Malek ,M a.,.ndln
Pengarang:
Sutan Panladu.n
, ~
!'
Penyuntlng/Ecutor: ",< ~.~. ,'A{,
H. Arfiza.ltflrjina~raJ8 , "
~... :~{ off it '
' :~.: '. .if: :~" )..".~.
J .~al~I~~
h ..' .. :::....~
ISBN: 978-979-98205-6-3
Penerblt:
lCI'Istal ,.""",.....
E-mail: Indramaharaja@plasa.com
Anllota IKAPI
:"':.:.>.:.:,-;-:.:::: ........::' .:: . :.: ... ... :....:: ::::..:.::.:.:>~~.:::: : .: :.. :... :.. :::. ..:..;... :.:.. ::.:':.:.:.<::::"-:-: ::.: ./:.......:::.:.. .......:...::.:::::-::::<.
:::
#.:·~:·#~~~#(/:#tk#.t~¥e»
. .' . . .'. ' .. :' . -., '" ' . .: ...... "' :':":.:.:. :",:.-...::.' ... :.. .. ........ ... ... . . ........ ..... ~./.:.>/.:::.::>: '>::':::
':':':::::"::':. ... . . .. . . :.. . .. .... . .. .... . --
::: ... : ... .:... ..... :.,.:::.:.:: :.. . : .. :::.. :.:.::.:.. :.:.: ........ : .... ..... ..... : . ..... . .... . :. ::'.:::: .::::.: .. . . .. :.:
. :>i:··i:i···.·.. · ..·...:
·::.-.:.' ...'.... . . . ... . . . :..... ..:: · ) . ,.:· ,.·.: .·:· .. ;:i,. '.i ..·.:: ·:; :.:.: .•. · ,. ./:/.::: . .. ::: ::i. .:,:i .i:;:.: . .: <:i
.' .
'\:..:.:::.-:::.:..-:.' .:::~::.:: ::.:,:.: ':'::~ :::::'.:'- ;:. ' ...... :. '.. .... . : : . . -- . .' '.' ...... ':.:', ...: ... ':'...,-:":: '.-":''.-'::.-:::::.--.-': .'.::.:::::.::'::::'::.';'.:::.::,:: :.-::'.: :: ,,:..:.~.: ::.... . . :.:.::. .
.. . ;: . ' .: '" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ; . . .... '- . . : :.:":':":':.':':':: .. '
Galanggang
Magek: Manandin
10
kan, basiap malah kito kin I."
Alah dibuek malah -ga.tanggang, sarato disuruah ma
antakan surek hilla mudiak, banyaklah urang nan datang;
nan mudo-mudo baduyun-duyun, nan gadih.:.gadib babon
dong-bondong, datang ka ranah Sartdiangbaka,.galanggang
bamuloi hanyo lai. .
Rami alek allahu rabbi', daralt ayam bak dibandakan,
patah taji bakdisukati, tulak batundo bulu ayam, siriah
manjadi sarok balai, gambia: manjadi tanah liyek, pinang
manjadi dama tondeh.. -
Alah sapakan galanggang rami, ramilah rabab jo lrucapi,
pupuik saluang tidak dietong; bakumpua anak mudo
mudo.
Padi lah babumbun-bumbun
Pinang masak batandan-tandan;
Anak gadih baduyUn-duyun
Nan bujang lah batolan-tolan. '
Lah -Iamo galanggang rami, alah banyak kabau nail
habih, habih bareh bapilrua-pikua, balun dapek nan -ka
judu, iyolah judu Puti Linduang Bulan.
BaJam tambago tigo gayo
Magek Manandin
11
urang kampuang suko samuonyo.
Sadang dek Datuak Bandaharo, sadang dUQuak di
surambi"alah tasirokdarah di ~do, hati nan tidaksanang
lai, lab bilang panganasairutiko, tidakbatantu dirusuahkan"
hati nan sadang bauweh-uweh ju~.
TampaJmyo Si Bujang Salamat di laman, mambaok
surek nansapueuak,sanan bakatp,&i Salamat, "Manolah
Datuak janyo ambo,ikolah surek nan sapueuak, dati 1\1
anku Rajo Kuaso, dan ranah Kampuang Dalam."
Surek ditarimo dek Datuak Bandaharo, lalu dibaeo
malah surek, dari awa sampai,akhia, surek panggilan ka
gaianggang, alah capek Basa.jo Pangulu, sarato an~ Rajo
rajo.
Sadang dek Datuak Bandaharo, alah sudah surek di
baeonyo, dipikia-pikia dimanuangkan, alah taraso dalam
hati, mukasuik nak pai baralek.
Alall mahimlYau DatuakBandaharo, 'Miak kanduang Si
Bujang Salamat, Adiak ambiak malah kudo, lakekkan'pulo
pakaiannyo.",
Dek urang Bujang Salamat, salasai pulo nan bak kian,
alah mamakai Datuak Band'aharo, dilakekkan sarawa
panjang, diambiak baju biludu, basaruang bugib sapik
udang, alah dipakai deta saluak, dikunyah siriah nan
sakapua, alah manurun inyo ka bawah, alah tibo inyo di
laman.
Bakaja bayang-bayanggigil gigiputiah!Yakcamin tatum,
alahdiracak malah kudo"Si llujang Salamat mairiangkan,
dibaok ayam Si Kinantan, sarato urai tigo kaeo.
Magek Manandin
12
Alahsarantang pajalanan, dek lamo lambek di jalan,
labuah panjang basiku-silru, pudiang ameh barumpun
rumpun, hampia ka ~bo hanyo lai, ,aIah tibo inyo di sanan,
di nmah di Sandiangbaka, digalanggang Si.Linduang Bulan,
inyolah turun ateh kudo.
Alah disonsong urang nan banyak, disonsong Rasa jo
Pangulu, sarno DubaJ~g nan ~pek, hiru-biro. Qnmg
nan banyak, urang lab rusu~ kasadonyo, aIah datang unmg
nan patuik, nan ka judunyo Puti Linduang Bulan.
Unmg banyak lah hiro-biru, maliek urang nan ,barn
datang, laiu bakato maso itl,l, "Ikolah nan ka judunyo Puti
kito, aIamat aIek ka lakeh usai, nan manang basanang hati,
nan kalah tamanuang sajo."
Kaba baraliah hanyo lai,.allahnyo di sanan juo, baraliah
kapado Rajo Kuaso, lah naiak ballau ka ateh rumah, bakato
Rajo Kuaso, .
'Miak kanduang· Linduang Bulan, mangapo mangko
lalai juo, adiak kand~g mam~ malah, alah datang Rajo
nan patuik, blau di~ji samQ m~rah, jikok dikati sarno
barek, bagala Datuak Bandaha,o, unmg nmah Kampuang
Sumani."
Sadang dekPutiLinduang Bul~,aIah sudahJnyo ma
makai, dikunyah siriah nan sakapua, aIah turun ,cando ka
laman, diiriangkan dayang jo panginang, kipeh bf1sabuang
kiri kanan.
Alah tibo cando di galanggang, siri~ taIata~ dek Si
Kambang, bakato Pu~i Linduang Bulan, "Oi tuan Datuak
Bandaharo, marl kito naiak ka rumah, nasi tahedang aIah
Magek Manandin
13
dingin, bungo'dikarang alah layua, Than nan tidak datang
juo, iyo bana bak pantun urang:
Alah panek ambo dek babansi
Rabab tasanda di pamatang;
Alah panek ambo dek mananti
Than nan tidak kunjuang datang.
Kini baitu lah dek Than, tidak guno lama di siko, kito
naiakmal3b karumah, urang lab rapekmanantikan, sarato
Imam dangan Khatib." .
ndak tamo'antaronyo, alah bajalan Datuak Bandaharo,
duo jo Puti Lioduang Bulan, alah naiak ka rumah gadang,
alah diduduakkan Datuak 'Bandaharo, sarato jo Puti Lin
duang Bulan, di ateh kasua nan gadang.
Alah sud3.hmamakan' siriah, diambiak tampekpara
sapan, dibaka kumaycui putiah, asok mandulang ka udaro,
alah manyambah Rajo Kuaso" kapado Basa jo Pangulu,
sarato Imam dangao Khatib, nbit jo kaua nak oyo lapeh.
"Adi3kambo PutiLinduang Bulan, duo jo Datuak Ban
daharo, mamtntak ambo'baStinpguah-sunggu3.h,; kapado
Imam dangail' Khatib, sarah) BaSa jo 'Pangulu, Ahgku
kawinkan kini nangko, tolong bacokan doa salamaik, kok
lai untuang bakakalan~ 'jan 'ado cacek maro malintang."
'Sadang dek Imam dangan 'Khatib, alah dibaco khotbah
nikah, ijab jatuah kabul dijawel(alah kawin Datuak Ban
daharo, dangan Puti Linduang Bulan, di muko saksi nan
barampek, alah dibaco doa salamaik.
Lamb 'sabanta antaronyo, urang banyak mamintak
pulang, baitu 'juo Imam danganKhatib, sarato Basa jo
Magek Manandin
14
Pangulu, "Kudian koklai umuasamopanjang, batamu kito
kudian, mintak dilapeh jo hati nan suei."
Manjawab Rajo Kuaso, "Kalau baitu kato Thanku, ambo
tarimo jo bati suci, tantangan minum dangan makan, kalau
ado labiah atau kurang, waJaupun muluik nan tadorong,
mintakmaafkan banyak-banyak »
Mandanga kato Raja Kuuo, manjawab pulo urang nan
banyak, "Namun taupekjo tapuji, jan manjadi sasuatu, kami
bajalan hanyo lai." /
Alah pulang urang nan ban~ s~uang baranti hanyo
lai, nan kalah baibo Mti,i nattm3rlangbasuko-suko, urang
alah pulang hanyo lai, pulang ka kampuang masiang
masiang.
Magek Manandin
15
Batu~gan
Magek Ma:nandin
16
Sadangdek Datuak Bandaharo~.aIah diambiaknyo ikan
nantun, dibarikan kapado Si Kambang, ikan digulai dek Si
Kambang. I,amo sabanta.antaronyo, lahmasak:malah gulai
ikan,sananglah bati tinftuang Bulan, mam di ateh anjuang
tinggi, kipeh basabuang kiri kanan.
Tujuah bulan di dalam bababan barek, bakato Puti Lin
duangBulan, ''Than kanduangDatuak Bandaharo, pacikdek
Than pitaruah denai, ·kok tumbuah lahiaanak kito laki
laki, bari namo Magek Man~din, kok lahiaanak kito pa
rampuan, bari banamoPutiBungsu."
Manjawab Datuak Bandaharo, 'Miak kanduang Puti
Linduang Bulan, usah Adiak tagamang tantang itu, ambo
pacik pitlruah arek-arek, tidakmanupang badanambo, ·kok
umua sarno panjang, mamintak j,uo kapado Allah, usah
cacek maro malintang, salamaik sajo harlan Adiak."
Pintak nan sadang ka balaku, alah sampai. bilangan
bulan, lah. datang bari kutikonyo, patang Ahad malam
Sinayan, sadangnyo laruik tangah malam, kiro-kiro pukua
duo baleb, aJah sakikPuti Linduang Bulan,sakik bak raso
ka baranak.
Alah dihimbau malah dukun,. dukun tibo bidan lab
datang, aIah duduakdi tangah rumah. Lamo sabantaantaro
nyo, iyo lah layia anak:kanduang, dica1iakanak laki-Iaki,
dukun basiap banyo lai, disaJamaikkan maJah anak kan
duang.
; Sadang dek Puti Linduang Bulan, alah tabu inyo di
badannyo, bari· bam.pia badarok Siang, duo .kali ayam
·bakukuak, murai ~cau· bari siang, di ban nan sahari
Magek Manandin
17
nantun, diliek anak laki-Iaki, lab dinamokan Magek Ma
nandin.
Had lab baganti had, aJah datang pulo Rajo Kuaso,
aJlahu rabbi suko hali, mancaliakadiak lab banmak, surang
anak laki-laki.
Sanan bakato Rajo Kuaso, '~iak kanduang Linduang
Bulan, duo jo Datuak Bandaharo,:kaba baiakambo sampai
kan, aJah patuikkito patunangkan, sabab baitu kato ambo,
anak ambo lab labia pulo, tigo han baru di dunia, adolab
anak panmpuan, banamo Subarig Bagelang, mandehnyo
Puti Andam·DewL .
Kini baitu dekAdiak:, Si BuYuang'MagekManandin, duo
jo Puti Subang Bagelang, kito patunailgkan kainpandukuang,
supaJO sanang bati ambo, saloroog.tantangi badan ambo,
kok nyanlpang lai panjang umua,hayat pambariAllah, taJiek
juokudian handalmyo.'~
Sanan ·manjawab Datuak Bandaharo, "10k itu hanyo
pintak'fuan, kami nan suko manadmo, kami nan tidak
maubahi, ,ulang maklum patio Than:"
Alab dipatunangkan anakkanduang, dilatakkan·tando
timba baJiak Alalt sabari nantun, habib hari babilang pakan,
habih ·pakan babUangbulan, aJab satahun ka lamonyo,
sadang dek Magek Manandin, gadang bak diambuang
ambuang, bak nyiru di tapi lasuang.
Duo tabun lama di dunia, diamnyo di ateh anjuang
sajo, kipeh basabuang kiri' kanan, mandi baturab ayia
bungo,jikok litak Basi lab datang, jikok hauihayia lah tibo,
budak banyak sakarek koto; 'Sadarig dek Puti Linduang
Magek.Maaandin
18
Bulan, duo jo Datuak Bandaharo, allahu rabbi suko hati,
dapekanak balahan n}'3.wo, iyo bana bakpantun urang:
Paranglah mak di Limpasang
Inando mamasangdalam lawik;
Sayang di anak jol()nggadang
Habih dagiang tulang lah luruik
Bakato Datuak Bandaharo, ,~Adiak kanduang Si Lin
duang Bulan, kok buliah pintak pado Allah, kalau babari
pintakkito, dapeklahanaksuranglai; iyoanaknan param
puan. tt
Ramilah balai Bangkahulu
Nampak urang mainbali siriah;
Pintak nan: sadingka.:balaku
Kandak nan sadang lal ka 'buliah.
TIdak barapo lamo antaronyo, kira sabulail duo bulan,
alah datang pambarian Allah, alah hamil pulo Linduang
Bulan.
A1ah sahari duo hari, habih pakan baganti bulan,
sambilan bulan ka lamonyo, pado suahl hari kutikonyo,
a1ah labia malah anakkanduang, alah sanang raso paratian,
adolah anak parampuan, sahari ado sahari banamo, di
namokan Puti Nan Bungsu, alah buliah lawan baiyo, allahu
rabbi gadang hati.
Alah sabulan lamo di dunia, gadang bak diambuang
arnbuang, bak nyiru di tapi lasuang, mandi baturab ayia
bungo, kipeh basabuang kiri kanan, Si Kam bang banyak
manjagoi.
TIdaklah bba dipapanjang, dek lamo bakaJamoan,
Magek Manandin
19
anak lab gadang kaduonyo, salah sa.ke.tek pado lrdpak, anak
nan tidak disanthkan, pai pangaji tidak pulo, baso-basijauah
sakali, hanyo nan labiah sabuang jo judi, manuruik kandak
hati sajo, maklumlahtuan anak bujaag, di mano sorak nan
rami, aIab di sanan MagekManandiIJ, nan suko bana inyo
manyabuang.
.Badan batambah gad~g juo,umng barajo di hatinyo,
manuruik bati gadangsajo, nan labiah.ambuang sipak rago,
tidak takana paruik lapa, tidak tantu hino jo mUlia, alah
baumua duo baIeh tahun.
Mag«$ M.anandin
20
Ibtj~, Dt;tC)baleh
Magek Maqandin
21
Sanan manjawab Rajo Doobaleh, "Manolah Manti jo
Dubalang, sabab ambo pan~ Dana, bukan Dubalang rnbuik
rampeh, tidak Pangulu salah hukum, hanyo sabuah nan
takana, nial jo kaua disampaikan, adiakambo iyolah gadang,
banamo Puti Nilam Cahayo, ,alah patuik pulo basuami, kite
pancang malah galanggang,kito. baralek hanyo lai."
Alah basiap ulCIIlg nagari, dibuek malah galanggang,
satangah mancari kayu, satangah pai ka rimbo, habih han
babilang pakan. Al~ ~u~ ~fl:D;o~anggang, baukia ba·
mego·mego, raganrsljdah;'riki~taIi f~dl;kok sudah banyak
sansaronyo.
UlCIIlg baralek hanyo lai, dilapeh surek billa mudiak,
datang juaro kasadonyo, mambaokt.yain'sikuasurang. Alah
sabtJlan' galanggang rami, patah taji· bak disukatl, tulak
batundo, bulu ayam, ·darah· ayam bak dibandakan, buni
ringgik baJasau~lasau; pitib. ketekusah dihetorig, tigo bulan
galanggang rami. .... i'
Magek Manaodin
22
Balam timbagotigo gayo;
Salam taklim badanambo
Kaba baraliah tantang itu
Sungguah baraliah sanan juo.
Aliahnyo,kapadoMagekManandin, anakDatuak Banda
haro, anak dek Puti Linduang Bulan, kamanakan Rajo Ku
380, tunangan Puti Subang Bagelang, nan geneang di kam
ptiang 'ito, nan congkakdi Sandiangbaka, mamak kayo
bapak batuah.
Kalau dipuji jo kaYon,o, rumah gadang sambilan roang,
tujuah rangkiang tangah lamannyo, kapuak ketek salo
manyalo, makanan anak dagang lalu.
'Kabau bantiang1idak dietong, tidak manaruah ka
kurangan, babatigadang tiokhari, a'W3k baduo baduilsanak,
nan ketekPuti Nan Bungsu, nan gadang-MagekManandin,
sadang duduakdi kurisi. '
Alah tibo surek panggilan, alah dibaco sureknantun,
dari.awa:sampaiakhia; sabarih tidak nan lupo, alah dipa
hami isi surek, dipikia-pikia dimanuangkan, surek panggil
an nan baraJek, gaJanpg Puti Nilarn Cahayo, alah anam
bulan galanlPDg rami,alah banyakRajo nan datang, balun
dapek nan ka judu, sabuang rami· tiok hari.
Alah dijalang bapak kanduang, bakato Magek Mao.
nandin, "Manolahbap8k kanduangambo, sarato mandeh
kanduang ambo, sabab .ambo jalang bapak jo mandeh,
taniat di dalam hati,arnbonak pai lka balai, ka gaJanggang
Puti Nilam Cahayo; bapak·Japeh jo hati suci, sarato mandeh
kanduang'arnbo."
Magek ManaDdin
23
Manjaftb Datuak Bandabaro, duo jo Puti Linduang
Bulan, '~bo lapeh jo hati suci, jikoksampai Anak ka balai,
usah lamo Anak bajalan, sabagai pulo Anakkanduang, jikok
Anak bamain judi, Anak manyabuang jo badadu, usab hati
dipaturuikkan, habih pitih bardllti main, jan sampai mam
bukak kain, usab sarnpai marnbukak baju, binaso anak
sabab itu, hilang rupo takucak roman.
Anakkok tidakbapakaian, urang nan tidak,sagan lai,
hilang bangso sabab dek itu, pikiakan bana tu Nak kan
duang, jan manyasa kamudian. Rusuabkan budi kok
tagadai, usah sarnpai paham tajua,sampai ka eueu piuik
Anak, manjadi caeek kamudiall.
·Kini baitu lab dek ADak,' bajalan malab kini nan gko,
baoklab urai limo kaco, sarataayam biriang balang,ma
makai malah Anak kanduang."
Dilakekkan saraft panjang, dipakai baju biludu, gun
tiang nan caro Sialaban, basaruang bugih sapik udang,
badeta kambang palangi, tiok suduik pakai hikmab, di
tangab sipalat geio.
Alab sudah inyo mamakai, diambiak taji sabarum
buang, dibaok aycun biriang balang; ,dimintak izinkapado
bapak, manjaftb DatuakBandaharo, duo jo PutiLinduang
Bulan,. '~akkanduang MagekManandi~, ~kami bari:malab
izin, tatapi pulo anak kanduang, iyolab.AIiak mambaritahu,
kapado tunangan Anak kanduang, nan banamo Subang
BageJang, batunanganlkainpandukuang.
Koktidak Anak mambari-tahu, tasalab kito pado adat,
sungguab aWdk sarno awak, adat nan jan ditinggakan, garak
Magek Manandin
24
Allah siapo tabu, buruakjo baiak takbatantu, nyawo di
dalam tangan Allah, elokAnakblri tabu, ka rumah tunangan
anakkanduang,katokan banaelok--elok, usah lupo tantang
itu."
Kalau nan merah .namonyo sago
Kalau nan kuriak iyolah kundi;
Kalau nan 'indah banyolah baso
Kalau nan baiak'iyolah budi.
Dan .benteng katangsi kodok
Pasang palito·tangah,rumah
Magek: MaD.Ddin
·26
Takajuik Subang Bagelang, 'Miak kanduang Si Kam
bang Manih, apo sabab ambo.dijagokan?"
Manjawab Si Kambang Manih, "Kalau itu nan Aciak
tanyokan, adolah urang baru datang, rancak nan bukan
alang-alang, kok tidaksalah mato ambo, inyolah tunangan
Aciak, nan banamo MagekManandin/.'
Bam mandanga dikato nantun,.takajuik Subang Ba
gelang, tasirok darah di dado, badan. bak raso bayang..
bayang, alah duduakSubangBagelan& dirintangdayang jo
panginang, mandi basiram ayia bungo.
Alah sudah inyo mandi, dilakekkan pulo pakaian, alah
turon ka tangah rumah, kipeh basabuang kiri kanan. Alah
tibo di tangah rumah,. takajuik Magek Manandin, dicaliak
tunangan·alah.gadang, lahsamo duduak di kurisi; Si Kam
bang basiap hanyo lai, nan: satangah maambiak ayia, nan
satangah mamasak nasi. .
Lah masak nasi dangan gulai, digulai parpati mandua,
ayam sanan randang pun sanan, gulai manih di sanan pulo,
alah dibaok ka tangahrumah, nasi basanduak hanyo lai,
dUatakkan di tangah rumah, nasi taJataksambah tibo, "Than
kanduang Magek Manandin, Tuan .makan malah dabulu,
ka marl baru sakali nangko."
ManjawabMagek Manandin, "Adiak kanduang Si
KambangManih, kalau baitukatoAdiak, tantangan minum
dangan makan, kalau makan ka uOOk litak, jikok minum
ka ubekhauih, sabuah.ambo nan takana:
Padi sijirak jiru jintan
Padi'sipuluik tulang ladang;
Magek Manandin
27
Nasi basanduak balatakkan
Ambo bapantang makan surang."
Manjawab Si Kambang Manih, sambia bapantun ba
ibant,
Padi sijirak jiru jintan
Padi sipuluik linduang daun;
Nasibasanduak balatakkan
Jo siaTuan ka sadaun."
Alah panek tangka batangka, alah makan MagekMa
nandin, makan sasuok duo suok,cukuik katigo inyo lah
kanfdJlg·
Alah sudah makan dangan minum, sudah marokok
makan siriah, bakato Magek Manandin, 'Miak kanduang
Subang Bagelang, sabab ambo-datang ka mari, ambo nak
pai ka galanggang, iyo galanggang Puti Nilam Cahayo,
dunsanak kanduang Rajo Duobaleh, di ranah kampuang
Singkarak, Adiak lapeh jo bali sud, mintak salamaik umua
panjang."
Baru mandanga kato nailtun, lamanuang Subang Ba
geiang, dijawabsambia manangih, "Kalau itu Than katokan,
kokditagah tidaktatagah, ambo,suruah pai lah juo, namun
sungguahpun baitu, kalau sampai lOan ka sanan, sampai
bajudi jo manyabuang, usah lama Than di sanan, lakeh Tuan
sugiro pu1ang~ sabab· baitu kato .ambo, rajo nantun lain
adatnyo, kalau bicarodi lua l)ana, mancancang tidak rna
mampeh, kokkalah, pantanginyo mambayia, ingeklah1ban
tantang itu.
Sabagai pulo Than kanduang, kilo lablama batunangan,
Magek Manandin
28
tatapi kok buliah pintak ambo; elok lah ambo samo pai,
kok lai namuah Than mambaek"
Manjawab MagekManandin, ''Adiakkanduang Subang
Bagelang, kalau itu Adiak katokan, janlah Adiak samo pai,
sabab baitu kato ambo, bukan ambo karano malu, sabab
adat di galanggang, tidak bacampua parampuan, hanyo nan
baoyak sabuang judi, tapuak jo sorai ado rami, parmainan
anak mudo-mudo, saba lab Adiak tantang itu."
Manjawab Subang Bagelang,
Magek Manandin
29
Dicaraikan apo ka dayonyo.
Magek Manandin
30
Sayang nan sadang·bagaruntuang
Magek Manandin
31
buah, sambia bapantunmaso nantun :
"Balayia babelok-belok
Balabuah tantang dinan tanang;
Nan pa.i bati tak elok' .
Nan tingga darah tak sanang."
Sadang dek Subang Bagelang, alah naiak inyo ka ateh
rumah, taruih sakali ka ateh anjnmg, dibukak kulambu
katujuahnyo, tidua;bagaluang'inyo'bak kticiang, ayia mato
badarai-darai, makan tidak minum pun tidak, badan lah
kuruih bagai pimpiang.
Magek Manandin
:32
'Bajudi
Mambaok Sansai
gang,
Magek Manandin
.33
"Salamo hiduikateh dunia, balun parnah ambo maliek,
Sutan nan sarancak nangko, laranglah puti ka judunyo."
Sadang dek Rajo Duobaleh, mandanga urang baru tibo,
laIu bakato Rajo DuobaJeh, "Manolah Sutan nan barn datang,
kito manyabuang agak sajaniang, kalau kalab pambuang
paluab, kalau manang pambali siriab."
Manjawab Magek Manandin, "Kalau baitu kato Angku,
ambo cubo malah malawan, tatapi taruah tidak banyak."
AIah dibulang maJah ay.un, dibulang sarno-sarno kanan,
ayam angku Rajo Duobaleh, ayam kuriak bataji gadang,
dimintak malab taruahnyo, ~sading dek Magek Manandin,
dilatakkan malah tarpah ayam, dHa~ limo kaco ural
Throanuang Rajo Duobaleh, jo apolab taruah kan di
lawan, pitih taksarnpai ka taruahnyo, digadaikan sawah jo
ladang, dimintak tolong pado anak buab.
, Al8.h ,batampin malab ayam, aIah baJago hapyo lai, sa
kali mainbutang naiak, duo kali mainbutang tu,mri, lab
patah ayam birlang balang, basorak urang tangab ba]ai,
urang lab suko gadang ketek, lapeh utang babciak~J5aciak,
bak mandapek duriari mntUclh. ' . , . ' ,
'1idaldah kaba di~jail8kan~ lab mati ayam biriang
balang, tamanuang' Magek Mariand~, pitih 'bakisa .pado
urang. Sadang dek Rajo Duobaleh, gadang hati:~1ahu rabbi,
lab kayo sabab dek manyabtiang, taruah disimPaO hanyo
lai. . ,.' ,1·' .
Kununlah MagekManandin, pitib habib badan lab sansai,
awak disisiab sarno g8dang,; :at3.h bamanuang-man~ang
surang, tidak tantu jaIan ka dituruik.
Magek' Manandin
'34
Alah dibukak kain saruang, alah digadaikan kain
nantun, kapado mandeh rang balapau, dicubo pulo main
dadu, dadu dipasang kaIah juo, dimintak gundu pado ja
nang, dicaliakgundu linduang merah, bataruah sakupang
ganok,.lah dihambuangkan malah gundu.
Barisuak hari ka Salasa
Ma~k Manandin
35
Kini baitulab dek Sutan, tidak suko kami manaruab,
elok bajalan kini-kini." .
Alab bajalan Magek Manandin, alah tibo di tangab
laman, hari nan laruik tangah malam, ayia mato badarai
darai, buni tangih babuab-buah, bansaik nan tidak tatang
guangkan, sabab dek main judi jua.
Hilia ka labuab Rimbo Panjang
Magek Man8.nGm
36
tinggasua~genggangburuWt
Alah tanipak rumah sabuah, alah tibo inyo di sanan,
duduak di laman urang, dicaliak kampuang sangaik rami,
masuak inyo ka dalam kandarig, alah duduak inyo di dalam.
Sabab dek hari sanglik dingin, rangik mamakan tim ba
baliak, lab takajuik itiak jo ayam, alab babuni itiak angso.
Takajuik urang punyo rumah, urang lab jago sakam
puangnyo, 31ab turun urang ka laman, diliek basamo-samo,
pinto kandang a1ah tabukak; 31ah tampak urang surangsajo,
babaju bakain tidak,urang mamakiak hanyo lat
AIab dihimbaukan urang'm31iang; bakaja urang dalam
kampuang, nan hilia bakaja mudiak, n'an mudiak bakaja
hilla. Bakumpua urang gadang ketek, aIah banyak urang di
laman, aIab diambiak Magek Manandin, tidak urang tanyo
batanyo, alab dipatinjukan hanyo lai.
Nan surang mambaok baw, apo nan dapek digadokan,
lapeh di tangan nan surang, b3.jawek pulo dek nan lain.
SadangdekMagekManandin, tidaktahu di din lai, alab
bakabekMagekManandin urangkampuangmaninju juo.
Mandi kalubuak Maralian
Mandi bakUsuakdauD lado;
Dek buruak unwang ;0 bagian
Bagaluik sunat di kapalo.
Bakato 'urang di'nagari, lai juo nan ioo surang~surang,
"Gadang a}1anyo'iimoo;M31a1ak
Ka hilia tanjuang muaronyo;
Urang maliang jangan diantak
Tantukan sabab'karanonyo
Magek Manandin
37
Antah salah antab moh tidak."
Hari siang hanyo lai, alah, tingga darah di batu, mato
lah sambok kanai tangan, darah mahilia tak baranti, roman
nan rancak alah burnak, tidak tabu di din lai.
Alah datang Rajo Duobaleh, manyambah Manti jo Du
balang, '~pun tuanku Rajo kami, kalau dibunuah kami
mati, kato bana disabuik juo, di had samalam tadi, kami
mandapekurang maliang, urang nangko mamaliang jawi."
Sadang dek Rajo Duobaleh, dicaliak roman jo taJnpan
nyo, tidak pulo urang ~ siko, tak tantu dusun nagarinyo,
dihimpun urang nan banyak, urang bahimpun hanyo lai,
pai maliekurang maliang, surang pun tidak urang nan tahu.
~toRajo Duobaleh, "
Magek,Ma~din
38
nantun, aIah tantu rupo jo tampannyo, bakato Dubalang
nan barampek, "Ampun 1\Janku rajo kami, alah kami
pandang nyato-nyato, sapanjang pikiran kami, ikolah urang
baru datang, lawan 1\tanku nan manyabuang. tt
&kato Rajo Duobaleh, "Mano Dubalang nan baram
pek, elok diirik urang nangko."
Dikabekkan Magek Manandin, bakabek jo tali gadang,
dilatakkan di rumab jago. Alab sabari antaronyo, makan
tidak minum pun tidak, datanglab urang surang-surang,
satangah lai urang nan ibo, dicari maIah pamakanan.
Alah tigo hari kan 13.Il)9nyo., ~ bakabek juo baru,
alah pandai manganaAlJali,i31~ takanakasalahan, di{YdS81lg
niat dangan kaua, ''\il~ l')hankl:t ~bbi, kDk Iai babaliak
ambo sehat, ambo ubah Parangai lamo, ambo hantikan
main judi."
Pintak nan sadang ka balaku, 1\than nan sadang ka
mambari, alah hilang raso panyakik, alah sehat Magek
Manandin, hari mal3m hanyo lai, dingin nan tidak ta..
tangguangkan, manangih Magek Manandin, takana untuang
parasaian.
Magek Manandin
39
Hukuman
RajoKuaso
MaF,k Manandin
'40
"Dari subaliakka-sabaJah .
Dinantisahari·Iai
Simpang13nangtabeknyoruntuah .:'
Magek Manandin
42
,----
MagekManandin
43
Bakato Rajo Kuaso, "Oi buyuangMagekManandin, lai
malah ,tabu di sakik, apo sabab mamaliang jawi, s~jak da
hulu den katokan, elok paralu pai mangaji, manyabuang
juo nan waangsukokan, bamain dadu tiokhari, iko malah
balasannyo.
Kini baitu malah dekwaang, pado hiduik baiaklah mati,
mambari malu dalam kampuang, tidak didanga tidak ba
tanyo, didalam kampu811gSandiangbaka.,awakden manjadi
Rajo, budak banyak sakarek koto, kabau bantiang ayam jo
padi, tidak nan kunmg suatu juo, salamoBuyqang gadang
nangko, mnllah baru dapek malu."
ManjawabMagekManandin, "Kalau baitu katoMamak,
kok tidakbuliah mintakampun, barilah juo ambo ayia."
Sadang dek Magek Manandin" usahlah, ayia nan ka
dapek, kanai lacuik sakali lai; alah mamakiak Magek Ma
nandin, "Kalau baitu· kato Mamak, bunuah bana badan
ambo, nak sanang hali Mamak tingga, carilah padang nan
agaktajam, naktantu ambo manangguangkan."
Biduakgajah pincalang banyak
Usah dikali anakCino;
Biduak pacah pelang lab ,rarnk
.Kapa ditompang karam pulo.
Luruih jalan ka Batusangka
Babelok jalan ka Rambatan,
Di simpang jalan nan ka gaduang; .
Ttdakguno ambo manyasa
Lah tigo hari tidak makan
Bantam tarajang nan ditanggu811g.
Magek. Manandin
44
DiQuik. api di puntuang
Sakarekkakayu bajo;l
Sajak ketek dimabuak untuang:
Gadang ditimpo .d~k sansaro.
Sadang dek Raja luaso; sabuah tidakdidangakan, alah
diirik Magek Manandin, alah tingga darah di batu.
Dek lama lambek di jalan, alah tibo di Sandiangbaka,
tibo di rumah bundo kanduang, takajuik Puti Linduang
Bulan, duo jo Datuak Bandaharo, diliek urang nan dUrik,
dipandang bana nyato-nyato, alah tarang MagekManandin.
Mamakiak Puti Linduang Bulan, duo jo Datuak Banda
haro, takajuik pulo ~ti Nan Bungsu, alahturun ka tangah
laman, bakato Puti Linduang Bulan, "Oi tuan ,kanduang
Rajo Kuaso, apo banakasalahannyot sabab Si Magek Than
bunuah, jikoksabab ~eh joperak, lai banyakambo taruah,
Than kanduang bapikia malah, anakambo bairik~ajo, Udak
Than manaruah ibo."
Manangih Puti Nan Bungsu, buah pantun baibo-ibo,
"Than kanduangMagekManandin,
Gadang korokpasa dahulu
Nampak nan dari: Ayia Bangih;
Gadang harok ambo dahulu
Kini manjadi buah tangih..
Tuan kanduang Mage~ Manandin, barapo bana utang
Tuan, nak tantu ambo mambayia, Oi mamak denai Rajo
Kuaso, tidak koh Mamak manaruah santun."
Mandanga kato· nan Pak kian, tamanuang Raja luaso,
tidaklah kaba dipanjaligkan, bakato Rajo Kuaso, '~diak
Magek Manandin
45
kanduang Si Linduang Bulan,·duo jo Datuak Bandaharo,
sarato dangan Puti Nan Bungsu, kalau utang nan ditanyo
kan, utangnan tidakdapekdibayia, bukan utangameh;o
perak, anak kau mamaliang jawi, malu tajunjuang di kapaJo,
elokbana:dihukum pat1cuang, kokgadang banyak sansaro
nyo, elok dibunuah~ kinl nangko."
Sadang dek Rajo Kuaso, aIah diambiak maIah padang,
dipancuang MagekManandin, Allah 'Ik'ala kayo sungguah,
tidaknamuah basi'mamakan, tidakluko inyo dipancuang.
Diambiak pulo malah rencting, ditikam'Magek Ma..
nandin, sadang batolong padoAllah, rencong baguluang ka
panPyo, manangih urang dalani 'kampuarlg; mancaJiak
urang 'kanai pancuang, bapak jo mandeh alah pangsan,
manangih pulo Puti Nan Bungsu, bakato Magek Manandin,
"Oi mamak Rajo Kuaso', tidak koh ·Mamak manaruah
lbo, naksanang bana hati Mamak, dIrikan tombak ka pam..
bunuah, kok tidakdapek tombakpanjang, carikan kayo da1am
rirDbo,suruahmalah anak buah, paimancari kayu banyak
banyak, jadikan api kayo nantOn,: 'muuakkan ambo ka
dalamnyo, nak sanang hali' Mamak nan tingga~"
Sadang dek Rajo Kuaso~ dilacuik tabuah larangan, ba
himpun urang dalam kampuang,diparintahkan pado anak
buah, mancari kayu ka dalam rimbo.
Lamo sabanta aritaronyo,'alah tibo ~yu di laman, alah
dibaka kayu nantun; 'dimasuakkan Magek Manandin, ka
dalam api sangaik nyalo, tidak namuah api mamakan.
HUang aka Rajo luaso, jo apo inyo ka' dibunuah, alah
dicari malah tali, dikabek Magek Manandin, diparin ta.hkan
Magek Manandin
46
di anakbuah, "Tolongcampakkan paja~gko, bisamo-samo
kito mambunuah, usah manyeso,kamudian."
Urang bahimpun hanyo lai, alah diirik Magek Manan
din, manangih Magek Manandin, "Oi mamak Rajo Kuaso,
bari baa ambo ampun,.tidakiboMamakmambunuah, iko
lah jinih badan ambo."
Sadang dek bapak jo mandebnyo, aIah.tabu inyo ;0
badannyo, diliek anak slab bakabek, manangih mang
garUang panjang, bakato Pu.ti Linduang Bul~ ..
'~ak kanduang Mage.k Manandin, kok utang dapek
denai bayia, salah tidak dapek ditim:bang, dilawa.n, tidak ta
laWcln, urang barajo di hatinYQ, kini baitu malah dekAnak:
Kudo malompek Batu Balah .
Magek. Manandin
47
Sabab dek laku ambo
Magek'Manandin
48
duo jo ,Puti Linduang Bulan, tigo jo Puti Nan Bungsu, maliek
anak lab ,bairik,buni tangih babuah·buah, '~ak kanduang
MagekManandin, tidakdapek,kami manolong."
Banduanglah ratok tangah rumah, manangih pulo Puti
Bungsu, ''Tuan kanduang MagekManandin, kito baduo ba
dunsanak, tidak nan lain diharokkan, ka mano, ambo ka
mangadu, jikok tidak dunsanak kanduang, kasansai malah
badan ambo, ikolahjinih panangguangan, iyo bana ba.k
pantun urang:
KampuangJambak manyisia rimbo
Di baliak kampuang Mandahiliang;
Sadang mamak lai ta.k ibo
Kununlah urangbakuliliang."
TIdaklah kabadipanjangkan, manangih MagekManan
din, urang banyak mairik juo, alah tingga darah di batu,
bakato Magek Manandin,"Oi mamak Rajo Kuaso, hauih
nan tidak tatangguangkan, raso ka putuih nyawo badan,
barilah baa ambo ayia."
Manjawab Rajo Kuaso, "Oi BuyuangMagekManandin,
hauih jo lapa nan takana, lai malah tabu di litak, anto
namuah mamaliang jawi." .
Usah ayia nan kadapek; jankan nasi nan ka bullah, di
ambiak tungkek dilacuikkan, alahdilacuik pulo Magek
Manandin.
"Oi Buyuang Magek Manandin, ikolah kagantiayia,
paubek tapa dangan hauih,sajakdahulu den katokan,'tidak
namuah :masuak pangaja, :kato urang, tuo tidak didanga,
bajudi juo waang sukokan,isiang jo.maJam'rintang badadu,
Magek,Manandin
49
bangso mulia jadi hino, sajak sarnulo den katokan, tidak
waang latakdalarn hati, badan'ang juo manangguangkan!"
Manangih Magek Manandin, badan batambah latiah
juo, bakato Magek Manandin, "Oi mamak Rajo Kuaso,
Mamak sarnpaikan malah mam-bunnah, nak sanang hati
Mamak tinlP, tatapi sungguahpun baitu, kok jadi sampai
ambo mati, pacik pitaruah baiak-baiak, kalau dapekMamak
mancarinyo, nan kalaki SubangBagelang, iyolah·nan mudo
samo mudo, usah maharok di kayo urang, jan maharokdi
bangso tinggi, pandang anak pmdang minantu,iyolah nan
jolong sarno jolong.
Sabab ambo mandapek kaba, mamak ka manjapuik
Rajo Duobaleh, sabab itu urang nan kayo, lai rajo lai asa
pulo~ .
13.pi ,sungguahpun baitu, pikiran ambo salah bana,
harok di kayo urang sajo, tidak dica1iak ,roman anak,'iyo
bak buni pantun urang:
Sawahlunto bapaga kawek,
Bapaga sampai ka Durian;
Anak gadih balaki gaek
Harok dek murah pancarian.
Marnak kanduang bapikia malah, usahtangguang ma
ngacak dunia, usahdihalang kapalangan, manjadi cacek
kamudian, tidak diagak dipikiri, tangguang-tangguang
buluah saruweh, sarno namuah mangko manjadi.
Cuoohiduik bacacah jangek, ,ra.ngkuah 'ka badan diri
Mamak, nak tabu di asin garam, oak tabu di padeh lado,
.usah elokdi mamaksurang, iyo'banabakpantunurang:
'MagekManandin
;50
Diantakmangko dihatun
Didulang di lapaknyo;
Marasai mangkonyo santun
.Kalau tidak digaJakkannyo.
Ganjo di parak nmg Subarang
Sarumpun jo duri lunak;
Elok di hati mamak surang
Tidak ditenggang hati anak.
Akhia kaJakn)1O kamudian, tandonyo tidakka salamaik,
arang habih basi binaso, urang mahambuih paydh sajo,
jariah banyak badaso tidak, Mamak juo manangguangkan,
maklum·pulang pado·Mamak."
Baru mandanga kato Il3Iitun, bangih berangRajo Ku
aso, "BuYl'ang Magek Manandin, banyak bana kato waang
lai, malah pandai baundang-undang,. pandai bana bakato·
kato, antoh namuab mamauang jawi.
Mano Dubalang nan barampek, han basarang tinggi
juo, kito bajalanhanyo ,Iai."·· .
Uiirik Magek Manandin, alab tibo di pintu rimbo, di
tapi lurah nan dalam, manangih Magek Manandin,,latiah
nan tidak tatangguangkan, raso ka putuih nyawo di badan,
kok dimintak bana lab ayia, jankan ayia nan ka dapek,
hantam.tarajangnan ka tibo, eloklah hauih ditangguangkan.
Bakato Raja Kuaso, "Mano sagalo urang banyak, kito
buang Magek Manandin, bialah tapuak dalam turah, usah
manyeso di nagan."
Alab diambiak Magek Manandin, dicampakkan ka
dalam lurah, alah tibo malah di lurah, badan 1uoak ba-
Maaek Manandin
51
tambah latiah, nlSO ka putuih nyawo badan, Allah juo nan
ka tahu, tidak ajal bapantang mati.
Kaba baraliah hanyo lai, sungguahpun baraliah sanan
juo, iyo kapado Rajo Kuaso, sarato Dubalang nan barampek,
bakato Rajo Kuaso, kapado DubaJangnan bara.mpek, sarato
urang nagari.
"Alah ka sanang hali kito, jikokmakan raso ka kanyang,
sananglah hati urang kampuang, alah bilang Magek Ma
nandin, tidak ado manyeso lai, kito babaJiak malah pulang,
hari lah lYd.darok patang."
AIah babaliak Rajo Kuaso, santo Dubalang nan ba
rampek, diiriangkan urangn3gari, deklamo lambek bajalan 1
aIah tibo <Ii Sandiangbaka, di halaman Puti Linduang Bulan,
bakatoRajo Kuaso, "AdiakkanduangSi LinduangBulan, Si
BuyuangMagekManandin, aIah dwndi turah dalam, antah
hiduikantah nyo mati, sananglah hati\kito nan tiogga." .
Sadang dek Puti LinduangBulan, ~u mandanga kato
nantun, manangih Puti LinduangBulan, ayia mato badaraj.·
dalai, bak maniak putuih talinyo, ·takana untuang anak
kanduangi'hilang si~pb ka mancari, luluih nan tidak ka
basilami, babuah..buah buni' ratok, tidua bagaluang di ·ku
lambo.
. Sakik surang damam barampek, tigo hari .lamonyo
manangih, inakan tidak mmum pun;tidak,~a1ah kuruih
badan Puti Linduang Bulan, a1ah sansai PutiNan Bungsu;
manangih Datuak Bandaharo, takana di anakkanduang.
Kaba baraliah hanyo lal, sungguah baraliahsanan juo,
aliahnyo 'kapado Rajo Kuaso, aIah' bajalan Rajo Kuaso, dek
Magek' Manandin
52
lama lambek bajaIan, aIah tibo di rumah baliau, alah naiak
baliau ka ateh rumah, baka.to Rajo KUISO,
'~ak kanduang Puti Subang Bagelang, dangadekAnak
denai katokan, Si Buyuang Magek Manandin, a1ah denai
buang ka lurah dalam, sananglah hatidenai kini, usahlah
Anak barusuah bati, kito carl nan ka gantin}t), ka pangganti
Magek Manandin, urang nan Rajo di nagari, nan tabu di
paruik litak, kito' baralek hanyo lai, kito pancang maIah
gaIanggang."
Barn mandanga kato nantun, manangih Subang Bage
lang, ayia mato badarai-darai,.sanan bakato Subang Ba
gelang, "Daulat Bapak kanduang ambo, bari luruih ambo
batanyo, tuan kanduang MagekManandin, apo sabab Baptk
buang,banakan malah padQ ambo, kok nyampang mati
tuan kanduang, ka sansai maIah badan ambo."
Manjawab Rajo luaso, '~ak kanduang Subang Sa
gelang, jikok ito Anaktanyokan, kasalahan.MagekManandin,
salah tak dapekdimaafka.n, sabab manyabuang nangko juo,
sampai kalah ioyo bajudi, sampai tacemo mamaIiang jawi,
bangso nan mulia jadiihinol"
Barn mandanga kato nantun, aIah manangih Subang
Bagelang, sabuab tidak'inyo manjawab, Ialok sajo ka ateh
anjuang, aIah·basah banta sabuah, tidua bagaluang di ku
lambu, makan tidak minum pun tida.k, badan lab kuruih
bagai pimpiang, habih hari' babilang pakan, buni pantun
babuah-buah.
Anak rang darek. barumah sudah
Baukia jarijang tanggonyo;
Magek Manandin
53
Janji arek karang lahsudah
Ka mungkia pulo'moh kironyo.
Parahu Si Marah Gelang
Patah dititi kambiang hutan;
Ttgo tabun mandaJiga hilang
TIdakdiganti jo nan bukan.
Anjuang di lawik Nago Sati
Sampan dikayuah nangkodohnyo;
Jauah nan tidak taturuti
Didaogakan sajo baritonyo.
Kaba baraliah banyo lai~. baraliah kapado Rajo Kuaso,
dibimpunkan uning nagari, bahimpun uranggadangketek,
diparentahkan:di anak buah, dipabuekmalah galanggang,
gaJanggang pancari judu, ka juduSubang Bagelang.
Alah basiap urang nagari, dibuek malah galanggang,
baukia bamego..mego~ ukia sudah. ragam tak jadi, jikok
sudah maracull' bati.
Alek bamuloi banyo lai,·alahsahari galanggang rami,
darah ayam dibandakan, patahtaji takdisukati, siriah man
jadi sarok baIai, gambia manjadi tanah liyek, pinang manjadi
dama tondeb.
Alah bany.tk sutall nan datang~. rajo pun banyak nan
lah tiho,' balun dapek nan bjudu;. tidaklah kabadipan
jangkan. laba baraliah tantang·itu, baraliah kapado Magek
Manandin, sadang diam di dalam ·Iurah, alah tabu inyo di
bana, dicaliak kiri jo kanan, rimho gadang baliak batimba,
di suok di kida bukik, badan litak bukan kapalang, hauih
nan tidaktatangguangkan, manangihMagekManandin.
Magek Manandin
54
Han nan sadangtangah han
Magek:Ma~
·56
Hiliakan pasa Pariaman
Balai nak urang Ujuang Koto;
Kasiab kok dilarang ibu
Sayang lab diJarang bapo
Ambiaklab upeh kito makan
Ambiaklab meun kito,minum
Tasirah tanah panggaIian
Sakubua kito baduo."
Sadang dek Magek Manandln, inyo manangih dalam
rimbo, badan manangguang parasaian, adiak kanduang
takanajuo.
Magek Manandin
57
Si Buruang Nuri
Magek Manandin
58
tabang, malayok inyo ~ lu~ dalam, bajalan hilla dangan
mudiak, Allah Ta'ala manggarakkan, tampaklah u~g
sadangbakabek, basapdadi ~ta.ngkayu, bakato Si Buruang
Nuri, :"Oi, Than urang n-.n ~bek, apo sabab karanonyo,
sabat> manangguang ~ai~?~' ,
Takajuik Magek Manan<iin, dicaliak 'hilla' jo mudiak,
J' . . 1 ~ • ,
Magek Manandin
60
tajajakjuo tanah tapi, koksampai hadan Than sehat, kalau
ado takadia Allah, tapasah juo, ka nagari, sampai Than di
kampuang ambo.
Garak Allah siapo'tahu,'batamu 'fuan jo adak ambo,
banamo Puti Taruih Mato, anak tang Subarang Ayia Gilo,
aIah ka sanang hati Than, hati adak baitu pulo."
Alah riIaiamMagekManandin, aIah tabu inyo di hadan,
alah dicubo bajaIan-jalan, labuah ka laIu tidak tampak,
tabiangtarahsajo,kabawah, bakatoSi BuruangNuri, "Than
kanduang'Magek Manandin; Tuan tingga' maIah di'siko,
kudian ambo babaliak pulo."
Alah tabang Si Buruang Nuri, aIah tibo di ateh lurah,
buruang hinggok di kayo gadang; lama sabanta!antaronyo,
aIah tibo pulo nan punyo latiang, bamulopulo' bakarajo,
aIah dirambah rimbo nantun.
BakatoSi Buruang Nuri, "Oianakurang nan baladang,
kok jadi Aogku baladang, tanamkan manau dahulu,:julaikan
pucuak ka baWdh, baitu tando rang baladang."
Baru mandanga kato ·ilantun,sadang dek urang ba
ladang, diambiakmanau santmpun, ditanam di tilpi ladang,
dijulaikan pucuak ka ba-wah!, hari lah badarok patang, alah
pulang urang punyo ladang.
Kaba baralia1t banyo lai, aliahnyo kapado Buruang Nuri,
aIah takana di nan bana, babaliak pulang hanyo lai.
Alah tabang Si Buruang Nuri, tigo hari lamonyo tabang,
aIah sampai di kampuang nantun,:di rumah 'Puti 'Taruih
Mato, aIah hinggokdi ateh anjuang.
Bakato Puti Taruih Mato, "Adiak kanduang Si Btiruang
Magek Manandin
61
Nuri, lama bana Adiak bajalan, kampuang di mana Adiak
jalang1 Adiak nan tidak datang,juo."
ManjaWclb Si Buruang Nuri, '~ciak den Puti 1kruih Malo,
jikok ito Adak tanyokan, sababnyo lama ambo bajalan,
banyak maliek dusun urang, ~anyaklah rimbo dijalani,
sampai maliek lurah dalam. ,
Alah tiboambo di lurah, turah dalam baIm~o-kalo, di
suok di kidabukik, tabiangtarah. sajo ka bawah.
Dijalani billa mudiak,' tampaklah urang. s~ng pa
kabek, dipandang. bana nyctt9-nyato, ,rancak nan bukan
alang-alang, ditanyo dusun -;0 nagarlnyO" santo gala jo
namonyo, aIah manjawab urangn.~bJn, urangtabuang dek
mamaknyo,cilakonan datang lwdian.
"Inyoi banamo Magek )Ja;nandin, anak rang Sandiang
baka, anak dek Datuak Bandaharo) kok dipandang bana
tobuahnyo, kokdiuji bana di rancaknyo, laranglah;puti ka
judunyo.
Ayam jalak anaknyo jaIak:
Tabang ka.Muaro Leman; ,
Gadang· tidak ketek -pun tidak
Sadang elok ka pamenan."
Mandanga kato nan bak kian, tamanuang Puti Tarum
Mato, tasirokdanlh di dado, badan bakraso bayang-bayang,
bak raso ado patamuan, bakato Puti Taruih Mato,
''Adiak kanduang Si Buruang Nun, tolong banalah
sampai-sampai, koklai tajalangtanah tapi,sampaikan bana
sayang Adiak."
Mandanga kato nan bak kian, alah tabang Si Buruang
Magek Manandin
62
Nuri, tabang manyisia-nyisia awan, tigo hari lamooyo tabang,
31ab tibo di kampuang nantun, di ranab'di San'diangbaka,
inyo hinggok di lurah dalam, 31ab tajaJani lurah nantun,
dicari Magek Manandin. ;
Lamo sabanta antaronyo, alab tampak Magek Ma
nandio, basanda di batang !kayu, bakato Si Buruang Nuri,
"Than ambo MagekManandin;31ah koh sehatbadan Than?"
Manjawab Magek M3nandlri, "Adiak kanduang Si Bu
ruang Nuri, kok itu Adiak tariyokan, badan ambo lab hampia
sehat, mintaksalamalkumua panjang~"
Lamo lambek di d8.Ja.mlurah, habib hari baganti pakan,
habih pakan baganti bulan, siang basilioduang paneh,
m31am bas31imuik ambun, adalig-adang makan adang
adang tidak, adang-adang mandapek makan, Si Buruang
Nuri manca.rikan.
11go tabun lamo di ltirah;.m~au batambah gadang
juo, manjulai pucuak ka bit:WaD, hampia sampai kalurah
dalam.
Bakato Si Buruang Nuri, "'fuan ambo Magek Manandin,
pintakkan doa pado Allah, tapasah juo handakoyo ka
nagarl."
Pintak nan sadang ka. balaku, manau batambah gadang
juo.
'4Kok sampai panjang manau nantun, buliah tampek
Tuan mandaki, j31an nan lain tidakado."
Dek lamo kalamoan, a1ah sampai manau ka bawah.
T31ateh talang baduri
Tasanda di baliak lumbuang;
Magek Manandin
63
Tangah malam ,baibo bati
Alah takana. mandeh kanduang.
Magek Mana~in
64
Lubuak Buayo jo Padang,sarai
Mandaki kampuangArikam
Manurun mangkomandata;
Untuang ambosakik mancangkam
Bandaharo juonankaka." .
,Kaba baraliah hanyo ilai, aliahnyo kapado:Subang Ba
gelang, aIah larno galan[lg3llg rami, inyo nan balun narnuah
Magek Manandin
65
kawin, dari saban ka sabulan, badan batambah kuruih ;uo,
makan tidak minum pun tidak, badan lab kuruih bagai
pimpiang, tidua bagaluang di kulambu, tidak nan lain pa
ngananyo, tuan kanduang takana' juo, nan banamo Magek
Manandin, antah pabiJo ka batamu, batunangan kain pan
dukuang.
Antah hiduik antah nyo;~ati, dmOO di mano nan lab
busuak, lurah di mana nan ,lab ··kanyang,manangih laruik
tangah malam.
Tatagak gaduang di Panyabuangan
Balai-baIai bapaga:ganjo;
Magek Manandin
66
kabuikka bawah kalam, :tangan kanan mamacik juo,
hampia ka tibo hanyo lat.
Alah tibo inyo di ateh, buruang nuri tibo dahulu, ba
kato si Buruang Nun, "OJ Tuan Magek Manandio, baranti
kito dahulu, raso ka pa:yab bana Tuan."
Alah baranti MagekManandin~ lamo sabaRta antaro
oyo, alah bajalan Magek·Manandin, manurun cando ka
bawah, deklamo lambek~an, aIah tibodi,titian panjang.
Bakato Magek Manandin;'4AdiakkanduangSi Buruang
Nuri, Adiak bajalan malabi pularig, ka Subarang Ayia Gilo,
ka rumah Puti Taruih Mato,;kabakan amboJai sehat, pintak
kan doa salamaik pado Allah."
Lamo sabanta antaronyo, aIah tabangSi Buruang Nuri,
tabang manyisia-nyisiaawml!, tigo,han lamonyo tabang, aJah
tibo di kampuang oantun, di rumab/Puti 1aruih Mato, iOYo
hioggok di ateh anjuang.
Bakato Puti Tartiih Mato, "Adiak kanduang Si Buruang
Nuri, lama bana Adiak bajalan, Uti 'batamu nan dicari."
Manjawab Si BuruangNuri, ~den Pun 1aruih Mato,
kalau itu Aciak tanyokan, lai batoloog pado Allah, lai dapek
oan ambo cari.
Salorong Tuan MagekManandin, alah sehat badannyo
kini, aIah pulang inyo ka kampuang, ambo antakan sahinggo
jaJan, sampai di titian panjang, disuruahnyo ambo babaliak,
bakirim salam pado Adak, tolong jo doa banyak-banyak,
kok untuang tajajak tanab tapi."
Sadang dek Puti Taruih Mato, baru mandanga kato
nantun, hati lab rusuah-rusuah ibo, tak batantu dirusuah..
MagekManandin
67
kan, angiu baputa-puta baliak,1 :bacampua harok·harok
cameh, nasi dimakan raso sakam, iyo, bana .bak panrun
urang:
Magek. Manaudin
68
Mas~Kamp~g
nan
'Manj~wab' urang ; 'lalu:, bagala Bagindo Leman,
"~fLu Uu Su~ tany'~k3.n, IWni n~gk~1 datarig di balai,
b31ai ram,i ~Qak~ti, sabab ~i dabulu pulang, ga
langgang. hampia tat~ ~bu~~ .s~~: nan pu~yo, ala.h ka
kawin~ bana.rqp Puti.~~q Bagelang, baj~ji tujuah han
lai, kawin dan~ Rajo D.u~baleh.
Kami n,ngko blihq,hati, ibo "ca.mp~a jo rU5uah, nan
banamo Subang Bagel~g, dabulu tunangan Rajo,kami, Dan
Magek Manandin
,69
banamo Magek Manandin, anak angku Datuak Bandaharo.
Jikok dicurai dikabakan, banyak bana baibo hati, sa
lamo Rajo kami hilang, kampuang langang nagari sunyi,
hilang sumangaikSandiangbaka. Sutan ka mana ka bajaJan,
barilah maafbanyak-banyak, kito batamu di tangah jalan."
Manjawab MagekManandin, ~Sungguah baitu kato
lUan, barilah juo tanyo ambo', .salorong Magek Manandin,
salama inyo dibuangkan, lai hiduik juo bapak mandehnyo,
baitu pulo adiaknyo surang?"
Manja~ .(1~~If'P~j :JAwk i!~ ~P,!RD tanyokan,
tidakguno bana disabuik, banyakbana baibo hati, salorong
bapak jo mandehnyo, sampai mularaik kaduonyo, Si
Bungsu alah hampia gilo, tunangan Si Magek lah hampia
kaWnl." . '.'
. ManJawab Magek Manandin, "Kal,au ~tukat() Tuan,
kito bacarai hanyo lat" . I .
Magek Manandin
70
·Mab tibo inyo di laman, babunyi buni-bunian, man..
dariang salindik jantan, mancareceh tupal janjang, ma
languab jaw;. bapauik, kudo balang mamutuih tali, takajuik
daycmg-daycmg banyak, him-biru cando tangah rumah.
Bakato Puti Linduang Bulan; '~ak kanduang Puti Nan
Bungsu, .samulo tuan kauhilang" balun' ado sarupo iko,
apolab sabab karanonyo?" .
Mab tagakPn·ti Nan Bungsu, inyo mancaliakka laman,
alab tampak malab urang buruak, urang sadang man
junjuang smah, bakato Puti Nan Bungsu, "Oi Than urang
manggaleh, Tuan naiak maJah ka· rumah, ambo handak
mambali siriab, ibo bana arnbo di Than, tacinto ambo .di
nan hilang, tuan. amoo MagekManandin, antah hiduikantah
nyo mati, tidak batantu,tanlpek diarn, lurah di mano nan
lab busuak, antah bakajang langau hijau."
Mab lamo 'kecek mangecek, .nasi lab masak dek Si
Kambang, alah dibaok nasi ka loa, bakato Puti Nan Bungsu,
"Than ,makanlah dahulu, kok ka pal Tuan ka balai, sanang
hati ambo malapeh.
AIah makanMagekManandin, makan sasuokduo suok,
cukuik katigo inyolahkanyang, malompekkuciang balang
tigo, bapaluak inyo ka Si Magek, marantak kudo balang
kandi, mamutuih tali bilang-bilang.
Mallek nan bak kian, takajuik Puti.Linduang Bulan,
balun pamah nan baknangko; apolah gar,an takwianyo, kok
lab mati MagekManandin,tampantidakbatamu lai.
Sadang dek Magek Manandin, alah sudah makan da
ngan· minum, kato mandeh tadanga. juo, adiakkanduang
Magek Manandin
71
baibo hati, dirintang sajo jo ,galak, :badan nan tidak di
banakan, sabab mukasuik balun sampai, dimintak izin ka
bajalan, "Mandeh ,tinggalah malah dahulu, ambo ka pai ka
balai."
Alah turon cando kalaman"alahtibo di tangah laman,
bajalan MagekManandin, siriah dijunjuang hanyo lai. Alah
sarantang pajalanan, manuruikkuciang balang tigo;ma
mutuih tali aycun biriang, kudo balang lab lapeh pula, ma
nangih PUti Nan Bungsu.
''OJ: Than' urang' manggaleb, I:rd.baliak pulang maim
dahulu, salamo Than 'ambobilang, balun' pamah nan bak
nangko."
Alab babaliak Magek Manandin, diantakan kudo ka
:kandangnyo, aIah dikabekayarn, biriang, kuciang dikuruang
hanyo lai.
Salasai nan baknantun~ bajalan MagekManandin, hati
ibo batambah rusuah, lab tigo rantang pajalanan; hampia
ka tibo hanyo lai, alah tibo cando di balai, alah,dilatakkan
malab siriah, siriah nan balun dibukaknyo, Ialu bakato
Magek Manandin, bakatosambia badendang.
"Urang balai balil8hbali, urang~balai balilahsiriah, nan
bansaik kok Iii ka kayo, nan kayo' kok lai ka bansaik, hiduik
nangko sakali surang."
13manuangurang tangah balai,surang pun tidakurang
nan tahu~ siriab oan baluo,idikadaikannyo;, latapi inyo
badendang juo, busuak nan tidaktabad()kao~
,Bahimpun urang kasadonyo, urang lab band gadang
ketek, urang 'banyak oak mamukna juo, lab datang Rajo
Masek Manandin
72
Duobaleh,$3.I'3.to Dubalang nan barampek, "Manolah urang
manggajeh.siriah, bajaJan maIah kini-kini, sabab manyusah
urang kampuang."
Manjawab Magek Manandin, "Ampun tuankll Rajo
kami, kalau dibunuah ambo mati, Thanku buang ambo
jauah, kato bana disabuik juo.
Kok diJarang ambo manggaIeh, jo apo nasi ambo bali,
utang lah banyak manantikan, pikialah di Angku dagang
sansai, sawang nan tldak ba pagantuangan, bapak tidak
mandeh pun tidak, dusun. nagari jauah pulo, ,iboi malah
anak dagang. "
Manjawab Rajo Duobaleh, dijawab jo muko bangih,
tapuak tibo hantam pun datang, dipalu polo dangan tung
kek, disuruah juo in~ bajalan, datang sura,ng manulakkan.
Alah bajalan MagekManandin, pa.i ka sum~a Subang
B,agelang, alah tibo'inyo di sumua, alah duduakMagekMa
:nandin, dicaliak urangUdak.ado, sadang bapaneh"'paneh
juo,badan sarupo kanai biriang,.rupo di tukak j~di· tekong.
Tldaklah ,kaba dipanjangkan, kaba: baraliah! hanyo lai,
aliahnyo kapado: Subang Bagelang, sadang lalok di ateh
anjuang, msirok darah,di :dado, badan bak raso bayang
baymg, ayia mato badarai-darai, manangih babuah panton:
Dikirokkain di kandang
Dibaok urang kaBangkahulu;
Taslrokdarahkadang·ka....g
Takana zaman :oan dahulu~
Alah takana. di· tunangan~ ,tuan kanduang Magek Ma
nandin, antah hiduikantah nyo mati, kabatidak baritotidak,
Magek.Manandin
,73
ambo iyolab hampia kawin, sabab dipakso bapak juo, tidak
dapek mailak Iai, tuan kanduang antah dl mano, rimbo di
mana nan lah busuak, antah dijanguak langau hijau.
10k lama Batang Sikilang
Kok rumpun panjanglab 'padi '
Padi diambiak urang juo;
, Lab ;Iamo bana tuanambo hilang
Kok hiduik gadang labkini
Kok mati pa8ankan ambo.
Paam cawan ditimpo caW3.n
Pacah ditimpo ramo-ramo;
Hilang nyawo baganti hadan
, Tuan kanduang dilW:ia juo~
Alab sudah inyo bapantun, aIab takana nak paimandi,
aIab turnn inyo ka -laman, sarato'jo dayang..dayang nan
banfdk, &lab tibo <Ii tarigah Jamali; bajalan Subang Bagelang,
aIah'sarantangpajaJanan,-hampia ka tibo hanyo lai, aIah
tibo inyo:di sumua, dica1iak ihilia jo mudiak, lah,'tampak
urang'sadang duduak,' takajuikSubang Bagelang. '
"Manolah urang nan;manggaleb, apo sabab mandi ka
marl, sumua: lab nyato balarangan, tidak koh: mandanga
baritonyo?" .;.: ,
Manjawab Magek Manandin~ "Jikokitu PUti katokan,
ambo kan urang baru datang,. dusun nagari'tidak tantu,
sabah dibaok untuang buruak" aJah 'taragak ambo nak
mandi, itu sabab datang kaman.
Mandi naD' sakaUnangko, mamintakam bo sungguah
sungguah, janlah, Puti ketek han, ·jail' Adiak salah tiuimo,
Magelt'Manandin
74
kok untuaog lai tnambaleh guno."
Mandanga kato nan bak kian, tamanuang Subang
Bagelang, mandanga jawab urang manggaleh, kato sarupo
basindiran, ')\diak kand~~g Puti nan datang, bari luruih
ambo batanyo, jan Adiaksalah tarimo, apo namonyo kam
puang nangko, siapo galanyo Rajo di siko, sabagai pulo kato
ambo, dahulu ambo mandapek kaba, maso lai diam di
nagari, nan bagala Rajo Kuaso,. inyo disabuik urang bana,
urang kayo di Sandiang~,. adQ s,ur:ang kamanakannyo,
nan genengdi Sandi~~iyo banamo Magek:Manandin.
Inyo disabuik urang ibana, juaro di tangah. balai, pa
menan mato urang kampuang, sabab ambo tan}Ukan bana,
ambo nan baniat nak batamu, kalau buliah bali jo pintak,
tolonglah Adiak bari tabu, di m~o bana kampuangnyo?"
Baru mandanga kata. nantun, manangih Subang Ba
gelang, HOi Tuan urang manggaleh, usah disabujJtduo kali,
ula lalok1\Jan jagokan, bati ambo bakao sanang, alah lrusuik
pulo babaliak. .
Jikokitu Tuan tanyoJam, Ilakambo katokan bana, nan
banamo Magek Manandin, itulah tunangan ambo, batu
nangan.ka.in pandukuang, kini di man 0, inyo tai, alah di
buang di bapakambo, alah, Jlakajang di lurah dalam."
Manjawab MagekManandin, '~kanduang Puti nan
datang, sabuah ambo ~tokan, koklai juo hanyo Si Magek,
kok hiduik juo inyo kini, lal ka slJ,ko hati Adia~ manarimo
urang tabuang dek mamalmyo?"
Manangih Subang ~~g, ~j~~) ~p,n hati ibo,
"Jikok itu Tuan tanyokan, kok lai hidllik ioyo kini, bialah
.Ma~ Manandin
75
bangih bapak kanduang, biaIah band niniak mamak, iyo
bak undang urang tuo:
Pipik parik tabang ka parik
nbo diparik kanai gatah .
Tumbuah sipuluik badaun mudo;
Tatringkuik bumi jo langik
Balenggang nagari Makah
Tuan kanduang din anti- juo."
Manjawab Magek Manandin, "Kalau baitu kato Adiak,
nak ambo' katokan bana, saIorong Magek Manandin, inyo
nan lai hiduik juo, lai ambo mambaok pasan, bapasan buni
dalam bapantun:
Barambuih angin dari saIatan
Angin banamo Silangsari; ,
Jikok pulang baoklah pamenan
Banakan untuang badan kami.
KunU Taji kampuang jilatang
Rumpuik dimakan ka tumbuah lai;
Sansai badan dirundtiangmaIang'
Kampuang tidak tajaIang lai. '
Banyak pasannyo bakeh ambo; bakirim pantun duo
tigo, tak tasabuik lai pantunny6: r .'
Masaklah padi di ManggilaIig
Poenak nan tnintak digatahkan
10k lai di dalam' padi'jun; ,
Adiak di daIam tangan urang
Inyo nakmintak disab~' :
'Kok'lai di dalam hali )uo:
Magek ManaiitUn
76
Hiliakan PadangSilanggeni
Mudiak kampuangSilinjato
Hansahari dipatenggangkan
Magek Manandin
77
sudah mandi baUmau jo bakaSai, bakato Subang Bagelang,
"Tuan kanduang urang'manggaieb,:Tuan tingga malah di
siko, pabilo Tuan ka babali~ kokbatamu jo tuan ambo,
pasan nan jan dilupokan."
Alah pulang Subang Bagelang, alah libo inyo di rumah,
hari badarok patallg juo, sadang dek Magek Manandin,
namun malam samalam nantun, aJab bajalan Magek Ma
nandin, alah tibo di tangab pasa, dipikia-pikia dimanuang
kan, ka mana badan ka bamalam, Ialu ka surau hanyo lai.
Alah sudah sumbahyang Isya, bakato urang di surau,
"Cukuiklah Imam dangan Khatib, urang banyak baitu juo,
namun malam samalam narigko, kito pai malah baralek,
ka rumah SubangBagelang, alekbanamo a1ek kawin, laId
nyo'Rajo Duobaleh."
Sadang dekMagekManandio, mandanga kato nantun,
mandanga tunangan aJah ka kawin, takajuik Magek Ma
nandin, ditampa dado dikaluahkan, ayia mato badarai-darai,
manangih sambia bapantun:
"AIang jo kekek bali makan '
Di simpang jalan ka muaro;
Panjang jo singkek paulehkan
ndak ka sampai ka baa juo.
Elok luluaknyo saWdh Solok
Ambiak pambajak kabau gadang;
Dipandangsarugo.elok .
Ka masuakam·aJan korang.
8alayia kapa Sutan Buyuang
Balabuah tantang Indopuro;
Magek :Manandin
78
,A1ang sesonyo kok:tidakuntuang
, Baburu ka 10to:Pauah
Magek:Mainandin
79
ambo ka kiun, ka rumah Subang Bagelang. Asa sabuik nak
tarapuang, namun batu tanggalam juo, kalau adosuratan
baiak, barang ka mana baiak juo, jikokhanyo suratan
buruak, barang ka mana buruak juo, iyo nan bak buni
paIltun urang:
Si Amat Sutan Maraja
Urang Simabua di Parabek
Barumah di Kapeh Panji;
Ampek bulan di kanduang bundo
Buruakjo baiaklab tasurek l
I Magek:.Manaodin
"SO
kok mati tidak mambangun!"
Baru mandanga kato nantun, alah bahimpun urang
nagan, gadang ketek mampatinjukan, apo nan dapek
digadokan, sadang dekMagekManandin, tidak talok kanai
tangan, sadang batolong pado Allah, tidak pulo dimakan
bantun, hilanglah aka ka. mambunuahnyo.
Alah bakabek Magek Manandin, diirikjo tali gadang,
alah tibo di jalan kabau, dikubuakan Magek Manandin,
bakubua di jalan kabau; inyo takubua sahinggo Uhia, nak
buliab dipijak dek kabau banyalq·· urang banyak babaliak
pulang.
Lamo sabanta antaronyo, alah datang kabau nan
banyak, di tantangan Magek Manandin, kabau tak namuah
mamijaknyo.
Han batambah'laruik malam, sadang dek Magek Ma
nandin, takanaaletnu~daian,nan diajakanurangtuo,
dilapeh ·gayuang parmayo, 'sarato pitanggang jo pabtlai,
dilapeh doa galanggalarig; kapado Subang Bagelang, kok
buliah usab jadi kawin..
Pintak nan sadang ka balaku, sadang batolong pado
Allah, alah sakik Subang :Bagelang, alah· dapek panyakik
paruik, namun malam samalalfl.nantun, him-biro urang
nan banyak, bahimpun dukunpandaiubek, sakiknan tidak
namuah sanang, usah kan sanang,' batambah sakik nan
labiah, tidak jadi lai kawin.
Urang lab rintang dek panyakik, sakik batambah sa
ngaik jUo, urang manangih gadang ketek,' namno malam
samalam nantun, takalok Subang-Bagelang; dalam JaJok
Magek Manandin
81
mimpi lab tibo, di dalam mimpi ,mangatokan, ka jalan
kabau mangko sanang.
Mimpi sudah inyo tasintak, bakato Subang Bagelang,
"Adiak kanduang Si .Kambang Manih, sakik batambah
tambah juo, ubek jauah panyakik hampia,
Guruah patuih, panubo limbek
Pandan tajamua di suOOrang; .
Thjuab ratuih carikan ubek
Ka jalan kabau mangkonyo sanang.
Baitu bto mimpi ambo, kini molah sarno pai, antakan
malah barlan ambo, antakan ka jalan kabau."
Manjawab Si KambangM~ih,\"KaIau baitu kato Aciak,
kitobajalan kini nangko.~' 1, '
,Masek ldanandin
·82
10k tidak ka ladang diam'
Padi siapo nan kaluluah
Banto kan iyo ambo-bubuik juo;
Jikok tidak ka sanang diam
i
Magek Manandin
83
Manjawab Magek Manandin, '~kanduang Subang
Bagelang, jikok itu Adiak tanyokan, kok salorong Magek
Manandin, nak ambo katokan bana, tidak ambo baduto~
duto, nan banamo MagekManandin, kokmahimbau Adiak
talampau, kok babisiak kadangaran."
Mandanga di kato nantun, takajuik gadang Subang
BageIang, sanan bakato banyo Iai, "Kalau baitu kato Tuan,
tidaklah ado urang nan lain, kito batigo hanyo barundiang,
iyolah Than garan tuan ambo, nan bagala MagekManandin.
10k iyo bana kato Toan, mati kito babaliak pulang, nak
nyo tantu nan ka dituruik, jan bahati rusuah juo, banakan
malah Toan kanduang."
Manjawab Magek Manandin, "Adiak kanduang Subang
Bagelang, jikok itu kato Adiak, babaliak pulang ambo, tapi
Adiak dalam batunangan, sabagai pulo Adiak kanduang,
jikok sampai kito ka kampuang, Adiak ka kawin hanyo lai,
dangan angku Rajo Duo baleh, baibo hati malah ambo."
Bam mandanga di kato nantun, manangih Subang Ba~
gelang, "KaIau itu nan Tuan.rusuabkan, Than nan tidakka
tagamang, handakparang geleng paluru, jan takuik katano
salah, barani katano bana, samo namuah mangko manjadi,
labiah murah mangisasubang, antah kok Than tidak suko.
Jikok salorong badan ambo, bapantangmungkia di
janji:
Tuan mandi ambo manyauak
Naksamo babasah·basah
Di lubuak urang Koto-Tho;
Toan mati ambo mangamuak
Magek Manandin
84
Nak samo bakalang tanah
'
Magek Manandin
85
kito, sabab lab lamo di pautan."
ManjaWdb Magek Manandin, 'Miak kanduang Subang
Bagelang, Adiak kanduang bapilda malab, Adiak di dalam
batunangan, sabagai pulo adiak kanduang', jikok di siko
ambo bamalam, kalau tabu Rajo Duobaleh, manjadi musuab
kamudian."
AlaII panek tangka batangka, manangih Subang Ba
gelang, uTuan kanduang Magek Manandin, usab Tuan
bajalan bU, laloklali Than ateh anjuang, ambo tidua di tangah
rumab."
Magek. Manandin
s6
Adat..di' Galanggang'
, '
Magek'Manandin
88
Sutan bam datang, bali nangko lab rambang tinggi, kito
manyabuang malab salapeh, jikokkalah pam buang maro,
kalau 'manang pambali siriah."
ManjawabMagekManandiri, ~'Kalau baitukatoAngku,
nak kito padan malab ayam."
Alah dibulang ayam' biriang, ayam angku Rajo Duo
baJeh, ayam gadang bataji gadang,: banamo Biriang Sang
gonani, sadangdek Magek~Manandin, alab dibulang pulo
ayam, ayam kuriak Gadih Godanggo.
Alah sudah ayam dibulang, dilatakkan di ateh medan,
sarato dangan !aruah ayam, taruabnyo limo kaco uraL Sa
dang dekangku Rajo Duobaleh, barn maliek taruah ayam,
tamanuang Rajo Duo baleh, joa lab taruah ka dilawan, awak
tanamo kato urang, tatapi ameh tidaksampai.
Mamanca paluah di kaniang, disemba pitih tangah
baJai, mamintak tolong ka anak bmw, habih tajua sawah
ladang.
Alah batampin taruab ayarn, dibaok ayam kaduonyo,
dllatakkan di tangah medan, bakato Rajo Duobaleh, "Mano
lab Sutan ;baru datang; dimano:Su.tan dapek'ayam,sabab
amoo 'batanyo bana, 'sarupo kaki jo bulunyo, sarupo'ayam
tunangan ambo, nan ban am 0 Subang Bagelang."
Manjawab MagekManaridin, "Jikok itu Angku tanyokan,
pandang banalah nyato-nyato, aYcUll kok banyak nan sampo,
kok iai di Angku ayam :kuriak, ayam kUriakGadih Gadanggo,
diambo antah'lai 'pulo, koktai diAngku Subang Bagelang,
diambo antah lai pulo, sabab baltu kato ambo"ayam kok
banyak nan SaFUP0,' kukuak banyak nan' saroman, kok
Magek Manandin
89
urang banyak nan sanamo, iyolah dakwa bagalanggang,
tatap"'tatap mato dakwa." ,
Tamanuang Rajo Duobaleh, hati samak-samak 'ragu,
antah iyo antah moh tidak,balun dapekkato nan sahieh.
ndaklah kaba dipanjangkan, singkek sakadar ka pa
guno, a1ah batampin taruah ayam,.alah diadu malah ayam,
sasudah aymt dilapeh, bakato Magek Manandin, '~pun
Thanku rajo di siko, sarato sanak jo saudaro, bari luruih
ambo batanyo, apo pantangan di galanggang, sabab ambo
baru· ka balai, jan sarnpai tadorong-dorong sajo."
Manjawab Rajo Duobaleh, didanga di urang tangah
balai, "Jikok itu Sutan tanyokan, nan jadi pantangan di
galanggang, mahariak mahantam taIlah, jikalau kalah di
ameh sajo, muluiknan usah dipabanyak, ayam nan buliah
kitosabuang, namun adat bapakai juo~ baso jo basi indak
lupo, baitu adatdi galanggang."
Manjawab Magek Manandin, "Kalau baitu katoAngku,
ambo simpan di dalam dado, ,sarno manyarah .padoAllah."
ndak lamo antaronyo, ayam sadang balago juo,sakaJi
barumbuang naiak, a1ah'patah ayam ,kuriak, patah kaki nan
,bataji, basorak urang di tangdh ,balai, "Lapeh utang baketek
ketek, mujua bana Wdkatu kini, rajo kito nan mujua bana,
inyo manang tunangan pun dapek"
Bakato Magek Manandin, "Manolah, Niniak Mamak
arnbo, sarato Juaro tangah balli, tatkaJo ayam ka diadu,
ambo batanyo pado Angku, nan jadi pantangan di gaiang
gang, Thanku sudah ,mangatQkan. kokbalai, Iai· baadat,
sabuang lai batantu,kokkampuang lai bapusako, kok kalah
Magek Manandin
90
di amehsajo. Kini baknangkoambo dangakan, baksarupo
kampuang balun sudah, nagan barn bahuni, kok adat jan
disabuik, baso-basi jauah sakali, bakurang.lapebdarikung·
kuangan, bagai baruakbuliab ka langau...!"
Mandanga kato nan bak Idan, urang banyak tidak ba
buni, urang rintangmancaliakayam, baka.to urang nagari,
"Tampak tidak ka Iari lai
DicaJiak batang kapo;
Nampak tidak ka baiak lai
AIah :ka.nai ulak-ulak pabo."
Manjawab Magek Manandin,
'Magek. Manandin
91
nani, ayamangku RajO Duobaleh, bakato Magek Manandin,
"Manolah angku Rajo Duobaleh, kito cotokkan· malah ayam,
nak tantu kalah jo manangnyo."
Manjawab Rajo Duobaleh,. ~Manolah Sutan baru datang,
kokdiambiak banalah ayam, jikokSutan nyato lab manang,
ayam ambo nyato lab mati, tapi manang tidak manarimo,
kalah pantang ambo mambayia. Ttdak koh didanga barito
nyo, kan ambo Rajo DuobaJeb, mambunuah tidak mam
bangun, bautang pantang mambayia.
Sabagai lai den katokan, S3masO hari dahulunyo, adolah
urang nan barani, nan geneang.di Sandiangbaka; urang
tanamo sajak ketek, sampaimarasai inyo di siko, kini lab
mati dalam rimbo.
Tunangannyo den ambiak pulo, inyo banamo Magek
Manandin, mamak kayo bapak batuab, kini lab sansai jadi
luluak. ·Kok sarupo Sutan· nangko~, ditambab bana, agak
saratuih, tidakkadapekjuomanang, utang nan tidak ba
bayia, antah kok nyawo nan ka paL"
Manjawab MagekManandin, "Kalau baitu kato Angku~
manang kok tidak m~arim(i),' utang nan· tidak babayaran,
bialah ambo tidak pulang, jikok bai~o-iyo bana, sareceh
indakditinggakan, tapi sunWah pun baitu, kok sapanjang
pikiran ambo, eloklahAngku babaliakpulang, koklai lamak
buah~ januni,lai takana:anakkamanakan. ' .
Jikoksalorong badan ambo, salangkahturunidi janjang,
tidak baniat ka' nan buruak, kalau: takadia dari Allah,
musuah tidak dicari-cari, basuo pantang dihindakan.
Pipikjantan tidakbasarang~Angku nan tidakbapikiran,
Magek Manandin
92
lah nyato anak dagang sansai, kokelok ratak tangan ambo,
banduanglah ratok dalam kampuang, manja~ abu kam
puang nangko.
Kok buruak suratan ambo, matilah badan ambo su
rang, kok mati jan dikubuakan, baok bapikiamalah
dahulu!"
Sadang,dek Rajo Duobaleh, tidak diagak dipikiakan,
awak nan. bagak katQawak,. makan kaki sajamba makan,
mahariak mahantam tanG" Dubalang pun mancabuik
padang,Sadangdek RajoDuobaleh, alah dipancuang Magek
Manandin,/fuhan Allah ado manQlong, tidak n,amuah basi
mamakan.
Hiru-biro tangah balai, basigap urang di nagari, urang
bahimpun gadang ketek, datang surang mamOOok batu, apo
nan dape~ dipukuakan. Sa~g dek, Mag~kManandin,<hati
nan ti~irt,lSual) bana, ba.l:i:bQ'!'ribun~yo, W,ttang, lD:a-r
nyarnh sajo pado Allah, tidakajabapantang mati, alah takana
dinan bana.
8akato Magek Man~dint kapado Dubalang nan 00
rampek, sarato,urang tangah,balai, "Manolah Nini~Ma!nak
ambo, aluran adiak dangan kakak, am bo surang la~Il: ba:
ribu, ti~ iOO. di aJ)~ ~g, Ja,pi $unggu.alJR~D: baitu,
bapilda malah Tuan.,~, jjkoksalorp~g badan ambo,kalau
kapulang pulang sajo" tjdak mala\f4ll dunia urang, pado
hiduik baiaklah mati."
, Urang banyak tidakmanjawab" ~grintang mamukua
jUo, ,bakato .pulo Magek Manan4in, "Mano angku: ,Rajo
Duobaleh, tidak tatangguang pards,aian, rasokan putuih
~gek Manandin
93
nyawo di harlan, ambo maIubaIeh hanyo lai!"
,Alah 'mambaleh Magek Manandin, ,mato sirah sarupo
saga, sarupo harimau ka manangkok, dibuang langkah nan
kaiJan, diganjua suruikbak batanam, mamintak ampun
padoAllab, 1abunuah juo Rajo nangko.
Pintak nan sadang ka balaku, ditikam Rajo Duobaleh,
tibOdi utak-ulak dado,' darahlah' manycunbua~liyambua,
diambi8.k pinggang dilacuikkan, sadangdekRajoDuobaleh,
~dak tabu di·diri Iii, alab ~ati Raje Duobaleh.
MaliekRajo lab matii,'tidaitbitantU laWclD kawan, cakak
sadang manjadi juo, tidak dihaiang'tahalangi,awak sutang
lawan baribu, kokdibilang tidak tabilang, baramuak-nunuak
malahhati. . ., ,' ,
Hatl lab satnak-samak,ioo, 'naD,lain-pado hadan diri,
alah'manj'adi iDU8Uah kaSadony<1, apo nan
dapek dUacUik..
kan, batamu rumahdibakaByo, barafufu urailg 'nan lah i
MaF-k Manandin
95
Pituah Bapak
.jo. MaildehKanduang
Magel:. MaDandin
96
Man~gih Puti Linduang. Bu~an, ayia mato badarai·
darai,'~~ kanduangMagekManandin, tidakdenai sangko
hiduik laj.~'
, Babuah·buah buni ratok, man~gib pulo Puti Bungsu,
bakato Datuak Bandaharo, '~akkanduang Magek Ma
nandin, tidak guno lamo di siko, marilah kito babaliak
pulang."
Alah babaliak inyo pulang, banyaklah urang mairiang
kan, sarato Rasa jo Pangulu, dek lamo lambek bajaIan,
hampia ka tibo hanyo lai, alab tibo:di kampuang nantun,
aIah naiak urang ka ateh rumah'
Namun hari sahari nantl,ln, alah· sudah manjamu
urang, maIapehkan nlatjo kaua,na,n hUang aIah babaliak.
Ramilah balai 'fujuah Koto
Rami nan sadangltangah hari;
B.arilah maaf badan ambo
Kaba baraliah, hanyo lai.
Sungguah baraliah sanan juo, kapadoSubangBagelang,
diambiakkain dwgan baju, ··abth sudah inyo mam~, Si
Kambang banyakmairiangkan, dimintakizin kapado man
deh:kanduang,saratobapak,kanduang Rajo·Kuaso; .
"Mandehtinggalah .malah di rumah, katnika pai ba
jaIan·jaIan, ka ran·all ka Sandiangbaka, ambo alah. man
dapek kaba, baraso toan ambo alah pulang, lai batolong
pado Allah, untuang baiak tibo di ambo, tidakka jadi makan
hati, ,kok tidak'fuhan ka manolong, hampia badan·balaki
urang too. "
Baru mandanga kato nanton, takajUik mandeh kan-
Magek Manandin
97
duangnyo, manangih pulo Raja Kuaso, mandanga Si Magek
alah pulang, bakatoRajo Kuaso, '-Anak kanduang Subang
Bagelang, kok iyo pulang inyo Si Buyuang, ka sansai malah
badan nangko, tanlpan·bacarai lai kito.Anak kanduang
tingga malah di rumaJi~ jikok salorong- harlan denai, alah
dihinok diffianuangkan, pado Si Buyuang! mambunuah
denai, eloklah lari denai ka rimbo, naknyo kanyang langau
hijau."
'Baru mandanga di kata nanton, manangih Subang
Bagelang, "Daulat Bapa:k kanduang'ambo, kini baitu malah
dek Bapak, hati risau usah dipaturuikkan, haok·hapikia
malah dahulu, angin kareh kok lai lunak, kok iyo bana
Bapak salah, antah -Iai buliah'dimaa.fkan, sabab hatipa
liangan Allah.
Kini baitu malah dek Bapak, marl kito basamo pai, ka
ranah kaSandiangbaka, elokkan sajo bati Bapak, kito ma
nyarah pado Allah, nan kareh kokuntuanglun'ak."
Lamo sabantaantaronyo, aJah bajalan-Subang Bagelang,
sarato YutiAndam DeWi,blsamoangku Rajo Kuaso, Si Iam
bang ban,akmairiangkan.
Dek tiamo'lambek bajalan,alahtibo'di Sandiangbaka,
alah naiak RajoKuaso, sarato Puti Andam Dewi, batigo jo
Subang Bagelang, alah duduak di tailgah rumah.
Lamo sabanta inyo duduak:,talatak siriah dek Si Kam
bang, alah datang Datuak Bandaharo, sarato·Puti Liilduang
Butan, tibo pulo Magek ManandiH, jauah-jaoah maangkek
sambah, alah hampia manyusun jari, dijaweksalam pado
mamak.
Magek Manandin
98
Bakato MagekManan~, "Manolah mamakambo Rajo
Kuaso, ban maaf ambo ~ Mam*, salah ambo lab banyak
bana, sahinggo iko kaateh, ambo ul>3h parangai ambo, tidak
ambo ~judi 'ai." .
Baru m~dangakato,nantun, manan@l Rajo luaso,
takana, gadang ~alahan, ih,1. rupooyo kamanakan, takuik
, .
MageE Manandin
100
geneng.dalamkarnpuang, samantang Anak rang japutan
bana, usah Anak manggadang sajo, buruakakhia kelalmyo
tu Nak kanduang."
Taadok anakkanduang Puti Bungsu, bakato pulo man
dehnyo, "Anak kanduang Puti Bungsu, dangakan dek Anak
jaleh-jaleh, salorong Anak ka·basuami, banyak pantaDgan
pado parampuan, kok n~pang suami tidak pulang, jan
Anak bamuko mas8JU; jan! Anak tabik rabo sajo,·namun
I
Magek Manandin
101
baitu, kalau parampuan marandahkan din, mangatokan
awakurang miskin, atau balaki tidak ado, sawah ladang
jauah sakali, di sanan lalu akaI nan jahek, sabab dipatuik
haragonyo, akhia- kelaknyo kamudian,sampai mambuek
nan tak patuik, nan dilarang dek adatjo agamo.
Kalau banamo parampuan; kalau buliah bali jo pintak,
bia di tangah alek jamu, di tangah pasa nan rami, walau-di
manolah tampeknyOj elok kurang hakato-kalo, mancaliak
suko kan tatap.
Sabab baltu karo' mandeh1 'nm ·tuah. pulo.di .padusi,
tatapkan hatisiang· mala.m,: usahbak pimpiang di 'lereng
tabiang~ kian' angkuah "ka-mari geleang, kalau mandanga
urang:ka.mpuang, bak raso angin lab bakisa, aIah ado kato..
kato urang;si anu dangan si anu, ituJah caeekburuak bana,
urang tab takUiknan ka pulang. ~ .
Akhia kelaknyokamudian, roman·rancak marando
larno, jikalau tidak nan ;baitu~ tidak tanamo·dekurang
banyak, tidaktakaba tabarito; ,bialab rupo ' . kurang,
'aIamat tidak kR marando, dalam: kampuang dipuji juo.
Sabagaipulo Anakkanduang,jikokdapek Iaki nan tatap,
lat namuab basusah payah, kato'nan -usah di pagadang,
usahlah ADak banyak kandak, usahlah bana ADak ma
mintak-tniritak.
Sabab baitU katomandeh, laki-laki bukannyo bodoh,
niathatimarnaluakgunuang, apodayo tangan taksampai.
Sabuah laipintak mandeh, jauahi bana tu' Nak kan
duang, bagadang muluik kalaki,runciang muluik tidak
batantu, disangko laki bodoh bana; sabab tak pandai man
Magek·Manandio
102
carilain,.hampia s3.lalu kanai kato, 'laldbanyak baibo hali,
akhia keJaknyo kamud,ian, kasalahan lah bahimpun
himpun;sakali lah 'cukuik ligo, koklibo cadiak ka harlan
nyo, sayang habib kasiah Imk bacarai, basuo unrlang urang
tuo: ~
Singkarakjo Sandiangbaka
Kaligo joTanjuang
\
Bbtgkuang;
Magek Manandin
103
dahulu maso manarimo, bukan basuluah batang, buruak
baiak kito lah tahu,kayo jo bansaik1ah kilo pandang, ,kok
suko jo anak kito, 'bia hino dangan 'mulia, usah, manjadi
kalo-kato; jan campua kilo <Ii sanan, jikokcampua kitodi
sanan, tasabuik buruak dangan baiak, buruak tadanga taw
banto.
Padang Sarai jalan ka Bonjo
Jalan pidati 'patang,p,agi; .
Bacarai sabab dek mintuo ,
Ito manyusah dalam. hati.
Jauahi bana to Adiak kanduang, jan manyasa kamu
dian, kok banyak urang kampuang tabu, basukek jilatang
api, kito manjadi mintuo urang, jan jadi cacek saumua
hiduik."
Sadang dek Datuak Bandaharo, dihimbau pulo anak
kanduang, nan banamo Magek Manandin,"Oi buyuang
Magek Manandin, anak kaman malah duduak."
Alah datang MagekManandin, duduakdi hampia bapak
kanduang, bakato Datuak Bandaharo, ''Anak kanduang
Magek Manandin, pacik pituah elok-elok, buhua di dalam
kabek pinggang, jan lupo saumua hiduik, tandonyo kito
urang mudo, mud~ nan ampek parkaro. .
Partamo mudo pusako; .kaduo: banamo mudo adat,
katigo mudo limbago, kaampekmudo manarawang, nak
bapak tarangkan ciek-ciek.
Nanbanamo'mudolpusako', manyahuakdi hilla-hilia,
bakato di baWclh-hlWclh, aluran mamakdipamamak, aluran
.bapak dipabapak juo.'Galaknan U$ah dipabanyak, satia
Magek MaQandin
1(~4
takuik salalu, tidak ado maninggikan diri, kok kayo tidak
dikayokan, hino mulia baitu pulo, bangso nan tidak dipang
gakkan, hino diri takana juo~ baitu tando urang baadat, itu
banamo mudo pusakp.
Dinamokan 'mudo adat', saraman hampia sarupo, ba
, kato di bawah.. bawah" ~uhdkmanih kucindanmurah, kok
hatamu korong jo kampuang,aluran adiak dangan kakak,
walau urang sanagari, sarato, dunsanak jo saudaro, hino
dangan mulia, paralu inyo disapo, dari mana handak ka
mano, tuo tatap dimuliakall, lorong nan mudo dikasiahi.
Apo karajo dalam kampuang, tidak ado dipatahinyo,
walau pun saluang dan~pupuik, sarato rahab jo kucapi,
suko taksuko anak Pado itu, di labia sajo manihkan rupo,
di batin buliah ditukari, ,sado nan buruak nan baiak, ka
tangahkan juo.
Nan banamo 'mudo limbago', kok sasek namuah di
ganjuasuruikka nan bana, namu8.h ditunjuakdiajari, tidak
manupangpado kabaiakan.
Nan banamo 'mudoman3f3.wa:ng', bapaham,tidak'nan
tapek, ka sanan elok ka m~ baiak" bak pimpi8Ilg di tapi
tabiang, ka ma,no angin nan kareh, ka sanan pulo condong..
nyo, tidak mangana akhia kelaknyo, takana malompek sajo.
Kalau mancaliak: bUflgo, kambang, mato ~an usah di
palia, bia hati sangaik kaSian, di m~ko tidak kalihatan.
Usah anak maqcinto ka nan buruak, hadan kok jadi
caeek dek urang, apo'gunon~ 'rancakawak, kalau nan jadi
upek pado urang kampuang.
Magek Manandin
105
Jikok nan merah iyolah sago
Jjkok nan kuriak iyolah kundi;
Jikok nan indah iyola.h' baso
Jjkok nan baiak iyolah bu~i.
Jikok pandai anakbatenggang, pado nanelokatau nan
buruak, tak ubahnyo bakpangajaran nan tuo-tuo:
SataJi pambali kumayan ,
Sakupang pambali katayo;
Sakali lancang ka ujian
Saumua hiduik urang tak picayo.
Thad6k anak kanduang Puti Bungsu, dangakan bana
elok-elok, jan maupekkamudian. Adopunparampuan ta
bagi tigo, partamo pa1ampuan sabana pirampuan, kaduo
parainpuan simarawan, katigo panlinpuan rimbarig tali
aWd.D.
Adopun 'p3.rampuan sabana parampuari', cukuik ta
pakai sagalo taratik, 'tabu di Sop8.n dangan santun, bia di
dalam atau di lua rumah tanggo. '
Adopun 'parampuan simatawan', pahamnyosarupo
gatah 'caYia, iko elok itO kattiju, Ii~tang barambaDg mato
sajo,kian kaSiah k3. mari'kisi3.h, md:dah sajo mambari hati,
sarato manyarahkan diri~' ,
Dikatokan juo 'parampuan"rlfnbaJig tali awan', itu
parampuan tinggi ~ati, salalti'mamuji suaminyo, rna
manggakkan lakinyo sajo, nan' bahati gadang'sajo, nan lain
urang tidaknan sab3.runtuang inyo.
TImbang dek anak elok-elok, usah tadorong lalu sajo,
manyasa kudian tak baguno."
Magek Manaodin
1:06
Sanan manjaWdbMagekManandin, "Oi Bapakjuo jan}U
ambo, sarato Mandeh'~,duang,ambo, ampun juo nan
ambo mintak;osalo~on~ ,pil!J~ ~apdeh jo, ~pak, ambo
pacik malah arek..
arek, SaDarih tid3K han lupO satitiak tidal<
talampaui, koksiangambo patungkek, kokmalam dijadikan
banta, aIab ka sananghati Bapak, sarato.Mandeh kanduang
'f
ambo."
Tarnat
~' ~
4"' \.'
Magek Man~dip
107
'-1. : Anggun Nan Tongga
2. Cindua Mato
3. Rancak diLabuah
4. AngkuKapalo Sitalang
5. Ramblin Pamenan
6. Siti Baheram : \,
7. Siti Kalasun
8. Siti Risani'
9. Si Gadih Ranti
10. Puti Nilam cayo
11. Malin Delli'an
12. Laksamana Hang,Tuah
13. MagekManandin ,
14. Tuanku LqrehSimawang , ,
15. Sabai Nan Aluih . _
16. Sutan Lembak Tuah '
17. Si Umbuik Mudo
18. Si Buyuang ;Karuik
Dapat dipesan di seluruh Tolco Buku
langganan Anda atau hubungi Penerbit:
Map Manaodin
108