Anda di halaman 1dari 5

Pembahasan soal Ujian Nasional (UN) tingkat SMA bidang studi Matematika IPA

dengan pokok bahasan Persamaan Trigonometri, yaitu menentukan himpunan


penyelesaian dari persamaan trigonometri pada suatu interval tertentu.

UN 2016
Himpunan penyelesaian dari persamaan trigonometri cos 2x + sin x = 0 untuk 0 ≤ x ≤
360° adalah ...
A. {60°, 120°, 150°}
B. {60°, 150°, 300°}
C. {90°, 210°, 300°}
D. {90°, 210°, 330°}
E. {120°, 250°, 330°}

Pembahasan :
cos 2x + sin x = 0
1 - 2sin²x + sin x = 0
2sin²x - sin x - 1 = 0
(2sin x + 1)(sin x - 1) = 0
sin x = -1/2 atau sin x = 1

sin x = -1/2, 0 ≤ x ≤ 360°


Sinus bernilai negatif di kuadran III dan IV.
K.III → x = 180° + 30° = 210°
K.IV → x = 360° - 30° = 330°

sin x = 1, 0 ≤ x ≤ 360°
→ x = 90°

Jadi, HP = {90°, 210°, 330°}

Jawaban : D

UN 2015
Himpunan penyelesaian persamaan cos 2x + 3cos x - 1 = 0 pada 0 ≤ x ≤ 360° adalah ...
A. {60°, 120°}
B. {60°, 240°}
C. {60°, 300°}
D. {120°, 240°}
E. {120°, 300°}

Pembahasan :
cos 2x + 3cos x - 1 = 0
(2cos2x - 1) + 3cos x - 1 = 0
2cos2x + 3cos x - 2 = 0
(2cos x - 1)(cos x + 2) = 0
cos x = 1/2 atau cos x = -2

cos x = -2 → tidak mempunyai solusi

cos x = 1/2, 0 ≤ x ≤ 360°


Cosinus bernilai positif di kuadran I dan IV.
K.I → x = 60°
K.IV → x = 360° - 60° = 300°

Jadi, HP = {60°, 300°}

Jawaban : C

UN 2014
Himpunan penyelesaian dari persamaan 2cos 3x = 1 untuk 0° ≤ x ≤ 180° adalah ...
A. {0°, 20°, 60°}
B. {0°, 20°, 100°}
C. {20°, 60°, 100°}
D. {20°, 100°, 140°}
E. {100°, 140°, 180°}

Pembahasan :
0° ≤ x ≤ 180° → 0° ≤ 3x ≤ 540°

2cos 3x = 1
cos 3x = 1/2, 0° ≤ 3x ≤ 540°
Cosinus bernilai positif di kuadran I dan IV.
K.I → 3x = 60° atau 3x = 60° + 1(360°) = 420°
K.IV → 3x = 360° - 60° = 300°

3x = 60° → x = 20°
3x = 420° → x = 140°
3x = 300° → x = 100°

Jadi, HP = {20°, 100°, 140°}

Jawaban : D

UN 2014
Himpunan penyelesaian dari persamaan 2cos2x + 5sin x - 4 = 0 untuk 0° ≤ x ≤ 360°
adalah ...
A. {30°, 150°}
B. {30°, 300°}
C. {60°, 150°}
D. {60°, 300°}
E. {150°, 300°}

Pembahasan :
2cos2x + 5sin x - 4 = 0
2(1 - sin2x) + 5sin x - 4 = 0
2 - 2sin2x + 5sin x - 4 = 0
2sin2x - 5sin x + 2 = 0
(2sin x - 1)(sin x - 2) = 0
sin x = 1/2 atau sin x = 2

sin x = 2 → tidak mempunyai solusi

sin x = 1/2, 0° ≤ x ≤ 360°


Sinus bernilai positif di kuadran I dan II.
K.I → x = 30°
K.II → x = 180° - 30° = 150°

Jadi, HP = {30°, 150°}

Jawaban : A

UN 2013
Himpunan penyelesaian persamaan trigonometri cos 2x - sin x = 0 untuk 0° ≤ x ≤ 180°
adalah ...
A. {30°, 150°}
B. {60°, 120°}
C. {30°, 60°, 150°}
D. {60°, 90°, 120°}
E. {60°, 120°, 150°}

Pembahasan :
cos 2x - sin x = 0
(1 - 2sin2x) - sin x = 0
2sin2x + sin x - 1 = 0
(2sin x - 1)(sin x + 1) = 0
sin x = 1/2 atau sin x = -1

sin x = 1/2, 0° ≤ x ≤ 180°


Sinus bernilai positif di kuadran I dan II.
K.I → x = 30°
K.II → x = 180° - 30° = 150°

sin x = -1, 0° ≤ x ≤ 180°


(tidak ada nilai x yang memenuhi untuk 0° ≤ x ≤ 180°)

Jadi, HP = {30°, 150°}


Jawaban : A

UN 2012
Himpunan penyelesaian persamaan cos 4x + 3sin 2x = -1 untuk 0° ≤ x ≤ 180° adalah ...
A. {120°, 150°}
B. {150°, 165°}
C. {30°, 150°}
D. {30°, 165°}
E. {15°, 105°}

Pembahasan :
cos 4x + 3sin 2x = -1
(1 - 2sin22x) + 3sin 2x = -1
-2sin22x + 3sin 2x + 2 = 0
2sin22x - 3sin 2x - 2 = 0
(2sin 2x + 1)(sin 2x - 2) = 0
sin 2x = -1/2 atau sin 2x = 2

sin 2x = 2 → tidak mempunyai solusi

sin 2x = -1/2 , 0° ≤ 2x ≤ 360°


Sinus bernilai negatif di kuadran III dan IV.
K.III → 2x = 180° + 30° = 210°
K.IV → 2x = 360° - 30° = 330°

2x = 210° → x = 105°
2x = 330° → x = 165°

Jadi, HP = {105°, 165°}

Jawaban : -

UN 2010
Himpunan penyelesaian persamaan sin 2x + 2cos x = 0 untuk 0 ≤ x < 2π adalah ...
A. {0, π}
B. {π/2, π}
C. {3π/2, π}
D. {π/2, 3π/2}
E. {0, 3π/2}

Pembahasan :
sin 2x + 2cos x = 0
2sin x cos x + 2cos x = 0
cos x (2sin x + 2) = 0
cos x = 0 atau sin x = -1
cos x = 0, 0 ≤ x < 2π
→ x = 90°

sin x = -1, 0 ≤ x < 2π


→ x = 270°

Jadi, HP = {90°, 270°} atau {π/2, 3π/2}

Jawaban : D

Anda mungkin juga menyukai