PENGAJARAN 1
HIBURAN
A. Maca (Membaca)
a. Bacalah wacana di bawah ini!
Lalajo Lumba-lumba
4
5. Di tempat keramaian mah . . . kandaraan teh kudu ati-ati.
6. Nyeuseuh oge ari make . . . mah teu cape.
7. Hayang hiburan mah atuh stel wae . . . lalagunana aralus.
8. . . . . keur mentaan duit ongkos ka panumpangna.
9. Naek kareta api mah kudu ti . . . teu bisa timana bae.
10. Budak anu hirupna . . . mah pasti boga jadwal pagawean sapopoe.
a. Kecap Anteuran
Dina basa Sunda aya anu disebut kecap anteuran. Eta kecap biasana
nerangkeun caritaan (Kecap Pagawean). Contona: jung nangtung, tret nulis,
barebot lumpat. Conto dina kalimahna:
Barebat lumpat
Sanggeus lila nangtung, barebat manehna lumpat.
Contoh kecap anteura bus asup gek diuk am dahar kring nelepon
blug labuh dug sare jung indit brus mandi
jol datang rot nginum
BAHAN PANGAJARAN 2
B. Ngaregepkeun (Menyimak)
a. Bacalah !
Dongeng Baheula
Jangan baheula kira-kira 3000 taun ka tukang, anu jadi raja di nagara Yahudi teh
Kanjeng Nabi Sulaeman.
Dina iji poe di eta nagara aya dua awewe parebut budak.
Ceuk nu saurang, ‘Ieu teh anak kuring. Anak manehna mah geus maot, tadi peuting
maotna, kuring oge bubuhan saimah reujeung, mantuan ngurus layonna.”
Ceuk awewe nu saurang deui, “ Bohong! Nu maot mah anakna. Eta mah nu diais ku
manehna ayeuna, anak kuring. Basa kuring keur sare, sanggeus babantu tea tayohna
anak kuring dicokot ku manehna. Dihilian ku anakna anu geus maot”.
Teu aya nu bisa mutuskeun saha anu salah, saha anu bener.
Nya tuluy eta dua awewe teh ngadareuheusan ka Kanjeng Raja.
Dawulan nabi Sulaiman, ‘Kieuayeuna mah, ieu budak urang beulah bae. Maranehna
pada kabagean sabeulah sewang. Tah, adil ari kitu mah! Teu kudu parebut deui, algojo!
Pek geura beulah tah eta budak!
Algojo ngalugas pedang. Kerewek suku budak teh dicekal.
Sirahna dipontengkeun. Pedangna diheumbatkeun.
5
Tapi, gabruk bae budak teh dirangkul ku anu ngadakwa bari ceurik rawah-riwih.
Omongna “Gusti, mangga bae pasihkeun eta budak teh ka eta awewe. Gusti abdi henteu
tega pun anak kedah dibeulah mah, upami hirup keneh mah, abdi Gusti tiasa keneh ningal
sareng mikanyaah ka menehna.”
Dawuhan Raja, “ Algojo, sok bikeun eta budak teh ka indungna! Tah, eta keur
nyeungceurikan! Ari eta awewe nu saurang deui kudu dihukum, bisa nular kagorenganana!”
Terangkan apa arti dari pemakaian sisipan –in dan –um pada kalimat – kalimat di
bawah ini!
1. Ulah gumantung wae ka batur Gumantung =. . . . .
2. Kade ulah gumede! Gumede =. . . . .
3. Anak mah kudu sumujud ka indung bapa. Sumujud =. . . . .
4. Hate teh sumeblak wae Sumeblak =. . . . .
5. Budak teh gumeulis pisan Gumeulis =. . . . .
6. Beja teh geus sumebar ka mana-mana Sumebar =. . . . .
7. Hirupna pinanggih jeung kabagjaan . Pinanggih =. . . ..
8. Bisa sumerah ka Gusti Allah Sumerah =. . . ..
9. Gedang teh kakara gumading, can asak pisan. Gumading =. . . ..
10. Putrana teh keur meujeuhna rumaja putri. Rumaja =. . . ..
BAHAN PENGAJARAN 3
C. Wacana
a. Bacalah!
Ngibing
Basa keur kelas lima SD, abdi kungsi milu diajar tari di Gelanggang Taruna. Pernahna teh
deukeut Pasundan Plaza. Guru tarina teh istri , wedalan Asti. Hayang diajar tari naon bae di
dinya teh bisa. Ari kuring mah hayang diajar tari Sunda. Ceuk Bapa abdi mah ngibing cenah.
Latihanana saminggu sakali, unggal poe Kemis, ti jam opat sore nepi ka jam lima. Sakapeung
mah sok tepi ka jam genep.
Dina hiji poe, Ibu Guru teh sasauran, “Latihanana sing sarae, engke bade dipintonkeun dian
televisi!” saurna. Teras Ibu Guru teh milih barudak nu rada pinter ngibingna. Mimiti dipilih keur nu
baris mintonkeun ibing Merak, tuluy nu baris mintonkeun ibing Kukupu teh. Latihan teh ayeuna
6
mah teu cara sasari, mimitina jam dua atawa jam tilu. Sakapeung mah saminggu teh jadi dua kali
latihanana.
Isukna, isuk-isuk keneh pisan sarerea geus ngarumpul di Gelanggang Taruna. Sanggeus
barudak arasup, sarerea tuluy didangdanan ku Ibu Guru jeung rerencanganana. Beres
darangdan, bari nungguan anu rek milem ti TVRI geus daratang.
Nu pangheulana disyuting teh ibing merak, tuluy disusul ku ibing Kukupu. Tapi barang keur
tengah-tengahan ngibing, ujug-ujug gebret teh hujan. Ngibing teh teras we henteu eureun,
lantaran kagok tereh anggeus. Tapi lantaran tiris, ngibing teh asa bari pupurungkutan. Sabulan ti
harita pintonan ti Gelanggang Taruna teh aya dina televisi. Ceuk Bapa abdi mah alus, cenah teu
kaciri kabuluan ieuh.
.........................
I. Kalimat Langsung
Perhatikan contoh!
Rudi : “ Minggu hareup kuring rek ka Sukabumi”.
Kalimat dengan ciri-ciri penulisan seperti di atas disebut kalimat langsung. Isinya sebuah
berita atau warawan. Karena itu jika diubah menjadi kalimat tidak langsung akan berbunyi:
Rudi nyarita, minggu hareup manehna rek ka Sukabumi. Atau
Rudi nyarita yen minggu hareup manehna rek ka Sukabumi
Ubahlah kalimat-kalimat langsung di bawah ini menjadi tidak langsung di bawah ini menjadi
kalimat tidak langsung, seperti contoh di atas !
UJI KOMPETENSI
I. Berikut tanda silang (x) pada huruf a, b, c atau d di depan jawaban yang benar!
1. Lumba-lumba teh kaasup sato . . . . .
a. Darat b. Cai c. ayana di rawa d. Ayana di laut
2. Sato nu kaasup herman ka manusa nyaeta....
a. anjing b. Lumba-lumba c. Paus d. lutung
3. Nu kaasup kecap serepan tina bahasa Asing di handap ieu nyaeta . . . . .
a. mogok b. selip c. tabrakan d. Mundur
4. Kondektur keur mentaan ongkos ka . . . . .
7
a. Pagawe b. Padagang c. Panumpang d. Pangamen
5. Kecap anteuran aya dua rupa biasana nerangkeun . . . . .
a. Subyek (jejer) b. Predikat (caritana) c. Obyek d. Katerangan
6. Sanggeus pribumi ngabageakeun Didi . . . diuk dina korsi.
Kecap anteran nu merenah nyaeta . . . . .
a. Rot b. Gek c. Clak d. Jung
7. Toni mah rek ka bandung lebaran teh.
Kecap mah jeng teh kasup kecap . . . . .
a. Anteuran b. tugas c. Panganteb d.pangamen
8. Kaputren hartina kaputrian nyaeta tempat para . . . di karaton.
a. putri b. Permaisuri c. Emban d. dayang
9. Lamun ka Garut mah atuh, kade pangmeulikeun . . . di alun-alun.
a. opak b.dodol c. Rangginang d. Wajit
10. IIih . . . sendal Ruri mah sanes nu ieu. Kata ganti anu bener dina kalimat di luhur.
a. Jing b. atuh c. Geura d. Bisi
II. Isilah titik-titik di bawah ini ini dengan kata-kata yang telah disediakan!
Dahar, berebet, geblug, terekel, geleber, gek, nginum, suling, awi, dan kacapi
8
PANGAJARAN 2 KOMUNIKASI DAN TRANSPORTASI
Bahan Pengajaran 1
A. Maca (Membaca)
a. Bacalah wacana di bawah ini!
Bahan Pangajaran 2
B. Ngaregepkeun (Menyimak)
a. Simaklah!
Lalu Lintas
Pamarentah urang ayeuna keur giat-giatna nguruskeun patali marga boh di darat,
udara atawa di laut. Rupa-rupa tarekah dilaksanakeun upamana ngaganti kendaraan ku anu
anyar jeung leuwih modern, nambah jumlahna jeung nyiapkeun tanaga jeung karyawan anu
parigel.
Keur ngarojong tarekah eta, pamarentah geus tarekah eta, pamarentah geus
ngaluarkeun Undang-undang No. 14. Undang-undang eta disebut Undang-undang Lalu
9
lintas jeung Angkutan Jalan disingget UULAJ. Undang –undang ieu geus disahkeun ka
Lembaga Tinggi Nagara urang nyaeta DPR.
UULAJ ieu loba pisan mangpaatna , salah sahiji contohna nyaeta keur para supir
kudu ati-ati dina ngajalankeun kandaranana, Ieu penting pisan sabab keur ngurangan
kamungkinan kajadian kacilakaan. Sabalikna lamun para supir beus jeung angkutan umum
sejenna dina ngajalankeun kandaranana meunang ngebut, bisa nimbulkeun kacilakaan
jeung sejenna dina ngajalankeun kandaranana meunang ngebut, bisa nimbulkeun
kacilakaan jeung tabrakan. Tina kacilakaan eta anu dirugikeun nyaeta panumpang, akibatna
bisa deui tiwasna panumpang. Ku ayana eta kabeh oge pasti ngarasakeun Undang-undang
tadi mani penting pisan jeung wajib dilaksanakeun ku pengguna jalan.
BAHAN PENGAJARAN 3
C. Mengemukakan Kritik
a. Bacalah!
MANGPAAT HELEM
Pa Danu ngajak Tono indit ka kota, maranehna rek balanja kaperluan bengkel. Pa
Danu nyiapkeun kandaraan, STNK, SIM, KTP jeung Helem. Kunaon kudu make helem, Pa!
Ceuk Tono. Urang kudu taat kana aturan lalu lintas sabab keur kasalametan sarerea, suka-
suka anu ngalanggar bakal nyolakakeun dirina, atawa nyilakeun batur. Helem salah sahiji
kalengkepan pengendara sepeda motor. Jawab Pa Danu. Hayu urang indit!
Di jalan Danu nyaksian kaayaan kendaraan rame pisan. Aya anu mobil atawa motor
ngebut jeung nyiap salah mangsa di jalan Pa Danu di eureunkeun ku pulisi waktu harita keur
di ayakeun Operasi lalu Lintas, kabeh diperiksa hiji-hiji. Wilujeng siang Pa! Saur Polisi.
Wilujeng siang saur Pa Danu. Punten nganganggu perjalanan Bapa, tiasa di tingalikeun
surat-surat kendaraan Pa? Oh tiasa Pa! Saur Pa Danu.
Pa Polisi mariksana teh taliti pisan, surat-surat Bapa lengkap mangga bapa
teraskeun perjalanan, saur polisi. Di jalan Tono ngobrol bae jeung Bapana. Untung urang
lengkap surat-suratna nya Pa! Nya kitu matak kudu lengkap lain ngan susuratan wungkul,
tapi kelengkepan nu sejen seperti helem. Helem teh sabenerna gunana anu utama nyaeta
keur ngajaga sirah urang bisa ditagor kana benda anu terus seperti batu jalan.
10
KEGIATAN
2.
. . . . .
3.
. . . . .
4.
. . . . .
5.
. . . . .
Bahan Pengajaran 4
D. Kegiatan
a. Kalimat Ajakan
Keempat kalimat di atas disebut kalimat ajakan karena isinya berupa ajakan, mengajak
kawan bicara untuk melakukan sesuatu. Kalimat ajakan biasanya ditandai dengan
pemakaian kata yuk (Ayo) atau urang (mari, mari kita), atau kedua-keduanya.
Buatlah kalimat ajakan seperti contoh di atas yang isinya berturut-turut sebagai
berikut!
b. Isilah titik titik dibawah ini dengan kata: kemungkinan, keharusan, atau
kepastian!
UJI KOMPETENSI
I.Berilah tanda silang (x) pada huruf a, b, c atau d, di depan jawaban yang benar!
13
PANGAJARAN KESENIAN
3
Bahan Pengajaran 1
A. Maca (Membaca)
a. Bacalah wacana di bawah ini!
C A L U N G
Waktu pesta samen naek ka kelas genap Hasan, Hamid, Udin, Didi jeung Rido
ngawakilan kelas lima ngayakeun hiburan, nyaeta maen calung. Calung teh nyaeta ngaran
hiji kasenian Sunda anu ngagunakeun calung pikeun waditra pokona.
Calung tea didamelna tina awi ilaharna sok awi hideung. Jumlah pamaen dina calung
aya lima urang. Waditra pokona dina maen calung aya lima rupa nyaeta; calung kahiji,
calung kadua, calung katilu, calung kaopat jeung kosrek atawa kecrek, sedengkeun waditra
panambahna nyaeta kendang indung lengkep sareng kulanterna, ditambah goong sareng
kempul.
Pakaenana make seragam calung nyaeta kaluhurna diiket barangbang semplak,
nganggo kumpret sareng pangsi beureum ditambah ku karembong koneng meulit dina
cangkeng. Hasan jeung baladna ngajajar ti kenca ka kutuhu ngaradeg ajeg nyepeng
calungna sewang-sewangan.
Tung – ting – tung sora calung mimiti ditakol, dung .......... pak, dung....... pak
ditembal sora kendang. Ger nu nongton surak ayeuh-ayeuhan bungah lantaran nu nyalung
parantos ngawitan. Barudak teh narabeuh calung bari kakawihan, joged jeung ngabodor.
Kakawihanana rupa-rupa, aya oray-orayan, kaso pondok, koso panjang, panon hideung jst.
Nu mingpin dina maen calung teh disebutna dalang.
Bahan Pengajaran 2
B. Menyimak Cerita
a. Simaklah!
Bahan Pengajaran 3
15
mupusti jeung mupunjung,
moal pisan rek gindi pikir
moal rek bengkok sembah,
rek bela tumutur,
sangkan anjeun tetap jaya,
rayat anjeun dina aya sugih mukti,
sarenang sarerea.
Bahan Pengajaran 4
D. Menulis Kejadian
a. Bacalah
UJI KOMPETENSI
I. Isilah tanda silang (x) pada huruf a, b, c, atau d di depan jawaban yang benar!
1. Ngaran alat kasenian anu di tiuo di jieuna tina awi disebutna . . . . .
a. Harmonika c. tarompet
b. Suling d. saxopon
2. Salah sahiji ngaran pupuh nyaeta . . . . .
a. Daun pulus b. Kalangkang c. Dangdang gula d. Bubuy bulan.
3. Tukang nabeuh gamelan sok disebut. . . . .
a. Dalang b. Sinden c. Nayaga d. wirasuara
4. Pupuh dangdang gula aya . . . padaksan.
a. 8 b. 9 c. 10 d. 11
5. Tuti meuli kembang malati lima gagang lima gagang kaasup kana gaya basa ....
a. Rautan b. Sisindiran c. Raguman d. Pleonasme
6. Panon poe bijil ti beulah wetan surup ti beulan kulon. Nu kaasup kecap majemuk dina
kalimah di luhur nyaeta . . . . .
Panon poe b. Bijil c. Beulah d. kaler
7. Alus jadi pa alus-alus, loba jadi . . . . .
a. Paloba-paloba
b. Paloba-loba
c. Paloloba
d. Paloba loloba
8. Pa luhur-luhur asal kecapna . . . . .
a. Luhur b. Palu c. Luluhur d. Paluhur
9. Budak leutik bisa ngapung. Babaku ngapungna peuting. Ungkara di luhur kaasup
pupuh . . . . .
a. Kinanti b. Pucung c. Mas kumandang d. Magaton
10. Dongeng goong batara guru kaasup dongeng . . . . .
a. Sasakali b. Pamuk c. Fabel d. Babad
II. Isilah titik-titik di bawah ini dengan kata-kata yang telah disediakan!
Kuda lumping; Lenong; Topeng; Kuda Rengong; Wayang Kulit;
Debus; Jaipongan; Ondel-ondel; Sisingaan; Wayang golek
17
8. Kasenian . . . teh kaasup seni drama tradisional di Batawi.
9. Seni . . . teh kaasup seni ngamen, make kukudaan.
10. Kasenian . . . masih keneh hirup di daerah Banten.
,
PENGAJARAN
PERISTIWA
4
BAHAN PENGAJARAN 1
A. MACA (MEMBACA)
a. Bacalah dengan suara nyaring!
Kegiatan
I.Kalimat Perintah
Perhatikan contoh di bawah ini!
18
2. Jeruk teh . . . ka kulkas supaya angger seger!
3. . . . dina meja supaya heunteu katincak!
4. . . . deui supaya amis!
5. Ieu korsi . . . ka tukang!
6. . . . tas buku ka dieu!
7. Ieu runtah . . . kana ranjang!
8. . . . dina buku catetan!
9. . . . jandela teh supaya teu panas teuing!
10. Ieu sapatu cacad, . . . ku nu alus
II. Homonim
Homonim atau kecap saharti artinya, satu kata penulisannya maupun
pengucapannya sama tetap berbeda artinya.
BAHAN PENGAJARAN 2
B. Ngarerepkeun (Menyimak)
a. Simaklah!
Mahmud geus aya opat taunna masantren di Sukamanah. Tapi can loba kabisana. Kana
aksara oge can paham pisan. Manehna ngarasa bosen diajar, da teu aya kamajuanana. Jeung
19
ngarasa era deuih ku babaturannana. Barudak anu sahandapeun manehna umurna sarta
pandeuri asupna ka pasantren, geus barisa maca Qur’an. Ari manehna maca tuturutan oge
masih keneh can lanca, nya tuluy manehna pamit ka guruna rek mulang bae ka lemburna. Ku
guruna diidinan.
Di jalan, Mahmud eureun ngareureuhkeun cape. Diuk di iuh bari nenjokeun cikaracak
Mapay akar, nyakclakan ninggang batu. Sanggeus reureu, jung Mahmud nangtung rek
nuluykeun lalampahana. Ku manehna kabireungeuh, batu anu kacakclakan cai teh nepi ka
geus legok.
Ceuk Mahmud dina pikirna, “ Eta teh batu hirup, teuas. Tapi nepi ka jadi legok. Pilkadarangan
katinggang ku cikaracak sakeclak-sakeclak Kituna teh tangtu geus mangtaun-taun. Boa geus
aya puluh taunna, da batu sakitu teuasna. Geuning ari dikeureuyeuh mah, najan batu sakitu
teuas, bisa legok ku cai anu sakitu leutikna, era-era oge aing rek balik diajar, moal rek bosenan.
Ceuk beja mah Ki Santri ahirna dijabah maksudna ku Nu Kuwasa, jadi anu kawater ka mana-
mana.
KEGIATAN
I. Kata Sambung
Kecap sanajan kaasup kecap sambung, karena tugasna menyambungkeun kalimah.
Kata-kata sambung lainnya di bwah ini, yang ditulis pada sisi kanan adalah padanannya,
khusus dalam pemakaian ragam halus (lemes).
Contoh: Manehna teu nurut sanajan geus dinasehatan.
Boro boro bujeung-bujeung basa waktos
Ku kituna ku margi kitu ku lantaran kitu ku margi kitu
Ku jalaran kitu lamun upami lantaran
Margi padahal sanajan sanaos
Upama upami waktu waktos
Boh. . .boh. . . . . komo nya. . . nya
BAHAN PENGAJARAN 3
20
C. Biantara (Pidato)
a. Bacalah
Hidep kudu bisa pidato atawa biantara? Tah ayeuna hidep kudu biantara di hareupeun
babaturan sakelas! Carana, apalkeun atawa talar naskah pidato ieu di handap, terus
biantarakeun di hareupeun babaturan.
Assalamu’alaikum warahmatullahi wabarakatuh
Parasaderek hormateun sim kuring, dina ieu kasempatan sim kuring bade medar perkawis
Pentingna Digawe Gotong Royong.”
Saderek sadayana, di kelas genep daftar piket atanapi daftar regu kerja. Dina eta daftar
diserat nami-nami anu kagiliran janten piket. Ku kituna, sing saha bae tangtos terang kana
waktos giliranana damei di kelas.
Namun, hanjakal masih keneh aya rerencangan urang anu teu merhatoskeun tugasna. Anu
sanes mah ngalaksanakeun piket, ieu mah dongkap ka sakola oge malah kasiangan. Ku marga
kitu, peryogi ditandaskeun wirehna urang teh kedah gotong-royong.
Naon margina urang kedah gotong-royong? Saderek sadayana, ku didamel gotong royong,
urang bakal tiasa ngarengsekeun tugas kalayaan gotong-royong, beberes di lebet kelas teh
enggal pisan. Benten sareng dipidamel mung ku opatan kalayan henteu gotong royong. Sok
sanaos dipidamelna ti tabuh genep oge, dina tabuh tujuh teh teu acan rengse.
Parasaderek, ayeuna urang parantos terang wirehna didamel gotong royong teh penting
pisan. Ku margi kitu,m sim kuring umajak ka sadayana, hayu sasarengan didamel gotong royong
kango kapentingan urang!
Saderek sadayana, rupina pedaran ti sim kuring dicekapkeun sakieu bae. Mugi-mugi bae
ageung mangpaatna kango urang.
UJI KOMPETENSI
I. Isilah tanda silang (x) pada huruf a, b, c, atau d di depan jawaban yang
benar!
1. Sakieu wae anu tiasa didugikeun ku simkuring, Wassallamu alaikum
warohmatullahi wabarokatuh. Kalimah di samping di pake piken. . . . .
a. Panutup b. Bubuka c. Di tengah d. Eusi
2. Solawat Sinareng salam mugi didugikeun ka Rosululloh SAW. Kecap asal tina
kecap digaris handap nyaeta . . . . .
a. Areng b. Sareng c. sinar d. Nareng
3. Sakola SD Kencana ngayakeun rupa-rupa kegiatan ekstrakurikuler diantarana
silat, kasenian, pramuka, PMR jeung drum band. Tujuan nana pikeun
nyalurkeun bakat jeung ningkatkeun kaparigelan murid-muridna. Pokok pikiran
tina paragraf di luhur nyaeta . . . . .
a. SD Kencana b. Sakola SD c. Nyalurkeun bakat d. Kegiatan
ekstrakulier
4. Bagian hareup tina buku nyaeta . . . . .
a. Jilid b. Daftar isi c. Kata pengantar d. Daftar pustaka
5. Lantaran imahna kabawa banjir kang Apud jeung kuwargana jadi . . . . .
21
a. Tuna netra b. Tuna karya c. Tuna daksa d. Tuna wisma
6. Berita anu di bacakeun biasana dina . . . . .
a. TV jeung radio b. Koran c. Telepon d. Majalah
7. (1) nangtukeun tema
(2) nangtukeun anak tema
(3) nyieun poko pikiran tiap paragraf
(4) ngembangkeun poto pikiran tiap paragraf
Kagiatan di luhur kudu di perhatikeun mun rek nyieun . . . . .
a. Karangka b. Paragraf c. Karangan d. Judul
8. Aya hiji rupa kembang
Raranggeuyean tapi leutik
Matak lucu lewat saking
Bacaan di luhur ngagambarkeun kembang . . . . .
a. Ros b. Melati c. Campaka d. anggrek
9. Dina usum hujan kota Jakarta sok kacahaan.
Anu ngakibatkeun caah teh di antarana . . . . .
a. Runtah b. Imah c. Tatangkalan d. Jalan
10. Ayeuna keur usum halodo panjang, di padesaan sawah-sawah garing, akibatna
kakurangan. Beas, beda ti keur usum . . . . .
a. Halodo b. Paceklik c. Hujan d. Panas
amis budi, gegeroan, banjir, pidato, tema, paribasa, gempa, labuh, tibalik, tinangtu
22
Pengajaran
5 Perdagangan
Bahan Pengajaran 1
A. Ngaregepkeun (Menyimak)
a. Simaklah cerita di bawah ini!
Tukang Kopeah
Di Cimaranten aya tukang kopeah, ngarana Sueb. Dina hiji poe manehna indit ti
imahna, mawa dus rada gede pinuh ku kopiah jualan. Maksudna rek dibawa ka
Jatiwangi, sabab di ditu loba nu pesen ka manehna. Jalan ka Jatiwangi teh
ngaliwatan leuweung leutik. Satengahing jalan eureun sisi walungan, rek nyelang ka
cai heula. Dus kopeah ditunda handapeun tangkal kiara. Ari balik ti cai dus teh geus
muka, sarta
Ceuk Sueb dina hatena, “ Beu, aya bae jelema jahat teh!” keur mikir kitu,
Sueb ngadenge anu ngorosok di luhur kai. Ari dilieuk, bet loba monyet marake
kopiah.
“ Eta geuning, mangkelukna nu maling kopiah aing teh!” omomg Sueb.
Tuluy monyet teh dibaledokan. Monyet kalah kangarenyohan, bari nurutan kawas nu
ngabaledog, Sueb ngacung-ngacungkeun leungeunna. Diturutan ku monyet. Sueb
ngahuleng , mikir, kumaha akalna sangkan kopiah anu sakitu lobana beunang deui
ku manehna.
Teu lila mikirna Sueb ngacungkeun leungeunna. Monyet-monyet nanurutan,
ngaracungkeun leungeunna. Sueb muka kopiah, ieu oge diturutan ku monyet teh. Ti
dinya mah lung bae kopiah teh ku Sueb dialungkeun kana deukeut dus.
Sueb tanggah, “Nuhu Sadang monyet!” omong Sueb bari seuri.Monyet-
monyet tingrarenyoh. Tayohna mah narurutan Sueb sareuri.
Bahan Pengajaran 2
B. Guneman (Percakapan)
a. Bacalah!
Ka Pertokoan
Yudi : Iraha urang rek mimiti ngelaksanakeun tugas ti Pa Guru Teh Di!
Didi : Enya nya iraha, alusna mah ulah ditunda-tunda bisi poho.
Sigit : Kelompok urang teh meunang tugas naon, Yud?
Yudi : Ya ampun ari sigit, piraku geus poho, kapan kelompok urang teh meunang Tugas
keur nyatet kaayaan di Pusat Pertokoan atawa di Mall, terus bandingkeun jeung
kanyatan di pasar
Sigit : Aeh enya, iraha atuh mimitina.
Didi : Kumaha lamun engke balik sakola, urang mimitina ti toko anu pangdeukeutna, ti
dinya terus mapay ka saban toko.
Yudi : Wah, lamun kitu mah lila teuing!
Sigit : Urang bagi pancen wae, ulah bebarengan terus! Kieu kuring ka toko pakean, Yudi
ka toko sapatu, Didi ka toko buku kumaha satuju? Ke urang ngumpul deui di
hareupeun Mall.
Yudi : Satuju lamun kaburu mah ulah ngan saukur hiji toko wungkul, leuwih loba leuwih
alus, sangkan urang bisa ngabandingkeunana.
Sigit : Beres bos!
Sanggeus barudak rengse ngalaksanakeun tugasna, maraneh ngumpul ka
hareupan mall bari ngarobolkeun hasil pagaweanana sewang-sewangan.
Yudi : Meunang sabaraha toko Git? Kuring mah meunang opat toko.
Didi : Kuring oge opat toko, maneh Yud?
Yudi : Jigana kuring nu panglobana mah, meunang lima toko, mimitina toko sapatu, toko
tekstil, toko elektronik, toko parabot jeung toko dahareun.
Dedi : Wah asik atuh ka toko dahareun mah.
Sigit : Dasar tukang dahar, ceuk Sigit bari seuri.
Yudi : Di, naon anu dijual di toko buku?
Didi : Loba pisan, lain buku wungkul anu dijualna, di dinya aya alat-alat olahraga, alat
alat tulis, alat-alat komputer, kaset, tape rekorder jeung video.
Sigit Coba ayeuna urang bandingkeun, naon bedana jualan di pasar jeung di pertokoan.
Yudi : Di pasar daragangan di elos - elos, aya oge anu daragangna teh di teh di tenda
-tenda.
Dedi : Nu dijualna oge beda, di pasar lewih loba dahareun, jeung kaperluan masak. Di
pertokoan oge aya anu sarua seperti minyak goreng, gula, kecap jeung saterusna.
Sigit : Saberna loba anu sarua, ngan tempatna wungkul anu ngabedakeunana teh.
24
3. Sebutkeun pembagian tugas maranehna?
4. Kumaha hasilna? Saha anu panglobana asup ka toko?
5. Terangkeun kumaha kacindekana hasil pagawean barudak anu tiluan teh?
Uji Kompetensi
I. Berilah tanda silang (x) pada huruf a, b, c, atau d didepan jawaban yang benar!
1. Padagang mah balanjana teh di . . . sabab leuwih murah.
a. Mal b. Pabrik c. Grosir d. Pasar
2. Pasar tradisional jeung pasar . . . hampir sarua, bedana dina tempatna
beresin jeung teu kudu nawar da hargana geus ditangtukeun.
a. Kaget b. Swalayan c. Inpres d. Loak
3. Sanajan nagara urang kaasup nagara agraris tapi angger wae beas mah
sok . . . ti nagara laen.
a. Ekspor b. Impor c. Meuli d. Ngajual
4. Padagang . . . teh sok jualan dimana wae.
a. Kaki lima b. Kios c. Jongko d. Elos
5. Dua kalimah anu ngahiji ngabogaan dua jejer jeung caritaan disebut kalimah .....
a. Aktip b. Pasip c. Ngantet d. Transitif
6. Bu Marni jualan sayuran di pasar Agung. Nu kaasup jejer dina kalimah di luhur
nyaeta....
a. Bu Marni b. Jualan c. Sayuran d. Pasar Agung
7. Leumpangna lir macan teu naungan. Kalimah di luhur kaasup gaya basa....
a. Rarahulan b. Babandingan c. Renta d. Lalandian
8. Guru Nuju nerangkeun, Dani heurey bae. Nu kaasup caritaan dina kalimah di
luhur aya dua nyaeta . . . . .
a. Guru, Nuju b. Nuju, nerangkeun c. Nuju, Dani d. Nerangkeun,
Heureuy
9. Sabaraha harga buku tulis teh sakodina? Anu nuduhkeun kecap balanja dina
kalimah di luhur nyaeta . . . .
a. Sabaraha b. Hargana c. Buku Tulis d. Sakodina
10. Kamari Ibu Meser daging di toko swalayan, waktos bayar Ibu kedah ka . . . .
a. Loket b. Kasir c. Pelayan d. Bank
II. Isilah titik –titik di bawah ini dengan kata-kata yang tersedia!
26