Anda di halaman 1dari 25

Abstrak

Semakin kecil perbedaan antara bahasa ibu (Bl) dengan bahasa


kedua atau bahasa asing (B2) maka akan semakin mempermudah dalam
proses pembelajarannya, begitu juga sebaliknya, semakin besar perbedaan
antara Bl dengan B2, maka akan semakin mempersulit dalam pem-
belajarannya. Bahasa ibu berpengaruh besar terhadap proses penguasaan
bahasa kedua yang sedang dipelajarinya. Oleh karena itu, pisau analisis
kontrastiflah yang akan membantu mengurangi kesulitan-kesulitan yang
akan dihadapi oleh siswa baik dan segi sintaksis maupun morfblogi, serta
ikut meminimalisir terjadinya interferensi bahasa, terutama yang ber-
kaitan dengan tema ini, yakni "Fi'il mabni ma'lum danfi'il mabni majhul
antara bahasa Arab dan bahasa Indonesia".

Key Words : Fill Mabni, Bahasa, Analisis Kontrastif.


£ JJI U*)4\ \j Jlj J_». ,,_,

>U* Jli US'. U.JIP ^ U-iUj iiSjll i*

Slll Ull (Oi ^ iil!i£ J^lyJI


S^Ql SJI pU tfjjt ^ jj-^jJI Li jplf^ll ^JJ

5»Wl jyiJ J.B3I J.U3I ^ .>. Robert Lado ^»i dia,

s>,.j ^j j^ i- L.LP jU . ji) .

^_*- j J-JJ, ^

( k a l i m a t a k t i f dan p a s i f ) i.— -^j^j'-?yi


L^hj 4.L_ai j-iy j_^- jjuai j-wi s— ij j

2 Umar Asasuddin Sokah, Problematika Pengajaran Bahasa Arab dan


Inggris, Nur Cahaya, Yogyakarta, 1982, Him. 130.
3 Nur Hadi, Tata Bahasa Paididikan, Semarang: HOP Press, 1995,:jJii
Mm. 54

82 AhmadNafidz H., Al-Fi'l al-Ma'lum wa Al-Majhul ...


Muhammad telah menolong Abu bakar j-iC
Abu Bakar telah ditolong Muhammad, j_sCj.i j_ i Jj— <sM
Muhammad sedang menolongAbu bakar.jJ*J! ^-
Abw bakar sedang ditolong Muhammad j^u, j^i ^ jX.j SC U

*J\11\ 1 It

.UJLl ^ jJL J_oUI

^1 JU.J . (

6. 49^ (,.1987^-^JI i^JSii : QJJ.-^ Sli .jt) y_yJi mil


7. 260 j. .j^il jb
8. M. Wafi dan A. Bahauddin, Khazanah Andalus Menguak Karya
Momenta/ Alfiah Omit Malik, (Yogyakarta: Titian Ilahi Press, 1999), cet. 1. him.
149

U-'MABIYAH Vol. 1, No. 2 Januari 2005 83


(JiJJ.I ^ ,_', C^ jJI j^-lll «

LU

jj ^ J^M S^H S-iUl yj pji-ll yUll JJI ipU

C«, U.M. UJ < x-,jl\ ^Ljjll J_J

»j iull Ai-—^ f— ^ <-jil ^jfcj —*3I O^JJ^ U—' J—***^

JUll

84 Ahmad No/idz H., Al-Fi'l al-Ma'lum wa Al-Majhul..


1 1 1
Jjl >*

Ji J"1

J-

Jr

J--1
uu \
JU JLi

aiu JU jLii W 1 JU ju
-.
JM \

AL-'WUBIVAK Vol. 1, No. 2 Jimuari 2005 85


98

-r-

,-J-r
1t rf

o-l-p
3, 3, 3, 3, 3, 3,
4 '3; '3;-

••o
-.1
LJ -3 oJ

T-

if)
tf--J

tf--J

J— «i!l j—frj^—.^il i •;'5>(j^i — "J •

,t xJl
J— Mj

Ahnud No/uiz H., Al-Fi'l al-Malum too Al-Majhul...


- ^_ *
I j> j-U- jJLiJ *lJ)

_il ,,—U Ij_£ i>j_»-l J-^l- 7<-Jj *-!j' n—i

_j, .„, < * , JC

y (^ J5 jJ-l jJU- *L^i) f>, J^jJ-\

. < \_2ljJLjSI J-nill j^li_Jfi, (j^—i


, ^a—Jll

o
/S jj Li'j-.iSI jljjl jjji

JiJll ^ V) cUi SiV, ^_S3lj f - l j^; i-S> -LJ>, jL-lVl r\_c^l LJ

\J . \x> ^~ jlil ^ JM« JJ Jj


12.1

Li J,.^ »L-JI j^> ^Jo,

Al-'JUUBIYAH Vol. 1, No. 2 /aniwri 2005 89


lil Jj-UI k-Jt rt» jl jl,*.
Jl»-*jj Ij-j c-Jaf'^ i-»- ljuj
tl JJ <jjl .
J_*UI I—SCI
».l> '.11
i jiyii *i*- ^ <w!Ui ^Liyiy

kalimat aktif j—.S- '.j£}\i—*u—ij,—^Jl,^—J.IJ—«ai


^B'JJI Ui ^ jf jl l(j Subyekji JoUll ^ J* Jjj Jll Sl>-
.Ahmad mencari adiknva j Ahmad bernyanvi : Ji» 17.ber jl me
predikat/verbalji-^. jl Jji ^ jjii ,_pl JJuj U^ j_» J^LJI Jllllj
.Obyek/ adiknya.i_i Jj-«iy subyek/Ahmad <JJ .v. ,,.. j\
^alimat pasif ,^_: t.-lj^1 *iUI t> J^"1 J"51 Wj
ek*-, J^illj <*J^I jA subyekJ_tUI ^ .jyi JsU
Gorys Keraf I ,yl JL5j 18.1 |.'« ter jl di >_> lx_J ^—11 *.—.!«» J—1^ J_s
il j^Si JJ1J-JL-1 <ji

1- .jl-iir.Jwt-oui-^.^-iii
16
Sukamto Said, Diktat Mata Kuliah ttmu al-Uslub, (Yogyakarta: Fak.
Adab, Jur. BSA, 2004). Him. 2
" E. Koasih, Kompetensi Ketatabahasaan dan kesusatrmn, (Bandung: CV
Yrama Widya, 2003) him. 82

" Gorys Keraf, Tata Bahasa Rujukan Bahasa Indonesia, Jakarta: FT.
Grafindo,1991,Hlm.75

90 AhmadNafidzH.,Al-Fi'lal-Ma'lumwaAl-Majhul...
SlLJl ^-ot,
.J_e.Ul jLSC. jj 4_ J^ill Jj^ « L4<. ,j di
3_!a\i A_J ^_JI predikat J-«ij subyek Jfr6 ^» kalimat pasif jyjj
*j Vjj«> j^ *JJ jiJii ^3, "LJl^- v?> i^-11 obyek-u jyiy di atau ter
All terkeiut mendengar kematian sahabatnya, 'J^ A-U- j^i -Jil -S^'* 'j
* ilLJI Sjui-1 jj^j buku itu dibawa oleh Fatimah

't
JJ s-jUl UJil

Pemerintah akan memasok semua kebutuhan lebaran *


Presiden merestui pembentukan panitia pelaksana *
Nilai Ebtanas Murni menentukan nasib para siswa *
Ayah memperpanjang masa cutinya *
Dia memberangkatkan kereta api terlalu cepat *

memasoKmerestui, menentukan, memperpanjang ^><i»f j5


frlyiLA.\ii
^ Juljjll ,,J

memper- juj\_ > L-.!^ membela Jp me


memperpanjang atau member-memberangkatkan.

SLJ-I ^j (kalimat aktif semi transitif) *;^-l ijj»" o jU- ii^- . f


:JL. ,j,_« US'-e, J^ilL. jjJ U^SIj . ^-LS3\ JJ ^L_i J
peraturan itu berdasarkan surat keputusan menten, Botol itu berisi
airputih.

21
Tim Penyusun Depdikbud, Tata Bahasa Baku Bahasa Indonesia,
Jakarta: PenunBalai Pustaka, 1998, cet H Him. 271-278

AL-'ARABIYAH Vol. 1, No. 2 Jonuflri 2005 91


J> «_JJ jj—. Qjj j^ij .<JJ M—*j jt— \£» ^j ^ iLLl elk,
^jS-ia-V, JJal. o ju*.j «LiV\,j .^l ^ ^ Jlfr^fcflj J.2I JUl Vj JlJU
Tarmidzi kejatuhan kelapa, :Jl> <SJi^3 L^j JLJI J_JI S—JS'^ fe-an
. Imam kecurian sepeda
UiL L.tjli; li], kelapa, sepeda <_,>, j^-V1 S

j J-JI L^*. ^ J jj^l te-an


$3 kelapa j j-_ kejatuhan j «JI jo_^ Tarmidzi

< ke-an x!lj


«_JJ ja—J i_i/j ^^Jf^. ,.'.LrJ* JxJ l_^ yj-*, adversatif
yu> *1 ^ai ji— J* J * UJj kelaparan, kehausan, kedinginan, kesakitan
setelah itu dia, pak wali menjadi marah karena :J-1. menjadi
.pertanyaan itu

(kalimat aktif dwi transtif) (£}*& >L>J


Oneng sedang mencarikan :JL. <ij—1L. i-L^llj *_, _
l ^» pekerjaan j <u J>«iil ^ adiknya Utfj .adiknya pekerjaan
^l «_, J^jUll LIJ jj-ii Vj Sj—*U I*—• pekerjaan S—Jf^.S,

Uut bemyanyi, HajfcJ^ <U^;Hj <, J>J.\ JJ jrUill JJ\ SJui-l ^j


belum datang, padinya menguning, Ibu Afifah memasak di dapur

,y»t UJ <jU. fflmengjlber>_> Iju ^JJI jj_J.I jl jSs ij.^-J1 oW u-*->


proses seperti menguning, atau bermakna aktifitas seperti berjalan,
.datang dan mendarat

92 AhmadNafidzH.,Al-Fi'lal-Ma'lumwaAl-Majhul...
nominal ~*\ Ujj» JI kjV ilfr o.»y *iUs
<J$^. *-JS'1_r» naik haji SJS^ Ust Hanan akan naik haji

< Ljj JJuiSl jl «-. J^jill gjjj ,^-K SUxi. SJlfr j»jj_i J-y

:y», ijj-s, *j -_, j^iii j,hi


(nomina ) Lf] j^ jl

lij "ill L^ti. nya- _•*- >


di, akan, dari dan ke
^ ytJll J-JI ii-L-fl .>_. -1

verba pasif _,_» Jj-<4-l jl LsijP Li'


_l\ 5lj JI obyek

Pak Toha mengangkat seorang asisten •


Ibu Gubernur akan membuka pameran itu •
Mereka harus memperbaiki rumah itu •

22
Tim Penyusun Depdikbud, Opcit, him. 279

ftl-'ARABIYfiH Vol. 1. No. 2 fcnuari 2005 93


Dia memberi saya uang •
Ayah ingin membeli rumah •

.o
.p ^-J di- tj meng- 5_ijl, J
»il lil j»,_yailij o ^Uoleh S-JS'j

:jL L^JlJll J) ^i.L-11 SxJ^QI ^-ii Lo-j

a. Serorang asisten baru/ mengangkat/ Pak Toha. .1


b. Seorang asisten baru/ diangkat/ Pak Toha.
c. Seorang asisten baru/ mengangkat/ oleh Pak Toha.
a. Pameran itu akan dibuka oleh Ibu Gubernur. .2
a. Rumah itu harus diperbaiki oleh mereka. .3
b. Rumah itu harus diperbaiki.
a. Saya diberi uang oleh dia. .4
b. Saya diberi uang.
a. Rumah ingin dibeli oleh Ayah. .5

(i) ^ (^\) j (f) ^ fr^


\i_L- U-j-1 x3 J-ll s j-pUSl, ^J- 0) S_Li.\i . j

94 Ahmad Na/idz H., AJ-Fi'l d-Ma'lum wa Al-Majhul..


.osp Jj spo ^jlj Jj^-: ji -l
.i-hl ij X-i jl meng *\»> ^ -1

.Jiii jtij akan, tidak, dapat


.kau L-> engkau SJSj ku i_> aku S_jf j^J! jl -4

.^yUl UJLl ^ 41LJI (V- \ ] s j^tUI ^Ji lij


Aku akan menjemput pak lurah •
Kami tidak memaksa orang itu •

Pak Lurah/ aku/ akan menjemput •


Pak Lurah/ aku/ akanjemput •
Pak Lurah/ akan/ aku jemput •
Pak Lurah/ akan/ ku jemput •
Orang itutidakkami paksa •

Ayah ingin membeli rumah Ji» <iu


|rjjljl|
^^Si; U* Mj^l iJui.! ^ Rumah ingin dibeli Ayah _, iu-
3 ayah ^^J^Ull j^j^a-iSj-JliJlrfy? ingin ^ .4—iCiU
.rumah j» ingin dibeli r_" --- ^ J_«i. ^JJI > ji). rumah

P jj- lj^- Jl J^^s--! tyL«.


: i , Li'di
Penumpang itu dilempar keluar .A
Penumpang itu terlempar keluar .B
Dia dipukul kakaknya .A
Dia terpukul kakaknya .B

:j^ .!j jJI JO! JjJ! ^ ^ JJI !j JJ yiu» >> JjJ JJI U^fc US'

AL-'ARABIYAH. Vol. 1, No. 2 Januari 2005 95


A. Gunung merapi terletak di pulau Jawa
B. Seal itu terletak dari rasa senang dan tidak senang

Seal iti diketahui oleh orang tuanya .A


Soal itu ketahuan oleh orang tuanya .B
Partai kita dimasuki oleh unsure kiri
Partai kita kemasukan unsure kiri.

j>-*; dia, mereka Ji» »Jtl juJ» AJJ

.
J_-i j^< ^ xJI *_JJ jo-Jil JJ jLJt pnUI J_JI j' I-J*
^ '-Hi '

i^jj^l lilll ».yJIWll

Dia sudah makan bubur . 1


.^iiiai^.1
kakak membukakan tamu pintu.2 y ijy c-_ii .2
Padinya menguning.3
jfrj*aj.3
Tarmidzi kejatuhan kelapa A
j-rf- .(jljlyll .4

96 AhmadNafidzH.,Al-Fi'lal-Ma'lumwaAl-Maihul...
(sintaksis) j—jJI l_*t j_ *i\—Jl J—Ju\ V^ ^
i jjO 2_>jU> S-lJTj <iij^- i*ju» Sifr u»j '

(Kalimat Aktif Eka Transtif) i,*i* Si

jr>» tf»j J«> ji -«-(M o- o>^


jJij jjj-i JJ rU^slu makan *^| ^LUi. J^
jl sudahj
ii. (3). kata ganti tunggal >_—:UI ij-kil j., i* dia j
.bubur
Alqur'an dibaca oleh Muhamad j^j. "U—yjJJIl ijJll *-4>- j-. L
Tarmidzi kejatuhan kelapa {J^ \—-j

- j. \fS3> J-J) ^. J* J j:
kelapaj j—^kejatuhan j -OJ ji— Tarmidzi jij .<-. Jj-«iil jlkejatuhan

(Kalimat Aktif Dwi Transitif) jl>^ J) 5-.

buka *L«I membukakan jJSj2


J^li _,! <JJ j^_^ (2) M.buka jl -jjji Jji ,^1*. J* J j! me-kan

.pintu ±A3>j i^lll ,««) •

(Kalimat aktif intransitif) i-jll *»>. Slj? .3


predikat J^i

27
Tim Penyusun Depdikbnd, Op.cit, him. 146
a
29
31, j^Jji j-ja/rAn •*> j/*»
Hasan Alwiet all, Tora Bahasa Baku Bahasa Indonesia, Jakarta: Balai
Pustaka, 2002, Edisi m, Hal. 121

Al-'ARABIYftn Vol. 1, No. 2 Januari 2005 97


menguning (^-t) Julf Jij^jjlj j^J JJ^lJ^lpergi ^j Lii, .S_i!UI
.j^-iJ SJu* ^t menguning jUsi l<j ^fcjmengSsl Sjlj. kuning*U>l

..•«'' morfologi jl ijj^ail iu»-t

me dan ber «—bill .1

J.UI JQI ,y _/i jJ ^i/. ^l-jj ,_>' jjjc StfjJl ^ j- U,


.UjV fl o^^ f>UI JJI ^ JjJ WV jj^ii) <tr-li (f>* ^j

me-kan ^JU-Vj ^jUI .2


C jjj *. SiV jll ^ yi membukakan s^y IS^j
Si j j.^1 Ajjjj^l Ul\ ,y me Sjs
_i Jj_»iil ^32resiplokal (kesalingan) ,^1* J jJ ^Jl reduplikasi
kami dan tetangga saling hormat ^y—»i kami mengormati tetangga
X s jJili ^^JiP me-I wlj j.j=- ji ^LsJi jVj^ >li,

membuat jadi dan ter, seperti Bapak memperbarui cat rumahnya.

pertunjukan itu membosankan dan saya sudah makan, maka kata


I. --'^>'i j J — ^x.11J --" ^^J* jllxJ "makan" dan "membosankan"
makan nasi ^^-oj L—ijjij jjj J-^C ^i SjLJI ^^J* JjJ Jj'ilLi <

30
Tim Penyusun Depdikbud, Opctt. him. 274
31
Taufiq Hakim, Amtsilati Metode Praktis Mendalami AlQur 'an dan
Membaca Kitab Kuning, (Jepara: PP. Darul Falah, 2002) Jilid. 6. Him. 1 1
32
Hasan Alwiet all, Opcit, Him. 149

98 Ahmad Nafidz H., Al-Fi'l al-Ma'lum wa Al-Majhul ...


seperti penonton L—ij jil LJit f.^
makan bubur dan membosankan saya ^JM J /j_i M
. UU U>.jJ. ji jUlj j^- (.6 JfJ^JaS ^ i^ Ji^r Mj -j "Si . i

-2

U^fctt JUjJl feJSt


Seorang asisten baru diangkat .>_>. 1 W^.i.1
Pak Toha
Saya diberi oleh dia Uang .^,.2
V^i.^
; jjpj ^ ,v-il sintaksis j»«!l !L s IjJ
kalimat pasif dwi transitif jlj-.kJl 5_ *i. Uj^ i imat pasif eka
.transitif

Al-'ARABIYAH Vol. 1, No. 2 /anutm 2005 99


Seorang asisten baru diangkat Pak Toha, yang menjadi *L>j .irs- *JJ
Subyek asalnya Pak Toha, sedangkan seorang asisten menjadi Obyek
-JI L-f- cJSU p_S

saya diberi olehnya uang. ^ s


^ Jj^-i di Us\. ^j ^i

Jly . .jJI »UUI ^r) J - i l \ i f>JI j-^-J OijJai AlUil; J^y . pj

69-70D

100 Ahmad Nafidz H., Al-Ft'l al-Ma'lum wa Al-Majhid..


6> •
_3 ^jf&»-\ IJ <<_j&v> A-j J^_|U\I l->J-»>

obyek *_i J^-«iil subyek«—J) jj—Al «_j\j JsL-l


saya menulis surat, menjadi J^S'j.s-Jl xjj JJi :j^-
.SJjLl ^ 3JS3l ^jja-J j. OJ«- ^ Swrat difuJis oiefi saya

Muhammad Jj^arl ^y^u j^[> Muhammad meninggal


jjj/il .ijt, cj^*- JiJiH ^ *jS3,ditinggal

j .2

l
U^#- iU- JUlj »iJ*-j li! di atautersjjyi oy>- j- ^ j
saya, aku jj_il\ jw-i y-*? kata ganti _;L_i!l cfx-»-i;

Ur'WUBIVML Vol. 1, No. 2 Januari 2005 101


Aku akan menjemput Pak Lurah, :Ji. <
menjadi Pak Lurah akan kujemput. Atau sepern: Kami
tidak memaksa mereka, menjadi Orang itu tidak kami
.paksa

seperti, Ayah ingin membeli


Rumah. Menjadi: Rumah ingin dibeli Ayah"
<u$3, ayah .^ J-JI J-» ^JJIU j' v^u SlLJI SJ<il ^j
... Rumah

.^.u i^a, j_yiw


^JSJI 3*U_-» j^-. «l_i)H._, -2
JJI i_,UI jljjVl l—j (afiksi/imbuhan ), olx-SljH SaLjJ a_i^

,J_U1 j^-jl
^S ' >-;>~ j' o—IS'L-U ^—j,j.-}h i-JAl\> j^^j;^ 3L.Ji.ai

U yj ^^Ji J-ll >i.L-toCi.yi


, SJS3l ^r**- J* ^ (-' ^ji o- W ^ ^ ^ (verb
.(subyek) *_JJ jo_il

102 AhmadNafidzH., Al-Fi'lal-Ma'lumwaAl-Mojhul..


U, . L.j
sjtf JJ «-u^ U*4 UJT-J s_j"!l
SJ^ yj ^(ILJI jlXjb J^-J L^f V-lj^1 SLilll yj Uj .J..P.II.

.Kalimat aktif semi transitif. S-

jJI Ul, . j

obyek *_ . Jj_ «iil u_ (i kalimat pasif j>


subyek*JI j^-Jilj (J_*i!l) di- UsL

AL-'ARflBIYAH Vol. 1, No. 2 Januari 2005 103


1973,

E. Kossasih, Kompetensi Ketatabahasaan dan Kesusasteraan, Bandung,


CV Yrama Widya, 2003.
Gorys Keraf, Tata Bahasa Rujukan Bahasa Indonesia, Jakarta, PT.
Grafindo, 1991.
Hasan Alwi et all, Tata Bahasa Baku Bahasa Indonesia, Jakarta, Edisi
HI, Balai Pustaka, 2000.
M. Wafi dan A. Bahauddin, Khazanah Andalus Menguak Karya
Monumental Alfiyah Ibnu Malik, Yogyakarta, Titian Ilahi Press,
1999.

104 Ahmad Nafidz H., Al-fil al-Ma'lwn wa Al-Majhul...


Nurhadi, Tata Bahasa Pendidikan, Semarang, IKIP Press, 1995.
Sukamto Said, Diktat Mata Kuliah Hmu al-Uslub, Yogyakarta, Fakultas
Adab, Jurusan Bahasa dan Sastra Arab, 2004.
Taufiqul Hakim> Amtsilati Metode Praktis Mendalami Al-Qur'an dan
Membaca Kitab Kuning, Jilid 6, Jepara, PP. Darul Falah, 2002.
Tim Penyusun Depdikbud, Tata Bahasa Baku Bahasa Indonesia, Get.
II, Jakarta, Perum Balai Pustaka, 1988.
Umar Asasudin Sokah, Problematika Pengajaran Bahasa arab dan
Inggris, Yogyakarta, Nur Cahaya, 1982.

Vol. 1, No. 2 Januari 2005 105

Anda mungkin juga menyukai