seperti bijih[10]
______________. Sementara pelabuhan Kedah Tua mempunyai stok barangan import yang banyak yang diperoleh dari luar ialah
kain kapas, [12]_____________, teh, tembikar, kaca dan manik.

Srivijaya pula merupakan kerajaan maritim terulung di Asia Tenggara.dari abad ketujuh Masihi hingga abad ke-13 Masihi .
Antara faktor kemajuan kerajaan maritim Srivijaya termasuklah memiliki bala [9] ______________ laut yang besar dan yang
dianggotai oleh pelbagai golongan rakyat termasuklah orang [8]________________. Fungsi tentera laut itu adalah untuk
[4]______________________ perdagangan di Selat Melaka dan mengawal keselamatan kerajaan.
Pelabuhannya terletak pada kedudukannya yang [1]_________________________ di Selat Melaka. Ini menyebabkan Srivijaya telah
menjadi tempat persinggahan kapal yang berdagang di antara India dan China. Di pelabuhan ini pula terdapat hasil dan barangan
untuk perdagangan antarabangsa yang dibekalkan oleh kawasan pemerintahannya dan wilayah taklukannya. Menurut catatan I
Tsing pada tahun 671 M, pelabuhan Srivijaya turut terkenal kerana mampu menghasilkan [7]________________________ besar.

Page 23 of 97
BAB 3 CARA PENYEBARAN PENGARUH HINDU BUDDHA

Cara Penyebaran penguruh Hindu Buddha

5. Kemasukan pengaruh Hindu terbukti melalui penemuan arkeologi _______________ Borobudur,______________ Prambanan dan
______________ Angkor Wat.
9. Pengaruh Hindu juga dibuktikan dengan catatan guru agama Buddaha dari Tibet iaitu ________________ pernah belajar di
Srivijaya selama 12 tahun.
1. Pengaruh Hindu mungkin dibawa ke Asia Tenggara oleh golongan Vaisya atau ______________.
2. Pengaruh Hindu mungkin dibawa oleh golongan pendeta atau __________________ .
7. Para sejarawan bersetuju mengatakan pengaruh Hindu disebarkan melalui pengambilan aspek______________ yang disesuaikan
dengan ______________ tempatan.
14. Pengaruh Hindu dibawa oleh golongan Ksyatria atau _________________
17. Pengaruh Hindu tersebar di Asia Tenggara apabila pedagang India datang ke Asia Tenggara untuk mendapatkan logam
__________________.
10. Pengaruh Hindu di Asia Tenggara juga dibuktikan melalui catatan I-_________________ pada 671 M.

Pengaruh Hindu Buddha

3. Raja telah dianggap sebagai __________________ tuhan

11. Raja mempunyai adat _________________ yang berbeza seperti pertabalan raja.
15. Raja telah diberi unsur cerita __________________ dan lagenda untuk mengukuhkan kedudukan mereka.
4. Lahir konsep ___________________ atau raja dianggap bayangan tuhan.
6. Raja berkuasa ____________________.
8. Sesiapa yang melanggar perintah raja dianggap ________________ dan kesalahan ini tidak akan diampunkan.
12. Raja dikehendaki bersikap ________________ kepada golongan yang
diperintah. 13. Gelaran _____________ telah diberikan kepada pemerintah tertinggi
16. _________________ raja dianggap sebagai undang-undang.
18. Raja dianggap mempunyai kuasa ajaib atau _______________________ .
19. Raja mendirikan kompleks kota atau Orde _______________________ .

Page 24 of 97
 BAB3 PERANAN CANDI

Soalan:
Huraikan peranan candi di Asia Tenggara

Across

3. Candi juga menjadi lambang Orde-_______________ atau pusat alam semesta.

4. Candi Lembah ______________ terdapat di Kedah.
7. Candi juga menjadi tempat menyimpan abu ______________ raja dan keluarga mereka

Down

1. Contoh Candi yang terdapat di Indonesia ialah candi ________________

2. Candi merupakan __________________ keagamaan bagi agama Hindu dan Buddha.
3. Candi juga menjadi lambang ______________ seseorang pemerintah
5. Candi juga berperanan sebagai rumah ________________ kepada penganut Hindu dan Buddha.
6. Candi juga berfungsi sebagai tempat menyimpan patung ______________ .

Aktiviti 2:
Bina esei yang lengkap menjawab soalan di atas.

Page 25 of 97
BAB 4 ; CIRI-CIRI JAHILIAH

Huraikan ciri-ciri masyarakat Arab Jahiliah

Ciri pertama masyarakat jahiliah ialah mengamalkan perbuatan tidak bermoral. Mereka suka (9) ________________,
berzina dan minum (2) ________________ .

Ciri kedua ialah kedudukan taraf kaum (11) _______________ . Kedudukan kaum (11)__________ pula dianggap (13)
______________ . Kaum (11)___________ ini tidak dibenarkan mewarisi (12)________________ pusaka. Malah (10) ________________
perempuan (3) _______________ hidup-hidup selepas dilahirkan. Lelaki pula boleh berkahwin dengan beberapa wanita sekali
gus.

Ciri ketiga masyarakat arab jahiliah ialah mereka mengamalkan (4)_______________ dan (5) ________________ dalam
perdagangan. Mereka juga (1: DOWN ) _______________ dan (1: ACROSS) _______________ rombongan pedagang atau
kafilah dan menganggap kegiatan ini satu kewajipan setiap kabilah.

Ciri keempat ialah mereka mengamalkan kepercayaan (7) ______________ , menyembah ___________________ serta
mempercayai sihir.

Ciri kelima masyarakat Arab Jahiliah ialah mereka mengamalkan sistem (8) ___________ . Mereka sanggup
menuntut bela demi mempertahankan maruah kabilah masing-masing. Ini menyebabkan sering berlaku (6)
_______________ antara satu kabilah dengan kabilah yang lain.

Page 26 of 97
BAB 4 SIFAT MULIA NABI MUHAMMAD SAW

1. Baginda juga mempunyai sifat mulia iaitu__________________ atau menyampaikan.

4. Baginda sering menolong isterinya ___________________,menampal pakaian yang koyak dan membersihkan rumah.
6. Baginda pernah menjadi pengembala ____________________.
7. Baginda mempunyai peribadi mulia iaitu _________________ atau berkata benar.
8. Sifat amanah menyebabkan Siti Khadijah sanggup menyerahkan __________________ untuk nabi berniaga.
9. Baginda mempunyai sifat terpuji iaitu _______________________ atau bijaksana.
12. Sifat ________________________ menyebabkan perniagaan baginda mendapat untung berlipatganda.

Down

1. Muhammad bermaksud _______________________

2. Baginda digelar al-_____________________ kerana sentiasa dipercayai dan tidak pernah berbohong.
3. Baginda pernah menjalankan urusan perdagangan kepada ____________________ binti Khuwailid.
5. Baginda bijak menyelesaikan masalah meletakkan semula batu Hajar ________________________ ke tempat asalnya.
7. Ketika berumur 12 tahun, baginda berniaga ke ____________________.
10. Sifat nabi yang bijaksana menyebabkan beliau dipilih sebagai ____________________ menyelesaikan masalah Hajar Aswad.
11. Nabi Muhammad s.a.w dilahirkan pada 20 April 570m bersamaan tahun ___________________ tahun sempena serangan
tentera bergajah Abrahah.
*
Susun kembali ayat-ayat di atas untuk menjawab soalan:
“Jelaskan keperibadian mulia Nabi Muhammad SAW.

Page 27 of 97
BAB 4 PENYEBARAN ISLAM

10. Wahyu pertama yang diturunkan kepada Nabi ialah surah al-__________________ ayat 1-5.
8. Melalui wahyu pertama, umat Islam diseru supaya mengamalkan amalan ___________________.
4. Wahyu kedua yang diturunkan kepada Nabi ialah surah al__________________ ayat 1-7.
17. Wahyu kedua merupakan pengisytiharan Nabi sebagai ____________________.
9. Penyebaran Islam di Makkah dijalankan secara __________________ selama tiga tahun.
7. Al-____________________ telah menjadikan rumahnya sebagai pusat penyebaran Islam.
16. Antara paling awal memeluk Islam ialah __________________ binti Khuwailid, Ali bin Abi Talib dan Abu Bakar al Siddiq.

14. Pada peringkat awal, Nabi menyebarkan Islam secara senyap kepada keluarga dan ____________________ yang rapat.

13. Dakwah kepada orang ramai dilakukan oleh Nabi di Bukit ________________ setelah turun ayat al-hijr ayat 94.
18. Islam disebarkan secara __________________ selama 10 tahun.
11. Pada peringkat awal, Nabi cuba memperbetulkan _________________ masyarakat Arab dengan menanam keimanan
kepada Allah.
6. Golongan hamba seperti Bilal memeluk Islam kerana Islam memberi layanan yang _______________________.
1. Nabi juga menyebarkan Islam dengan memberikan ______________ supaya masyarakat Arab faham dan jelas tentang
Islam.
15. Nabi juga menyebarkan Islam dengan membaca surah al -_____________________ untuk menjawab soalan.
2. Nabi _____________ nilai akhlak Islam dengan nilai akhlak jahiliah.
3. Nabi menyebarkan Islam dengan cara ______________________ dan bukan memaksa.
5. Islam diterima kerana Nabi menyebarkan secara lemah-_______________________ dan berhikmah.
12. Nabi juga mengajak masyarakat Arab meninggalkan amalan keji seperti mencuri dan membunuh.
19. Nabi juga menyebarkan Islam dengan memberikan __________________ atau contoh yang baik.

Page 28 of 97
BAB 4 SEBAB-SEBAB AGAMA ISLAM DITERIMA

Across

3. Agama Islam diterima kerana nabi berdakwah secara _____________________ dan berhikmah 5.
Agama Islam juga diterima kerana Nabi amat _______________________ menyampaikan dakwah
9. Nabi juga menanam _______________________ yang kuat kepada penganut Islam.
10. Agama Islam juga diterima kerana Nabi memberikan _____________ yang jelas mengenai agama Islam kepada orang ramai.

Down

1. Dalam menyebarkan agama Islam, Nabi telah menggunakan kaedah ____________________ iaitu membandingkan nilai akhlak
Islam dengan nilai akhlak
2. Agama Islam diterima oleh masyarakat Quraish Makkah kerana Nabi telah lama dikenali sebagai seorang pemuda Arab
yang mempunyai _____________________ mulia.
4. Nabi juga menyebarkan agama Islam dengan menggunakan kaedah ________________________ dan bukan memaksa
6. Agama Islam diterima kerana mempercayai ajaran Islam ialah ajaran yang __________________________ 7.
Agama Islam juga diterima kerana Nabi menunjukkan ___________________________ dan kelakuan yang baik.
8. Seterusnya , agama Islam diterima kerana ,Nabi menjawab semua soalan dengan menggunakan ayat-ayat suci
__________________________.

Page 29 of 97
BAB 4 FAKTOR-FAKTOR PENENTANGAN PENYEBARAN ISLAM

1. Agama Islam ditentang kerana penyebaran Islam akan menggugat industri mengukir __________________
3. Agama Islam juga ditentang kerana orang Quraish Makkah bimbang Nabi Muhammad akan mengurangkan _____________
mereka.
7. Selain itu, agama Islam ditentang kerana memperkenalkan _________________ yang berbeza dengan __________________ orang
Quraish.
11. Seterusnya, agama Islam ditentang kerana amalan jahiliah seperti mencuri, berjudi dan berzina bertentangan dengan
akhlak __________________ Islam.
12. Agama Islam juga ditentang kerana penyebaran Islam akan menyebabkan ___________________ patung akan merosot.

Down

1. Agama Islam ditolak kerana mereka menolak konsep _________________ sesama manusia yang diperkenalkan oleh Islam.
2. Ketua Quraish Makkah juag menentang Islam kerana menganggap akan terpaksa _________________ kepada kepimpinan
Nabi Muhammad.
4. Agama Islam juga ditentang kerana _________ orang Quraish berbeza dengan __________________ dan kepercayaan Islam 5.
Agama Islam juga ditentang kerana Islam menyarankan konsep persamaan __________________ antara kaya dengan miskin.
6. Orang Quraish menentang penyebaran Islam kerana ketua Makkah sering ___________________ pengaruh dan jawatan
sebagai ketua Makkah.
8. Orang Quraish menolak Islam kerana mereka mengamalkan amalan _______________________ atau kesukuan.
9. Sebab seterusnya ialah kerana amalan jahiliah seperti mencuri, __________________ dan berzina telah menjadi kebiasaan
mereka.
10. Islam juga ditolak kerana orang Quraish mengamalkan amalan perbezaan __________________ antara kaya dengan miskin.

Page 30 of 97
BAB 5 PERJANJIAN AQABAH 1 DAN AQABAH II

2. Dalam Perjanjian Aqabah II, suku Aus dan Khajraj juga bersedia _______________ agama Islam.
5. Keadaan di Madinah tidak aman kerana berlaku pergeseran antara suku ______________ dengan suku Khazraj.
8. Dalam Perjanjian Aqabah II, suku Aus dan khazraj telah ______________ agama Islam.
9. Pertemuan suku Aus dan suku Khazraj dengan Nabi menyebabkan termeterai Perjanjian _______________ .

Down

1. Dalam Perjanjian Aqabah I, Suku Aus dan Khazraj berjanji akan membantu _______________ Nabi 2.
Dalam Perjanjian Aqabah II, suku Aus dan Khazraj telah _________________ Nabi berhijrah ke Madinah.
3. Dalam Perjanjian Aqabah I, Suku Aus dan Khazraj berjanji akan _______________ amalan jahiliah seperti membunuh anak
perempuan.
4. Suku Aus dan Khazraj juga menjamin ________________ Nabi dalam Perjanjian Aqabah II.
6. Dalam Perjanjian Aqbah II, suku Aus dan Khazraj telah _______________ menyediakan tempat tinggal kepada orang Islam
Makkah
7. Dalam Perjanjian Aqabah I, Suku Aus dan Khazraj berjanji akan _________________ dengan Allah.

Page 31 of 97
BAB 5 FAKTOR-FAKTOR HIJRAH

Huraikan sebab-sebab berlakunya hijrah pada 622 M.

Hijrah dalam perkataan Arab bermaksud (3) ________________________ . Terdapat beberapa faktor yang menyebabkan
berlakunya hijrah Nabi Muhammad saw dari Kota Makkah ke Kota (12)________________________ .
Faktor pertama ialah disebabkan mendapat (4) ______________________ Allah menerusi (9) ______________________ . Sebab
kedua ialah kerana terdapat pakatan kaum Quraisy untuk (5) ___________________ Nabi.
Sebab seterusnya ialah bertujuan untuk meneruskan (7) ____________________ agama Islam. Seterusnya hijrah juga
akan mewujudkan (11)______________________ Islam yang bersatu padu dan (2) __________________________ .
Hijrah Nabi Muhammad saw ke Madinah juga disebabkan oleh (1) _________________________ masyarakat Arab Madinah
terutama dari suku (10) __________ dan Khajraj. Nabi diperlukan di Madinah untuk (8) ___________________________ masyarakat
Madinah yang sering bertelagah. Sebab terakhir Nabi berhijrah ialah kerana Nabi jtelah dijamin keselamatannya di Madinah
menerusi Perjanjian (6) _________________________ .

Page 32 of 97
BAB 5 KEPENTINGAN HIJRAH

Senaraikan kepentingan Hijrah.

Across

6. Nabi dapat __________________________ suku Aus dan Khajraj yang sering bertelagah.
8. Wujud takwim ______________________ yang digunakan oleh negara Islam.
10. Lahir istilah ________________________ yang merujuk kepada orang Islam Madinah .
11. Dakwah Islamiah berlangsung secara _______________________.
12. Lahir gelaran ________________________ yang merujuk kepada orang Islam Makkah yang berhijrah ke Madinah.
13. Islam dapat disebarkan secara terang-terangan atau tanpa ____________________________ .

Down

1. Hijrah telah menampakkan ___________________________ Nabi Muhammad saw dalam mengatur perjuangan.
2. Hijrah juga telah membuktikan sikap _______________________ antara kaum boleh melahirkan masyarakat cemerlang.
3. Hijrah dapat ______________________ golongan Muhajirin dan Ansar
4. Dapat menjalinkan hubungan ________________________ antara orang Islam Makkah dengan orang Islam Madinah.
5. Hijrah juga membuktikan pentingnya peranan kaum _______________________.
7. Nama Yathrib telah ditukar kepada Kota Madinah bermaksud Kota ______________________________ .
9. Nabi dapat membina ___________________________ al-Nabawi sebagai tempat beribadat dan bertemu.

Page 33 of 97
2. Nabi Muhammad juga berperanan sebagai ketua _______________________ yang menyelesaikan sesustu masalah.
4. Nabi Muhammad telah diiktiraf sebagai ______________________ kerajaan Islam Madinah.
7. Piagam Madinah merupakan piagam __________________________ pertama di dunia yang dirangka oleh Nabi
8. Piagam Madinah merupakan piagam yang ditulis berdasarkan ______________________ Allah.
9. Islam juga melarang pembunuhan ke atas golongan lemah seperti kanak-kanak, orang sakit dan kaum _________________ .
10. Tentera Islam juga dilarang membunuh ______________________ternakan.
11. Masyarakat Madinah dianggap sebagai satu ______________________ .
13. Tentera Islam tidak dibenarkan membunuh orang __________________________ .
14. Piagam Madinah menjadi _____________________ pemerintahan Kerajaan Islam Madinah.
17. Piagam Madinah dirangka berasaskan ____________________ orang Islam dan orang bukan Islam 18.
Undang-undang _______________________ digunapakai secara menyeluruh.
19. Piagam Madinah mengharamkan amalan _________________________ dalam perniagaan.
20. Piagam Madinah mencatatkan peraturan dan _______________________ ketua negara dan rakyat.

Down

1. Islam menganjurkan ______________________ jika musuh inginkan _______________________ .

3. ____________________ orang Yahudi terjamin selagi mereka patuh pada perlembagaan Madinah.
5. Islam juga melarang tentera _______________________ rumah ibadat.
6. Unsur ______________________ juga diharamkan dalam kegiatan ekonomi mengikut Piagam Madinah.
10. Masyarakat Madinah ______________________ mengamalkan agama masing-masing.
12. Tentera Islam juga diharamkan membunuh orang yang __________________________ diri.
15. Allah membenarkan orang Islam berperang apabila __________________________ oleh musuh.
16. Allah juga membenarkan peperangan untuk mencari ______________________.
18. Islam juga membenarkan berperang untuk menjaga tempat __________________________.

Page 34 of 97
BAB 5 KEPENTINGAN PIAGAM MADINAH

Across

1. Dari segi agama, masyarakat Madinah ____________________ mengamalkan agama dan adat masing-masing selagi tidak
bertentangan dengan Islam
5. Piagam Madinah juga mencatatkan______________________ yang perlu diikuti oleh ketua negara dan rakyat negera Islam
Madinah.
7. Dalam Piagam Madinah, Nabi Muhammad saw dilantik sebagai ______________________ pemimpin bagi Negara Islam
Madinah.
8. Semua masyarakat Madinah dianggap sebagai satu ___________________________ .
9. Nabi dilantik sebagai ________________________________ untuk menyelesaikan sebarang masalah.
11. Setiap warga Madinah wajib _________________________ negara jika diserang musuh.
13. Piagam Madinah menetapkan undang-undang ________________________ digunakan secara menyeluruh

Down

2. Piagam Madinah merupakan piagam ____________________________ pertama di dunia.

3. Perlembagaan Madinah dibentuk atas ________________________ Muhajirin, Ansar dan Yahudi.
4. Piagam Madinah juga mencatatkan ____________________________ ketua negara dan rakyat terhadap negara Madinah
6. Perlembagaan Madinah dirangka berdasarkan _______________________ Allah
10. Keselamatan orang ___________________________ dijamin selagi mereka mematuhi Piagam Madinah
12. Piagam Madinah mengharamkan amalan___________________________ dan penipuan dalam perniagaan

Page 35 of 97
BAB 5 KESAN PEMBUKAAN KOTA MAKKAH

Jelaskan kesan pembukaan semula Kota Makkah .

Kesan pembukaan semula Kota Makkah yang pertama ialah (8: DOWN)___________________ terpelihara daripada
unsurunsur (1)________________ . Agama menyembah (10) _______________ yang diamalkan selama ini telah berjaya
(11)_______________ .

Kesan kedua ialah Kota (6) ____________________ telah dijadikan sebagai kota (13) _______________ kepada umat Islam. Kota
Makkah telah menjadi (14)___________________ umat Islam seluruh dunia untuk melakukan (2) _________________ seperti haji
dan umrah.

Seterusnya, umat Islam juga telah mula (9) ______________ ilmu (5) _________________ Islam.

Pembukaan semula Kota Makkah juga menyebabkan (7) _____________________ agama Islam dapat dilakukan ke seluruh
Tanah Arab. Dakwah Islam juga dapat disebarkan secara (12)_____________________ .

Pembukaan semula Kota Makkah juga menyebabkan wujud sebuah pusat (3) ________________________ yang kuat
.Pembukaan semula Kota Makkah juga membuktikan bahawa negara Islam yang dibentuk di (4) ____________________
begitu (8: ACROSS) _____________________ dibawah pimpinan Nabi Muhammad saw.

Page 36 of 97
BAB 5 SYARAT BERPERANG

Aktiviti 1
Huraikan syarat-syarat berperang yang ditetapkan dalam Islam.
Aktiviti 2
Bina esei yang lengkap berpandukan soalan di atas.

Across

4. Tentera dilarang membunuh orang ____________________ seperti orang tua, wanita dan orang menyerah diri.
5. Dilarang merobohkan rumah _________________________ .
6. Tentera dilarang __________________________ sesuka hati.
7. Berperang apabila __________________________ musuh.
8. Dilarang membunuh binatang_________________________ dan tumbuh-tumbuhan.

Down

1. Jika musuh inginkan ______________________ maka orang Islam harus memilih _________________________ .
2. Berperang hanya untuk mencari ____________________________ .
3. Berperang hanya untuk mempertahankan ________________________ negara.

Page 37 of 97
BAB 6 SYARAT PEMILIHAN KHALIFAH

Aktiviti 1:
Jelaskan ciri-ciri yang perlu ada kepada calon khalifah.
Aktiviti 2:
Susun kembali ayat-ayat di bawah menjadi esei yang lengkap.

Across

1. Calon Khalifah juga mestilah __________________________ .

3. Calon juga mestilah mempunyai tubuh badan yang ____________________________ .
5. Akhir sekali, calon khalifah juga mestilah pandai ___________________________ kerajaan.
9. Syarat yang seterusnya ialah calon mestilah___________________________ kepada perintah Allah.
10. Syarat pertama ialah ____________________________.

Down

2. Calon juga semestinya mempunyai ______________________________ yang baik.

3. Selain itu, calon juga mestilah _____________________________melaksanakan perintah Allah.
4. Syarat kedua calon khalifah mestilah bebas atau _______________________________ .
6. Calon khalifah juga mestilah taat kepada agama atau ___________________________ .
7. Syarat ketiga ialah calon mestilah beragama _____________________________
8. Calon juga mestilah bersifat __________________________ .

Page 38 of 97
BAB 6 TANGGUNGJAWAB KHALIFAH

Khalifah merupakan [12]______________ negara. Khalifah mempunyai tugas [3]_______________ kedudukan agama Islam
serta [13]___________________ negara mengikut hukum syariah yang berpandukan al-Quran dan [11]__________________.
Khalifah juga berkewajipan menitikberatkan sistem politik, sosial dan ekonomi supaya berlaku keseimbangan antara
keperluan [4]________________ dengan jasmani.

Dalam bidang [2]_______________ khalifah bertanggungjawab memastikan [7]_______________ pentadbiran negara termasuk
[17]______________ negara Islam daripada ancaman musuh dan bertanggungjawab melantik, jika perlu, [15]_______________
jawatan pegawai pentadbiran negara..

Dalam bidang sosial, khalifah bertanggungjawab menjaga [16]_________________ rakyat supaya dapat menikmati kehidupan
yang sejahtera di dunia dan di akhirat. Khalifah juga bertanggungjawab [6]________________ dan meneruskan ajaran Allah
yang telah disampaikan melalui Nabi Muhammad s.a.w., mengekalkan perpaduan ummah melalui konsep musyawarah
atau [1]__________________ dan memantapkan sistem [10]_______________ Islam.
Dalam bidang ekonomi pula, khalifah bertanggungjawab menguruskan hal ehwal [14]____________________ dan
perbendaharaan negara juga [9]_____________________ serta mengatur pungutan kharaj [ cukai hasil tanah yang dikenakan
kepada bukan muslim], [5]________________[cukai yang dikenakan terhadap individu bukan Islam yang berlindung di negara
Islam serta [8]_____________________[pengeluaran sebahagian harta dan tanaman oleh orang Islam].

Page 39 of 97
BAB 6 : SUMBANGAN KHALIFAH ABU BAKAR AL-SIDDIQ

Huraikan sumbangan Khalifah Abu Bakar al-Siddiq

Sebagai pentadbir kerajaan Islam Madinah, Khalifah Abu Bakar telah berjaya mengatasi masalah
perpecahan yang melanda masyarakat Islam selepas kewafatan Nabi Muhammad s.a.w.
Antaranya ialah menghapuskan orang Islam yang [8]___________________. Selain itu, Khalifah Abu Bakar juga
menghapuskan golongan al-Riddah yang telah menyalahtafsirkan ayat al-Quran hingga tidak mahu membayar [7]
______________________.
Pemerintahan Khalifah Abu Bakar turut memperlihatkan keupayaan beliau [1] _________________________
Madinah daripada ancaman kuasa luar, iaitu kerajaan [10] _________________ di sebelah timur dan kerajaan Rom Timur
(Byzantine) di sebelah barat. Beliaau telah menghantar panglima perang, [6]___________________ bin al-Walid,
menentang angkatan tentera Parsi di Iraq dan Usamah bin Zaid ke Ghassan. Kedua-dua ekspedisi ini telah berjaya
mengalahkan musuh Islam.

Khalifah Abu Bakar yang telah berusaha [11]__________________________ lagi pentadbiran kerajaan dengan
membahagikan Tanah Arab kepada sepuluh wilayah, iaitu Makkah, Taif, [13]___________________, al-Jund, Khalwan,
Bahrin, Jarsh, Zabid, Hadhramaut, dan Nijran. Beliau juga telah melantik seorang ketua atau[9] _____________ untuk
mentadbir wilayah ini
Seterusnya, Khalifah Abu Bakar juga telah memperkenalkan bayaran [5]__________________ untuk tentera
melalui hasil harta rampasan perang, undang-undang tanah. Beliau juga menjaga [12] ________________ rakyat terutama
berkaitan dengan golongan mawali.
Sumbangan Khalifah Abu Bakar yang terbesar termasuklah usaha [3]___________________ tulisan al-Quran.
Kematian ramai hafiz al-Quran sewaktu menentang golongan al-Riddah telah membimbangkan beliau dan ini
seterusnya mendorong beliau memerintahkan [4]_____________________ bin Thabit supaya menghimpunkan tulisan ayat
al-Quran pada batu, kulit binatang, kayu dan tulang serta menyalinnya semula.
Sebagai pengiktirafan kepada kejayaan dan sumbangan beliau, Khalifah Abu Bakar telah digelar
[2] ______________________________ Umat Islam.

Page 40 of 97
BAB 6 SUMBANGAN KHALIFAH UMAR BIN AL-KHATTAB

Huraikan sumbangan Khalifah Umar bin al-Khattab

Sumbangan pertama kahlifah Umar bin al-Khattab ialah menubuhkan sistem (7) _________________________ yang
dianggotai oleh wakil golongan Muhajirin dan (5) ___________________________ . Sumbangan kedua khalifah Umar ialah
(2)__________________________ jajahan takluk Islam kepada beberapa (15) _____________________________ yang diperintah oleh
(8) _________________________ atau gabenor.
Beliau juga telah menubuhkan beberapa jabatan penting seperti Jabatan (12)______________________,Jabatan Polis, Jabatan
(14) _____________________ dan Jabatan Perbendaharaan Negara. Setiap jabatan ini diketuai oleh (13)_______________________
atau setiausaha. Jabatan (1: DOWN) _____________________ dipisahkan daripada jabatan lain untuk mengelakkan salah laku
hakim. Para hakim pula diberikan (11) ___________________ bulanan yang (16)______________________ iaitu 500 dirham.

Page 41 of 97
 Dalam bidang sosial, khalifah Umar turut memperkembangkan bidang pendidikan. Belaiu telah mengembangkan
pembelajaran al-(4)____________________ . Tempat-tempat pembelajaran telah ditumpukan kepada kawasan (20)_______________ .
Beliau juga telah menghantar(23) ____________________ agama ke pelbagai wilayah. Khalifah Umar juga telah memperkenalkan
kalendar yang mengunakan tahun (26) _____________________ sebagai titik permulaan pengiraan tahun Islam.
Khalifah Umar juga telah menyusun sistem ketenteraan. Beliau membentuk dua kelompok tentera iaitu tentera
(19)_______________________ dan tentera (9)______________________. Tentera (19)_____________________ telah diberikan (11) ____________
dan pakaian seragam. (3) ____________________ tentera telah dibina di bandar-bandar utama.
Untuk menjaga keselamatan negara, (1:ACROSS ) ______________________ pertahanan telah dibina di sempadan yang
menghadap negara musuh seperti di Madinah, (24)_____________________, Fustat dan Basrah.
Untuk mempertingkatkan ekonomi, Khalifah Umar telah membina (18)_______________________ dan tali air seperti
Empangan Abu Musa dan (18) ________________________ Amirul Mukminin. Rakyat telah digalakkan (25) _________________________
tanah baru dan mengusahakan tanah (6)___________________________ .
Khalifah Umar juga telah memperkenalkan pelbagai jenis cukai. Antaranya cukai (21)_______________________________.
Cukai (22) _________________________ dikenakan berdasarkan jenis tanaman dan kesuburan tanah. Untuk mengawal aliran masuk
pendapatan negara (17)__________________________ telah ditubuhkan. Kejayaan dan sumbangan Khalifah Umar telah
menyebabkan beliau diberi gelaran Amirul Mukmini atau (10)________________________ Agung Mukmin.

Page 42 of 97
BAB 6 KHALIFAH UTHMAN BIN AFFAN & SUMBANGAN

Across

2. Khalifah Uthman telah mengenakan cukai ___________________ kepada orang bukan Islam.
4. Dri segi politik Khalifah Uthman telah meluaskan kuasanya sehingga ke Afghanistan, Samarkand, Cyprus dan
____________________________
7. Khalifah Uthman bin Affan ialah seorang _____________________, dermawan, bersifat lemah lembut dan bertolak ansur

Down

1. Khalifah Uthman dilantik melalui majlis ________________________ daripada pemilihan 6 calon.

2. Khalifah Uthman telah membina jalan raya, ____________________ dan rumah rehat bagi kemudahan para pengembara.
3. Khalifh Uthman telah memperkukuhkan peranan _________________________ untuk pembangunan negara.
5. Khalifah Uthman telah mengiktirafkan sebuah naskhah al-Quran ____________________________ Uthmani.
6. Beliau digelar Nur __________________________ kerana mengahwini dua orang puteri Rasullulah.

Page 43 of 97
1. Taraf kesihatan dipertingkatkan dengan pembinaan _____________________ di Damsyik
2. Kerajaan Umaiyah memperkemaskan pentadbiran dengan menubuhkan empat buah jabatan iaitu Jabatan
__________________, Jabatan Surat Menyurat,Jabatan Urusan Am dan Jabatan Cop Mohor Pemerintah
4. Jabatan _____________ atau Diwanul Jundi diperkenalkan untuk pertahanan negara
6. Hospital sakit _________________ telah dibina oleh Khalifah Umar ibn Aziz.
7. Ibn Nafis telah menghasilkan buku "kajian Umum Pfofesion Kedoktoran" yang membicarakan teknik __________________
dan rawatan selepas _____________________ .
10. Dalam sistem perundangan, hakim mengenakan hukuman berasaskan _______________________.
12. Pemerintah Kerajaan Umaiyah di Codova menggunakan gelaran _______________________ .
13. Hakim mestilah ____________________, atau tidak cenderung kepada mana-mana pihak dan adil dalam penghakiman.
15. Lahir ilmuwan Islam seperti _______________ ibn Ahmad iaitu pakar bahasa dan filologi Arab
18. Kerajaan Umaiyah telah memperkenalkan sistem ________________ iaitu melantik wazir sebagai ketua kerajaan pusat.
20. Lahir ilmuwan Islam iaitu pakar nahu Arab iaitu ___________________.
Down

1. Kerajaan Umaiyah memperkenalkan sistem ____________________ yang bermaksud "menyekat"

3. Dalam Sistem _________________ Setia, urusan pentadbiran telah dibahagikan kepada beberapa bahagian.
5. Bahasa ________________ telah dijadikan bahasa rasmi
8. Kota __________________ berkembang maju sebagai kota ilmu pengetahuan.
9. Bidang sains seperti __________________ dan astronomi turut berkembang
11. Tentera______________________ dan tentera laut turut ditubuhkan
13. _______________, Ketua Pos dan Ketua Penyedia Makanan adalah golongan yang dikecualikan daripada pemeriksaan
keselamatan untuk bertemu khalifah.
14. Pemerintah Kerajaan Bani Umaiyah di Damsyik menggunakan gelaran _________________
16. Lahir pakar usuluddin iaitu ___________________ al-Basri dan wasil ibn Ata.
17. Al Quran telah diberikan tanda bunyi dan tanda ______________________ .
19. Terdapat lima bahagian urusan pentadbiran iaitu bahagian surat menyurat,bahagian cukai,bahagian ketenteraan,
bahagian ______________________ dan bahagian kehakiman

Page 44 of 97
BAB 6 SUMBANGAN KERAJAAN UMAIYAH II (ANDALUSIA: CORDOVA)

2. Antara sumber cukai kerajaan ialah cukai tanah atau ________________ , Cukai Perlindungan (Jizyah), zakat ,usyur dan
ghanimah
8. Seni Bina Islam terserlah dengan pembinaan ___________________ Cordova yang mempunyai menara setinggi 36 meter.
9. Bandar _____________________ telah menjadi pusat ilmu pengetahuan di Eropah
10. Kerajaan Umaiyah merosot kerana tentangan daripada golongan ______________________ atau golongan orang Islam bukan
Arab
11. Pelantikan khalifah melalui sistem _____________________ menyebabkan Kerajaan Umaiyah ditentang oleh golongan Syiah
dan Khawarij.
14. Kerajaan Umaiyah ditentang oleh golongan Barbar dan Parsi kerana mereka di_________________ atau dianaktirikan..

Down

1. Kerajaan Umaiyah juga membina _____________________ untuk mengimbangkan pendapatan dan perbelanjaan negara.
3. Bandar Seville, Toledo dan ______________________ telah berkembang menjadi pusat keilmuan.
4. Sistem ________________________ telah dibina untuk menyuburkan dan memajukan pertanian.
5. Di Toledo telah dibina pusat _________________________ .
6. Al Hakam II telah menubuhkan pusat membaca iaitu ________________________
7. Pusat Terjemahan telah menterjemah karya _____________________ ke adalam Bahasa Arab
9. Kerajaan Umaiyah ditentang oleh golongan Parsi dan Barbar kerana dikenakan ________________________ yang tinggi.
12. Pemerintah Umaiyah II di Cordova menggunakan gelaran ______________________
13. penyelidikan ______________________ juga dibuat supaya meningkatkan hasil pertanian.

Page 45 of 97
 BAB 6 SUMBANGAN KERAJAAN BANI ABBASIYAH

Huraikan sumbangan kerajaan Bani Abbasiyah

Sumbangan Kerajaan Kerajaan Bani Abbasiyah yang pertama ialah, kota [1]________________________ telah
memainkan peranan sebagai pusat intelektual dan penyebaran ilmu. Di Baghdad telah dibina [5]_________________________.
Kegiatan utamanya ialah [9]__________________________ karya falsafah dan [12]_____________________ daripada bahasa Yunani
serta menterjemah karya bahasa Sanskrit, [8]__________________________ ke dalam bahasa Arab. Penterjemah bekerja secara
berkumpulan dan diawasi oleh seorang penyelaras.
Seterusnya teknik penulisan diperkenalkan. Kegiatan [15]__________________________ dilakukan mengikut tiga
tahap. Tahap pertama ialah [7]____________________________ segala idea atau percakapan. Tahap kedua,
[16]______________________ idea yang serupa atau mengumpulkan hadis Nabi Muhammad s.a.w. ke dalam sebuah buku.
Manakala tahap ketiga ialah [10] ________________________________. Usaha terakhir ini lebih teliti kerana segala yang dicatatkan
itu diatur ke dalam bahagian dan bab tertentu, serta berbeza antara satu sama lain.
Sumbangan Kerajaan Bani Abbasiyah yang seterusnya ialah golongan [3]_____________________ terlibat dalam
penulisan. Ramai ulama menyusun[11] ______________________ dan menghasilkan tulisan dalam bidang fikah, tafsir dan
sejarah. Antara ulama terkenal ialah Imam [13]_______________________ (penyusun buku al-Muwatta'), Ibn Ishaq (penyusun
sejarah hidup Nabi Muhammad s.a.w.), Abu Hanifah (penyusun fikah dan pendapat ijtihad), Imam Abu Hanifah, Imam
Malik, Imam Syafi'i, dan Imam Ahmad bin Hanbal. Pada zaman ini juga telah terdapat pemisahan antara ilmu tafsir, ilmu
sirah (sejarah hidup Nabi Muhammad s.a.w.) dan ilmu had is.
Sumbangan seterusnya ialah, orang Islam membuat pembaharuan dalam karya yang diterjemahkan ke dalam
bahasa Arab. Mereka [6]____________________________ dan membuat penambahbaikan terhadap karya terseb ut dengan
memuatkan keterangan dan [14]_________________________ yang sangat bernilai dan besar ertinya.
Di samping itu, pusat pengajian tinggi telah mempertingkatkan lagi kegiatan [2]__________________________ hingga
terdapat hasil kajian sarjana Islam yang telah sampai ke Eropah.
Sumbangan terakhir ialah , perkembangan tamadun Islam di kota Baghdad telahberjaya melahirkan zaman pemulihan
budaya di Eropah yang disebut [4]_______________________________________

Page 46 of 97
BAB 6 SUMBANGAN KERAJAAN UTMANIYAH

Huraikan sumbangan kerajaan Uthmaniyah.

Sumbangan pertama kerajaan Utmaniyah ialah mewujudkan sebuah (9) ___________ . Kerajaan uthmaniyah juga telah dianggap
sebagai penaung atau (5) P_________________ kepada umat Islam seluruh dunia. Malah bandar (8)_____________ telah juga
dianggap sebagai (10)__________________ pentadbiran dunia Islam.

Seterusnya,kerajaan Uthmaniyah juga telah memperkenalkan sistem (6)______________yang dikenali sebagai Kanun (13)
________________. Sistem ini mempertahankan dan membela (20)________________ ,(3) ________________ dan kehormatan tanpa
mengira agama dan bangsa.
Jawataan-jawatan baru turut diperkenalkan. Antaranya ialah jawatan (18) _______________ dan (2)__________________. Jawatan
(11)_______________ ulama atau Sheikh-ul-Islam diperkenalkan untuk mengeluarkan (12)____________ yang digunakan dalam
sains undang-undang hingga ke hari ini.
Kerajaan Uthmaniyah juga telah membentuk (19)________________ Perdagangan Dunia Islam yang berpusat di Istanbul.

Seterusnya, Kerajaan Uthmaniyah juga telah memperkenalkan sistem pembahagian masyarakat yang berdasarkan kepada
(1) _________________ individu.
Di dalam bidang pendidikan, kerajaan Uthmaniyah juga telah memperkenalkan sistem (14) ______________________ . Sistem
pendidikan lain juga turut diperkenalkan. Antaranya ialah sekolah pengetahuan akademik, sekolah (21) _________________,
maktab tentera, maktab (16)____________________ dan kolej (4)____________________. Kerajaan Uthmaniyah juga memperkenalkan
penulisan berbentuk (7) ______________________ .

Selain itu kerajaan Uthmaniyah juga turut menekankan kepentingan (17) ________________________ yang diwujudkan di masjid,
hospital dan rumah. Kerajaan ini juga turut memperkenalkan seni bina (15 ) ______________________ .

Page 47 of 97
BAB 6 FAKTOR PENYEBARAN ISLAM KE EROPAH

[10] _______________________ Constantinople oleh Mehmed Fatih di kawasan Balkan.

Pegangan [13]____________________ yang kukuh dan akhlak yang tinggi di kalangan orang Islam Bani Umaiyah dan
Uthmaniyah.
Tentera Islam semasa zaman Uthmaniyah mempunyai semangat [8]__________________, iaitu semangat kepahlawan
yang tidak gentar berkorban jiwa demi penyebaran agama Islam.
Sistem ketenteraan empayar Uthmaniyah yang tersusun serta penggunaan peralatan [11]_____________________
moden seperti meriam besar.
Kerajaan Utmaniyah mempunyai tentera [14]________________________ dan kumpulan infantri yang kuat.
Contohnya semasa zaman Murad III (1574-1595), jumlah ahli kumpulan ini meningkat kepada 54 000 orang.
Tentera kerajaan Uthmaniyah juga mempunyai kumpulan [6]__________________________, iaitu kumpulan elit yang
sangat terlatih dalam selok- belok, taktik dan teknik peperangan.
Kerajaan Uthmaniyah juga mempunyai [12]______________________ laut yang kuat. Semasa pemerintahan Suleiman
al-Kanuni, armada tentera laut Uthmaniyah mempunyai 300 buah kapal yang 'digunakan untuk mengawal
keselamatan di kawasan Laut Mediterranean.
Keadaan politik yang tidak stabil di Eropah, akibat daripada pertelingkahan dan [15]______________________ di
kalangan kerajaan-kerajaan kecildi Eropah. Misalnya, tentera Islam Uthmaniyah ke Eropah kerana permintaan
Maharaja John VI untuk menuntut takhta kerajaan Byzantine.
Kelemahan dan [3] _______________________ kerajaan Byzantine juga telah memberikan laluan kepada penyebaran
Islam, terutamanya di kalangan masyarakat Balkan.
Institusi [5]______________________ khususnya Gereja Greek Ortodoks, tidak menjadi pelindung kepada masyarakat.
Institusi gereja tidak berfungsi kerana terdapat penyalahgunaan kuasa, pergaduhan para pemimpinnya, serta
kekurangan kewangan.
Dari segi dasar politik dan hubungan keagamaan di Eropah, kerajaan Uthmaniyah telah menjalankan dasar
berteraskan diplomasi dan [7]________________________. Contohnya masyarakat Balkan tidak dipaksa untuk
memeluk Islam. Kerajaan Uthmaniyah mengiktiraf kedudukan, perundangan, dan harta Gereja Ortodok serta
membenarkan institusi tersebut (Gereja Ortodoks) menjaga kepentingan masyarakat Kristian di kawasan
Balkan.

Dasar sosial Islam juga telah menarik minat orang Kristian untuk memeluk Islam. Ini kerana dasar sosial Islam
berasaskan [1]_______________________________ individu dan bukannya keturunan.

Page 48 of 97
Kerajaan Uthmaniyah membina semula [9]__________________________, rumah sakit dan kawasan perdagangan demi
kemudahan rakyat.
[2]_______________________________ orang Turki ke kawasan Balkan dan usaha para pendakwah . Ramai orang Turki
telah berhijrah ke Balkan terutamanya ke kawasan Thrace, Lembah Maritsa, utara Bulgaria, dan Albania.
Pengajaran ahli kumpulan [4]________________________ menekankan toleransi dan asimilasi telah menarik ramai
orang Kristian untuk memeluk Islam.

Page 49 of 97
BAB 7 TEORI ISLAM DISEBARKAN DARI ARAB

14. John Crawford mengemukakan teori Islam disebarkan dari_________________________.

5. John Crawford memberikan bukti ____________________ Cina.
4. John Crawford mengatakan orang Arab dan Parsi telah mempunyai pusat perniagaan dan petempatan di
_______________________ atau Amoy.
15. John Crawford mengatakan pedagang Arab telah menguasai ___________________ laut dari pelabuhan Iskandariah
hingga ke China.

2. Pedagang Arab yang berdagang ke China singgah di Melaka kerana kedudukan Selat Melaka yang ______________ .
3. Terdapat pedagang Arab yang _________________ dengan penduduk tempatan.
11. Terdapat perkampungan Islam bernama Ta ________________ di Pulau Sumatera.
8. Semasa menunggu perubahan angin __________________ para pedagang mengunakan masa ini untuk berbincang
dengan penduduk tempatan.
7. Pedagang Islam yang ________________, berhemah tinggi dan bersih menarik hati masyarakat terhadap Islam
9. Nilai _______________ Islam yang diperlihatkan oleh pedagang menarik hati penduduk tempatan.

7. Syed Naguib menyatakan Islam disebarkan dari Arab kerana terdapat tulisan ______________________ .
12. Masyarakat tempatan mengamalkan muzik Arab seperti tarian _________________ dan dabus.
6. Terdapat juga ____________________ dan adat resam Arab yang diamalkan oleh orang Melayu.
2. Karya tempatan menyatakan raja di Asia Tenggara diislamkan oleh ___________________ dari Tanah Arab.
1. Syeikh ____________________ telah mengislamkan Merah Silu dalam Hikayat Raja-Raja Pasai.
10. Dalam Hikyat Merong Mahawangsa, raja _________________ telah diislamkan oleh Syeikh Abdullah al Yamani.
13. Adad menghormati __________________ merupakan adat resam Arab yang diamalkan oleh orang Melayu.

Page 50 of 97
BAB 7 TEORI ISLAM DISEBARKAN DARI CHINA

12. Emanuel Gadinho menyatakan Kanfo atau __________________ telah menjadi pusat perniagaan terkenal di kalangan
peniaga Arab.
2. _________________ China Islam berdagang ke Asia Tenggara, dan menyebarkan Islam kepada masyarakat Asia
Tenggara.

8. S.Q Fatimi memberikan bukti berlaku _____________________________ beramai-ramai pedagang Islam dari Canton ke Asia
Tenggara pada 876m.
7. Penemuan Batu ____________________________Terengganu di Sungai Tersat, Kuala Berang, Terengganu.

1. Terdapat penggunaan warna ____________________________ pada tingkap masjid

5. Terdapat persamaan unsur seni ____________________ China dengan unsur seni _______________________ pada masjid di
nusantara.
9. Penemuan batu __________________________ bertulisan al-Quran di Kampung Permatang Pasir, Pulau Tambun, Pekan,
Pahang.
3. bahagian hujung perabung atap masjid kelihatan __________________________
4. Terdapat penggunaan _______________________ pada lantai, dinding dan kolam air di masjid.
6. Bentuk ______________________ masjid mempunyai persamaan dengan bentuk ________________ rumah ibadat China.
10. Terdapat penggunaan warna _____________________ pada kayu kepala pintu masjid.
11. Terdapat penggunaan atap ________________________ pada bumbung masjid.

Page 51 of 97
BAB 7 PENGARUH ISLAM DALAM PENTADBIRAN

Huraikan pengaruh Islam dalam bidang pentadbiran

6. Institusi _______________________ telah diperkenalkan dan ini diwarisi daripada amalan pemerintah kerajaan Abbasiyah di
Baghdad dan kerajaan Turki Uthmaniyah.
9. [DOWN] Sistem pentadbiran Islam ini meletakkan sultan sebagai __________________________ negara.
2. _____________________ dilantik sebagai penasihat sultan dalam hal ehwal agama Islam dan pentadbiran negara.
1. Diwujudkan jawatan pegawai dan petugas baru seperti kadi, khatib, ______________________, pemungut zakat, penyelia
baitulmal, dan penjaga harta wakaf.
10. Pemerintah menggunakan gelaran _________________________ yang bermakna kuasa, kewibawaan, atau
pemerintah.Penggunaan gelaran sultan telah mengukuhkan lagi kedudukan kerajaan Islam di Alam Melayu dan
menjamin kewibawaan raja.
4. Raja menggunakan ______________________ Islam. Contohnya Khalifatul Mukminin yang bererti pemimpin orang mukmin.
Selain itu, gelaran Zillulahfil'Alam yang bermaksud bayangan Allah di dalam alam ini juga digunakan oleh raja-raja
Melaka
5. Agama Islam dijadikan agama _______________________ oleh kerajaan Islam di Asia Tenggara, seperti kerajaan Melayu
Melaka, kerajaan Acheh dan kerajaan Brunei.
9. [ACROSS] Sultan merupakan ________________________ Allah atau wakil Allah di bumi dan mereka haruslah menunaikan
amanah yang dikurniakan oleh Allah, iaitu memerintah dengan adil.
3. Sultan-sultan juga telah unsur-unsur Islam dalam pemerintahan. Contohnya pada _____________________ negeri seperti
Acheh Darus Salam. Nama raja juga menggunakan nama Islam seperti Sultan Mansur Syah yang bermaksud pemerintah
yang dibantu oleh Allah dan Sultan Mahmud Shah pula bermaksud sultan terpuji.
7. Sultan juga telah memperkenalkan undang- undang __________________________. Contohnya Undang- undang syariah ini
termaktub dalam Hukum Kanun Melaka yang digubal oleh Sultan Muzzafar Syah. Di Acheh, terdapat kanun yang
mempunyai ciri-ciri sebuah perlembagaan Islam yang dikenali sebagai Kanun Mahkota Alam.
8. Kedatangan Islam juga telah dapat menggerakkan semangat _____________________ di kalangan rakyat tempatan untuk
menentang penjajahan Barat. Di Acheh, sultan telah menggunakan semangat jihad untuk melindungi kesucian Islam
daripada serangan Portugis.

Page 52 of 97
BAB 7 PENGARUH ISLAM DALAM SISTEM PENDIDIKAN, BAHASA & KESUSASTERAAN

13. Dengan kedatangan Islam, sikap terhadap kepentingan ilmu ditanamkan ke dalam jiwa kesemua golongan
masyarakat. Setiap orang Islam _________________________________ menuntut ilmu
7. Wujud institusi pendidikan _________________________ di Asia Tenggara seperti istana, pondok, pesantren, madrasah dan
surau.
4. Wujud pusat pendidikan _______________________ atau dayah kerajaan Perlak di Sumatera Utara. Contohnya Dayah
Bukit Ce Breek.
12. Di Melaka digalakkan menuntut ilmu pengetahuan di rumah ulama, _________________________ dan surau.
16. Manakala __________________________ pula merupakan pusat pendidikan formal untuk golongan bangsawan
1. Di Acheh terdapat beberapa peringkat sistem pendidikan . Peringkat tersebut ialah peringkat rendah
(rangkang), menengah (muenasah), dan pengajian tinggi atau ______________________________ (Jamiah Bait
alRahman).
17. Perkembangan pesat ini menyebabkan Acheh menjadi tumpuan pelajar luar negeri mendalami ilmu
pengetahuan Islam sehinggakan Acheh digelar sebagai _________________________ Makkah.
10. Golongan ________________________ juga digalakkan belajar di dayah dan diberi peluang memegang jawatan dalam
pentadbiran.
20. Wujud tulisan ______________________________.
5. tulisan jawi telah memajukan penulisan dan penterjemahan hasil kesusasteraan dan agama. Contohnya terjemahan
kesusasteraan Arab dan Parsi seperti ________________________ Perang Badar, Hikayat Nur Muhammad, Hikayat Bulan
Berbelah, Hikayat Nabi Wafat, dan sebagainya.
2. Tulisan jawi menjadi tulisan _________________________ dalam pentadbiran kerajaan Islam sehingga menggantikan
tulisan Palava Dewanagari .
11. Terdapat ___________________________ bahasa Arab yang digunakan dalam bahasa Melayu seperti sultan, syukur,
masjid, berkat dan alam.
19. Tulisan jawi menyebabkan masyarakat Melayu boleh untuk ____________________________ dan menulis.
6. Lahir _________________________ tempatan seperti Tun Sri Lanang, Syamsudin al-Sumaterani dan Abdul Rauf Singkel.

Page 53 of 97
3. Bahasa Melayu telah digunakan secara meluas sebagai ________________________istana, bahasa surat menyurat, bahasa
perhubungan antara wilayah, bahasa ilmu pengetahuan, bahasa untuk berdakwah, dan bahasa untuk pengajaran
dan pembelajaran.
14. Bahasa Melayu berkembang dan menjadi bahasa __________________________-franca bagi kawasan Kepulauan Melayu
yang mampu bersaing dengan bahasa lain di dunia.
15. Bahasa Melayu juga telah meningkat tarafnya sehingga menjadi bahasa _________________________.
18. Kedatangan Islam juga menyebabkan bahasa Melayu menjadi lebih ___________________________, misalnya, cerita-cerita
panji yang ditulis dalam bahasa Jawa telah disampaikan dalam bahasa Melayu.
21. Bahasa Melayu telah digunakan sebagai bahasa _____________________________ di kalangan para pedagang dari Timur
dan Barat. Pada masa itu, seseorang akan berasa kekurangan jika mereka tidak pandai bertutur dalam bahasa
Melayu

9. Hasil kesusasteraan Melayu turut terpengaruh dengan gaya dan _________________________ bahasa Arab.
22. Sastera Melayu dipengaruhi oleh bentuk sastera Islam seperti _____________________________, gurindam, nazam, dan
cerita hikayat.
8. Selain itu, fungsi sastera juga telah berubah, iaitu daripada tujuan untuk berhibur kepada tujuan untuk
_____________________________________.

Page 54 of 97
BAB 8 PENGARUH DALAM PENTADBIRAN

3. Raja menggunakan gelaran ________________________

1. Sultan menggunakan gelaran Zillullah fil-alam dan Zillullah fil-ardh yang bermakna “bayangan Allah di muka bumi”
dan gelaran seperti ____________________ Mukminin yang bermakna “pemimpin orang mukmin.”
2. ____________________ keturunan sultan telah dirujuk kepada tokoh- tokoh Islam seperti Iskandar Zulkarnain.
11. Institusi sultan di Tanah Melayu kekal sebagai institusi berdasarkan ________________________.
4. Sultan diletakkan sebagai kuasa_________________ dalam sistem pemerintahan dan pentadbiran di Tanah Melayu.
7. Pemerintahan dan pentadbiran sultan dibantu oleh lapisan pembesar seperti ____________________, laksamana,
penghulu, bendahari, temenggung
9. Institusi kesultanan Melayu juga mempunyai hubungan yang erat dengan golongan ___________________.
10. Melaka sering mendapatkan_______________________ golongan ulama seperti Makhdum Sayid Abdul Aziz, Maulana Abu
Bakar, Maulana Sadar Jahan, dan Qadi Yusuf.
8. Muncul ulama terbilang di Kelantan dan Terengganu seperti ___________________ Pulau Manis, Tuk Pulau Condong dan
Tuan Tabal.
5. Konsep ______________________ menjadi pegangan orang Melayu telah mengangkat kedudukan sultan dan
menimbulkan penghormatan rakyat terhadap institusi Kesultanan
6. Wujud pelbagai adat________________ untuk mengukuhkan konsep daulat . Contohnya adat istiadat yang
menggambarkan kedaulatan seperti istiadat pertabalan.

Page 55 of 97
BAB 8 PENGARUH DALAM PERUNDANGAN TIDAK BERTULIS [ADAT]

2. Undang-undang tidak bertulis dikenali sebagai ___________________________________

10. Terdapat dua jenis adat, iaitu Adat __________________________ dan Adat Temenggung.
11. Adat Perpatih diguna pakai oleh orang Melayu Minangkabau di Negeri _________________ dan di Naning, utara Melaka.
6. Adat Perpatih ini telah diasaskan oleh Datuk Perpatih Nan Sebatang yang berasal dari Pagar ________________________,
Sumatera
3. Dalam Adat Perpatih, ____________________________ merupakan asas bagi pentadbiran dan penyelesaian masalah.
Musyawarah ini dihadiri oleh perwakilan semua suku.
8. Di Negeri Sembilan terdapat 12 suku dan setiap _______________________ dianggap sebuah keluarga yang besar.
5. Ahli setiap suku pula tidak dibenarkan ________________________ dengan seseorang daripada suku yang sama.
12. Setiap suku ini mempunyai ketua adat yang dikenali sebagai ____________________________.
14. Dari segi pemilihan ketua pula, ketua di pelbagai peringkat dilantik oleh kumpulan ketua daripada peringkat
________________________________ .
15. Adat Perpatih juga bersifat ___________________________, iaitu nasab keturunan yang lebih mengutamakan jurai
keturunan ibu.
9. Anak _______________________ diberikan hak mewarisi harta
Negeri-negeri lain mengamalkan Adat Temenggung.
16. Adat Temenggung ini telah diasaskan oleh Datuk Ketumanggungan yang memerintah ______________________,
Sumatera.
4. Adat Temenggung telah disesuaikan dengan ajaran Islam oleh mazhab __________________________.
7. Adat Temenggung pula berasaskan sistem _______________________ ,iaitu lebih mementingkan jurai keturunan bapa,
atau keturunan bapa lebih diutamakan daripada jurai keturunan ibu.
13. Dalam pembahagian harta pusaka pula, anak ______________________________ lebih diutamakan daripada anak
perempuan, iaitu bertepatan dengan hukum faraid dalam Islam.
1. Dalam soal ___________________________ pula seseorang individu bebas untuk mendirikan rumah tangga dengan
pasangan pilihannya (termasuk sepupunya) asalkan tidak melanggar ketetapan hukum Islam.

Page 56 of 97
BAB 8 PERUBAHAN GAYA HIDUP

Dengan kedatangan Islam, lahirlah cara hidup yang berorientasikan Islam seperti cara berpakaian, iaitu perempuan
memakai tudung kepala manakala lelaki memakai [12]____________________. Islam dijadikan sebagai 'ad-din' iaitu satu cara
[8]________________ yang lengkap dan menyeluruh
Kedatangan Islam juga telah mengubah sistem sosial masyarakat yang mempunyai kelas kepada konsep
[13]__________________________ dan persamaan taraf sesama manusia. Nilai-nilai [7]___________________ Islam telah dijadikan
panduan dalam kehidupan harian. Sifat tolong menolong, hormat menghormati, dan [6]________________________ menjadi budaya
masyarakat. Kemurnian Islam jelas tergambar dalam cara hidup yang diamalkan oleh orang Melayu seperti amalan
gotongroyong di kampung-kampung.
Dalam kehidupan masyarakat Melayu tradisional kesan ajar an Islam itu dapat dilihat dari segi hubungan antara
individu dan pertalian kekeluargaan yang rapat. Ibu bapa dan orang yang lebih [9]___________________ hendaklah dihormati.
Sementara[5] ________________________ pula dianggap sebagai anggota keluarga sendiri. Terdapatnya panggilan tertentu untuk
orang yang lebih tua dalam sesebuah keluarga seperti pak [16]___________________ dan mak long.
Apabila teman bertutur itu orang tua, maka, teman yang lebih muda hendaklah bercakap dengan suara yang
[14]___________________________. Orang yang datang berziarah hendaklah memberikan [2]______________________ dan tuan rumah
wajib pula menjawabnya. Apabila masuk ke dalam rumah, tetamu dan tuan rumah akan [15]________________________-salaman.
Pada ketika bersalaman, kanak-kanak dikehendaki [11]_________________________ tangan orang yang lebih tua. Para tetamu
dilayan dengan hormat dan sering dihidangkan dengan minuman dan [17]________________________. Ungkapan [3]_________________
(dengan nama Allah) mestilah dibaca semasa hendak makan dan minum.
Majlis-majlis juga turut dijalankan secara Islam. Contohnya majlis perkahwinan, , [4]_________________________ atau majlis
tamat membaca al-Quran (majlis khatam). Majlis-majlis ini dijalankan dengan semangat [18]________________________-royong di
kalangan anggota masyarakat. Ahli masyarakat sentiasa berpegang kepada konsep bersatu teguh bercerai roboh.
Dalam kalangan pemerintah, amalan protokol atau [1]______________________ diperkenalkan. Semasa pelantikan dan
pertabalan raja diperkenalkan istiadat lafaz ikrar oleh sultan dan pembesar. Ini menyerupai proses baiah yang diajar dalam
Islam. Selain itu, apabila sultan [10]__________________________, pengganti baginda akan dilantik sebelum istiadat pemakaman.
Hal ini ditiru daripada peraturan yang dimulakan oleh para khalifah pada zaman Bani Umaiyah

Page 57 of 97
 BAB 8 PENGARUH ISLAM DALAM KESENIAN

Huraikan pengaruh Islam dalam bidang kesenian di Tanah Melayu

Antara kesenian yang Islam menonjol dalam masyarakat Melayu ialah seni bina. Antaranya ialah [4]__________________
yang menjadi tempat menunaikan solat. Binaan ini mempunyai ciri-ciri khas seperti mihrab, [10]__________________, telaga atau
pancur air, dan bumbung yang khusus. Antara masjid tertua di Tanah Melayu ialah Masjid Kampung Laut di Kelantan serta
Masjid [6]_________________ dan Masjid Tengkera di Melaka. [13]_________________ raja pula dibina dengan indah dan dilengkapi
dengan [18]___________________, tempat persemayaman diraja dan balai istiadat.Contohnya pada istana Melaka.
Setiap binaan rumah atau istana akan dilengkapi dengan pelbagai hiasan dalaman hasil daripada kemahiran seni
[3]___________________. Motif ukiran ialah tumbuh-tumbuhan, bunga-bungaan dan [8] _____________________.

Selain itu terdapat seni tulisan dalam Islam iaitu khat atau [17]__________________ . Jenis tulisan khat yang digemari adalah jenis
[16]_______________ dan nasakh. Tulisan ini digunakan sebagai [11]________________ di masjid atau madrasah, pada batu nisan,
barang tembikar dan mata wang. Hiasan ini mengambil petikan daripada ayat al-Quran terutamanya surah [14]_____________ dan
surah al-Fatihah.

Orang Melayu juga meminati seni persembahan seperti tarian, drama, [2]___________________ dan nyanyian.Tarian
[5]___________________ di negeri Perak mengandungi unsur keagamaan yang dikaitkan dengan kepahlawanan Saidina Ali. Tarian
ini ditarikan oleh 22 orang penari mengikut pukulan rebana besar, rebana kecil serta gong. Pada zaman pemerintahan Sultan
Mahmud Shah juga tarian Mak [7]___________________________ telah ditarikan di istana Melaka pada majlis-majlis tertentu.
Antara nyanyian yang menerima pengaruh Islam ialah [12]___________________ atau naban yang terkenal di Terengganu,
Pahang dan Melaka. Nazam berbentuk [15]___________________, mengisahkan riwayat Nabi Muhammad s.a.w., para nabi Allah, dan
para sahabat. Kesenian ini dilakukan oleh kaum wanita dan dinyanyikan pada majlis perkahwinan, berkhatan, serta upacara
lain yang bersifat keagamaan.
Pengaruh Islam juga sangat ketara dalam seni [9]__________________ yang dinyanyikan dengan iringan pukulan rebana dan
kompang. Pada kebiasaannya, seni kata lagu bercampur baur antara bahasa Melayu dengan bahasa Arab.
Di negeri Johor pula, berkembang kesenian [1]___________________, iaitu sejenis puisi Arab yang memuji-muji kebesaran
Islam.

Page 58 of 97
BAB 8 PENGARUH ISLAM DALAM KESUSASTERAAN

2. Pengaruh Islam paling ketara ialah tulisan ______________________.

1. Kedatangan Islam ke Tanah Melayu telah turut memperkenalkan _________________ Arab
6. Tulisan jawi menjadi saluran utama untuk pembacaan dan ________________________.
3. Tulisan jawi menjadi hak ___________________ orang Melayu
4. Perbendaharaan kata bahasa Melayu bertambah dengan _______________________ baru berasal daripada bahasa Arab.
Contohnya adat, adil, daulat, hakim , hukum, fikah, tauhid dan tafsir.

9. Kesusasteraan rakyat disebarkan secara _____________________, daripada satu generasi kepada generasi yang lain.
Contohnya cerita asal usul, cerita jenaka [Cerita Pak Pandir] dan cerita rakyat yang memberikan pengajaran.
Contohnya Bawang Putih Bawang Merah.
10. Berkembang Kesusasteraan lisan dalam bentuk puisi seperti ____________________, teka-teki, gurindam dan seloka.
8. Berkembang karya ______________________ tentang Nabi Muhammad s.a.w. seperti Hikayat Nur Muhammad dan Hikayat
Bulan Berbelah.
11. Berkembang karya hikayat tentang _____________________-nabi lain, misalnya, Hikayat Nabi Yusuf dan Hikayat Nabi
Musa a.s..
7. Berkembang karya tentang para ____________________ seperti Hikayat Abu Bakar dan Hikayat Hasan dan Husin. Dalam
pada itu, Hikayat Amir Hamzah dan Hikayat Muhammad Ali Hanafiah.
12. Terdapat karya berbentuk puisi, contohnya, ____________________ Dahulu Kala yang ditulis oleh Tengku Ampuan
Mariam di Terengganu.
5. Berkembang hikayat ___________________ bercorak Arab-Parsi seperti Hikayat Abu Nawas dan Hikayat Hasan Damsyik

Page 59 of 97
BAB 8 PENGARUH ISLAM DALAM KEGIATAN EKONOMI DAN MATA WANG

23. Pedagang Melayu turut membabitkan diri secara ________________ dalam rangkaian perdagangan Timur dan
Barat..
4. Aktiviti perdagangan telah memesatkan lagi proses ______________ agama Islam di Alam Melayu.

12. Menjelang abad ke-15, Melaka menjadi ______________ perdagangan yang penting.
2. Kerajaan Melaka telah mewujudkan jawatan ______________ bagi menjaga urusan kelautan
7. Kerajaan Melaka telah mewujudkan jawatan ______________ sebagai ketua pelabuhan.
18. _______________-Undang Laut Melaka telah digubal dan menjadi panduan dalam hal ehwal berkaitan dengan
tugas-tugas nakhoda, jurumudi, dan seumpamanya.
14. Kegiatan perdagangan di Melaka berkembang _____________ dengan apabila terdapatnya 84 bahasa yang
dipertuturkan di Melaka.
16. Sistem _________________ dan sukat menggunakan telah diperkenalkan dan diletakkan di bawah
tanggungjawab syahbandar.
6. Timbangan ini menggunakan sistem tahil dan _______________.
11. Antara barangan yang ditimbang dengan sistem ini termasuklah emas, perak, bahan wangian, dan batu
______________________.
17. Sistem _____________________ diperkenalkan untuk menimbang rempah ratus seperti lada, buah pala, bunga
cengkih, bunga lawang.
13. Timbangan ini dilakukan dengan menggunakan dachim atau ___________________.

22. Dalam urusan perdagangan, dua kaedah digunakan di Melaka, iaitu kaedah pertukaran barang atau
____________________ dan kaedah jual beli.
10. Negeri-negeri Melayu menggunakan mata wang yang diperbuat daripada _______________. Mata wang timah
pada zaman Melaka, misalnya, berbentuk bulat dan beratnya ialah satu kati lapan tahil.
5. Mata wang ini berbentuk bulat dan tercatat nama sultan yang memerintah serta _____________ Islam.

Page 60 of 97
1. Mata wang dari ______________, Hormuz dan Cambay juga digunakan di Melaka.
21. Di Johor terdapat mata wang yang diperbuat daripada timah dan dikenali sebagai wang ___________________.
Mata wang ini berbentuk bulat atau segi enam.
20. Mata wang ini mempunyai tulisan ______________ atau Arab seperti Malik atau Sultan al-Adil.
19. Negeri Kedah juga telah mengeluarkan mata wang timahnya berbentuk seekor _______________ jantan yang
hinggap di atas beberapa cincin.
15. Selain itu, terdapat mata wang yang diperbuat daripada _______________ yang digunakan secara meluas di
Kedah dan Johor pada abad ke-16.
8. Mata wang emas yang digunakan di Kelantan pula dikenali sebagai ______________ kerana terdapat gambar
kijang pada muka wang emas tersebut.
3. Mata wang emas di Johor digelar ________________ dan mengandungi emas seberat 10 grain (0.65 gram)
9. Pada masa tersebut pedagang Eropah telah menggunakan wang __________________
Manakala pedagang India, China, dan Arab pula menggunakan emas.

Page 61 of 97
BAB 8 PENGARUH ISLAM DALAM PERCUKAIAN

9. Diperkenalkan sistem ____________________. Contohnya di Melaka, para pedagang diwajibkan membayar ________________
terhadap barang dagangan sebelum urusan perniagaan dapat dilakukan.
5. Cukai di Melaka pula terbahagi kepada beberapa jenis.
Cukai paling asas ialah cukai __________________ (cukai import) yang jumlahnya telah ditetapkan oleh pemerintah.
7. Para pedagang yang datang dari India, Ceylon, Tanah Arab, Siam, dan Pegu dikenakan cukai sebanyak ________________
peratus daripada jumlah barangan yang dibawa.
2. Pedagang dari Jepun dan China pula dikehendaki membayar cukai sebanyak ___________ peratus.
12. Terdapat barang tertentu yang tidak dikenakan cukai seperti ______________ dan makanan.
8. Orang _________________ yang menetap di Melaka juga dikenakan cukai.
1. Orang asing yang datang dari Kepulauan Melayu telah dikenakan cukai diraja sebanyak _______________ peratus.
13. Orang asing lain pula telah dikenakan cukai ____________________ sebanyak enam peratus.

10. Amalan ___________________ telah tidak dibenarkan dalam bidang perniagaan di kalangan orang Islam.
4. Penegasan bersabit larangan amalan riba ini dijelaskan dalam Hukum ____________________ Melaka dan Hukum Kanun
Pahang
11. Golongan ________________ yang memberikan pinjaman wang telah dibenarkan menjalankan aktiviti mereka..

3. Pihak pemerintah mengarahkan golongan kaya dan berkemampuan membayar __________________ harta.
6. Kutipan zakat ini kemudiannya disimpan oleh ______________________. Badan ini, berfungsi untuk menyelenggarakan
harta kerajaan. Harta ini akan digunakan bagi kepentingan dan kemakmuran negara serta sebagai sumber bantuan
yang sewajarnya kepada ahli masyarakat yang memerlukan bantuan.

Page 62 of 97
BAB 9 : ZAMAN GELAP DAN CIRI-CIRINYA

Huraikan ciri-ciri zaman Gelap

6. Eropah telah mengalami kemerosotan dalam bidang ilmu pengetahuan, perdagangan dan kehidupan
_____________________.
13. Empayar _____________ Barat telah runtuh
4. Tidak terdapat pentadbiran ______________ yang berkesan.

12. Muncul golongan ______________ atau tuan tanah.

1. Petani yang terpaksa menjadi _______________ kerana tidak mampu membayar cukai yang tinggi kepada tuan tanah

8. ___________________ Katolik merupakan institusi yang amat berkuasa dan memiliki hartanah yang banyak.
10. Gereja terlalu memberikan fokus kepada kegiatan amalan agama dan pembelajaran ilmu ___________________ sahaja.
3. Gereja sering dianggap ______________________ kehidupan masyarakat Eropah

7. Kegiatan ____________________ tidak meluas.

9. Perdagangan di perairan pantai Utara dan Barat sering diganggu oleh serangan orang _________________ seperti Viking
dan Magyar.
11. Orang Eropah tidak dapat berdagang ke Timur Jauh kerana kawasan Mediterranean dikuasai oleh orang
______________________.
14. Orang Eropah terpaksa menumpukan kegiatan ekonomi mereka kepada sektor ________________________.
5. Perniagaan barangan pertanian dikendalikan menerusi sistem tukaran barang atau ____________________
2. Mata ________________________ yang terdapat dalam pasaran amatlah terhad.

Page 63 of 97
BAB 9 : FAKTOR KELAHIRAN ZAMAN RENAISSANCE

Huraikan faktor-faktor yang menyebabkan kelahiran zaman Renaissance.

Faktor pertama menyebabkan lahir zaman Renaissance ialah berkembang aliran

pemikiran menyelesaikan masalah atau aliran (4) _______________ . Faktor kedua ialah kerana masyarakat
Renaissance didorong oleh semangat (11) ____________ atau semangat ingin tahu. Faktor ketiga disebabkan oleh
muncul bandar-bandar (6)____________antarabangsa di Itali seperti Venice, (2) __________,Florence, Rom dan (12)
_________. Aktiviti perdagangan ini telah menyebabkan lahirnya golongan pedagang kaya.

Faktor keempat lahirnya Renaissance kerana pedagang kaya amat berminat dengan mengindahkan
bandar. Contohnya keluarga (10) __________ di Florence. Oleh itu mereka telah menjadi (7) __________ atau penaung
kepada para (9) ____________.

Faktor kelima berkembang Renaissance ialah kerana para (9) __________yang sering berpindah dari
bandar ke bandar untuk mencantikkan bandar telah (5)__________ idea Renaissance ke merata tempat di Itali.

Seterusnya, Renaissance juga berkembang kerana peranan (1) ________ yang turut menjadi penaung
kepada para seniman. Selain itu, Renaisance juga berkembang kerana para seniman ingin berkerja secara
bersendirian atau bersifat (3)____________. Contoh seniman yang terkenal ialah Leonardo de Vinci ,(8) ______________
dan Raphael.

Page 64 of 97
BAB 9 KESAN ZAMAN RENAISSANCE

Aktiviti 1
Senaraikan kesan-kesan kemunculan Zaman Renaissance di Eropah.
Aktiviti 2
Bina esei yang lengkap berdasarkan soalan di atas.

Across

5. Lahir golongan ____________ baru.

6. Muncul kegiatan penerokaan dan ____________ keluar dari Eropah.
9. Berkembang ilmu sains sepertifizik,kimia dan ________.
10. Berkembang ilmu geografi, Kartografi dan ___________ .
Down

1. Wujud kerajaan _________

2. Kegiatan perdagangan tempatan dan __________ telah berkembang.
3. Kuasa golongan bangsawan dan _________ makin berkurang.
4. Lahir manusia yang menggunakan seluruh __________ untuk memajukan masyarakat.
6. Kegiatan ekonomi sara diri _________
7. Lahir manusia yang yakin menzahirkan _________ .
8. Pendidikan lebih menekankan pemikiran saintifik,_______ dan metafizik.

Page 65 of 97
BAB 9 SEBAB-SEBAB PENJELAJAHAN

Huraikan faktor-faktor penjelajahan Eropah

Antara faktor yang mendorong kegiatan penerokaan dan penjelajahan orang Eropah ke Timur termasuklah
desakan [13]_____________________ dan semangat keagamaan. Orang Eropah pada masa itu ingin mendapatkan
barangan seperti emas, [6]___________________, dan rempah ratus dari Timur.

Faktor kedua ialah galakkan daripada Raja Sepanyol iaitu Ratu [8]_____________________ dan Ferdinand Aragon
serta Raja Portugal iaitu Putera [9]_________________ atau Henry Pelaut.

Faktor ketiga ialah kerana termenterai Perjanjian[ 3]____________________. Dengan perjanjian tersebut kawasan ke
Timur dari kepulauan Tanjung Verde dan Hindia Barat di Lautan Atlantik telah dianggap sebagai kawasan Portugal
dan kawasan ke baratnya dianggap sebagai kawasan Sepanyol.

Faktor seterusnya ialah kerana muncul [12]________________ unggul seperti Christopher [1] ____________________ yang
meneroka Amerika. Manakala Ferdinand [10]_________________ meneroka ke Timur sehingga terbunuh di salah sebuah
pulau di Filipina.

Selain itu, penjelajahan Eropah didorong oleh perdagangan rempah ratus dan sutera yang telah mendatangkan
[7]_______________________ yang besar kepada para pedagang Eropah dan raja mereka.

Seterusnya, Sepanyol dan Portugal juga merupakan dua buah negara Katolik yang mempunyai pengaruh Gereja
yang kuat yang berusaha menyebarkan ajaran [5]_______________________ ke seberang laut. Selain itu Sepanyol yang pernah
dikuasai oleh orang Islam pada satu masa dulu, begitu bersemangat untuk menyebarkan agama Kristian pula.

[4]____________________ baru di England, Perancis, dan Belanda turut menggalakkan penjelajahan dan penerokaan ke
seberang laut. Selain itu, semangat kebanggaan [2]________________________ juga telah mendorong orang Eropah untuk
menjelajah dunia di luar Eropah. Penjelajahan orang Eropah juga didorong oleh kata-kata, gold, [11]______________ and
gospel.

Page 66 of 97
BAB 9 KESAN PENJELAJAHAN

Jelaskan kesan penjelajahan kepaada penduduk setempat

Dari segi politik, banyak penguasa tempatan terpaksa membuat [8]________________ dengan wakil kuasa Eropah
seperti Syarikat Hindia Timur Belanda ([1] (____________), Syarikat Hindia Barat Belanda (WIC), dan Syarikat Hindia
Timur Inggeris (EIC).
Dari segi ekonomi pula, daerah di luar Eropah telah menjadi [9]_______________ kepada keperluan masyarakat
Eropah. Portugal telah menguasai pusat emporium dunia seperti Goa dan [4]_________________. Barangan yang dibawa dari
Timur telah memperkaya ekonomi dan gaya hidup masyarakat di Eropah.
Jalan pelayaran perdagangan di Lautan [12]________________ dan Asia Tenggara telah dikuasai oleh Portugal.
Dari segi sosial pula, masyarakat tempatan telah mula terpengaruh dengan [2]_____________ hidup orang Eropah.
Masyarakat peribumi telah juga menerima agama [14]________________ yang dibawa oleh mubaligh Kristian.
Di Amerika Tengah dan Selatan, Sepanyol telah berperang dan menakluk Mexico dengan menundukkan tamadun
[6]__________________, dan menakluk Peru telah menghapuskan tamadun [13]____________________. Berlaku
[7]_____________________ beramai-ramai orang Sepanyol ke Amerika Latin.
Para pemodal Sepanyol pula telah mengeksploitasi [10]__________________ peribumi untuk bekerja di lombong dan
di ladang mereka. [11]___________________ telah dijajah dan dipengaruhi oleh kuasa Portugal. [5]__________________ telah
dijajah oleh kuasa Sepanyol. Manakala Melaka dan Goa pula telah diduduki oleh kuasa [3]_____________________________.

Page 67 of 97
BAB 9 FAKTOR-FAKTOR KEMUNCULAN REVOLUSI PERTANIAN

Huraikan faktor-raktor berlakunya Revolusi Pertanian di Britain.

Revolusi Pertanian menyebabkan pengeluaran [13] ______________________ secara besar-besaran
Revolusi Pertanian berlaku kerana wujudnya beberapa faktor.
Yang pertama, terdapat perubahan dalam sistem penggunaan dan pemilikan[17] _________________.
Yang kedua, terdapat penggunaan [22]___________________ atau teknik saintifik. Teknik ini merangkumi penanaman yang lebih
efisien, penggunaan peralatan baru, serta penggunaan baja.
Yang ketiga, terdapat kaedah [12]___________________ produk pertanian secara lebih meluas dan berkesan.

Pemilikan Tanah Persendirian dan Tanah Awam

Sebelum Revolusi Pertanian berlaku terdapat dua sistem pemilikan tanah di Britain iaitu yang pertama, sistem pemilikan
tanah [20]_____________________, dan yang kedua, sistem pemilikan tanah [23]____________________.
Akibat peningkatan harga [3]____________________ dan peningkatan jumlah [2]________________, maka keperluan hasil pertanian
makin meningkat. Oleh itu,Tuan-tuan tanah awam mahu memanfaatkan tanah tersebut bagi tujuan pengeluaran pertanian
secara besar-besaran. Tuan-tuan tanah telah mendapatkan kelulusan daripada Parlimen bagi [5]__________________ tanah awam.
Melalui Akta [24]____________________ Tanah 500,000 ekar tanah telah dipagar. Dengan itu, tersedia kawasan tanah yang lebih
luas atau [9]_________________ untuk digunakan bagi penanaman secara besar- besaran. Selain itu, terdapat ramai [21]
____________________ ladang dari golongan rakyat biasa atau golongan petani kecil.

Mengikut kaedah ini, sesuatu bidang tanah dapat digunakan secara [14]_____________________ sepanjang tahun. Pelbagai jenis
tanaman yang berbeza dapat ditanam mengikut musim.
Semua tanaman dapat tumbuh dengan [10]______________________ kerana tanaman yang berbeza itu menggunakan nutrien tanah
yang berbeza. Dengan itu, tidak ada tanah yang perlu ditinggalkan kosong seperti sebelumnya. Antara tanaman yang sesuai
ditanam secara bergilir dan mendatangkan hasil lumayan ialah [11]_______________, clover, dan
[18]_____________________.
Selain itu, tanaman [16]________________ turut diperkenalkan seperti turnip dan ubi [19]__________________.

Page 68 of 97
Dari segi peralatan pula, terdapat alat yang dicipta oleh [15]_________________ Tull untuk kegunaan menggali dan
[8]___________________. Alat ini telah membolehkan banyak lubang digali secara serentak. Ini telah dengan sendirinya
membolehkan penugalan serta penanaman biji [6]________________ dilakukan dengan lebih pantas

Kaedah dan Ciptaan Baru dalam Pertanian

Terdapat kaedah dan ciptaan baru pertanian yang membolehkan penanaman dilakukan secara lebih efisien dan produk
dihasilkan dengan lebih lumayan.
Kaedah baru yang pertama ialah penanaman secara [1] _____________________.

Pertanian Komersial
Seterusnya, [7]__________________ asli telah juga mula digunakan secara meluas
Peningkatan kuantiti dan kualiti hasil pertanian ini menyebabkan berlaku lebihan produk. Oleh itu, hasil pertanian dapat
[4]__________________________ oleh para peladang.

Page 69 of 97
BAB 9 FAKTOR-FAKTOR YANG MENDORONG KEDATANGAN KUASA-KUASA BARAT KE ASIA

Imperialisme boleh diertikan sebagai penguasaan sesebuah negara yang lebih kuat terhadap negara lain yang lebih lemah.

Faktor-Faktor yang Mendorong Kedatangan Kuasa-Kuasa Barat ke Asia

Kuasa-Kuasa Barat mahu mendapatkan bahan [9]___________________ yang sesuai dan dalam kuantiti yang banyak serta secara
berterusan daripada tanah jajahan.

Negara-negara perindustrian Barat menjelajah Afrika dan Asia untuk mendapatkan [1]___________________ bagi hasil
pengeluaran industri masing-masing. Kewujudan sistem jalan kereta api dan ciptaan kapal [5]____________________ telah
memudahkan perhubungan dan mempercepat perjalanan.

Di samping itu, wujud semangat [8]____________________________ di kalangan negara Barat untuk saling mengatasi antara satu
sama lain dalam kegiatan menakluk di Asia dan Afrika.

Malah, menurut sesetengah pandangan, kuasa Barat seolah-olah menganggap pemilikan tanah jajahan sebagai satu
[2]_______________________ atau simbol yang menandakan bahawa mereka sudah menjadi sebuah kuasa yang kuat.

Imperialisme juga berlaku kerana negara-negara Barat telah melindungi industri mereka dengan peraturan
[7]___________________ masing- masing. Contohnya, Britain terpaksa mencari pasaran di Asia dan juga Afrika kerana barangan
Britain tidak lagi boleh dieksport ke Amerika dan Eropah seperti dahulu.

Kuasa Barat juga berhasrat untuk menyebarkan agama [3]____________________________ ke seberang laut.

Orang- orang Eropah juga menganggap usaha mengembangkan [4]___________________________ mereka di luar Eropah sebagai
tanggungjawab mereka. Inilah yang disebut oleh orang Inggeris sebagai the white man's [6]______________________, oleh orang
Perancis sebagai mission civilisatrice, oleh orang Jerman sebagai tugas menyebarkan budaya dan oleh orang Amerika sebagai
the blessings of the Anglo-Saxon protection.

Page 70 of 97
BAB 9: KESAN KEDATANGAN BARAT KE ASIA TENGGARA

Huraikan kesan kedatangan kuasa Barat ke Asia Tenggara.

Dari segi politiknya, para pemerintah tempatan telah terpaksa menerima para [2]_______________ dan juga pentadbir
dari Barat. Sistem politik termasuk [11]_____________________ peribumi juga telah diubahsuai atau ditukar agar menyerupai
sistem Barat. Kuasa Inggeris telah campur tangan di Tanah Melayu, [1]__________________, India dan China. Selain itu, Perancis
telah menjajah Indo China (Laos, Vietnam dan Kemboja) dan Amerika pula telah menduduki [6]____________________________.

Kegiatan [12]_________________________ peribumi pula telah distrukturkan agar dapat memberi manfaat kepada
ekonomi negara mereka. Misalnya, di Tanah Melayu, kegiatan penanaman getah dan pelombongan bijih telah
dikomersialkan bagi memastikan bahan tersebut dapat dibekalkan untuk memenuhi [3]_____________________ industri di
Britain.

Dengan pertapakan Barat, sistem [4] ______________________ Barat telah diperkenalkan. Walau bagaimanapun, sistem
pendidikan tersebut tidaklah disebarkan secara meluas dan berkesan. Sistem tersebut hanya terhad di kawasan
[5]_________________________ dan dikhususkan untuk memberikan pendidikan [7]___________________ dan melatih golongan
pentadbir rendah bagi keperluan pentadbiran Barat sahaja.

Kuasa Barat juga telah bertindak untuk mengimport [9]______________________ dari negara lain untuk menjadi tenaga
kerja bagi keperluan kegiatan ekonomi komersial mereka.
Berlaku perubahan kepada demografi dan komposisi [8]_____________________ di banyak negara yang telah dijajah oleh
kuasa Barat.

Walau bagaimanapun, kuasa penjajah tidak menjalankan dasar terancang bagi mengharmonikan hubungan
antara [10]_____________________ semasa pemerintahan mereka.

Page 71 of 97
BAB 10 CIRI-CIRI EKONOMI SARA DIRI/TRADISIONAL

Ekonomi sara diri merujuk pada aktiviti ekonomi yang tidak menghasilkan lebihan produk untuk tujuan pemasaran.
Ekonomi sara diri juga merujuk kepada [2] __________________ aktiviti ekonomi seperti melombong, bercucuk tanam seperti
ubi, pisang dan kelapa., memungut hasil hutan, menternak binatang, dan menangkap [7]_______________ secara kecilkecilan.
Kebanyakan aktiviti ekonomi yang diusahakan hanyabertujuan untuk memenuhi [14]________________ sendiri.

Dalam menjalankan aktiviti ekonominya, masyarakat Melayu menggunakan teknologi [16]____________________, iaitu
menggunakan peralatan [12]_______________ yang diperbuat daripada bahan yang ada di sekitar mereka. Contohnya, dalam
penanaman padi, masyarakat Melayu menggunakan peralatan seperti tajak, [9]___________________, tugal, dan tenggala.
Sistem perairan yang mudah berasaskan sumber air dari sungai atau [8]_________________ yang bermusim turut digunakan.

Dalam aktiviti penangkapan ikan, walaupun teknologi mudah digunakan, namun, kaedah yang biasa digunakan adalah
dengan tali kail, [11]_____________________ dan jala. Teknologi yang digunakan oleh masyarakat Melayu dalam konteks
ekonomi sara diri lebih banyak digerakkan oleh tenaga [6]________________________ atau manusia sendiri, bukannya mesin.

Kegiatan ekonomi masyarakat Melayu juga tidak berasaskan penggunaan sumber tenaga [15]_________________ yang terhad.
Aktiviti ekonomi, biasanya, dilakukan secara bersama oleh sesebuah ahli [5]__________________ sahaja. Pembahagian kerja hanya
melibatkan perbezaan jantina dan umur.

Pengeluaran pula dilakukan dalam [13]________________ yang kecil, [4]_________________ yang kecil, dan [1]______________________
yang kecil. Bagi masyarakat Melayu lebihan pengeluaran sekiranya ada, biasanya, digunakan semula oleh keluarga atau
kumpulan masyarakat untuk tujuan pertukaran barangan, kenduri-kendara, pembayaran [10]______________________,
sedekah atau hadiah. Ada kalanya juga lebihan pengeluaran disimpan untuk satu tempoh tertentu. Ini berlaku
terutamanya dalam aktiviti ekonomi yang bermusim seperti penanaman padi. Tujuannya adalah untuk memastikan
kelangsungan [3]_______________________ makanan.

Page 72 of 97
BAB 10 FAKTOR PERKEMBANGAN PERTANIAN KOMERSIAL :GETAH

Huraikan faktor-faktor penyebab berkembang pertanian getah di Tanah Melayu pada awal abad ke-20
5. Perkembangan _____________ pembuatan barang pengguna seperti kasut, tayar basikal dan peralatan elektrik telah
meningkatkan permintaan getah.
3. Pertanian getah juga berkembang kerana kemasukan _________ asing yang membuka ladang di Tanah Melayu seperti
Sime Darby , Harrisons and Crosfield dll.
1. Kerajaan British turut menyediakan ______________ yang baik seperti jalan raya dan kereta api yang menghubungkan
ladang getah dengan pelabuhan.
.6. Pihak British memberi galakkan kepada peladang getah dengan menyediakan kadar ___________ tanah dan tarif cukai
yang rendah.
7. Kerajaan British telah membawa masuk _________ asing terutama dari selatan India untuk bekerja di ladangladang
getah.
8. Perusahaan getah berkembang kerana usaha H.N. Ridley meyakinkan para peladang untuk menanam getah dengan
mengadakan _________________.
2. H.N Ridley juga memperkenalkan cara penorehan getah yang sesuai iaitu sistem menorah secara ____________ atau
tulang ikan kering yang tidak merosakkan pokok.
4. Ridley juga meyakinkan para peladang untuk menanam getah dengan mengagihkan ___________ getah secara
percuma

Page 73 of 97
BAB 10 KEMASUKAN BURUH ASING

Page 74 of 97
SEBAB KEMASUKAN BURUH ASING

perlombongan bijih T______

3. Buruh Cina dan India masuk ke Tanah Melayu juga kerana mendapat G_______ atau sokongan daripada kerajaan
British.
4. Buruh Cina dan India masuk ke Tanah Melayu kerana buruh tempatan sangat K_______ untuk menjalankan aktiviti
ekonomi.
7. Buruh Cina dan India masuk ke Tanah Melayu kerana terdapat peluang P_________ yang banyak dalam pertanian getah
dan perlombongan bijih timah.
8. Buruh asing masuk ke Tanah Melayu kerana keadaan P_______ di Tanah Melayu yang aman & stabil
9. Buruh Cina dan India masuk ke Tanah Melayu juga kerana telah wujud hubungan T_______ antara Tanah Melayu dengan
India

Down

2. Buruh Cina dan India masuk ke Tanah Melayu kerana negara Tanah Melayu sangat M________ dengan kepesatan ekonomi
5. Buruh Cina dan India masuk ke Tanah Melayu kerana berlaku kepesatan dalam sektor pertanian iaitu tanaman G_______
6. Buruh Cina dan India masuk ke Tanah Melayu juga kerana penghijrahan mereka di T________ dan dialu-alukan dengan
hati terbuka oleh orang Melayu

Page 75 of 97
BAB 10 UNDANG-UNDANG BERHUBUNG TANAH

Huraikan peraturan tanah yang diperkenalkan oleh British.

Pihak British telah memperkenalkan undang- undang [9] _______________ berkonsepkan sistem Barat bagi memudahkan
kerja pentadbiran tanah dan pembangunan ekonomi. Contohnya Peraturan Tanah Perak, Kanun Tanah Selangor, dan
[1]_____________________ Tanah Sungai Ujong.

British telah membahagikan tanah mengikut kegunaan dan nilai komersialnya seperti tanah [7]_________________ , tanah
peribumi dan tanah perlombongan.
Kadar [8]___________________ yang dikenakan terhadap tanah bergantung pada jenis tanah yang dimiliki atau diusahakan.
Undang-undang Tanah menetapkan individu ataupun syarikat yang berminat untuk mengusahakan sesuatu kawasan
tidak lagi perlu mendapatkan kebenaran daripada para pembesar Melayu tetapi mereka mestilah membuat permohonan
di [4]__________________ Tanah.

Selain itu, masyarakat tempatan juga perlu mendapat [3]_________________________ daripada Pejabat Tanah untuk
[2]___________________ sumber hutan seperti nipah, damar dan rotan.

Undang-undang Tanah British memberikan kuasa yang besar kepada [5]__________________ negeri untuk menentukan
jumlah kawasan konsesi tanah yang akan diberikan kepada para pemodal. Dalam membuat keputusannya, Residen akan
mengambil kira faktor seperti modal, teknologi yang akan digunakan dan bilangan tenaga manusia yang akan
menjalankan sesuatu aktiviti ekonomi.
Dasar kerajaan penjajah British juga memperkenalkan sistem ekonomi [10]__________________ di kalangan
masyarakat Melayu. Semua urusan seperti jual beli, cukai, sewa tanah, barang keperluan dan perkhidmatan dibayar
dengan wang. Kesannya, masyarakat Melayu khususnya mereka yang tinggal di kawasan luar bandar terpaksa
bergantung pada orang [11]_________________________ untuk meminjam wang. Melalui cara ini ramai orang Melayu terpaksa
[6]____________________ tanah milik mereka untuk melangsaikan hutang mereka.

Page 76 of 97
BAB 10 AKTA TANAH SIMPANAN MELAYU, AKTA LAND ORDER DAN PROKLAMASI III PERLINDUNGAN HAK
PERIBUMI

Jelaskan usaha-usaha British melindungi tanah peribumi

Pada 25 November 1913, Akta Tanah Simpanan [4]_________________ telah diluluskan oleh Majlis Mesyuarat
Persekutuan. Kerajaan penjajah British mengatakan bahawa perundangan ini diperlukan demi [17]____________________
kelangsungan masa depan ekonomi, sosial dan politik orang Melayu di Tanah Melayu. Akta ini bertujuan mengelakkan
tanah milik orang Melayu [3]________________ kepada orang asing. Melalui akta ini, [6]___________________ berkuasa
mengisytiharkan mana- mana kawasan tanah milik orang Melayu sebagai Tanah Simpanan Melayu (TSM).
Pengisytiharan sebegitu akan menyelamatkan tanah di kawasan tersebut daripada dijual, dipajakgadaikan atau
ditukar milik kepada orang [11]_________________ Melayu. Akta Tanah Simpanan Melayu, sebenamya, bertujuan
melindungi kepentingan ekonomi kerajaan penjajah. Orang Melayu tidak dibenarkan sama sekali menanam sebarang
tanaman [2]___________________ di dalam kawasan Tanah Simpanan Melayu. Kebanyakan kawasan yang diasingkan
sebagai Tanah Simpanan Melayu juga tidak [13]__________________. Walaupun kawasannya bĕsar, namun tidak sesuai
digunakan untuk kegiatan ekonomi perladangan

Di Sarawak, diperkenalkan [14]_________________ Land Order yang melindungi hak milik tanah pertanian
masyarakat peribumi dan milik komuniti daripada dicerobohi pengusaha dari China. Seterusnya, pada tahun 1933, Land
Settlement Order telah dikuatkuasakan. Akta ini memberi [9]_________________________ kepada tanah milik masyarakat
peribumi.
Melalui undang-undang ini pemindahan hak milik tanah hanya boleh dilakukan melalui
[5]___________________________. Ini bertujuan untuk mengelakkan berlakunya pemajakan, pemecahan, dan penjualan tanah
tersebut kepada orang luar.
Kemudian diperkenalkan, Land Order 1948. Undang-undang ini telah membahagikan tanah di Sarawak kepada
[10]______________________ kawasan, iaitu kawasan tanah campuran, kawasan tanah [16]_____________________ dan kawasan
tanah pedalaman. Golongan imigran hanya boleh mempunyai hak terhadap tanah [7]______________________ sahaja. Dengan
ini kepentingan peribumi terhadap tanah simpanan dan tanah pedalaman dapat dilindungi.

Di Sabah, Proklamasi III perlindungan Hak [8]_________________________ yang melindungi kepentingan peribumi telah
diwartakan oleh kerajaan British pada tahun 1889. Peraturan ini menetapkan bahawa kepentingan hak milik tanah
peribumi adalah di bawah kuasa [1]___________________ Daerah. Segala urus niaga tanah dengan orang Eropah perlu
dimaklumkan kepada [15]___________________________ peribumi. Dalam pada itu, penduduk peribumi berhak
[12]_________________________ ganti rugi terhadap tanah yang dijual kepada orang asing.

Page 77 of 97
BAB 10 PERKHIDMATAN KESIHATAN

Jelaskan usaha-usaha meningkatkan taraf kesihatan penduduk Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak

Kemasukan buruh asing, kepadatan [1]________________________ yang tidak diurus dengan baik dan bekalan air bersih tidak
mencukupi menyebabkan [3]_______________________ berjangkit mudah merebak sama ada di kawasan bandar atau di luar
bandar. Antara penyakit yang mudah berjangkit termasuklah [12]___________________, taun, beri-beri, demam campak dan
batuk kering. Antara tahun 1910-1920, penyakit malaria telah mengorbankan sekitar 200 000 orang di Negeri- Negeri
Melayu Bersekutu.

Kerajaan British telah menubuhkan hospital serta pusat kesihatan dalam usaha mengawal wabak penyakit
tersebut. Hospital [2]___________________ yang terawal telah dibina di [16]_____________________ dan di Kuala Lumpur pada
tahun 1898. Menjelang tahun 1895, terdapat lebih kurang 29 buah pusat perubatan di Perak dan di Kuala Lumpur. Di
Perak, hospital telah dibina di Tanjung Malim, Batu Gajah, Gopeng, Kerian dan Kuala Kangsar. Pada tahun 1913 beberapa
buah hospital telah pula dibina di Sabah, iaitu di daerah [11]_____________________ (Kota Kinabalu), Sandakan, Beaufort,
Kudat dan Tawau.

Pusat [17]______________________ kecil turut dibina di negeri-negeri lain, misalnya terdapat 14 buah pusat kesihatan di
Selangor, dua buah di negeri Pahang, dan tiga buah di Negeri Sembilan. Di Sarawak pula, perkhidmatan perubatannya
tertumpu di bahagian Kuching sahaja. Selepas tahun 1921, barulah pusat perubatan kecil dibina di Sri Aman dan Sibu.

Page 78 of 97
 Terdapat juga hospital yang dibina atas [7]________________________ orang perseorangan. Hospital
[5]_______________________ Shin di Kuala Lumpur, misalnya, telah memberikan perkhidmatan kesihatan khusus kepada
pekerja lombong bijih timah yang terdiri daripada kalangan [10]______________________ China.

Usaha untuk mengawal wabak penyakit juga dilakukan melalui penyelidikan. Untuk itu, Institut
[9]__________________________ Perubatan (Institute For Medical Research) telah didirikan pada tahun 1900 oleh pihak British
di Kuala Lumpur. Institut ini bertanggungjawab untuk [8]_____________________________ punca penyakit dan langkah-langkah
[4]_____________________ yang patut diambil.

Kebersihan dan kesihatan awam terutamanya di bandar- bandar turut dititikberatkan. Sebuah
[13]_____________________ telah ditubuhkan pada tahun 1890-an untuk mengawas [18]______________________________ dan
kesihatan bandar di Kuala Lumpur. Lembaga tersebut dikenali sebagai [6]_________________________ Board. Lembaga seperti
ini turut ditubuhkan di beberapa buah bandar di Perak.
Pada tahun 1911,[15] _____________________________ dan tanggungjawab Sanitary Board telah dipecahkan kepada dua
bahagian. Tanggungjawab menjaga kebersihan bandar terus dijalankan oleh Sanitary Board sehinggalah Perang Dunia
Kedua. Manakala tanggungjawab dari aspek kesihatan telah diambil alih oleh [14]_______________________________________
Kesihatan
.

Page 79 of 97
BAB 10 PEMBANDARAN

Jelaskan sebab-sebab muncul bandar-bandar baru

Sebab pertama bandar baru wujud kerana terdapat aktiviti [11] P____________________ seperti [11] P_________________ bijih
timah. Selain itu,bandar baru juga muncul kerana pekan-pekan kecil yang berfungsi sebagai [4] P____________ mengumpul
hasil lombong telah berkembang menjadi bandar . Faktor seterusnya ialah kerana berlaku pertambahan [10]
P_______________ di pekan berdekatan kawasan perlombongan. Antara bandar yang muncul akibat aktiviti perlombongan
ialah bandar [9] M_______________ di Sarawak yang muncul kerana perlombongan petroleum. Manakala bandar [1]
T__________________ muncul kerana aktiviti perlombongan bijih timah.

Bandar juga muncul di [3] P_______________ kerana menjadi pusat pengumpulan bagi barangan ekonomi seperti getah dan
bijih timah. Contohnya ialah bandar [13] M________________ dan Pulau Pinang .

Bandar juga muncul kerana menjadi pusat pengumpulan hasil pertanian. Contohnya bandar [7] K________________ di
Sarawak muncul kerana bandar pengumpulan lada hitam

Bandar baru juga muncul kerana menjadi pusat jalinan sistem [8] P____________________________________ . Contohnya bandar
Kuala Lumpur menjadi bandar kerana pusat pertemuan dan kereta [5] A _____________ . Kuala Lumpur juga menjadi
bandar kerana menjadi pusat pertemuan jalan [12] R ___________________ antara utara dengan selatan Tanah Melayu.
Bandar baru juga muncul kerana pekan kecil yang berfungsi sebagai tempat mendapatkan [2] B___________ keperluan
harian berkembang pesat menjadi pusat [6] P________________________________ . Bandar juga muncul kerana menjadi tempat
pusat meminjam wang iaitu [14] B_____________________.

BAB 1 PENGENALAN BAB 1 MAKNA TAMADUN

1 1 2

M P C
2 3
E A T U R E E I
G F

Page 80 of 97
 4
R V
P E R A H U S
5 6 7 3 4
A H I R I A H
N J E R I C H O B L
8
A D T
N N 5
A D A R A H
D K O L H
9
A R T E R O W I
B
6
U D U N B S
M
N O F R T
7
A A
M
10
G O G A M I I
L
8
O H A N I A H
R
I K E K

D
9
T E B U D A Y A A N
11
K
R T I F A K
A
N
10
K U Q A D D I M A H
M
EclipseCrossword.com
EclipseCrossword.com
BAB 1 TAMADUN HWANG HO BAB 1 TAMADUN INDUS
1 2 1 2 3 4
E U N I N D U
J P L S E
3 4 5
E Z U U U M
T Y K
5 6
D E O G R A M E A E O M E T R I N P
I G
6 7 8
K R N T U I T O G R A F
F P K
7 8 9
E S A E A T
P E M B A J A K A N K U N I N G P
10
R E T R I
N H S S
9 10 11
B R U R U H A
G B W K A B
11 12
E R N I A G A A N U D B N N
P K
13
E M A R A U G C E
K

S N L
12 14
A B I T A E A G R A R A P P A
S H
15
R Y A N N M
A

N N
13
N N G A
B D
14 15
E N A N A M G N
R M ord.com 16
A T A A
B

O R R

17
N U M B A H A N
K
16
A H A R A J A Crossw
M

J
17
N Y A N G
A
Eclips
EclipseCrossword.com e

BAB 1 TAMADUN MESIR BAB 1 TAMADUN MESOPOTAMIA

Page 81 of 97
 1 1 2

P K
F 3
E R P U S T A K A A N 4

P G

2 3
O L I T E I S M E
P P
5
R T E
S
6 7
R E U E N T E R A U N E I F O R M
T C
4 5 B I L M B
A T E M A I K N
M T 8 9 10
A G E B O K E A
T M L
11
U E D T R A G O D A N
R
6 7 A I T I Y G
N I E R O G L I F
J H 12
N S E R P A D U A N A
P

U U D

M R
8 13 14
R S I L O T A
K P
N
9 10 15 16 17
U E T A S K A T A E O K R S I A
B T A
K R L I S R
18
T E N A E K T S
K
11 19
U M I A K N I N U R U T U L I S
J
M
L O N D O
20
C A E R N I A G A A N
P
12 21 22
I R A M I D I G U R T O
Z A
P
23
S R R A M M U R A B I
H
C I
EclipseCrossword.com 24
I L G A M E S H
G
EclipseCrossword.com

Page 82 of 97
Page 83 of 97
BAB 3: CARA PENYEBARAN DAN PENGARUH HINDU BAB 3: CANDI

Page 84 of 97
 1 2 3 1 2
P B B
B M
4
E W A R A J A O O
D 3
O S M S
K
5

C D A Y
6

A M U T L A K H A R E N
7
N G M N
K O A U
8 9 4 5
E N D E R H K A I G U J A N G M
M A
B I T N N A
B I
10 11

U T S I N G I N U U B E
12
D I L S S D N A N
A
13 14 6
A A J A T
R T
U D G D
Y E I 7
R E N A Z A H
A 15 16 17
R I N T A H J
M P E
18
A K T I M T D W N T
S
N T A E A A
19
O S M O S R T
K

S A

EclipseCrossword.com EclipseCrossword.com
BAB 4 CIRI JAHILIAH BAB 4: SIFAT MULIA NABI
1 1
E R A M P A S A B L I Q
M T
2
E E
A
2 3 3 4 5
R A K R E M A S K
A D K M A
4 5
O I B A P H I S
R P
6
M T E U A M B I N G W
K
6 7
E P E R A N G A N J D A
P A
7 8
A N I N I D D I Q O D A L
S M
8 9
A I L A H N I Y J
K B
9 10 11
E M D M A A T A N A
F H G
10
R B A Y I M H A A
11
J S S K J
W
12
U A R T A M
H
I A
13 12
E N D A H N N E
R A M A N A H
I I
T
14
E R H A L A
B
EclipseCrossword.com EclipseCrossword.com

BAB 4: CARA PENYEBARAN ISLAM BAB 4: SEBAB ISLAM DITERIMA

1 1
P P
2 2 3
E E M B U T
M P L
3 4
E M E U J U K N
M
4
E R
M

Page 85 of 97
 5
M U E M B U T
L
5
E R I J A K
B
B D R
6 7 8
A M A D R Q A M I A
S A M
9 10 6 7 8
N A H S I N E U B N M
R A T A
11
D S L G M
A

J A D U E L
12 13
I E J I A F A B
K S

U D I R L Q

N I R Q N A
14 15 9
G D C E I M A N A N A U
S Q K
16
H A D I J A H U A
K

G I D R

A H H R

A A A
17
N A S U L U L L A H
R
EclipseCrossword.com 10
E N E R A N G A N
P
B N
18
E R B U K A
T
19
E L A D A N
T

EclipseCrossword.com

BAB 4: SEBAB ISLAM DITOLAK BAB 5 PERJANJIAN AQABAH I& II

1 2 3 4 1
A U N G E N G R U H
P T P A P
E U M E
5 2 3 4
R N A E P E R T A H A N A N
T M M K
6
S D A L
B

E E J E

A U E R A

5 6
N N U S S
A S
7 8
U E P E R C A Y A N
K A
7
J I A E U
B
D E F S
9 10 8
E N N E M E L U K
A B B S D M
11
R E R P U J I A A M G G R A A
T
A R T B R P G A I M R
A J I J U A N M A E
12
N U E R N I A G A A N
P

T L A T L

D H T
clipse

E Cross word.com

Page 86 of 97
 K N A A

9
Q A B A H N
A

N
rossword.com
EclipseC

BAB 5:SEBAB HIJRAH BAB 5;KEPENTINGAN HIJRAH

1 2 1 2

J S K T
3
E E R P I N D A H E O
B
B L
M M
4 3 4
I E
M P
5
E J R E
W
P P P
U U E

6
E N D A M A I K A N R
M
5 6
T R R
M A
7
Y N K N S
B
7
E A Q N I
P
E A I S S A

8
E N D A M A I K A N E
M
R T T A I U
B B T N C U A N D
9
U A A H Y U A K A A
W
8 9
N H H E I J R A H A R
H M
10 10
U S B A N N S A R A
A A
11
H A S Y A R A K A T Y S A
M 11 12
M A N U H A J I R I N
A M

R
I
12
A D I N A H
M
13
E R S E L I N D U N G
B

word.com

EclipseCrosswo rd.com EclipseCross

BAB 5: PIAGAM MADINAH & ADAB BERPERANG BAB 5:KEPENTINGAN PIAGAM MADINAH
1
E 2 3 4
1 2 3
A I M A S
P H K
E E B B P T

E E A
4 5
E I M P I N S
R P M
D 6
E E 5
P E R A T U R A N
P
A E 7
E R T U L I S L 6
B T S G
M N O 8
A H Y U
W
W
7
E T U A E G A
K

Page 87 of 97
 9
A N I T A B M
W
I P O 10
I N A T A N G 8
B L T M M A H
U
A 11
M 12
A H E T 9
U M A K I M U N Y
N A E K B 13
U A
H
T
14
N N S A S N S J G U
A
Y N S 10
U J
Y
15
E 16 11 12
D K E M P E T A H A N K A N
I R 17
E R S E T U J U A N
M R
P
18
S S L A M A I N W H
I
E B H M B A U
19
I B A A EclipseCrossword.com 13
R S L A M B D
A D N I
EclipseCrossword.com
20
N A N G G U N G J A W A B I
T
G T N

BAB 5: KESAN PEMBUKAAN KOTA MAKKAH BAB 5: SYARAT BERPERANG

1 1 2 3
J
2
B A D A T
P K M
I
4
E E M A H
L
3
H
P
4
A D I N A H E A R
M R
5
L M
P
5
B A D A T M U
I
6
I E E
M
7
A A N R
P A A A
8 6
U K U H E G I E M B U N U H
K
A K N E N M
9
E N D A L A M I Y T T A A
M
10 7
B H E R H A L A I S E R A N G
B
A B H H D
11 12 13
I H P U K A N U A A
D A S
M U R A N 8
E R N A K A N
A C A N T
14 EclipseCrossword.com
U M P U A N I N
T
EclipseCrossword.com

BAB 6 :SYARAT DILANTIK SEBAGAI KHALIFAH BAB 6: TUGAS/TANGGUNGJAWAB KHALIFAH

1 2 1 2
E R D S S P
C A 3
Y 4
O
M R
K
5
U O L
E J
3 4 M R H I I
I H A T
S M 6
E N J A G A 7 8
A K A T
M K Z

A L E
L N E Y I
5 9
E N T A D B I R I A I T U L M A L K
B
M
10
H I H
G K D P

Page 88 of 97
 11
A C E
S

6 7 8

W I A
12 13
R I U R
G E K M
9 14
A E E W A N G A N U
K
P A T U H S K D
10 T N A A N
R P E L A K I
L 15
E L U C U T K A N H D
M
A A L A A A

K M D N
16
E B A J I K A N G
K
swo I A
17
E M P E R T A H A N K A N
M
EclipseCros rd.com EclipseCrossword.com

BAB 6: SUMBANGAN KHALIFAH ABU BAKAR BAB 6: SUMBANGAN KHALIFAH UMAR

1 1
U B U
M K
2 3 4 5
U R N E
M M Q A
2 3
E N Y E L A A T
P M
6
E R B I A R N H
T
4 5 7 8
M E M R Y U R A
S W
Z G
6 7 9
P N A K A T B U K A R E L A K A
S
K Z A A R I 10
L
P
11
E H G I J H S M A J I
G
8 12 13
R A U R T A D I A A N
T K
M G 14
E R C U K A I A N G
P
15
T L M I N T L
W
10 16
A M I R A R S I K I N G G I I I
T
P
17
H D U A E A I T U L M A L
B
18
N R A A
T
11 19 20
A E L I C I N K A N E T A P Y
T M
M
21 22
N K R A A
J K
23 24
U R U I H A S R A H
G B

12
K A K
H
9
S Z A J
13 A Y R I
A M A N N
Y 25
E N E R O K A A D
M

N
26
I J R A H
H
EclipseCrossword.com
EclipseCrossword.com

BAB 6; SUMBANGAN KHALIFAH UTHMAN BAB 6: KERAJAAN UMAIYAH I [DAMSYIK]

1 1
O S P I T A L
H
S 2 3
K A I
C U
2 3
I Z Y A H
J B
4 5
R J K E T E N T E R A N
A
6
U A U S T A R
A K
7 8
S B P E M E D A H A N
B
4
R I P O L I
T
9
A A B
M K
10
B A T J T I H A 11D S
Crossw I

Page 89 of 97
 5 6 12
A U M A M I R
M N I R A
13 14
T U U L A E B A S H
B K
15
I T H A L I L
K
16 17
L A
H B
A S R M
7
N A R T A W A N
H
18 19
A Z A R A H L
W P
A I L L S R I O
A I F L
20
F N N I B A W A Y H I
S
ord.com H S

Eclipse EclipseCrossword.co m

BAB 6: KERAJAAN UMIAYAH II [CORDOVA] BAB 6: KERAJAAN ABBASIYAH

1 1

B B
2 3 2
H A R A J E N Y E L I D I K A N
K G P
3

U G
4 5 6
I R
B M
4 5 6
T A
S T P
L R A I T U L H I K A H
A E E D
7 7 8
A U E N E E N C A T A T N A
Y M S
L R A U R A A U G D
L
9 10
I I M E N T E R J E A H
M
8
A S J I D N P
M

S I E U
9 11
O R D O V A E A A U
C S H A N R
12
U A L M N S A A I N S G A
S
10 13
K N A W A L I T N D I A L I K
M M
14
C I R K
U

A H A
15
E N U L I S A N A A
P
11 12 13
I R I S A N K
W A B
A N N
M N E A S G
I N A A
14 EclipseCrossword.com16
I S K R I M I N A S I K A N E N G U M P U L K A N
D M

EclipseCrossw ord.com

BAB 6: KERAJAAN UTHMANIYAH BAB6: FAKTOR PENYEBARAN ISLAM KE EROPAH

1 2 1 2 3 4
E C E E R L A N G A N S
K M K P K
3 8
U E E E U
H
A F

C N J F

4 5
R T
P P

5 7
E R E6J A G H A Z I
G T

Page 90 of 97
6 7 8
T N S I K L O P E D A
P E I
9
M P A Y A R L S M A O H T
E
9
E N L I U
S

R U I T
10 10
U B N A R I E J H E
P P
11
N E T U A U D N L S E R R A K
K
12 11
D T S U B A E N J A T A N O
F S
13 14
A A D R A S A H N U
S M

N A A N H L
12 13
N U N T T G L G R K S R M D A
15 16
A A
G L W
M T
17
A E R P U S T A K A A N E A I L I N K H
P
N I S K N U I
18 19 20 14
M A L I A N K E R K U D A
K J N B
21
A S T E R A I Y I A A
S
15
N D D A K E P E R A N G A N H
P
EclipseCrossword.com
I W
A

EclipseCrossword.com

BAB 7: TEORI ISLAM DARI ARAB BAB 7: TEORI ISLAM DARI CHINA
1 2 1
Y E I K H
I S K
3 2
S T U
B P
4 3
M R E E L E N T I K N
C M
5 6 7
A T A T A N U J U R
C K J

D I
4 5
I N T E A K
A J U B I N
8 6 7
L T E B W A U M U N G I G
M B B
9
O G U R N I O H
M

E A N
8 9
N I D N W E R P I N D A H A
P N
10 11
E D A H H I H
K S

S G I

Y U N
12 13
U S
Z T E T A M U N
14 10
E R A H A
A A A M
15 11
A E N T I N G
P E R D A G A N G A N G
12
A N T O N
I A C
EclipseCrossword.com
N B

Eclipse Crossword.com

BAB 7 PENGARUH PENTADBIRAN BAB 7 PENGARUH DALAM PENDIDIKAN

/BAHASA/SASTERA
1
1 N I V E 2R S I T I
U
B A
3

B
4 5 6 7
2 S A S T E R A W A N
U F T I P H F
M O I M H O
8 9
E N G K R I I K A R
L M T
3 4 5 D A A S M
10 11
O Y T A N T A
N G A R 12
W I
6 K A M A S J I D S L
A E S U L T A N A N
K T B T

Page 91 of 97
 13
A J I B I
M L S W
H L
A A
14 15 16 17
7 8 N G U A T A N A
Y R I H M L I I S
S J L S
18

M
E H

R I I 19
E M B A C A R
M
9 U N A
H A L I F A H
K J
20
T M
EclipseCross 21
E R A N T A R A A N B
E N A P
W P I
22
Y A I R
T D S
word.com
10
U L T A N
S
A
EclipseCrossword. com
BAB 8 PENTADBIRAN BAB 8 PERUNDANGAN TIDAK BERTULIS
1 2 3 1 2
A A B E R K H W I N A N
K N S P A
4 D
H U
T 3
U 4
Y A W A R A H
M S
A E L H T
5 5
E R K A H W I N
L R D T B
6
F
R
6 7
S T I A D A T
I B
8 7
U I K U
P S
9
F I U N E E R E M P U A N Y
P
A N L N R U
10 11
E M B I L A N
P S

T G A D
12
E L G
L
8 9 13
U G K A R E L A K I E
T U L
14
L I L H P N M
B
15
A T R I L I N E A L A B
M

10
A S I H A T
N
T A W A
16
M R I A L E M B A N G
P
11 H H A
E W A R I S A N
P EclipseCrossword.com

EclipseCrossword.com

BAB 8 PERUBAHAN DALAM KESENIAN BAB 8 PERUBAHAN GAYA

1 1 2

G H S
2 3
I S M I L L A H
M H B
3 4 5 6 4
U A A S J I J L
U M D P B
5 6
J I R A N A E
B

Z K Z A E
7 8
B M E R
I I N A N G B R
9 10 7 8
K L A K K K
D I K I R L E M U I A H
11
A O I A S A N I H E H

Page 92 of 97
 9 10
H D R A
T M
12
A Z A M M G
N
U U J T A

E B G

11 12 13
E R S A U D A R A A N
M S P
13
S T A N A I
I
E O S N G
14
R R T N N A K
R
14 15 16
A I N
Y S K 15 16
E R S A A M A
C G B L
Y U I K N O A T
17
A L I G R A F I
K
U O D N
17 18
I I A K A N A N O T O N G
M G
18
A L A I R U N G H
B
EclipseCrossword.com EclipseCrossword.com

BAB 8 SASTERA BAB 8 EKONOMI/MATA WANG

1 2 3 4 1

P
H J M I 2 3 4
L A K S A M A N A U A N G
K P
I L K
5
A D U R A N S
S
S E
5 6 7 8
R W T T A R I H I J A N G
K S K
6 7 I A Y Y
E N U L I A N I
P S T A
9
P E R A K
F A L
10
I M A H B
T
8 11
I K A Y A T B E R M A T A
P
H
9 12
A H U S A T R
P
L 13

N A D
14 15 16 17 18
I B P E S A T D B U N D A N G
19
M I Y A M C
S A A
10 11 20
A N T U A M R H I
J
P N S B A 21
A T U N
K
22
N A A R T E R W G
B
23
N K T I F
B A
12 G
S
Y A I R
EclipseCrossword.com Eclipse Crossw ord.com

BAB 8 CUKAI BAB 9 CIRI ZAMAN GELAP

1 1

C H
2 3 2 3 4
A N U N U S A T
R K W M P
5
A R T E R M
I K B
4 5 6 6 7
B R A S N N B
D B E P P
8
G E R E J A E
G

Page 93 of 97
 7 8
I M A N I
Z L
O R R

A R A
9
N B D
G
9
K A I T U L M A L
B
10
A G K H I R A T
A
A J

S K N G

10 11
E A P
T T
11
A O D S L A M
I
12
I A R O N A N
B
13
G G O M G
R
12
S I N G A A
A
14
E R T A N I A N N
P
EclipseCrossword.com EclipseCrossword.com

Page 94 of 97
Page 95 of 97
Page 96 of 97
 BAB 10 AKTA TANAH BAB 10 PERKHIDNMATAN KESIHATAN
1 1 2
E N D U D U
P P K
3
2
O M E R S I A L E
K P
4
E N C E G A H A N R
G P
5
3 N A
B E R P I N D A H T
6
Y U J
W S
4 7 8
A A A U B A N G A N
M S M
9
5 6
E S I D E N 7 N K E G A
P R C P
10
8 E M I G R A N N
E P L A I
9 N T T G
W E R L I N D U N G A N M
P Y A 11
K 12

A R Y P J M
13
10 11 12
E R E M B A G A
R I G A E N U N T U T L
T B M L Y S J L 14

I B U R J
15
I S I A A
13
U B U R K 14 15
T A F
S A K D E R U B
A M A E N 16
I L A I P I N G A
16 T
N I M P A N A N T 17
S E S I H A T A N A G T
K
U A O S A
17
E N J A M I N N N 18
E B E R S I H A N
M K

EclipseCrossw ord.com EclipseCrossword.com

BAB 10 PEMBANDARAN
1

T
2 3
E L A B U H A N
B P
4
U S A T I
P
5 6
R I P
A P
7
A I E
K
8
E N G A N G K U T A N
P
G T C G
9 10
A I
M P
I D N E
11
E R L O M B O N G A N
P
I I D
12
R U
R
13
E L A K A D
M
Y N U
14
A A N K
B
EclipseCrossword.com

Page 97 of 97