LAPORAN PRAKTIKUM

ILMU UKUR TANAH

Diajukan untuk memenuhi persyaratan dalam menyelesaikan Mata Kuliah

Ilmu Ukur Tanah yang dibina oleh :
Ir. Pradono Joanes De Deo M.Si

Oleh :

Angeline Septania Bria Seran (1625021)

JURUSAN TEKNIK GEODESI

FAKULTAS TEKNIK SIPIL DAN PERENCANAAN
INSTITUT TEKNOLOGI NASIONAL
MALANG
2016

i
 LEMBAR PERSETUJUAN
LAPORAN PRAKTIKUM ILMU UKUR TANAH

Laporan Praktikum ini diajukan sebagai syarat kelulusan mata kuliah Ilmu
Ukur di Jurusan Teknik Geodesi, Fakultas Teknik Sipil dan Perencanaan Institut
Teknologi Nasional Malang tahun ajaran 2016/2017.

Persetujuan ini diberikan kepada:

Nama/Nim : Angeline Septania Bria Seran (16.25.021)

Jurusan : Teknik Geodesi

Laporan ini disetujui oleh dosen pembimbing mata kuliah Ilmu Ukur
Tanah di Institut Teknologi Nasional Malang.

Asisten Praktikum Dosen Pembimbing

Marito Jose Colo Ir. Pradono Joanes De Deo, M.Si

i
 KATA PENGANTAR

Puji syukur penulis panjatkan kehadirat Tuhan Yang Maha Esa , karena
atas rahmatnya kegiatan penulisan laporan ini dapat terselesaikan. Laporan ini
merupakan realisasi dari kegiatan perkuliahan yang penulis lakukan untuk
melaksanakan kewajiban mahasiswa kepada dosen mata kuliah Ilmu Ukur Tanah.
Dalam penulisan laporan ini penulis masih banyak memiliki kekurangan
dan kesalahan dalam penulisan ataupun penyusunan laporan. Untuk itu penulis
mengharapkan saran dan kritik untuk lebih menyempurnakan laporan ini.
Dalam pelaksanaan penulisan laporan, penulis banyak mendapat bantuan,
bimbingan dan saran dari berbagai pihak, untuk itu penulis menyampaikan terima
kasih kepada :

1. Bapak Ir. Pradono Joanes De Deo, M.Si selaku dosen pembimbing atas saran
dan arahannya selama ini.
2. Marito Jose Colo selaku asisten dosen.
3. Kedua orang tua yang telah banyak memberikan semangat, doa, dan bantuan
baik moral maupun material dalam penulisan laporan ini.
4. Rekan-rekan lainnya yang telah memberi sumbangan pikiran, semangat, dan
banyak membantu demi kesempurnaan laporan ini.
Semoga Tuhan Yang Maha Esa membalas amal kebaikan mereka semua
dan laporan ini dapat memberikan manfaat bagi para pembaca.

Malang, 21 Januari 2017

Penulis

i
 DAFTAR ISI

Lembar Persetujuan....................................................................................i
Kata Pengantar...........................................................................................ii
Lembar Asistensi......................................................................................iii
Daftar Isi....................................................................................................v

Laporan BAB I Pengenalan Alat Ukur......................................................1

Materi Praktikum..............................................................................1
Waktu Praktikum..............................................................................1
Kelompok.........................................................................................1
Nama.................................................................................................1
Laporan Praktikum...........................................................................1
1. Theodolite........................................................................1
2. Alat Ukur Sipat Datar (Waterpass)..................................3
3. Statif.................................................................................5
4. Rambu Ukur.....................................................................6
5. Jalon.................................................................................7
6. Unting-unting...................................................................7
7. Roll meter.........................................................................8
8. Nivo Rambu.....................................................................8
9. Kompas............................................................................9
10. Meteran............................................................................9
11. Prisma Pentagon............................................................10
12. Sepatu Rambu................................................................11
Laporan BAB II Pengukuran Jarak Langsung.........................................12
Materi Praktikum............................................................................12
Waktu Praktikum............................................................................12
Lokasi Pengukuran.........................................................................12
Nama Anggota Kelompok..............................................................12
Alat Dan Bahan Yang Digunakan..................................................12

i
 Keselamatan Kerja..........................................................................12
Tahapan Praktikum.........................................................................13
Penjelasan Tahapan Praktikum.......................................................14
Dokumentasi...................................................................................16
Laporan BAB III Pengukuran Block Mapping........................................17
Materi Praktikum............................................................................17
Waktu Praktikum............................................................................17
Lokasi Pengukuran.........................................................................17
Nama Anggota Kelompok..............................................................17
Alat Dan Bahan Yang Digunakan..................................................17
Keselamatan Kerja..........................................................................17
Tahapan Praktikum.........................................................................18
Penjelasan Tahapan Praktikum.......................................................18
Dokumentasi...................................................................................22
Laporan BAB IV Pengukuran Theodolite...............................................24
Materi Praktikum............................................................................24
Waktu Praktikum............................................................................24
Lokasi Pengukuran.........................................................................24
Nama Anggota Kelompok..............................................................24
Alat Dan Bahan Yang Digunakan..................................................24
Keselamatan Kerja..........................................................................24
Tahapan Praktikum.........................................................................25
Penjelasan Tahapan Praktikum.......................................................25
Dokumentasi...................................................................................30
Laporan BAB V Pengaturan Waterpass...................................................32
Materi Praktikum............................................................................32
Waktu Praktikum............................................................................32
Lokasi Pengukuran.........................................................................32
Nama Anggota Kelompok..............................................................32
Alat Dan Bahan Yang Digunakan..................................................32
Keselamatan Kerja..........................................................................32

i
 Tahapan Praktikum.........................................................................33
Penjelasan Tahapan Praktikum.......................................................33
Dokumentasi...................................................................................37
Laporan BAB VI Pengukuran Waterpass Memanjang............................38
Materi Praktikum............................................................................38
Waktu Praktikum............................................................................38
Lokasi Pengukuran.........................................................................38
Nama Anggota Kelompok..............................................................38
Alat Dan Bahan Yang Digunakan..................................................38
Keselamatan Kerja..........................................................................38
Tahapan Praktikum.........................................................................39
Penjelasan Tahapan Praktikum.......................................................39
Dokumentasi...................................................................................43
Laporan BAB VII Pengukuran Waterpass Profil (Detail).......................45
Materi Praktikum............................................................................45
Waktu Praktikum............................................................................45
Lokasi Pengukuran.........................................................................45
Nama Anggota Kelompok..............................................................45
Alat Dan Bahan Yang Digunakan..................................................45
Keselamatan Kerja..........................................................................46
Tahapan Praktikum.........................................................................46
Penjelasan Tahapan Praktikum.......................................................46
Dokumentasi...................................................................................51
Laporan BAB VIII Pengukuran Waterpass Spot Height.........................53
Materi Praktikum............................................................................53
Waktu Praktikum............................................................................53
Lokasi Pengukuran.........................................................................53
Nama Anggota Kelompok..............................................................53
Alat Dan Bahan Yang Digunakan..................................................53
Keselamatan Kerja..........................................................................53
Tahapan Praktikum.........................................................................54

i
 Penjelasan Tahapan Praktikum.......................................................54
Dokumentasi...................................................................................57

Lampiran

i
i