Pupuh Sunda
Diterbitkeun ku :
CV. Bina Karya
Jalan Siliwangi No 308 Kawali Ciamis
Telepon 0265- 7763565 Fax 7763565
Website : www.binakarya.com
087767877258
Miwanoh kana kumpulan Pupuh Sunda
@ Nama Penyusun
Editor :
Penata isi :
Diterbitkan oleh CV Bina Karya
Dilarang mengutip atau memperbanyak tanpa izin tertulis dari pemegang hak cipta, sebagain
atau selurunya dalam bentuk apa pun, seperti cetak, fotocopi, microfilm, CD-Rom, dan
rekaman suara.
(1) Barangsiapa dengan sengaja dan tanpa hak melakukan perbuatan sebagaimana
dimaksud dalam Pasal 2 ayat (1) atau Pasal 49 ayat (1) dan ayat (2) dipidana dengan
pidana penjara masing-masing paling singkat 1 (satu) bulan dan/atau denda paing
sedikit Rp.1.000.000,00 (satu juta rupiah, atau pidana penjara paling lama 7 (tujuh)
tahun dan/atau denda paling banyak Rp.5.000.000.000,00 (lima miliar rupiah).
(2) Barangsiapa dengan sengaja menyiarkan, memamerkan, mengedarkan, atau menjual
kepda umum suatu ciptaan atau barang hasil pelanggaran Hak Cipta atau Hak Terkait
sebagaimana dimaksud pada ayat (1) dipidana dengan pidana penjara paling lama 5
(lima) tauhn dan/atau denda paling banyak Rp.500.000.000,00 (lima ratus juta rupiah.
Daftar eusi
A. Pangjajap …………………………………………………………………………………
B. Daftar Eusi …………………………………………………………………………………
C. Pupuh Sunda ……………………………………………………………………………..
D. Rupa-rupa Pupuh ………………………………………………………………………
1. Pupuh Asmarandana ……………………………………………………………..
2. Pupuh Balakbak ……………………………………………………………………
3. Pupuh Dangdanggula …………………………………………………………….
4. Pupuh Durma ……………………………………………………………………….
5. Pupuh Gambuh …………………………………………………………………….
6. Pupuh Gurisa ………………………………………………………………………..
7. Pupuh Juru Demung ……………………………………………………………..
8. Pupuh Kinanti ……………………………………………………………………….
9. Pupun Ladrang ……………………………………………………………………..
10. Pupuh Lambang …………………………………………………………………….
11. Pupuh Magatru ………………………………………………………………………
12. Pupuh Maskumambang ………………………………………………………….
13. Pupuh Mijil …………………………………………………………………………..
14. Pupuh Pangkur ………………………………………………………………………
15. Pupuh Pucung ………………………………………………………………………..
16. Pupuh Sinom ………………………………………………………………………….
17. Pupuh Wirangrong ………………………………………………………………….
pangjurung laku ka para guru seni sunda anu teu aya kendatna tihothat usaha
nanjeurkeun seni sunda tur ngadidik ngating ngajaring ka siswa siswi khususna
gaduh karumasaan yen ieu buku kumpulan pupuh sunda teh masih tebih tina
hartos basa utama, ku margi kitu dina sagala kakiranganna omeaneun sadayana.
Aamiin
Nu nyusun
A. Pupuh Sunda
Pupuh nya éta wangun puisi lisan tradisional Sunda (atawa, mun di Jawa,
katelah ogé macapat) nu tangtu pola (jumlah engang jeung sora) kalimahna. Nalika
can pati wanoh kana wangun puisi/sastra modérn, pupuh ilahar dipaké dina
ngawangun wawacan atawa dangding, luyu jeung watek masing-masing pupuh nu
ngawakilan kaayaan kajadian nu keur dicaritakeun. Pupuh téh kauger ku guru
wilangan jeung guru lagu. Guru wilangan nyaéta patokan jumlah padalisan dina
unggal pada sarta lobana engang dina unggal padalisan, sedengkeun guru lagu
nyaéta patokan sora vokal dina tungtung unggal padalisan atawa dang-ding-dung-
na sora vokal dina engang panungtung.
Masing-masing pupuh ngabogaan watek tur aturan nu beda-beda, ngawengku
jumlah padalisan (baris), guru wilangan atawa jumlah engang (suku kata) dina
unggal padalisan (baris), sarta guru lagu atawa sora a-i-u-e-o dina tungtung
padalisan. Sedengkeun jumlah pada (bait) mah henteu disengker, kumaha
kahayang nu nganggit guguritan.
Baheula mah pupuh teh sok dipake ngarang carita, disebutna wawacan.
Dina wawacan, suasana carita diluyukeun jeung watek pupuh. Upamana bae, nu
keur nalangsa ditinggalkeun kabogoh moal mungkin dicaritakeun dina pupuh
Durma, sabab Durma mah watekna heuras. Nu keur sedih mah leuwih cocog
dicaritakeun make pupuh Mijil atawa Maskumambang. Sabalikna nu keur perang
moal dicaritakeun make pupuh Pupuh Lambang anu watekna banyol atawa
pikaseurieun.
Guru lagu jeung guru wilangan : 8i, 8a, 8e/o, 8a, 7a, 8u, 8a
Conto :
BEBAS WIRAHMA
2. Pupuh Balakbak
Watekna : Pikaseurieun jeung banyol. Unggal pada diwangun ku 3
padalisan.
Geus kitu mah geus kitu mah anakna ngarasa bungah nyerengeh.
3. Pupuh Dangdanggula
Watekna : Ngagambarkeun rasa katengtreman, kawaasan),
keagungan , atawa kagumbiraan. Unggal pada
diwangun ku sapuluh padalisan.
Guru wilangan sareng guru lagu : 10i, 10a, 8e/u, 7u, 9i, 7a, 6u, 8a, 12i, 7a
Conto :
BEBAS WIRAHMA
TANDAK/PANAMBIH
Gerakan : Sedeng
2. Seler-seler ti mamana
Rasa tunggal jadi hiji
Jadi bangsa nu merdika
Boga banda nagri R.I.
Seler-seler suku bangsa
Ti wewengkon mana-mana
Sakasuka sakaduka
Wujud bangsa Indonesia
4. Pupuh Durma
Watekna : Ngagambarkeun rasa ambek, gede hate atawa
sumanget. Pada diwangun ku tujuh padalisan.
Guru wilangan jeung guru lagu : 12-a, 7-i, 6-a, 7-a, 8-i, 5-a, 7-i
Conto :
BEBAS WIRAHMA
TANDAK/PANAMBIH
Gerakan : Gandang
5. Pupuh Gambuh
Watekna : Ngagambarkeun rasa bingung, samar polah atawa
tambuh laku. Unggal pada diwangun ku lima padalisan.
Guru wilangan jeung guru lagu : 8-u, 10-u, 12-i, 8-u, 8-o
Conto :
BEBAS WIRAHMA
3. Nu haripeut
Kekeureuweut
Dahar eupan nu ngagantung
Senteg nutup
Geus ngalingkup
Beurit bingung jeung kapahung
Anu matak
Samemeh prak
Kudu pilih piuntungeun
Sing waspada
Sing iatna
Kana hal nu pibahayaeun.
6. Pupuh Gurisa
Watekna : Ngagambarkeun jalma anu ngalamun, pangangguran,
lulucon atawa tamba kesel. Unggal pada di wangun ku
dalapan padalisan.
Guru wilangan jeung guru lagu :8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a
Conto :
BEBAS WIRAHMA
TANDAK/PANAMBIH
Gerakan : Gumbira
Guru wilangan jeung guru lagu: 8-a, 8-u, 6-i, 8-a, 8-u
Conto :
BEBAS WIRAHMA
TANDAK/ PANAMBIH
Gerakan : Sedeng
Guru wilangan jeung guru lagu : 8-u, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i
Conto :
BEBAS WIRAHMA
Laras : Pelog/degung
Lagu : Kidung Surupan : = tugu
Watek : Miharep atawa prihatin 1 pada = 6 padalisan
Guru wilangan jeung guru lagu : 10-i, 4-a (2x), 8-i, 12-a
Conto :
BEBAS WIRAHMA
Laras : Salendro Surupan : 1 = tugu
Watek : Pikaseurieun 1 pada = 4 padalisan
Gerakan : Sedeng
Conto :
BEBAS WIRAHMA
Guru wilangan jeung guru lagu : 12-u, 8-i, 8-u, 8-i, 8-o
Conto :
BEBAS WIRAHMA
TANDAK/PANAMBIH
Gerakan : Sedeng
3. Sumurna di awang-awang
Caina amis tur herang
Dagingna bodas ngagenyas
Mesekna kudu dikupas
12. Pupuh Maskumambang
Watekna :Ngagambarkeun rasa prihatin, sasambat atawa
nalangsa. Unggal pada diwangun ku opat padalisan.
TANDAK/PANAMBIH
Gerakan : Sedeng
Guru wilangan jeung guru lagu : 10-i, 6-o, 10-é, 10-i, 6-i, 6-u
Conto :
BEBAS WIRAHMA
TANDAK/PANAMBIH
Gerakan : Sedeng
Guru wilangan jeung guru lagu : 8-a, 11-i, 8-u, 7-a, 12-u, 8-a, 8-i
Conto :
BEBAS WIRAHMA
Gerakan : Sedeng
Conto :
BEBAS WIRAHMA
Gerakan : Sedeng
Guru wilangan jeung guru lagu ; 8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u, 7-a, 8-i, 12-a
Conto :
BEBAS WIRAHMA
Laras : Madenda/Nyorong Surupan : 4 = tugu
Watek : Gumbira 1 pada = 9 padalisan
TANDAK/PANAMBIH
Gerakan : Anca
Guru wilangan jeung guru lagu : 8-i, 8-o, 8-u, 8-i, 8-a, 8-a
Conto :
BEBAS WIRAHMA
TANDAK/PANAMBIH
Gerakan : Anca
2. Indonesia nu merdika
Perlu pangrojong-pangjaring
Pamumule nu sampurna
Pangraksa beurang jeung peuting
Malar nagri jaya sakti
Pinareng unggah darajat
Kaunggulan Lemah Cai
Wajib dijaga dirumat.
Daftar Pustaka
Asep Solihin
2001 belajar 17 pupuh Buhun, Studio Karawitan STSI Bandung
Sumber internet :
http://id.wikipedia.org/wiki/Kidung_Sunda
Sri Sukesi Adiwimarta, 1999, ‘Kidung Sunda (Sastra Daerah Jawa)’,
http://ridwanfjr.multiply.com/journal/item/2/17_Pupuh_sunda
http://galuh-purba.com/niaga-pupuh-kawih-sunda/
http://id.shvoong.com/humanities/arts/2231865-macam-macam-pupuh-
sunda/#ixzz1p4IJ3kKQ
http://asezao.heck.in/guru-lagu-jeung-guru-wilangan-pupuh.xhtml