Anda di halaman 1dari 9

LIMIT FUNGSI ALJABAR

A. Limit Berhingga Fungsi Aljabar


x2  4 y f(x)
Misalkan diketahui sebuah fungsi f(x) = .
x2 4
Grafik untuk fungsi tersebut dapat dapat dilihat
pada gambar disamping. 2

22  4 0
Jika x = 2 makaf(2) = =
22 0 x
-2 0 2
sehingga f(2) tak terdefinisi.
Jika kita cari nilai-nilai f(x) untuk mendekati 2
maka nilai fungsinya dapat dilihat pada table
berikut ini

x 1,90 1,99 1,999 1,999 … 2 … 2,001 2,01 2,1

f(x) 3,90 3,99 3,999 3,999 … … 4,001 4,01 4,1

Jadi dikatakan bahwa nilai pendekatan f(x) untuk x mendekati 2 adalah 4, baik
pendekatan dari kiri ataupun pendekatan dari kanan. Atau ditulis
x2  4
lim f ( x )  lim = 4
x2 x 2 x2

Dari pendekatan contoh diatas dapat disimpulkan bahwa pengertian limit secara
intuitif adalah sebagai berikut :

Jika f(x) = L maka dapat diartikan bahwa bilamana x dekat tetapi berlainan
dari c, maka f(x) dekat ke L.

Limit Fungsi Aljabar 1


Jika a adalah bilangan real berhingga, maka dalam menentukan nilai limit fungsi f(x)
untuk x mendekati a dapat dilakukan dengan cara mensubstitusikan nilai a kefungsi
f(x) atau
lim f ( x ) = f(a)
xa
g(x)
Tetapi jika f(x) adalah fungsi pecahan dimana f(x) = maka ada kemungkinan
h(x)
hasil substitusinya tak terdefinisi, yaitu :
g(a) 0 g(a) 
lim f (x )  f(a)   atau lim f ( x )  f(a)   .
xa H(a) 0 xa H(a) 

Untuk dua bentuk diatas, fungsi f(x) nyaharus disederhanakan terlebih dahulu
0 
sehingga ketika disubstitusikan nilai f(a) tidak lagi atau
0 
x2  4 (x  2)(x  2)
Sebagai contoh =
x2 x2
= (x + 2)

= 2+2
= 4
Untuk lebih jelasnya ikutilah contoh soal berikut ini :
01. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini
x 2  2x  15 x 2  8x  16
(a) (b)
x 2  4x  3 x 2  6x  8
Jawab

(a). Limit
x 2  2x  15
= Limit ( x  5)( x  3)
x3 x3 ( x  1)( x  3)
x 2  4x  3
x5
= Limit
x3 x  1
35
=
3 1
= 4

(b). Limit
x 2  8x  16
= Limit ( x  4)( x  4)
x4 x4 ( x  4)( x  2)
2
x  6x  8
Limit x4
= x4 x2
44
=
42
= 0

Limit Fungsi Aljabar 2


02. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini
x 4  3x 2  4 x 3  3x 2  10x
(a) (b)
x2  x  2 x 3  4x 2  4x
Jawab
x 4  3x 2  4 ( x 2 ) 2  3( x 2 )  4
(a). Limit
x1 = Limit
x1 Misalkan x2 = p
2
x x2 2
x x2
Limit p  3 p  4
2
= x1 ( x  2)( x  1)

= Limit ( p  4)( p  1)
x1 ( x  2)( x  1)

Limit ( x  4)( x  1)
2 2
= x1 ( x  2)( x  1)

Limit ( x  4)( x  1)( x  1)


2
= x1 ( x  2)( x  1)

Limit ( x  4)( x  1)
2
= x1 ( x  2)

(12  4)(1  1)
=
(1  2)
10
=
3

x 3  3x 2  10x x( x 2  3 x  10)
(b). Limit = Limit
x2 2
x2 x 3  4x 2  4x x( x  4 x  4)
2
= Limit x  3 x  10
x2
x 2  4x  4

= Limit ( x  5)( x  2)
x2 ( x  2)( x  2)

Limit x  5
= x2
x2
25
=
22
7
=
0
= 

Limit Fungsi Aljabar 3


03. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini
x 3  7 x 2  12x 2x 3  16
(a) Limit (b) Limit 2
x3 x 3  27 x  2 x  6 x  8
Jawab
Sebelum menjawab soal di atas akan kita bahas dulu pemfaktoran bentuk a3 – b3.
Menurut penjabaran Binomial Newton, diperoleh bentuk :
(a – b)3 = a3 – 3a2b + 3ab2 – b3
(a – b)3 + 3a2b – 3ab2 = a3 – b3
a3 – b3 = (a – b)3 + 3a2b – 3ab2
a3 – b3 = (a – b)3 + 3ab(a – b)
a3 – b3 = (a – b) {(a – b)2 + 3ab}
a3 – b3 = (a – b) {a2 – 2ab + b2 + 3ab}
a3 – b3 = (a – b)(a2 + ab + b2 )
Dengan cara yang sama juga diperolej pemfaktoran bentuk :
a3 + b3 = (a + b)(a2 – ab + b2 )
Sehingga
2
(a). Limit
x 3  7 x 2  12x
= Limit x( x  7 x  12)
x3 x 3  27 x3 ( x  3)( x 2  3x  9)

Limit x( x  3)( x  4)
= x3
( x  3)( x 2  3x  9)
Limit x( x  4)
= x3
( x  3x  9)
2

3(3  4)
=
(3  3(3)  9)
2

3(1)
=
27
1
= 
9
2x 3  16 2( x 3  8)
(b). xLimit
 2
Limit
= x  2 2
x 2  6x  8 x  6x  8

Limit 2( x  2)( x  2 x  4)
2
=
x  2 ( x  4)( x  2)

Limit 2( x  2 x  4)
2
= x  2 x4
2 [(2) 2  2(2)  4]
=
24
2 [4  4  4]
=
2
= 12

Limit Fungsi Aljabar 4


04. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini
x 2  3x  18 x 2
(a) (b)
x 3 x  16
2

Jawab
x 2  3x  18 ( x  6)( x  3) x 3
(a). Limit = Limit
x3
x
x3 x 3 x 3 x 3
Limit ( x  6)( x  3)( x  3 )
= x3
x3
= Limit ( x  6)( x  3 )
x3
= (3 + 6)( 3 + 3)

= 9(2 3 )

= 18 3
x 2 Limit x 2 x 2
(b). Limit
x4 = x4 ( x  4)( x  4) x
x 2  16 x 2
x4
= Limit
x4 ( x  4)( x  4)( x  2)

Limit 1
=
x4 ( x  4)( x  2)

1
=
(4  4)( 4  2)
1
=
(8)(4)
1
=
32

05. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini


x 1  2 x2  9
(a) (b)
x 2  7 x  10 x2  5  x 1
Jawab
x 1  2 x 1  2 x 1  2
(a). Limit
x5 2 = Limit
x5 ( x  5)( x  2) x
x  7 x  10 x 1  2
Limit ( x  1)  4
= x5
( x  5)( x  2)( x  1  2)
Limit ( x  5)
= x5 ( x  5)( x  2)( x  1  2)

Limit Fungsi Aljabar 5


1
= Limit
x5 ( x  2)( x  1  2)
1
=
(5  2)( 5  1  2)
1
=
(3)(2  2)
1
=
12

Limit x2  9 Limit ( x  3)( x  3) x2  5  x 1


(b). x3 = x3 x
x2  5  x 1 x2  5  x 1 x2  5  x 1

Limit ( x  3)( x  3)( x  5  x  1)


2
= x3
( x 2  5)  ( x  1)

Limit ( x  3)( x  3)( x  5  x  1)


2
= x3
x2  x  6

Limit ( x  3)( x  3)( x  5  x  1)


2
= x3 ( x  3)( x  2)

Limit ( x  3)( x  5  x  1)
2
= x3 x2
(3  3)( 3 2  5  3  1)
=
3 2
(6)(2  2)
=
5
24
=
5

06. Tentukanlah hasil setiap limit berikut ini


2 x2 x 3
(a) Limit (b)
x2 3  3x  3 x 1  2
Jawab
2 x2 2 x2 3  3x  3 2 x2
(a). Limit = Limit x x
x2 3  3x  3 x2 3  3x  3 3  3x  3 2 x2

= Limit (4  ( x  2))(3  3x  3 )
x2 (9  (3x  3))(2  x  2 )

= Limit (2  x)(3  3x  3 )
x2
(6  3x)(2  x  2 )

Limit Fungsi Aljabar 6


= Limit (2  x)(3  3x  3 )
x2
3(2  x)(2  x  2 )

= Limit 3  3x  3
x2
3(2  x  2 )
3  3(2)  3
=
3(2  2  2 )
33
=
3(2  2)
6
=
12
1
=
2

x 3 Limit x 3 x 3 x 1  2
(b). Limit = x3 x x
x3 x 1  2 x 1  2 x 3 x 1  2

Limit ( x  3)( x  1  2)
= x3 (( x  1)  4)( x  3 )

= Limit ( x  3)( x  1  2)
x3 ( x  3)( x  3 )

= Limit ( x  1  2)
x3
( x  3)
( 3  1  2)
=
( 3  3)
( 2  2)
=
2 3
1 3
= x
3 3
3
=
3

xa  bx 1
07. Jika nilai = maka tentukanlah nilai a dan b
x2  4x 2
Jawab
3a  b3 0
Syarat limit adalah =
32  43 0
3a  b 3 = 0
3a = b3 maka a – b = –6 …………….. (1)

Limit Fungsi Aljabar 7


Maka :
xa  bx  xa  bx  x2  4x  xa  bx
=    
x2  4x  x2  4x  x2  4x  xa  bx
1  ( x  a )  (b  x )   x  2  4  x 
=  ( x  2)  (4  x )   x  a  b  x 
2  
1  2 x  (a  b )   x  2  4  x 
=  2x  6   x  a  b  x 
2  
1  2x  6   x  2  4  x 
=  2 x  6   x  a  b  x 
2  
1  x2  4x
=  
2  xa  bx
32  43 1
Sehingga : =
3a  b3 2
2 1
=
3a  b3 2
2 1
=
3a  3a 2
maka 2 3  a = 4 jaddi a = 1 dan b = 7

3 2
x  23 x  1
08. Hitunglah
(x  1) 2
Jawab
3 2
x  23 x  1    
3 x 2  2 3 x 1
3

 
= Misalkan x = p maka
(x  1) 2 3
(3x  1) 2

p 2  2p  1
=
(p3  1) 2
(p  1)(p  1)
=
[(p  1)(p 2  p  1)]2
1
=
(p 2  p  1) 2
1
=
(12  1  1) 2
1
=
9

Limit Fungsi Aljabar 8


ax  b  x 3
09. Jika hasil dari = maka tentukanlah nilai a dan b
x4 4
Jawab
a(4) + b – = 0 maka 4a + b = 2 …………… (1)
ax  b  x 3
=
x4 4
4– 4=0

ax  b  x a( x ) 2  b  ( x ) 3
= =
x4 ( x )2  4 4

a ( x ) 2  2  4a  ( x ) 3
= =
( x )2  4 4

a [( x ) 2  4]  [ x  2] 3
= =
[ x  2][ x  2] 4
a [ x  2][ x  2]  [ x  2] 3
= =
[ x  2][ x  2] 4
a [ x  2]  1 3
= =
x 2 4
a [ 4  2]  1 3
= =
42 4
= 4a – 1 = 3 maka a = 1
4(1) + b = 2 maka b=2

3 2
x  23 x  1
10. Hitunglah
(x  1) 2
Jawab
3 2
x  23 x  1    
3 x 2  2 3 x 1
3

 
= Misalkan x = p maka
(x  1) 2 3
(3x  1) 2

p 2  2p  1
=
(p3  1) 2
(p  1)(p  1)
=
[(p  1)(p 2  p  1)]2
1
=
(p 2  p  1) 2
1 1
= =
(12  1  1) 2 9

Limit Fungsi Aljabar 9

Anda mungkin juga menyukai