Contoh Jawaban Tugas Ke - 3 & 4 Metode Flexibilitas (47 Halaman)

FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS PANCASILA
Kebanggaan Kita
SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022
ANALISA STRUKTUR 3
CONTOH JAWABAN TUGAS KE - 3 DAN 4

METODE FLEXIBILITAS
Disusun Oleh :
Ir. F.X. Ferry Munaf, MT
Fakultas Teknik Universitas Pancasila

Jakarta, Mei 2022
5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

ANALISA STRUKTUR 3 ( R & RK ) ; 47 HALAMAN
1
MINGGU, 24 JULI 2022 - FOLDER VII - AB
30 July 2022
Kebanggaan Kita
DAFTAR ISI
CONTOH JAWABAN TUGAS Ke - 3 dan 4 ANALISA STRKTUR 3
METODE FLEXIBILITAS ( 47 HALAMAN )
Nomor Bab Materi Halaman

1 Cover Jawaban Tugas Ke - 1 dan 2 Analisa Struktur 3 : 1
Metode Flexibilitas
2 Daftar Isi 2
3 Tugas ke - 3 Rangka Batang Statis Tertentu 3
4 Contoh Jawaban Tugas ke - 3 Rangka Batang Statis Tertentu 4
5 I Metode Konvensional Halaman 4 - 7 4
6 Metode Flexibilitas Halaman 8 - 30 8
7 II II. Contoh Jawaban Tugas ke - 4 Portal Statis Tak Tentu 31
8 II.1 Menghitung Momen Akhir - Halaman 32 sampai dengan 42 32
9 II.2 Menghitung Reaksi Perletakan - Halaman 43 43
10 II.3 Tabel Untuk Menggambar Diagram Gaya Dalam Halaman 46 46
11 II.4 Gambar Diagram Gaya Dalam - Halaman 46 46
12 Daftar Pustaka 47

2
30 July 2022
Kebanggaan Kita
METODE FLEXIBILITAS
TUGAS KE - 3 RANGKA BATANG STRUKTUR STATIS TERTENTU
Suatu Rangka Batang Statis Tertentu dibebani muatan terpusat K1 = K2 = K3 = K4 = K

= ( Ton ) di Titik C ; D ; E dan F dengan ketentuan sebagai berikut :
AE konstan = 20000 Ton. a = m ; b = 2 a ; t = m.
Hitunglah besarnya Gaya Batang dengan menggunakan:
I. Metode Konvensional ( 10 % )
II. Metode Fleksibilitas ( 30 % )
K1 K2
C 2 E 3 B

1 7 8 9
4 t
A 6 5
F
b 2a
D
b 2a a
K3 K4
Gambar 3 - 1
Nilai Tugas Maximum
Melampirkan Foto Copy Soal 80
Tidak Melampirkan Foto Copy ( fc ) Soal 60
Terlambat menyerahkan Tugas 60
Jakarta, 08 September 2022
Dosen Analisa Struktur 3 Kelas A
Nilai

Wajib asistensi minimal 1 ( satu ) kali
Batas Waktu Penyerahan Tugas Maximum 3 Minggu
Catatan : 1. Jawaban Tugas harus melampirkan foto copy ( fc ) soal

2. Gambar Struktur menggunakan Skala

3
30 July 2022
Kebanggaan Kita
CONTOH JAWABAN TUGAS KE - 3 METODE FLEXIBILITAS
TUGAS KE 3 :
CONTOH PERHITUNGAN KONSTRUKSI RANGKA BATANG SEDERHANA
Suatu Rangka Batang Statis Tertentu dibebani muatan terpusat dengan ketentuan
sebagai berikut : K1 = K2 = K3 = K4 = K =1 Ton ; AE konstan = 20000 Ton
a = 1.5 m ; b = 2 a = 3 m ; t = 2 m
Hitunglah besarnya Gaya Batang dengan menggunakan :
I. Metode Konvensional : Cara Titik Buhul, Cara Cremona atau Cara Ritter ( 10 % )
II. Metode Flexibilitas. ( 30 % )
I. PERHITUNGAN GAYA BATANG DENGAN METODE KONVENSIONAL
K1 K2
C 2 E 3 B
 c  2.5
1 7 8 9 t 2m t 2
6 5
4 t
A
b 2a
D
b 2a
F
a  1.5 m α α
a1.5 a1.5
K3 K4
Gambar 3 - 1 - 1 Gambar 3 - 1 - 2
Menghitung Panjang Batang :
c2  a 2  t 2
a  1.5 m ; t  2 m ; c  2.5 m
t 2 c a2  t2
Sin     0.8  Sudut   53.13 o
c 2.5 c 1.5 2  2 2  2.5 m
a 1.5
Cos     0.6  Sudut β  73.74 o Batang Horizontal :
c 2.5
Menghitung Jarak Tegak Lurus : S2  S3  S5  S6  3 m
d S2  d S3  d S5  d S6  t  2 m Batang Diagonal :
d S7  b . Sin   3 x 0.8  2.4 m S1  S4  S7  S8  S9  2.5 m
d S1  d S7  d S8  d S9  2.4 m b ) Kesetimbangan Luar ( Reaksi Perletakan ) :
a) Kekakuan Rangka Batang

X  0  HA  0 (  )
2s  m  r M B
 0
R A x 5 a  K1 x 4 a  K 2 x 2 a  K 3 x 3 a  K 4 x a  0
2x693
RA  2 K (  )
12  12
s  jumlah titik buhul M A
 0
m  jumlah batang  R B x 5 a  K1 x a  K 2 x 3 a  K 3 x 2 a  K 4 x 4 a  0
r  jumlah reaksi di perletakan RB  2 K (  )
4
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Tugas ke -3 Konstruksi Rangka Batang

c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik :
Cara Analitik : Titik A ; Sin α = 0.8 dan Cos α = 0.6
Menghitung S1 dan S6
Y
S1 Sin
S1 Y  0  R A  S1 Sin   0
RA 2
S1       2.5 K ( Tekan )
A  S6 Sin  0.8
X
S1Cos  X  0  S1 Cos   S6  0
 2.5 K x 0.6  S6  0
RA  2 K S6   1.5 K ( Tarik )
Gambar III - 1 - 3a
c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik :c

Cara Analitik : Titik B ; Sin α = 0.8 dan Cos α = 0.6
Y
X S3 S4Cos B Y  0  R B  S4 Sin   0
 RB 2
S4       2.5 K ( Tarik )
Sin  0.8
S4 S4Sin
RB  2 K  X  0   S4Cos   S3  0
Gambar III - 1 - 3b  2.5 K x 0.6  S3  0
S3   1.5 K ( Tekan )

Cara Analitik : Titik C : Sin α = 0.8 dan Cos α = 0.6 ; S1 = 2.5 K ( Tekan ) ; K = 1
Y Y  0   S1 Sin   K  S 7 Sin   0
K  2.5 K x 0 .8  K  S 7 Sin   0
S1Cos  C S 7 Cos  S2 K K
S7       1.25 K ( Tarik )
X Sin  0 .8
 X  0   S1 Cos   S 7 Cos   S 2  0
S1 S1 Sin   2.5 K x 0 .6  1.25 K x 0.6  S 2  0
S 7 Sin 
S7  1.5 K  0.75 K  S 2  0
S 2   2.25 K ( Tekan )
Gambar III - 1 - 3c

5
30 July 2022
Kebanggaan Kita

Cara Analitik : Titik D : Sin α = 0.8 dan Cos α = 0.6 ; S6 = 1.5 K ( Tarik ) ; K = 1
S7 = 1.25 K ( Tarik ) ; Menghitung S5 dan S8
Y Y  0
S 8 Sin  S8
 S8 Sin   S7 Sin   K  0
S7 S 7 Sin  S8 x 0.8  1.25 K x 0.8  K  0
X S5 KK
S8  0
S6 S 7 Cos  D S 8 Cos  0.8
K X  0
 S6  S7 Cos   S8 Cos   S5  0
Gambar III - 1 - 3d  1.5 K  1.25 K x 0.6  0  S5  0
 1.5 K  0.75 K  S5  0
S5   2.25 K ( Tarik )

Cara Analitik : Titik F : Sin α = 0.8 dan Cos α = 0.6 ; S5 = 2.25 K ( Tarik ) ; K = 1
S4 Sin 
Y
S4 Y  0
S 9 Sin 
 S9 Sin   S4 Sin   K  0
S9
0.8 S9  0.8 S4  K ....... ( 1 )
X
S5 S9 Cos  F S 4 Cos 
X  0
 S5  S9 Cos   S4 Cos   0
K
 0.6 S9  0.6 S4   2.25 K ........... ( 2 )
Gambar III - 1 - 3e
Persamaan :
 0.8 S 9  0.8 S 4   K ( 1 ) [ x 0.6 ] 0.8 S 9  0.8 S 4   K ....... ( 1 )
 0.6 S 9  0.6 S 4   2.25K ( 2 ) [ x 0.8 ] 0.8 S 9  0.8 x 2.5 K   K
 0.48 S 9  0.48 S 4   0.6 K 0.8 S 9  2 K   K
 0.48 S 9  0.48 S 4   1.8 K  ) K
S9     1.25 K ( Tekan )
 0.96 S 4   2.4 K 0.8
S 4   2.5 K ( Tarik )

6
30 July 2022
Kebanggaan Kita
I. Kesimpulan : Rekapitulasi Besarnya Gaya Batang

Cara Konvensional ( K = 1 Ton )
BATANG GAYA BATANG ( TON )
( + ) ( Tarik ) ( - ) ( Tekan )
RA 2K
RB 2K
S1 - 2.50 K
S2 - 2.25 K
S3 - 1.50 K
S4 2.50 K -
S5 2.25 K -
S6 1.50 K -
S7 1.25 K -
S8 0 0
S9 - 1.25 K
HASIL GAYA BATANG HARUS SAMA DENGAN 9
CARA METODE FLEXIBILITAS DI HALAMAN 30

7
30 July 2022
Kebanggaan Kita
II. PERHITUNGAN GAYA BATANG DENGAN METODE FLEXIBILITAS
Suatu Rangka Batang Statis Tertentu dibebani muatan terpusat dengan ketentuan
sebagai berikut : K1 = K2 = K3 = K4 = K =1 Ton ; a = 1.5 m ; b = 2 a ; t = 2 m ; AE
konstan = 20.000 Ton. A = Luas Penampang Batang [ cm2 ] ; E = Modulus Elastisitas
Bahan [ Kg/cm2 ]
Hitunglah besarnya Gaya Batang dengan menggunakan
I. Metode Konvensional : Cara Titik Buhul, Cara Cremona atau Cara Ritter ( 10 % )
II. Metode Flexibilitas. ( 30 % ).
K1 K2
C 2 E 3 B
1 7 8 9
 t 2m
4
A 6 5
D F
b 2a b 2a a  1.5 m
K3 K4
Gambar 3 - 2
PEMBERIAN GAYA SEBESAR Q = 1 SATUAN DI SETIAP TITIK BUHUL

1) Pemberian Gaya sebesar Q1 = Q = 1 ( satu) satuan di Titik C
Q1
C 2 E 3 B
c  2.5
1 7 8 9
 t 2m t 2
6 5
4 t
A
b 2a
D
b 2a
F
a 1.5m
α α
a1.5 a1.5
R B  0.2
RA  0.8 Gambar 3 - 2 - 1 Gambar 3 - 2 - 2
c2  a 2  t 2 Menghitung Panjang Batang :
c a2  t2 a  1.5 m ; t  2 m ; c  2.5 m
t 2
c 1.5 2  2 2  2.5 m Sin     0.8  Sudut   53.13 o
c 2.5
a 1.5
Batang Horizontal : Cos     0.6  Sudut β  73.74 o
c 2.5
S2  S3  S5  S6  3 m
Menghitung Jarak Tegak Lurus :
Batang Diagonal :
d S2  d S3  d S5  d S26  t  2 m
S1  S4  S7  S8  S9  2.5 m
d S7  b . Sin   3 x 0.8  2.4 m
d S1  d S7  d S8  d S9  2.4 m

8
30 July 2022
Kebanggaan Kita

a) Kekakuan Rangka Batang b ) Kesetimbangan Luar ( Reaksi Perletakan ) :
2sm  r
X  0  HA  0 (  )
2x693
12  12 M B
 0 ; Q  1 di Titik C
s  jumlah tit ik simpul / buhul 4

RA x 5 a  Q x 4 a  0  RA   0.8 (  )
m  jumlah batang
5
r  jumlah reaksi di perletakan M A
 0
1
 R B x 5 a  Q x a  0  R B   0.2 (  )
5
c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik : Q = 1 di Titik C
S1 Sin
Y  0  R A  S1 Sin   0
S1 RA 0.8
S1       1 ( Tekan )
Sin  0.8
A  S6
S1Cos
X  X  0  S1 Cos   S6  0
(  1 x 0.6 )  S6  0
R A  0.8 S6   0.6 ( Tarik )
Gambar III - 2 - 2a

Y
X S3 S4Cos B Y  0  R B  S4 Sin   0

RB 0.2
S4       0.25 ( Tarik )
S4 S4Sin Sin  0.8
R B  0.2  X  0   S4Cos   S3  0
Gambar III - 2 - 2b (  0.25 x 0.6 )  S3  0
S3   0.15 ( Tekan )

9
30 July 2022
Kebanggaan Kita

Cara Analitik : Titik C : Sin α = 0.8 dan Cos α = 0.6 ; S1 = 1 ( Tekan ) ; Q = 1
Y  Y  0   Q  S Sin   S Sin   0
1 7
Q  1  (1 x 0.8)  (S7 x 0.8)  0

0.2
S1Cos C S 7 Cos  S2 S7     0.25 ( Tekan )
X 0.8
 X  0   S1 Cos   S7 Cos   S2  0
(  1 x 0.6 )  (  0.25 x 0.6 )  S2  0
S1 S1 Sin 
 0.6  0.15  S2  0
S 7 Sin  S7
S2   0.45 ( Tekan )
Gambar III - 2 - 2c

Cara Analitik : Titik D : Sin α = 0.8 dan Cos α = 0.6 ; S6 = 0.60 ( Tarik )
S7 = 0.25 ( Tekan ) ; Menghitung S5 dan S8
Y
S7 S7 Sin  Y  0
S8  S7 Sin   S8 Sin   0
S 8 Sin 
(  0.25 x 0.8 )  ( S8 x 0.8 )  0
X 0.2
S6 S5 S8     0.25 ( Tarik )
S7 Cos D S 8 Cos  0.8
X  0
Gambar III - 2 - 2d
 S6  S7 Cos   S8 Cos   S5  0
 0.6  ( 0.25 x 0.6 )  ( 0.25 x 0.6 )  S5  0
 0.6  0.15  0.15  S5  0
S5   0.30 ( Tarik )

10
30 July 2022
Kebanggaan Kita

Cara Analitik : Titik F : Sin α = 0.8 dan Cos α = 0.6 ; S5 = 0.30 ( Tarik )
Y Y  0
S4 Sin  S4  S4 Sin   S9 Sin   0
0.8 S4  0.8 S9  0 ....... ( 1 )
S9 S9 Sin 
X  0
S5 X  S4 Cos   S5  S9 Cos   0
S9 Cos F S4 Cos  0.6 S4  0.6 S9   0.30 ........... ( 2 )
Gambar III - 2 - 2e
Persamaan :
 0.8 S4  0.8 S9   0 ( 1 ) [ x 0.6 ] 0.8 S4  0.8 S9  0 ....... ( 1 )
 0.6 S4  0.6 S9   0.30 ( 2 ) [ x 0.8 ] ( 0.8 x 0.25 )  0.8 S9  0
 0.48 S4  0.48 S9   0 0.2  0.8 S9  0
 0.48 S4  0.48 S9   0.24  ) 0.2
S9     0.25 ( Tekan )
 0.96 S4   0.24 0.8
0.24
S4     0.25 ( Tarik )
0.96
Kesimpulan : Rekapitulasi Besarnya Gaya Batang Q1 = Q = 1 di Titik C

BATANG GAYA BATANG
+ ( Tarik ) - ( Tekan )
RA 0.80
RB 0.20
S1 - 1.00
S2 - 0.45
S3 - 0.15
S4 0.25 -
S5 0.30 -
S6 0.60 -
S7 - 0.25
S8 0.25 -
S9 - 0.25

11
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Tugas ke - 3 Konstruksi Rangka Batang

2) Pemberian Gaya sebesar Q2 = Q = 1 ( satu) satuan di Titik E
Q2
C 2 E 3 B
c  2.5
1 7 8 9
 t 2m t 2
4 t
A 6
b 2a
D
5
b 2a
F
a 1.5m
α α
a1.5 a1.5
RB  0.6
RA  0.4
Gambar 3 - 2 - 3 Gambar 3 - 2 - 4

c a2  t2 a  1.5 m ; t  2 m ; c  2.5 m
t 2
c 1.5 2  2 2  2.5 m Sin     0.8  Sudut   53.13 o
c 2.5
a 1.5
c 2.5
S2  S3  S5  S6  3 m
Batang Diagonal :
d S2  d S3  d S5  d S26  t  2 m
S1  S4  S7  S8  S9  2.5 m
d S7  b . Sin   3 x 0.8  2.4 m
d S1  d S7  d S8  d S9  2.4 m

2sm  r
X  0  HA  0 (  )
2x693
12  12
M B
 0 ; Q  1 di Titik E
2
s  jumlah tit ik simpul / buhul RA x 5 a  Q x 2 a  0  RA   0.4 (  )
5
m  jumlah batang
 0
3
 R B x 5 a  Q x 3 a  0  R B   0.6 (  )
5

12
30 July 2022
Kebanggaan Kita
c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik : Q = 1 di Titik E

Y
Y  0  R A  S1 Sin   0
S1 Sin S1 RA 0.4
S1      0.50 ( Tekan )
Sin  0.8
A  S6
S1Cos
X X  0  S1 Cos  S6  0
(  0.5 x 0.6 )  S6  0
R A  0.4 S6   0.30 ( Tarik )
Gambar III - 2 - 4a
Y
X S3 S4Cos B
Y  0  R B  S4 Sin   0
 RB 0.6
S4       0.75 ( Tarik )
Sin  0.8
S4 S4Sin  X  0   S3  S4Cos   0
R B  0.6 S3   0.75 x 0.6
Gambar III - 2 - 4b
S3   0.45 ( Tekan )

Cara Analitik : Titik C ; Sin α = 0.8 dan Cos α = 0.6 ; S1 = 0.50 ( Tekan )
Y  Y  0   S Sin   S Sin   0
1 7
 (0.5 x 0.8)  (S7 x 0.8)  0

S1Cos C S 7 Cos  S2
X 0.4
S7     0.50 ( Tarik )
0.8
S1 S1 Sin 
 X  0   S1 Cos   S7 Cos   S2  0
S7 ( 0.5 x 0.6 )  ( 0.5 x 0.6)  S2  0
S 7 Sin 
0.3  0.3  S2  0
Gambar III - 2 - 4c S2   0.60 ( Tekan )
13
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Tugas ke - 3 Konstruksi Rangka Batang

Cara Analitik : Titik D : Sin α = 0.8 dan Cos α = 0.6 ; S6 = 0.30 ( Tarik ) ;S7 = 0.50
( Tarik ) ; Menghitung S5 dan S8
S7
Y Y  0
S7 Sin   S7 Sin   S8 Sin   0
S8
S 8 Sin 
( 0.5 x 0.8)  (S8 x 0.8)  0
S8   0.50 ( Tekan )
X
S6 S7 Cos D S 8 Cos 
S5
X  0
 S6  S7 Cos   S8 Cos   S5  0
Gambar III - 2 - 4d
 0.3  ( 0.5 x 0.6 )  (0.5 x 0.6)  S5  0
 0.3  0.3  0.3  S5  0
S5   0.90 ( Tarik )
Y Y  0
S4 Sin  S4  S4 Sin   S9 Sin   0
0.8 S4  0.8 S9  0 ....... ( 1 )
S9 S9 Sin 
S5 X  0
X
S9 Cos F  S4 Cos   S5  S9 Cos   0
S4 Cos
 0.6 S4  0.6 S9   0.90 ........... ( 2 )
Gambar III - 2 - 4e

14
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Persamaan :
 0.8 S 4  0.8 S9   0 ( 1 ) [ x 0.6 ] 0.8 S4  0.8 S9  0 ....... ( 1 )
 0.6 S 4  0.6 S9   0.9 ( 2 ) [ x 0.8 ] (0.8 x 0.75)  0.8 S9  0
 0.48 S 4  0.48 S9   0 0.6  0.8 S9  0
 0.48 S 4  0.48 S9   0.72  ) 0.6
S9     0.75 ( Tekan )
 0.96 S 4   0.72 0.8
0.72
S4     0.75 ( Tarik )
0.96
Kesimpulan : Rekapitulasi Besarnya Gaya Batang Q2 = Q = 1 di Titik E

BATANG GAYA BATANG
RA 0.40
RB 0.60
S1 - 0.50
S2 - 0.60
S3 - 0.45
S4 0.75 -
S5 0.90 -
S6 0.30 -
S7 0.50 -
S8 - 0.50
S9 - 0.75

15
30 July 2022
Kebanggaan Kita

3) Pemberian Gaya sebesar Q3 = Q = 1 ( satu) satuan di Titik D
C 2 E 3 B
c  2.5
1 7 8 9
 t 2m t 2
4 t
A 6
b 2a
D
5
b 2a
F
a 1.5m
α α
a1.5 a1.5
Q3 RB  0.4
RA  0.6
Gambar 3 - 2 - 5 Gambar 3 - 2 - 6

c a2  t2 a  1.5 m ; t  2 m ; c  2.5 m
t 2
c 1.5 2  2 2  2.5 m Sin     0.8  Sudut   53.13 o
c 2.5
a 1.5
c 2.5
S2  S3  S5  S6  3 m
Batang Diagonal :
d S2  d S3  d S5  d S26  t  2 m
S1  S4  S7  S8  S9  2.5 m
d S7  b . Sin   3 x 0.8  2.4 m
d S1  d S7  d S8  d S9  2.4 m

2sm  r
X  0  HA  0 (  )
2x693
12  12 M B
 0 ; Q  1 di Titik D
s  jumlah tit ik simpul / buhul 3

RA x 5 a  Q x 3 a  0  RA   0.6 (  )
m  jumlah batang
5
 0
2
 RB x 5 a  Q x 2 a  0  RB   0.4 (  )
5

16
30 July 2022
Kebanggaan Kita
c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik : Q = 1 di Titik D

Y
Y  0  R A  S1 Sin   0
S1 Sin S1 RA 0.6
S1       0.75 ( Tekan )
Sin  0.8
A  S6
S1Cos
X  X  0  S1 Cos   S6  0
(  0.75 x 0.6 )  S6  0
R A  0.6 S6   0.45 ( Tarik )
Gambar III - 2 - 6a
Y
Y  0  R B  S4 Sin   0
X S3 S4Cos B RB 0.4
 S4       0.50 ( Tarik )
Sin  0.8
S4 S4Sin  X  0   S3  S4Cos   0
R B  0.4 S3   0.5 x 0.6
Gambar III - 2 - 6b
S3   0.30 ( Tekan )

Y Y  0   S1 Sin   S7 Sin   0
 (0.75 x 0.8)  (S7 x 0.8)  0
S1Cos  C S 7 Cos  S2
X 0.6
S7     0.75 ( Tarik )
0.8
S1  X  0   S1 Cos   S7 Cos   S2  0
S1 Sin 
( 0.75 x 0.6 )  ( 0.75 x 0.6)  S2  0
S 7 Sin  S7
0.45  0.45  S2  0
17
30 July 2022
Kebanggaan Kita

S7 = 0.75 ( Tarik ) ; Menghitung S5 dan S8
Y  0
Y  Q  S7 Sin   S8 Sin   0
S 8 Sin  S8
 1  ( 0.75 x 0.8)  (S8 x 0.8)  0
S7 S7 Sin  1  0.6  (S8 x 0.8)  0
0.4
X S5 S8     0.50 ( Tarik )
0.8
S6 S7 Cos D S 8 Cos 
X  0
Q  S6  S7 Cos   S8 Cos   S5  0
 0.45  ( 0.75 x 0.6 )  (0.5 x 0.6)  S5  0
Gambar III - 2 - 6d  0.45  0.45  0.3  S5  0
S5   0.60 ( Tarik )

Y Y  0
S4 Sin  S4  S4 Sin   S9 Sin   0
0.8 S4  0.8 S9  0 ....... ( 1 )
S9 S9 Sin 
S5
X  0
X  S4 Cos   S5  S9 Cos   0
S9 Cos F S4 Cos
 0.6 S4  0.6 S9   0.60 ........... ( 2 )
Gambar III - 2 - 6e

18
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Persamaan :
 0.8 S4  0.8 S9   0 ( 1 ) [ x 0.6 ] 0.8 S4  0.8 S9  0 ....... ( 1 )
 0.6 S4  0.6 S9   0.60 ( 2 ) [ x 0.8 ] (0.8 x 0.5)  0.8 S9  0
 0.48 S4  0.48 S9   0 0.4  0.8 S9  0
 0.48 S4  0.48 S9   0.48  ) 0.4
S9     0.50 ( Tekan )
0.8
 0.96 S4   0.48
0.48
S4     0.50 ( Tarik )
0.96
Kesimpulan : Rekapitulasi Besarnya Gaya Batang Q3 = Q = 1 di Titik D

BATANG GAYA BATANG
RA 0.60
RB 0.40
S1 - 0.75
S2 - 0.90
S3 - 0.30
S4 0.50 -
S5 0.60 -
S6 0.45 -
S7 0.75 -
S8 0.50 -
S9 - 0.50

19
30 July 2022
Kebanggaan Kita

1) Pemberian Gaya sebesar Q4 = Q = 1 ( satu) satuan di Titik F
C 2 E 3 B
c  2.5
1 7 8 9
 t 2m t 2
4 t
A 6
b 2a
D
b 2a
5
F
a 1.5m
α α
a1.5 a1.5
RB  0.8
RA  0.2 Q4
Gambar 3 - 2 - 7 Gambar 3 - 2 - 8
c a2  t2 a  1.5 m ; t  2 m ; c  2.5 m
t 2
c 1.5 2  2 2  2.5 m Sin     0.8  Sudut   53.13 o
c 2.5
a 1.5
c 2.5
S2  S3  S5  S6  3 m
Batang Diagonal :
d S2  d S3  d S5  d S26  t  2 m
S1  S4  S7  S8  S9  2.5 m
d S7  b . Sin   3 x 0.8  2.4 m
d S1  d S7  d S8  d S9  2.4 m
a) Kekakuan Rangka Batang b ) Kesetimban gan Luar ( Reaksi Perletakan ) :

2sm  r X  0  HA  0 (  )
2x693 M B
 0 ; Q  1 di Titik F
12  12 1
s  jumlah tit ik simpul / buhul RA x 5 a  Q x a  0  RA   0.2 (  )
5
m  jumlah batang
M A
 0
r  jumlah reaksi di perletakan
4
 RB x 5 a  Q x 4 a  0  RB   0.8 (  )
5

20
30 July 2022
Kebanggaan Kita
c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik : Q = 1 di Titik F

Y
Y  0  R A  S1 Sin   0
S1 Sin S1 RA 0.2
S1       0.25 ( Tekan )
Sin  0.8
A  S6
S1Cos
X  X  0  S1 Cos   S6  0
(  0.25 x 0.6 )  S6  0
R A  0.2 S6   0.15 ( Tarik )
Gambar III - 2 - 8a
Y
Y  0  R B  S4 Sin   0
X S3 S4Cos B RB 0.8
 S4      1.00 ( Tarik )
Sin  0.8
S4 S4Sin 
X  0   S3  S4Cos  0
R B  0.8 S3   1 x 0.6
Gambar III - 2 - 8b
S3   0.60 ( Tekan )
Y
Y  0   S1 Sin   S7 Sin   0
 (0.25 x 0.8)  (S7 x 0.8)  0
S1Cos  C S 7 Cos  S2 0.2
X S7     0.25 ( Tarik )
0.8
 X  0   S1 Cos   S7 Cos   S2  0
S1 S1 Sin  ( 0.25 x 0.6 )  ( 0.25 x 0.6)  S2  0
S 7 Sin 
S7 0.15  0.15  S2  0

21
30 July 2022
Kebanggaan Kita

S7 = 0.25 ( Tarik ) ; Menghitung S5 dan S8
Y Y  0
S 8 Sin  S8  S 7 Sin   S8 Sin   0
S7 S7 Sin   ( 0.25 x 0.8)  (S 8 x 0.8)  0
 0.2  (S 8 x 0.8)  0
X S5
0.2
S8     0.25 ( Tekan )
S6 S7 Cos D S 8 Cos  0.8
X  0
Gambar III - 2 - 8d  S 6  S 7 Cos   S8 Cos   S5  0
 0.15  ( 0.25 x 0.6 )  (  0.25 x 0.6)  S5  0
 0.15  0.15  0.15  S5  0
S5   0.45 ( Tarik )
S4 Sin 
Y
S4
Y  0
 S4 Sin   S9 Sin   Q  0
S9 S 9 Sin 
0.8 S4  0.8 S9  1.00 ....... ( 1 )
X X  0
S5 S9Cos F S 4 Cos   S4 Cos   S5  S9 Cos   0
Q  0.6 S4  0.6 S9   0.45 ........... ( 2 )
Gambar III - 2 - 8e

22
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Persamaan :
 0.8 S4  0.8 S9   1.00 ( 1 ) [ x 0.6 ] 0.8 S4  0.8 S9   1.00 ....... ( 1 )
 0.6 S 4  0.6 S9   0.45 ( 2 ) [ x 0.8 ] (0.8 x 1)  0.8 S9   1.00
 0.48 S4  0.48 S9   0.60 0.8  0.8 S9   1.00
 0.48 S4  0.48 S9   0.36  ) 0.2
S9     0.25 ( Tarik )
 0.96 S 4   0.96 0.8
0.96
S4     1.00 ( Tarik )
0.96
Kesimpulan : Rekapitulasi Besarnya Gaya Batang Q4 = Q = 1 di Titik F

BATANG GAYA BATANG
RA 0.20
RB 0.80
S1 - 0.25
S2 - 0.30
S3 - 0.60
S4 1.00 -
S5 0.45 -
S6 0.15 -
S7 0.25 -
S8 - 0.25
S9 0.25 -

23
30 July 2022
Kebanggaan Kita
REKAPITULASI BESARNYA GAYA BATANG AKIBAT BEBAN LUAR

DAN PEMBERIAN GAYA Q = 1 PADA TIAP TITIK BUHUL
No Batang Beban A Q = 1 di Titik B

Luar C E D F
1 RA 2K 0.80 0.40 0.60 0.20
2 RB 2K 0.20 0.60 0.40 0.80
3 S1 - 2.50 K - 1.00 - 0.50 - 0.75 - 0.25
4 S2 - 2.25 K - 0.45 - 0.60 - 0.90 - 0.30
5 S3 - 1.50 K - 0.15 - 0.45 - 0.30 - 0.60
6 S4 + 2.50 K + 0.25 + 0.75 + 0.50 + 1.00
7 S5 + 2.25 K + 0.30 + 0.90 + 0.60 + 0.45
8 S6 + 1.50 K + 0.60 + 0.30 + 0.45 + 0.15
9 S7 + 1.25 K - 0.25 + 0.50 + 0.75 + 0.25
10 S8 0 + 0.25 - 0.50 + 0.50 - 0.25
11 S9 - 1.25 K - 0.25 - 0.75 - 0.50 + 0.25
Rumus yang digunakan untuk menghitung besarnya Gaya Batang dengan

menggunakan Metode Flexibilitas :
1. Menurunkan Matrix Statis [ P ]
2. Menurunkan Matrix Sifat Bahan [ M ]
3. Menghitung Matrix Flexibilitas : [ F ] = [ P ]T . [ M ] . [ P ]
4. AE konstan = 20.000 Ton
Panjang Batang ( ℓ ) : Batang Horizontal : S2 = S3 = S5 = S6 = 300 cm
Panjang Batang ( ℓ ) : Batang Diagonal : S1 = S4 = S7 = S8 = S9 = 250 cm
5. Menghitung Lendutan : { D } = [ F ] . { Q }
6. Menghitung Besarnya Gaya Batang : { H } = [ P ] . { K }
Menyusun Matrix Statis [ P ] berupa Gaya Batang { Qij } yaitu besarnya Gaya
Batang pada batang ke - i akibat Gaya Satu Satuan bekerja di titik j dari setiap
Titik Buhul.
Q = 1 = Gaya 1 ( satu ) satuan untuk menghitung Lendutan { D }
K = Gaya Luar pada setiap Titik Buhul ( Titik C ; D ; E dan F )

24
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Hasil Gaya Batang tersebut seperti pada Tabel di bawah ini

Qij Pemberian Gaya Q = 1 ( Satu ) Satuan di Titik Buhul
Qic C QiD D QiE E QiF F
Q1C - 1.00 Q1D - 0.75 Q1E - 0.50 Q1F - 0.25
Q2C - 0.45 Q2D - 0.90 Q2E - 0.60 Q2F - 0.30
Q3C - 0.15 Q3D - 0.30 Q3E - 0.45 Q3F - 0.60
Q4C + 0.25 Q4D + 0.50 Q4E + 0.75 Q4F + 1.00
Q5C + 0.30 Q5D + 0.60 Q5E + 0.90 Q5F + 0.45
Q6C + 0.60 Q6D + 0.45 Q6E + 0.30 Q6F + 0.15
Q7C - 0.25 Q7D + 0.75 Q7E + 0.50 Q7F + 0.25
Q8C + 0.25 Q8D + 0.50 Q8E - 0.50 Q8F - 0.25
Q9C - 0.25 Q9D - 0.50 Q9E - 0.75 Q9F + 0.25
RA 0.80 RA 0.60 RA 0.40 RA 0.20
RB 0.20 RB 0.40 RB 0.60 RB 0.80
Gaya Batang disusun dalam bentuk Matrix Statis [ P ]

  1.00  0.75  0.50  0.25   Gaya Batang 1
  0.45  0.90  0.60  0.30   Gaya Batang 2
 
  0.15  0.30  0.45  0.60   Gaya Batang 3
   Gaya Batang 4
  0.25  0.50  0.75  1.00 
  0.30  0.60  0.90  0.45   Gaya Batang 5
[P]   
  0.60  0.45  0.30  0.15   Gaya Batang 6
  0.25  0.75  0.50  0.25   Gaya Batang 7
 
  0.25  0.50  0.50  0.25   Gaya Batang 8
  0.25  0.50  0.75  0.25   Gaya Batang 9
 
     
C D E F
Gaya Luar satu satuan
bekerja di titik Buhul.
 1.00  0.45  0.15  0.25  0.30  0.60  0.25  0.25  0.25 

  0.75  0.90  0.30  0.50  0.60  0.45  0.75  0.50  0.50 
[ P ]T  
  0.50  0.60  0.45  0.75  0.90  0.30  0.50  0.50  0.75 
 
  0.25  0.30  0.60 1.00  0.45  0.15  0.25  0.25  0.25 

25
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Menyusun Matrix Sifat Bahan [ M ] yaitu menyatakan besarnya deformasi pada

elemen akibat bekerjanya Gaya Dalam Elemen sebesar satu satuan, maka pada
elemen Rangka Batang deformasi yang terjadi hanyalah merupakan deformasi
axial saja, yaitu deformasi akibat bekerjanya Gaya Normal (Gaya Batang) yang
mengikuti Hukum Hooke :
AE Konstan = 20000 Ton.
Panjang Batang ( ℓ ) : Batang Horizontal : S2 = S3 = S5 = S6 = 300 cm
Panjang Batang ( ℓ ) : Batang Diagonal : S1 = S4 = S7 = S8 = S9 = 250 cm
i 1  cm 
 M    M     
A iEi AE  Ton 
300  cm 
Batang Horizontal : S 2  S3  S5  S6   0.015  
20000  Ton 
250  cm 
Batang Diagonal : S1  S 4  S7  S8  S9   0.012  
20000  Ton 
Menyusun Matrix Sifat Bahan [ M ]

 0.012 0 0 0 0 0 0 0 0  1
 0 0.015 0 0 0 0 0 0 0  2

 0 0 0.015 0 0 0 0 0 0  3
 
 0 0 0 0.012 0 0 0 0 0  4
 M   0 0 0 0 0.015 0 0 0 0  5
 
 0 0 0 0 0 0.015 0 0 0  6
 0 0 0 0 0 0 0.012 0 0 
  7
 0 0 0 0 0 0 0 0.012 0  8
 0 0 0 0 0 0 0 0 0.012 
 9
        
1 2 3 4 5 6 7 8 9

26
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Dengan diturunkannya Matrix [ P ] dan [ M ], maka dapat dihitung Matrix

Fleksibilitas [ F ] : [ F ] = [ P ]T . [ M ] . [ P ]
Menyusun Matrix Sifat Bahan [ M ]

 0.012 0 0 0 0 0 0 0 0 
 0 0.015 0 0 0 0 0 0 0 

 0 0 0.015 0 0 0 0 0 0 
 
 0 0 0 0.012 0 0 0 0 0 
 M   0 0 0 0 0.015 0 0 0 0 
 
 0 0 0 0 0 0.015 0 0 0 
 0 0 0 0 0 0 0.012 0 0 
 
 0 0 0 0 0 0 0 0.012 0 
 0 0 0 0 0 0 0 0 0.012 

  1.00  0.75  0.50  0.25 
  0.45  0.90  0.60  0.30 
 
  0.15  0.30  0.45  0.60 
 
  0.25  0.50  0.75  1.00 
  0.30  0.60  0.90  0.45 
[P]   
  0.60  0.45  0.30  0.15 
  0.25  0.75  0.50  0.25 
 
  0.25  0.50  0.50  0.25 
  0.25  0.50  0.75  0.25 
 
 
  0.01200  0.00900  0.00600  0.00300 

  0.00675  0.01350  0.00900  0.04500 
 
  0.00225  0.00450  0.00675  0.00900 
 
  0.00300  0.00600  0.00900  0.01200 
  0.00450  0.00900  0.01350  0.00675 
[ M ] P   
  0.00900  0.00675  0.00450  0.00225 
  0.00300  0.00900  0.00600  0.00300 
 
  0.00300  0.00600  0.00600  0.00300 
  0.00300  0.00600  0.00900  0.00300 
 
 
27
30 July 2022
Kebanggaan Kita

[ F ]  [ P ]T . [ M ] . [ P ]
 1.00  0.45  0.15  0.25  0.30  0.60  0.25  0.25  0.25 

  0.75  0.90  0.30  0.50  0.60  0.45  0.75  0.50  0.50 
[ P ]T  
  0.50  0.60  0.45  0.75  0.90  0.30  0.50  0.50  0.75 
 
  0.25  0.30  0.60 1.00  0.45  0.15  0.25  0.25  0.25 
  0.01200  0.00900  0.00600  0.00300 

  0.00675  0.01350  0.00900  0.04500 
 
  0.00225  0.00450  0.00675  0.00900 
 
  0.00300  0.00600  0.00900  0.01200 
  0.00450  0.00900  0.01350  0.00675 
[ M ] P   
  0.00900  0.00675  0.00450  0.00225 
  0.00300  0.00900  0.00600  0.00300 
 
  0.00300  0.00600  0.00600  0.00300 
  0.00300  0.00600  0.00900  0.00300 
 
 
Matrix Flexibilitas [ F ]  [ P ] T . [ M ] . [ P ]
 0.025 0.025 0.019 0.011 
 0.025 0.044 0.035 0.019 
 F  
 0.019 0.035 0.044 0.025
 
 0.011 0.019 0.025 0.025 
Menghitung Lendutan di Titik bebas akibat bekerjanya Gaya  Q  Q  1 ( satu ) satuan di

 0.025 0.025 0.019 0.011   1   0.080  Titik Buhul C ; D ; E dan F
 0.025 0.044 0.035 0.019   1   0.123 
 D        
 { cm }
 0.019 0.035 0.044 0.025   1   0.123 
 
 0.011 0.019 0.025 0.025   1   0.080 
Hasil Lendutan di Titik C, D, E dan F

D1  0.080 cm [  ] ; D 2  0.123 cm [  ]
D 3  0.123 cm [  ] ; D 4  0.080 cm [  ]
28
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Untuk mendapatka n besarnya Gaya Batang [ H ] :

K1  K 2  K 3 
 H   P  . K 
  1.00  0.75  0.50  0.25  K 4  K  1 Ton
  0.45  0.90  0.60  0.30  K  Gaya Luar yang bekerja
 
  0.15  0.30  0.45  0.60  di Titik Buhul C ; D ; E dan F
 
  0.25  0.50  0.75  1.00   1  1
  0.30  0.60  0.90  0.45   1  1
[H]     
  0.60  0.45  0.30  0.15  1   
  0.25  0.75  0.50  0.25   1  {K} 1 
    1
  0.25  0.50  0.50  0.25 
  0.25  0.50  0.75  0.25   
   
 
 H1    2.50 
 H 2    2.25 
  
 H3    1.50 
   
 H4   2.50 
 H5     2.25   Ton 
   
 H6    1.50 
 H7    1.25 
   
 H8   0 
    1.25 
 H9   
Kesimpulan : Besarnya Gaya Batang Metode Konvension al dan Metode Flexibilitas
dan Lendutan di Titik Buhul 1, 2, 3 dan 4 adalah :
 H1  S1    2.50  Hasil Lendutan di Titik C, D, E dan F
    2.25 
 H2  S2    D1  0.080 cm [  ]
 H3  S3    1.50 
    D2  0.123 cm [  ]
 H4  S4   2.50 
 H S    2.25   Ton D3  0.123 cm [  ]
 5 5  
 H6  S6   1.50  D4  0.080 cm [  ]
 H S   1.25 
 7 7  
 H8  S8   0 
   1.25 
 H9  S9   
29
30 July 2022
Kebanggaan Kita
III. Kesimpulan : Rekapitulasi Besarnya Gaya Batang

Cara Konvensional ( K = 1 Ton )
BATANG GAYA BATANG ( TON )
RA 2K
RB 2K
S1 - 2.50 K
S2 - 2.25 K
S3 - 1.50 K
S4 2.50 K -
S5 2.25 K -
S6 1.50 K -
S7 1.25 K -
S8 0 0
S9 - 1.25 K
HASIL GAYA BATANG HARUS SAMA DENGAN
CARA METODE KONVENSIONAL DI HALAMAN 7

30
30 July 2022
Kebanggaan Kita
TUGAS KE - 4 KONSTRUKSI PORTAL STATIS TAK TENTU

Suatu Portal Statis Tak Tentu kaki tidak sama tinggi seperti pada gambar 4 -1 dibebani
muatan terpusat K ( Ton ) di titik 1. a = m ; b = m ; h1 = m ; h2 = m.
Ditanyakan :Dengan menggunakan Metode Flexibilitas
I. Hitunglah Momen Akhir / Momen Ujung ( 20 % )
II. Hitung Reaksi Perletakan ( 10 % )
III. Persamaan Gaya Dalam ( 5 % )
IV. Gambar Diagram Gaya Dalam ( 5 % )
K
1 2 EI 2
EI EI h1
A
h2
B
a b
Gambar 4 - 1
Nilai Tugas Maximum
Melampirkan Foto Copy Soal 80
Tidak Melampirkan Foto Copy Soal 60
Terlambat menyerahkan Tugas 60
Jakarta, November 2022
Dosen Analisa Struktur 3 Kelas A
Nilai

Wajib asistensi minimal 1 ( satu ) kali
Batas Waktu Penyerahan Tugas Maximum 3 Minggu
Catatan : 1. Jawaban Tugas harus melampirkan foto copy ( fc ) soal

2. Gambar Struktur menggunakan Skala

31
30 July 2022
Kebanggaan Kita
TUGAS KE 4 : CONTOH PERHITUNGAN PORTAL STATIS TIDAK TERTENTU
Diketahui Portal Statis Tidak Tertentu A12B dibebani muatan terpusat

K = 2000 Kg di Titik 1 seperti pada gambar 4 - 1.a
Ditanyakan : I. Hitung Momen Akhir / Momen Ujung
II. Hitung Reaksi Perletakan
III.Tabel Untuk Menggambar Diagram Gaya Dalam
IV. Gambar Diagram Gaya Dalam
I.a) Struktur Portal yang akan dianalisa

K  2000 Kg
c5m 1 2E I 2
E I E I
h1  3 m
A B h2 1m
a4m b6m
Gambar 4 - 1.a
I.b) Vektor Lendutan yang dicari : D1 dan D 2 yaitu :
D1  Lendutan Linier
D 2  Lendutan Putar
D1
D2
5m 1 2
h1  3 m
A
B h2  1m
a4m b6m
Gambar 4 - 1.b
I.c) Vektor Gaya Q1 dan Q 2 yang koresponding dengan D1 dan D 2

Q1  1 Q2  1
5m 1 2
h1  3 m
A
B h2  1 m
a4m b6m Gambar 4 - 1.c

32
30 July 2022
Kebanggaan Kita
Tugas ke - 4 Portal Statis Tak Tentu

I.d) Struktur dibuat Statik Tertentu sebagai struktur dasar,
dengan memberikan 3 Gaya Redundant R1 ; R 2 dan R 3
a  4m R 2 R3
1 R1
R1
R3 1 2
h2  3 m
h 4 m R2 h 4 m
A
a 4 m B
Gambar 4 - 1.d
b 6 m
I.e) Diagram Bidang Momen pada Konstruksi yang sudah Statis Tertentu
akibat bekerjanya R 1  1 Satuan Redundant R 1  1
1 R1 R1 1 2
M A  R 1 x h1  1 x 3  3
h1  3 m M B  R1 x h  1 x 4  4
3 h 4 m
M A  R1 x 3 m
A M B  R1 x 4 m
a 4 m Gambar 4 - 1.e b6 m B 4
I.f) Diagram Bidang Momen pada Konstruksi yang sudah Statis Tertentu
akibat bekerjanya R 2  1 Satuan
a4m R2 6 Redundant R 2  1
M2  R2 x 6 m
1
 2 MA  R2 x a 1x 4  4
1 6 M2  R2 x b 1x 6  6
4 R2   MB  R2 x b 1x 6  6
h  4m
A M A  R2 x 4 m 
6
Gambar 4 - 1.f b6m B MB  R 2 x 6 m Redundant R 3  M  1
I.g) Diagram Bidang Momen pada Konstruksi yang sudah Statis Tertentu Balok A - 1 :
akibat bekerjanya R 3  1 Satuan MA  R3  M 1
M1  R 3  M  1
1 1
1 1  2
Balok 1 - 2
1 M1  R 3  M  1
  b6m  M2  R3  M 1
1
  h  4 m Kolom B - 2
A
M A  M1  R 3  1
a  4m
M B  M1  M 2  R 3  1
 M2  R3  M 1
MB  R3  M 1
Gambar 4 - 1.g
B 1
33
30 July 2022
Kebanggaan Kita
I.h) Sistem pembebanan setelah konstruksi dirubah menjadi Statis Tertentu

a4m Q1  1 Q2  1
1 1 2
h1  3 m
A
Gambar 4 - 1.h B h2 1 m
a4m b6m
I.i) Diagram Bidang Momen akibat Konstruksi Statis Tertentu

dibebani Q1  1 Satuan di Titik 1
Q1  1
a4m
1 1 2
Beban Q 1  1 di Titik 1
h1  3 m Balok A - 1 :
M A  Q1 x a  1 x 4  4
4 Gambar 4 - 1.i
M A  Q1 x 4 m B h2  1 m M 1  Q1 x 0  1 x 0  0
Balok 1 - 2 - B :
A b6m
M1  M 2  M B  0
I.j) Diagram Bidang Momen akibat Konstruksi Statis Tertentu
dibebani Q 2  1 Satuan di Titik 2 Q 1
1
2
1 2 1
h1  3 m 1 2
h1  3 m
A Gambar 4 - 1.j
a4m
B h2 1m
M B  M 2  Q2  1 1
b6m B
I.k) Diagram H  d Beban Q 2  M  1 di Titik 2
1 H4  d4 2
H2  d2 Balok A - 1 :
H3  d3
M A  M1  0
H5  d5
b6m h4m Balok 1 - 2 - B :
M1  0
A H1  d1 H6  d6
Gambar 4 - 1.k M 2  Q2  M  1
a4m
M B  Q2  M  1
B
34
30 July 2022
Kebanggaan Kita

Gambar tersebut di atas menunjukkan analisa Portal bidang Statis Tidak Tertentu
Tingkat 3. Langkah perhitungan yang dilakukan adalah dengan merubah konstruksi
Portal Statis Tidak Tertentu menjadi satu konstruksi Portal Statis Tertentu dengan
memberikan sejumlah gaya redundant yang sesuai dengan derajat ketidak-tentuan
kinematisnya (gambar c).
I.l) Dari gambar 4 - 1.i dan 4 - 1.j disusun Matrix Statis [ Po ] :
 4 0  H1
 0 0
  H2
 0 0
P  o
  
H3
 0 0
H4
 0 1 H5
  H6
 0  1 
Q1 Q2
I.m) Dari gambar 4 - 1.e ; 4 - 1.f dan 4 - 1.g disusun Matrix Statis [ P' ] dan [ P' ]T :
 3  4 1  H1
 0 0  1  H2

 0 0 1 H3
 P'    
 0  6 1 H4  3 0 0 0 0 4 
 P'     4 
T
 0  6 1 H5 0 0 6 6 6
  
  4  6  1  H6   1 1 1 1 1 1 
R 1 R2 R3
I.n) Menyusun Matrix Sifat Bahan [ M ]
   
 3EI

6EI 
M    
   

 6EI 3EI 
 1.667  0.833 0 0 0 0 
 0.833  1.667 0 0 0 0 

 0 0  1  0.5 0 0 
M   1  
EI  0 0  0.5  1 0 0 
 0 0 0 0  1.333  0.667 
 
 0 0 0 0  0.667  1.333 

35
30 July 2022
Kebanggaan Kita

Selanjutnya berdasarkan urutan perhitungan sebagaimana dinyatakan oleh
persamaan ( 4 ) sampai dengan ( 13 ) akan didapat Matrix Statis [ P ] pada
konstruksi Portal yang sebenarnya :
Langkah  langkah untuk menghitung Matrix Statis [P]
Setelah disusun Matrix Statis [ P ' ] dari Redundant R 1 ; R 2 ; dan R 3

Matrix Statis [ P o ] dari Titik Diskrit Q 1  1 di Titik 1 dan Q 2  1 di
Titik 2 dan Matrix Sifat Bahan [ M ] :
[ Fo ]  [ P' ]T . [ M ] . [ P o ] [ F ]  [ P ]T . [ M ] . [ P ]
[ F' ]  [ P' ]T . [ M ] . [ P' ] [ D ]  [ F ] . {Q}
[ P ]  [ P o ]  [ P' ] . [ F' ] 1. [ Fo ] [ H ]  [ P ] . {Q}
 
I.o) Fo   P'  .  M  . Po
T
 
1.667  0.833 0 0 0 0  4 0 
 0.833 1.667 0   0 0
 3 0 0 0 0  4  0 0 0  
 
F  o
  4 0 0  6  6  6  1  0 0 1  0.5 0 0   0 0
 
 
 1  1  1  1  1  1  EI  0 0  0.5 1 0 0   0 0
 0 0 0 0 1.333  0.667   0 1
   
 0 0 0 0  0.667 1.333   0  1 
 20  8
F o

1 
EI 
 26.672  24 

 6.668  4 

I.p) F'   P'  .  M  . P'
T
 
  1.667  0.833 0 0 0 0   3 4 1 
  0.833  1.667   0 0  1 
 0 0 0 0  
 3 0 0 0 0  4   0 0 1
1  0 0 1  0.5 0 0 
F 
'
   4 0 0  6  6  6  EI  0 0  0.5  1 0 0
  
  1  1  1  1  1  1 
   0 6 1 
 0 0 0 0  1.333  0.667   0
  6 1
 0 0 0 0  0.667  1.333   
  4 6  1 

36
30 July 2022
Kebanggaan Kita
 36.328  28 15.500 
1 
 F '    28  206.672  23 
EI
15.500  23 13 
I.q) Determinan t F'

 36.328  28  15.500
F '   28  206.672  23   31781.3
 15.500  23  12
I.r) Menghitung Cofaktor : Adjoint dari Matrix [ F' ]

 C11  C 21  C31
-1
[ F' ]   C12  C 22  C32
 C13  C 23  C33
1 - 1) MenghitungC11 ; C12 ; C13  Baris ke - 1 ; Kolom ke - 1

 36.328  28  15.500
 206.672  23
 28  206.672  23  C11     1951.064
 23  12
 15.500  23  12
1 - 2) Menghitung C11 ; C12 ; C13  Baris ke - 1 ; Kolom ke - 2

 36.328  28  15.500
 28  23
 28  206.672  23  C12     20.5
 15.5  12
 15.500  23  12

 36.328  28  15.500
 28  206.672
 28  206.672  23  C13     2559.416
 15.5  23
 15.500  23  12

37
30 July 2022
Kebanggaan Kita
2 - 1) Menghitung C 21 ; C 22 ; C 23  Baris ke - 2 ; Kolom ke - 1

 36.328  28  15.500
 28  15.5
 28  206.672  23  C 21     20.5
 23  12
 15.500  23  12

 36.328  28  15.500
 36.328  15.5
 28  206.672  23  C 22     195.686
 15.5  12
 15.500  23  12

 36.328  28  15.500
 36.328  28
 28  206.672  23  C 23     401.544
 15.5  23
 15.500  23  12

 36.328  28  15.500
 28  15.5
 28  206.672  23  C31     2559.416
 206.672  23
 15.500  23  12
c) Menghitung C31 ; C32 ; C33  Baris ke - 3 ; Kolom ke - 2

 36.328  28  15.500
 36.328  15.5
 28  206.672  23  C32     401.544
 28  23
 15.500  23  12

38
30 July 2022
Kebanggaan Kita

 36.328  28  15.500
 36.328  28
 28  206.672  23  C33     6723.98
 28  206.672
 15.500  23  12
[ F' ] -1
II.h) Menghitung Matrix Invers [ F' ] 
F'
 1951.064  20.5  2559.416 
 20.5  195.686  401.544 
 
1  2559.416  401.544  6723.98 

F ' 1 
EI  31781.3
 0.061  0.001  0.081 

1 
[F' ]   0.001  0.006  0.013 
-1
EI
 0.081  0.013  0.212
I.s) Menghitung Matrix Statis [ P ] pada Konstruksi Statis Tak Tentu sebagai akibat
bekerjanya Gaya - Gaya Luar.
[ P ]  [ Po ]  [ P' ] . [ F ' ]  1 . [ Fo ]
 3 4 1 
 4 0   0  20 8 
 0 0  0 1   0.061  0.001  0 .081
1   26.672  24
   0 0 1   0.001  0.006  0.013  
 0 0   EI  0.081  0.013  0.212
P       0 6 1   
 6.668  4 
 0 0   0 6 1
 0 1  
   4 6 1 
 0  1 

39
30 July 2022
Kebanggaan Kita
 3 4 1 
 0  0.098  0.034  0 .021 
0 1   0.081
  0.061  0.001  0 .081   0.013  0.212 
 0 0 1  1 
[ P' ] .[ F' ]      0.001  0.006  0.013 1  0.081  0.013  0.212 
EI   
 0 6 1 
 0.081  0.013  0.212 EI  0.075  0.023  0.134 
 0 6 1  0.075
   0.023  0.134 
 4 6 1   
 0.169  0.027  0.190 
 0.098  0.034  0 .021   3.007  0.052
 0.081  0.013  0.212   0.140
   0.112
 20 8 
1  0.081  0.013  0.212 
 26.672  24 1  0.140  0.112 
[ P' ] .[ F' ]-1.[ FO ]      
EI  0.075  0.023  0.134    EI 1.220  0.488 
 0.075  0.023  0.134   6.668  4   1.220  0.488 
   
 0.169  0.027  0.190   1.393 1.240 
P   [ P O ]  [ P' ] .[ F ' ]-1 . [ F O ]
 4 0   3.007  0.052
 0 0  0.140  0.112
   
 0 0 1  0.140  0.112 
P       
 0 0  EI 1.220  0.488 
 0 1  1.220  0.488 
   
 0  1   1.393 1.240 
 0.993  0.052  H1
 0.140  0.112  H2
 
 0.140  0.112  H3  0.993  0.140  0.140  1.220  1.220  1.393 
P  T  
P    
 H4

 0.052  0.112  0.112  0.488  0.512  0.240 
  1.220  0.488 
1.220  0.512   H5
 
1.393  0.240   H6
 
Q1 Q2

40
30 July 2022
Kebanggaan Kita
I.t) Menghitung Matrix [ F ]

[ F ]  [ P ]T . [ M ] [ P ] 1.667  0.833 0 0 0 0
 0.833 1.667 0 0 0 0 
 0.993  0.140  0.140  1.220  1.220  1.393   
[ F ]  P   
T
 1  0 0 1  0.5 0 0 
 0.052  0.112  0.112  0.488  0.512  0.240  
EI  0 0  0.5 1 0 0


 0 0 0 0 1.333  0.667 
1  5.086  0.102   
F   0 0 0 0  0.667 1.333 
EI  0.085  0.478 
 0.993  0.052
 0.140  0.112
 
 0.140  0.112
P   
 1.220  0.488
1.220  0.512 
 
1.393  0.240 
I.u) Lendutan dititik 1 dan 2 dapat dihitung berdasarkan persamaan :

 D    F  Q 
 2000 
Gaya Luar : Q  K   Q    
 0 
1  5.086  0.102  2000 

D    0.085  0.478  .  0 
EI    
 10171.173 
 D1  1  10171.173   1
D     
EI
      
 D 2  E I  170.245  D   170.245   
 2 EI 

41
30 July 2022
Kebanggaan Kita
I.v) Gaya dalam Elemen dapat dihitung berdasarkan persamaan :

 H    P  Q  Q  K  2000 Kg ; Gaya Luar di Titik 1
 0.993  0.052 1986 

 0.140  0.112   280 
  
 0.140  0.112 2000   280 
H    .  
 1.220  0.488  0   2440 
1.220  0.512  2440 
   
1.393  0.240   2786 
 H1   1986   MA   1986  
M  
H  
 2   280 

 Titik1   280   
 H3   280   MTitik1   280  
 [ Kgm]   [ Kgm]
 
H
 4   2440   MTitik 2   2440   
 H5   2440   MTitik 2   2440  
       
 H6   2786   MB   2786   
K  2000 Kg
Jumlah Momen di Titik 1 dan 2
1 sama dengan Nol
2E I
2
M1 M2 H 2  H3  0
h1  3 m
EI EI H 4  H5  0
A MA MB h2  1m
a 4m b6m B
Gambar 4 - 2

42
30 July 2022
Kebanggaan Kita
II. Reaksi Perletakan ( Free - Body )

K  2000 Kg
1 Jadi : M A   1986 Kgm

2E I
2
M1 M Titik 1   280 Kgm
M2
EI EI h1  3 m M Titik 1   280 Kgm
A MA MB h2  1m M Titik 2   2440 Kgm
a 4m b6m B M Titik 2   2440 Kgm
Gambar 4 - 2 M B   2786 Kgm
IV. Gambar Diagram Gaya Dalam Kolom A  1
K  2000 Kg
a4m 3
Sin    0.6
x
1 5 3
5
EI α 4
cos    0.8
HA  0 M M
1
h1  3 m
4 5
A
II.1a) Reaksi Perletakan Kolom A  1
A V1A
VA Sin α M A  1986 Kgm ; M 1A  280 Kgm
VA Cosα
Gambar 4 - 2a VA H 0  HA  0
M 0
1
M1A  280  VA . a  M A  M 1A  0
Bidang M
M A  M 1A
M A1  1986
VA . a  M A  M 1A  VA 
a
1986  280 2266
VA    566.5 Kg (  )
VA Cos  
4 4
Bidang L 453.2 II.1a) Reaksi Perletakan Kolom A  1
M A  1986 Kgm ; M A1  280 Kgm
M
A
VA Cos    0   V1A . a  P x 4  M A  M1A  0
453.2 VA Sin   P x 4  M A  M1A
400 V1A 
Bidang N a
8000  1986  280
V1A 
4
VA Sin  
5734
400 V1A    1433.5 Kg (  )
4
43
30 July 2022
Kebanggaan Kita
III . Tabel Untuk Menggambar Diagram Gaya Dalam

II.1b) Persamaan Gaya Dalam
Bagian X Mx ( Kgm ) Lx ( Kg ) Nx ( Kg ) Kolom A  1 ; 0  x  a  4 m
A-1 0 - 1986 + 453.2 - 400 M X  VA . x  M A  566.5 . x  1986
L X  VA Cos    566.5 x 0.8   453.2 Kg
4 + 280 + 453.2 - 400 N X  VA Sin    566.5 x 0.6   400 Kg
II.2.a) Reaksi Perletakan Balok 1  2

IV. Gambar Diagram Gaya Dalam Balok 1  2 M 12  280 Kgm ; M 21  2440 Kgm
x M1 M2
H 0  H1  0
M 0 
2
1  2  V12 . b  M 12  M 21  0
x M 12  M 21
V12 . b  M 12  M 21  V12 
b6m b
V12 V21 V12 
280  2440 2720
  453.33 Kg (  )
6 6
Bidang M M 21  2440
II.2a) Reaksi Perletakan Balok 1  2
M 12  280 M 12  280 Kgm ; M 21  2440 Kgm
H 0  H 12  0
Bidang L
M 0
1
  V21 . b  M 12  M 21  0
V12  453.33
- V21  453.33 M 12  M 21
V21 . b  M 12  M 21  V21 
b
Bidang N
H 12  0 280  2440 2720
V21    453.33 Kg (  )
Gambar 4 - 2b 6 6
III . Tabel Untuk Menggambar Diagram Gaya Dalam II.2b) Persamaan Gaya Dalam
Bagian X Mx ( Kgm ) Lx ( Kg ) Nx ( Kg )
1-2 0 + 280 - 453.33 - 1306.5 Balok 1  2 ; 0  x  b  6 m
M X   V12 . x  M12   453.33 x  280
6 - 2440 - 453.33 - 1306.5
L X   V12   453.33 Kg
N X   H 21   H 2B   1306.5 Kg

44
30 July 2022
Kebanggaan Kita
IV. Gambar Diagram Gaya Dalam Kolom B  2

Bidang M Bidang L Bidang N
2 H 2B M 2B  2440 H 2B  1306.5 VB  453.33
M 2B
h  4m
 MB
y
H B2 H B2  1306.5
B M B2  2786 VB  453.33
VB  V21 Gambar 4 - 2c
II.3a) Reaksi Perletakan Kolom B  2

VB  V21  453.33 ; M B2  2786 Kgm ; M 2B  2440 Kgm
M 2
 0  H B2 . 4  M B2  M 2B  0
M B  M 2B 2786  2440
H B2   
4 4
5226
H B2   1306.5 Kg (  )
4
 M B  0  H 2B . 4  M B2  M 2B  0
M B  M 2B 2786  2440
H 2B   
4 4
5226
H 2B   1306.5 Kg (  )
4
II.2b) Persamaan Gaya Dalam

Kolom B  2 ; 0  y  h  4 m
III . Tabel Untuk Menggambar Diagram Gaya Dalam
Bagian y My ( Kgm ) Ly ( Kg ) Ny ( Kg )
M Y   H B2 . y  M B
2-B 0 + 2786 + 1306.5 - 453.33 M Y   H B2 . y  2786
L Y   H B2   1306.5 Kg
4 - 2440 + 1306.5 - 453.33
N Y   VB   453.33 Kg

45
30 July 2022
Kebanggaan Kita
III. Tabel Untuk Menggambar Diagram Gaya Dalam

Bagian X/Y(m) Mx ( Kgm ) Lx ( Kg ) Nx ( Kg )
A-1 0 MA - 773 + 304.60 - 228.45
4 M1 + 750 + 304.60 - 228.45
1-2 0 M1 + 750 + 356.75 0
4 M2 - 677 + 356.75 0
B-2 0 MB + 724 + 350.25 - 356.75
4 M2 - 677 + 350.25 - 356.75
IV. Gambar Diagram Gaya Dalam

h 5m
1 M 2  2440
2
M 1  280
M A  1986 Bidang M h1  3 m
A
Gambar 4 - 3a
h2  1m
B
M B  2786
a 4m b6m
Bidang L
Bidang N
H 2B  1306.5
V12  453.33
V12  453.33
H 2B  1306.5
VA Cos   453.2
VA Sin   400
H B  1306.5
Gambar 4 - 3b Gambar 4 - 3c VB  453.33

46
30 July 2022
Kebanggaan Kita
DAFTAR PUSTAKA
1. Supartono F.X. & Teddy Boen, Analisa Struktur dengan Metode Matrix,
UI Presss,1981, Jakarta.
2. Ghali A & A.M. Neville, Structural Analysis.
3. R.D. Cook, Concept and Application of Finite Analysis.
4. Timoshenko & Young, Theory of Structure.
5. Timoshenko & Young, Structur

47
30 July 2022

Contoh Jawaban Tugas Ke - 3 & 4 Metode Flexibilitas (47 Halaman)

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Contoh Jawaban Tugas Ke - 3 & 4 Metode Flexibilitas (47 Halaman)

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS PANCASILA

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

CONTOH JAWABAN TUGAS KE - 3 DAN 4

Fakultas Teknik Universitas Pancasila

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

Nomor Bab Materi Halaman

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

TUGAS KE - 3 RANGKA BATANG STRUKTUR STATIS TERTENTU

Suatu Rangka Batang Statis Tertentu dibebani muatan terpusat K1 = K2 = K3 = K4 = K

Ir. F.X. Ferry Munaf, MT

Catatan : 1. Jawaban Tugas harus melampirkan foto copy ( fc ) soal

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

CONTOH JAWABAN TUGAS KE - 3 METODE FLEXIBILITAS

I. PERHITUNGAN GAYA BATANG DENGAN METODE KONVENSIONAL

a) Kekakuan Rangka Batang

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

Tugas ke -3 Konstruksi Rangka Batang

c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik :c

c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik :

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

Tugas ke -3 Konstruksi Rangka Batang

c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik :

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

Tugas ke -3 Konstruksi Rangka Batang

I. Kesimpulan : Rekapitulasi Besarnya Gaya Batang

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

Tugas ke -3 Konstruksi Rangka Batang

II. PERHITUNGAN GAYA BATANG DENGAN METODE FLEXIBILITAS

PEMBERIAN GAYA SEBESAR Q = 1 SATUAN DI SETIAP TITIK BUHUL

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

Tugas ke -3 Konstruksi Rangka Batang

s  jumlah tit ik simpul / buhul 4

c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik : Q = 1 di Titik C

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

Tugas ke -3 Konstruksi Rangka Batang

c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik : Q = 1 di Titik C

Q  1  (1 x 0.8)  (S7 x 0.8)  0

c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik : Q = 1 di Titik C

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

Tugas ke -3 Konstruksi Rangka Batang

c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik : Q = 1 di Titik C

Kesimpulan : Rekapitulasi Besarnya Gaya Batang Q1 = Q = 1 di Titik C

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

Tugas ke - 3 Konstruksi Rangka Batang

PEMBERIAN GAYA SEBESAR Q = 1 SATUAN DI SETIAP TITIK BUHUL

c2  a 2  t 2 Menghitung Panjang Batang :

a) Kekakuan Rangka Batang b ) Kesetimbangan Luar ( Reaksi Perletakan ) :

5.ab) CONTOH JAWABAN TUGAS KE 3 & 4 METODE FLEXIBILITAS

SEMESTER GASAL TAHUN AKDEMIK 2021 - 2022

Tugas ke -3 Konstruksi Rangka Batang

c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik : Q = 1 di Titik E

c ) Kesetimbangan Dalam : Metode Kesetimbangan Titik : Q = 1 di Titik E

 (0.5 x 0.8)  (S7 x 0.8)  0