Anda di halaman 1dari 76

...........

.0­
.0>

.r­
-

• •..•. " . 7T ~
" . . ~~ "
.' ,'. ' .. " ... ;;.

.>!>

'" ;s"\ :t
~AIUlh
:a;:: Manggis .Dt. RaJo P~nghulu

UC;:fE::~~~a~~'raJa .
:.
~~
.:..~ "
.t

~ilt. .~- ' '\

r,IIIII1r'(""1I

Dlterbltkan pertama kaUnya oleh:


PUSTAKA INDONESIA
Buklttlnggl, 1974

.,

lin Mangga No.51angah lua, Telp., Fax: 0752-33768


Buklttlnggl 26131 - Sumatra Barat
E-mail: Indramaharaja@plasa.com

Anggota IKAPI

Cetabn 1, Oktober 2004


Cetakan 2, Mel 2006
Cetakan 3,Januart 2008

.) .. . ..
' ~ ~
";~>.
" . ~ ~. ~.

l
·.i·.. i••.• ,.·. '..·.•·. .·•. ~ •.•.;. :·.·.·/... ~· . •. ·/i·.·.·;'·.·.•;:··;··.···.·· ·:.:· ·•.;:: ••,:.••.:;~. . />.•:)i~A~btt/ .•

Sabal Nan Alulh


5

' . - . . ' . '. . '. . . ". . . :.::~::~::.:::. .:::...:.'.'..:::..::..:::.:~..::.:.:::.:::.:::.::.::..:'::'::..::..:.• . .'.' .' .': .':.::.
::' . " .:.':' .... '::.'.': :. ' .:. :.'::',.'. '. '
:..' .'. :. :"'.' :" . .. '. :.:. ": '." '.' .'. . . . ....... . -
....... ....••••.• ....•........•.. . .. ......:.:.•.. •.... .••.• ...... .. ...•. .... .
... .: . .. . ..: ...... :.-:"::::.'::.::::::: ..' ..::..:.: ..:...' . ..: .. .. .. ... . . .. ........ . . . . . ' . ' - .. .. . . .:.•..•:•.:..•..: :: :........
..: , :.. . : : :. ': :. :...•:.••..•.: :•

.
... .... ... ":';'.::::::::':': :.:::.. :::::.::'::::.:::::=::::.::::. ::'::::::::::'.'::'::::.::.':.:::::'::::':::::::.:::.'.::'::::.' :' ::::':'::' . ::.. .. :.:::.:.'..':.:..:... .:. ::..:::.:::..':.:...:::::.::.::.::.-.: ....:.. -......::.".::.::..:... :.

. :)

~ lilll;!

~~ I)il
~c;;@,
':.~:.:::~.:: :." -.:":.:. - ''- '-':' :. ":. .- .' :. :.'
,. ... . .......c .... '.
' .. '. ' .' ...- . .. ', . '
.. .. ,' , .: . . .
.. ....... ·...> i ./'. : ~? '

.
:..'..'..' .' .. '...,. .' ..' ..'..... ...'::.-:.'-.'.;- ':"'::':::'(':'~:: .:":" : ' -:': > '>" . . "'.. . .......,. . :' ..:."':" .'. ' ...:..:... ..' .'. :" ::. ..',"..-.: "..:...:,'- .: "," :,:":,",:' :", ·~·: .·: f.·: .~: ·::>·:~·: :~· : ·: :::·: : :·

2,/«H;/i/ . i . . .•.•..>.. . \ ....•.<... . ...... . )..... . .... ·.) ii .

.~.: :.;: ..:.::::.:::.:.: :. ...: .~.~.:.... ~:.:. . :.~.: .:..~. ::.. .:.::.:.:.::.::.::..:::
".' .',' ... ..'.. ";',.",', ::.':':.':'':.:.', :...... .' . .... . .'.. ....:-,'.'.',;,'.;.':'.:.:::.... ,.'.:.-.' ," :.' ... .- .......-.
..'..' .' ..'..'.." '.'".' . '.. '.. ' :" '/::::: ':':./:\..~ :: : .> .. :: .•.:•..:::•..:•....:.•.•.•.:.~.: :...',:...:..:;.::. ..: •. :.' :..:. .:.•.: . •.~ :...•..•.:. .'. '.' ...'....::~..- .<...... ,.,.'.,:.:.:
. .. ' .. ".:...;.....:. . j.~.: : : .~.:~:~::::~~::::~::~::):~~.: :.:.

~ n:"b

:"1

Pltuah Bapak
joMaDdeh

KUNUNLAH dl mase dahulu, dl Agam


sabaleh lareh, dalam nagar1 Padang Tarok,
tanah data bumlnye subur, sawah laweh
ladang manjadL bukik mamaga bakuliliang.
Niniak mamak dl Padang' Tarok, kayu
r1ndang di tangah koto, ureknyo tampek
baselo, batangnyo tam pek basanda, daunnyo
perak jo suaso,bungonyo ambiak ka sun­
tiang, buahnyo buliah dimakan, tampek
bataduah kutiko ',hujan, tampek ,bal1nduang
di hari paneh.
Sabat Nan Ah.tlh
9
Adok kapado Alim Ulama, Suluah Ben­
dang Dalam Nagar!, tampek batanyo saruweh
tagah, tam pek rpangal!. halal Jo haram, nan
m.ahukum sah Jo batal.
Adat taguah syarak pun kokoh, sanda
manyand~ kaduonyo~ anak kamanakan ba
kakambangan, nagari tacelak tampak jauah,
nan tabarombong tampak hampia, tapatan
nagari BungoSa·tangk-at. ".;:,
Kununlah maso leh'
" .. :rilantun, rumah nan
., "" .

gadang sambilan ruang, sajauah kubin ma­


layang, sapakiak budak mahimbau, atok ijuak
batatah tlmah, gonjongnyo rabuang mam­
bacuik, antlang-an tlang disem ba buruang,
parannyo ula manyulampa), tuturan alang
babega, dindiangnyo hari dilanja paneh,
bandua baukia ta~puak manggih.
Tiang tapi p,"ana~~ alek, tlang tangah
pUtl bakuruang,. tlang. panjang si majolelo,
disapu jo tanah kewi, ukia tunggak jad!
ukur~, dama tlrih blntanggumarau, ma­
ngirab mate dek maman~g.
Pudlang ameh paga di lua, pudiang I
Sabat Nan Aluth
. It)" .
I
~
I
J
.l j
perak paga di dalam, halaman kasaHuffi­
bantang, kasiak lumek bak ditlntiang, dbU!i
mariau jolong sudah, ·lasuangnyo bam ba­ r .-,

lariak,' alu timpatb dibulekkan, kamuniang


pautan kudo. --------
..:,
: . !

Rangkiang tlgo sajaJaran, di tangah: [51


Tinjau Lawik, ganiapuik_ dagang nan Jauah,
paninjau pincalang masuak, d1 suok Sibayau­
bayau, ~h anak dagang lalu, 1urnbuang
makanan patang pagi.
D1 kida S1tangka Lapa, tampeknan m1skin
salang tenggang, panolong urang dalam kam­
puang, di maso lapa·· gantuang tungku,
langkok Jo tabek parlkanan, sananlah ikan
jinak-jinak, sananlcih puybr~radai ameh.
Blrawari Sadun Saribai:~lm papeh rumah
nan gadang, amban puruak aluang bunian,
urang kayo sukodimakan, ganti suti tuladan
kain, tampekbatanyo dek rang kampuang,
tam pek mlskin salaps. tec~g.
Anak badu(D ~ .' , sikua Jantan
sikua batino, _i~ puan Sabai Nan
Aluih, cahayo tumah salendang dunia,
Sabat Nan Aluth
11
.~ul~ik manih kucindan murah. awak elok
~o katuju, elok panantl alek tlbo .
.~! Bakato Sadun Saribai, t~ak kanduang
Sabai Nan Alulh, pamenan mato p~tang pagi,
ubek jariah palarai dam am , pincuran darah di
k,aniang, stbiran tulang nan suok, ka mari
malah duduak, ado nankamandeh katokan."
Alab duduak Sabai.Nan Aluih, duduak ba­
simpu~h d1 mukomandeh~
"Dena! tiliak dena1 pandang1; anak ,rin·
tang dt ateh anjuang sajo, rlntang malukih jo
batanun, Indak tahuba4an lah gadang.
Sabagal1ai nak"kanduang;' alah koh anak
tahu pandai, adat ltmbago parampuan., adat
bakorong jo ba~Pllang?n
Manjawab Sabat Nan Aluih; uArnpunlah
denai Mandeh kanduang, pihak k,apado
tanyo Mandeh, dena1 nan indaktahu pandai,
Mandeh nan lupo tantang itu."
Bakato PUI0~,A\.~irld,u,D, "Dangalah dt
Anak mandeh " ~ t\laiak urang ka
ateh rumah, b1a l"I'Q:..tltP atau buruak,
saqlpu1klah jo muko manih, mintak duduak ,
, ~

I
'

Sabal NIl Alulh


l j
inyo dabulu, latakkan s1riab ka ~lkua~,
latakkan ayia ka diminu!!l, pinang kok at~
digatoknyo, tanyo di Anak baiak-batak, -ap6
ujuik jo sangajo.
Salasai barundiang sakiro-kiro, dt sinan
baru Anak lapeb, supayo sanang d1 hatlnyb,
bak mamang urang tuo:
Nan merah tyolah sago
Nan kurtak iyolah kund1:
Nan lndah iyolah base
Nan baiak tyolah budt.
Kok tum buah alek jo jam u, dt dalam
korong kam puang 'urang, panggilan usah
anak tulak, adatnyo dUsi limbagonyo d1­
tuang.
Ameh habib lasuang tagadai
Nam{UllD adat bapakai juo.
Adat lim'bago 'anakgadth, jan panduduak
ateh plntu, jan sangtnglk sanglngtk4, lyo jo
anak bujang urang, buruak cando dlpandang
mato, randah gengsi sabab dek itu. n
~ndanga; kato nan bak kian, manJawab
SiSabai Nan.Alu1h, "Mandeh kanduang
Sabal Nan Alulb
13
."an dek diri, plhakpltunjuak jo pangaja,
,mm Mandeh curai Mandeh papakan, ambo
,bv,hua
, d1 rangkai hatt, jad1 amanat salamo­
nyo."
: ,Lorong kapado Sabai Nan Aluih, Jlkok
dipandang-pandang bana, jaranglah gadih ka
tandlangnyo, badannyo ramplang lamah su­
mampai, mukonyo bunda daun bodt,
rambuik karitiang galuang tigo, kaniangnyo
kiliran taji, mato ketek jo lindoknyo, pan­
caliak-an sirauik jatuah; bulu mate sam uik
balrtang, talingo jarek tatahan, piplnyo pauah
dilayang, hiduangnyo bak dasun tungga,
m uluiknyo dalimo rangkah, bibianyo asam
sauleh, gigi rapek putiah manggewang, lidah­
nyc mampalam masak, daguaknyo labah ba­

------
gantuang, kulik nan kuniang kamerahan, bak
udang kapalang panggang, jadoyo alulh bak
durt landak, karek kuk:u bulan ka habih,
batthnyo bak paruik pad!, tumiknan bagal
tal ua buruang.
Kok dipandang Sabat bajalan, langkahnyo
siganjua- luluah, malenggang Indak tapam­
Saba1 Nan Alulh
14
peh, bak undan turun ka talago. tlSm
Dek gir~k gariknyo· sagalo alulh, samlfa1l
kapado tagua sapo, sarato budi.dangan basop
Sabai baruliah namoJulukan, iyolah sabat
tNan Aluih'.
Sadangkan anak laki-Iaki, bungsu indak
baradiak, banamo Mangkutak Alam, inyo ba
sutan di matonyo, inyo ba rajo di hatinyo, gilo
bamain patang pagi, gilo malapeh alang-alang,
iyo bak pantun tukang kaba:
Alang-alang anak rang Agam
Bari batkua bakapalo;
Ikolah pamenan MangkutakAlam
Ganti anak bagubalo.
Anak nan manjo di bapaknyo, pintak
buliah kandak balaku, bapak kayo mandeh
batuah, raja'il mamaga bakullltang.
Tasabuik bapak Saba1 Nan Aluih, bagala
Rajo Babandiang, lubuak aka lawitan bud!,
urang nan cadiak ,candokio, arif sarato bijak­
san 0, tahu dt ereng dangan gendeng, tahu di
raso jo pareso, tahu di angin nan basiru, tahu
di ranggeh ka malantlang, tahu di tanggua ka
Saba.! Nan Alulb
15
manaruang. urang basa dalam nagari. nan
m:amagang katian ganok, mamagang bungka
nan-piawai, sarato taraju indak paliangan, ka
pal tam.pek batanyo, pulang tam pek babarito.
Jikok dibanang-banang bana
Lahelok suto ka guiJ:uangan;
J1kok dipandang-pandang bana
Lah patulk inyoka junjuangan.
Junjuangan Sadun Saribai, sarago kain jo
baju, sasuai kapuran jo saoknyo. jikok ba­
tutua larnak manih, iyo bak santan dangan
tanggulL
Ado kapado hari Jum'at. tigo panggalan
matohari naiak. sadang bunta bayang-bayang.
sadang litak-li tak pipik, sadang langang urang
drkampuang, sadang rami dalarn rnusajik.
Saba1 batanun di atehanjuang, sadang
malantak-Iantak suri, datang adiaknyo S1
Mangkutak Alam. rn'anyandang alang-alang
jolong sudah, badanguanr-danguan g di ka­
palo, ikua baja~ kuniang. banang
saroban di kurnpulan. ,
Lah tibo Mangkutak dt ateh anjuang. lalu !
J.
~

Sabal Nan Alulh I'.:


16 ~

b i
bakato maso nantun, "Manolah aclak deir1
Sabai Nan Aluih, bart tzin denat di Adak, paP
malapeh alang-alang, ka· sawah nan bunta
nan tun, angtn nan sadang elok bana, mak
Adak dangakan danguang-danguang. tt

Mandanga pintak adiaknyo, baranti ma­


lantak suri, dilarangadiak nan manjo,
"Iyo bana waang Mangkutak, sarupo
indak batunjuk·i, kok ka lua urang di mu·
sajik, manam pak waang ba alang-alang, bapak
juo nan ka malu, sabagai pulo Adiak kan­
duang, sapaneh tkolah hart, kok tumbuah
saklk ngtlu panlang, Adiak juo nan matdok­
kan."
Lah sunguik Mangkutak Alam, ·marajuak
mangecek surang, kusuiklah banang dt kum­
palan, rupo bak cando ka manangih, maren­
tak tagak ka tangah, babaliak ka ateh anjuang,
dianslk juo malah aCiaknyo.
Lamo-Iambek nan bak klan, tadanga
kuhua di laman, ruponyo Rajo Babandiang
pulang dart ba Jum 'at, lah naiak ka ateh
rumah, malangkah ka ruang tangah, tam pak
Sabat Nan Aluth
17
~gkutak sadang sunguik, lalu disapo
QS@yo.}a1.
. :'Mano Mangkutak kundangan bapak,
ubek Jarlah palaral damam ~ sldlngin taham pa
di kapalo, sagarang iko paneh dl lua, langik
Janiah awan pun lndak, apo sabab apo
karanonyo, Mangkutak karuah ayia muko?"
Blrawari Saba! Nan Aluth, dthanttkan
tangan batanun, sugiro marenjeng tagak, ba..
gageh pal ka dapua, dltatlang hedangan
dalam talam, kOPl lah ·hasla dalam kumbuak,
basadl0 di ruang tangah, diparenal bapak
makan luhua.
Adok kapado Mangkutak Alam, anak nan
manjo di bapaknyo, marengek mamintak izin,
pal malapeh alang..alang, angin e16k cuaco
baiak.
Kununlah Rajo Babandlang, sayang ta..
tuang ka Sl Bungsu, dek dlmlntak duo dlbari,
dllapeh anak turun rumah, pal bamain alang·
alang, nak tah u dl raso ,angin, baraja tagang
dangan kandua, marantang tali di udaro, ma­
ngumpa banangdt kumpalan. ,-

\;,
Sabat Nan .Aluth
18·· i
Sadangkan S1 Mangkutak Alam, 'deK. cit
bapak lzln babarl, batt nan kusulk lab ~laMl.
, "

m uko nan karuah lab janlah, tagak maldrital.


maso nantun, mangkaclmulh ka adak Sabai~,
gt alangk~h ka ruang tangah bagageb tlir'un
t

kalaman
Alah balari-larlkadak, sam bla maman'­
dang alang-alang, badannyo raso dl tangah
sawah, dl tunggua jaraml nan kariang­
kariang.
Lorong kapado Sadun Saribai, manjongok <:
dari plntu kadak,_ anak basarang jauah jUo,
lal u bakato sam 0 surarig,
ftKa ngalau pulo malah paja, sagarang lko
lah paneb, Indak tanantl barl l1ndok, m ujua
bana nan surang Iko, lndak parnab tlngga dl
rumah, gilo bamaln pagi jo patang, Indak
pandai mamangkua sawah, tabu manakan
suok sajo, sla nan malu kite jUo."
Sungguahpun kawek nan dlbantuak, lkan
di lawik nan dlhadang, RaJo Babandiang
urang'nan arlf, mandanga tutua Sadun Sa­
ribal, manJawab inyo sadang makan.
Sabat Nan Alulb
19
ib~'psahlah itu dirusuahkaI!,namonyo anak
'r'
~-laki, manga dipakso eapayuang rumah,
bi~·.bamain sarno gadang, nak tahu dt baso­
basi, elok babaua jo nan tuo, nak tah u dt
ereng jo gendeng.
Urang"",bam~ alang-alang, bukan toh pa­
menan mate sajo, ban yak manfaat di dalam­
nyo, kok malapeh dt padang lapang, jago
tunggua ka manaruang, jago rantlang ka ma­
nyangkuik, nantlkan kUtlko nan elok.
Kok malapeh di angln kancang, am uah
putuih alang-alang, hHang lanyok pamenan
mato, kok angin tidak baslru, alang-alang
dima ka naiak.
Sabagai pulo dena! katokan, alah moh
rancak alang-alang~ bia ~ ba danguang­
danguang, banang palapeb mangapalang,
usahkan inyo tagak tall, mambubuang indak
ka namuah, Indak jadi pamenan mato, tndak
tasabutk urang nan punyo.
LImbak nan dart pado itu, SI Kutak ma­
rauik alang-alang, baraja maukia sarno pan­ I
jang, baraja mangati sarno barek, kok taraju f
i.

Sabat Nan Alulh


20 !,
nan bapaliang. ' .~J u;{
Kok tum buah basiru rtbuik kancan~.
alang-alang sadang di udaro, di sinan mangko
hatt-hatt, raso ka, tagang dikandut, supayo
tagang jan mamutuih, di sinan mangko ba­
guno, banangtaeso dt kumpalan.
Kok matt angin di ateh, raso ka kandua
dltagangi, elok-elok maenjo tali. banang Jan
kusuik di kum palan.
Blakan M'angkutak pal bamain, baraja
raso jo pareso, kok m ujua baranak laki-laki,
jadi ktnantan gombak bauak, puttah cotok
puttah ranggah, pahuni lasuang di laman. n
Blrawari Sadun Sarlbal, dek adab pado
suami, tunduak manakua inyo laL tapi ta­
raso dalam hatt, kok m ukasutk lal sarupo, ate
jalannyo Indak saroman, anak disuruah di
paneh garang, kok tlmbua sakik ngtlu
paniang, mandeh ko juo maldokkan.
Dek badan baransua tuo, kudaratk ba­
ransua lamah, bukik lah indak tadaki lal,
nyampangnyo lurah indak taturuni, indak
ado tampek bagantuang, hanyo pado Mang-
Sabat Nan Aluth
21
kutak surang, inyolah manjadi tungganai
.~ah,ka mangatahul rumah gadang nang­
,k"". ,nan umpang nan ka dls1s1k, nan lapuak
nan ka dlgantl, nan ka mangatahui pamatang
sawah,sarato Iantak pasupadan.

Lurulh jalan ka Padang PanJang


Ka kida jalan Pandat Sikek
BakeIok Ialu Batu Palano;
Jokok dirantang namuah panjang
EIok dikumpa dipasingkek
Diamblak sado nan paguno.

Sabat Nan Aluth f


_ 22 1
.~

~r n£
~!

RaJo NaD PaDJang

DI LUHAK Limopuluah Koto, dalam Si­


tujuah Banda Dalam, duduaklah Rajo Nan
Panjang, ·urang basa dalam nagari, urang ba­
kuek di tulangnyo, batutua indak ba santano,
suaronyo sarasah tajun, bakato sapatah
sadang, bajalan salangkah sampat, maumban
saumban rareh, inyo' maagak maagtahkan,
inyo 'maukua manjangkokan, ~ndindiang
satnpai ka langtk, manampang sampai ka
sabarang. mananam di batu tumbuah.
Sabat Nan Aluth
23
Kununlah Rajo Nan Panjang, dangan TU­
anku Rajo Babandiang, urang baduo basa­
habat. ibaraik kuku dangan dagiang, kok
kurang tukuak manukuak, kok senteng bilai
mam bilai, tantang aka dangan budt indak
parnah duo bicaro.
Ado pado suatu hart, tapandang dek Rajo
Nan Panjang, gadih pingttan Sabat Nan Aluih,
tampaksakileh kalinduangan. Kununlah RaJo
Nan Panjang, inyo lah nyato rambang mato,
takilik tman ':maso nantun, hati'dtpaliangkan
setan pulo.
Sajak maliek rupo St Sabat tabayang­
bayang dt ruang mato, dibaok duduak tak
sanang, dibaok tagak kaluah kasah, bak di­
lembat apt nyalo, siangmanjadt angan-angan,
malam manjadi turo-turo, sungguahpun
umuanyo alah lanJuik, parampuan tatap duo
tigo.
Ka baa pulo leh lai, dilapeh manti nan
piawai, pai maminang Sabai Nan Aluth,
dibaok siriah langkok-langkok, siriah nan
udang tampak hari, tampuaknyo bagai kuku

Sabat Nan Alulh


, 24'

balam, indaknyo lambok dek hujan, indak..


nyc masiak dek paneh, sadahnyo· karang
bajintan, diturab jo pati san tan , gambia
dadiah caro Sialang, dihabuih dangan pu­
cuaknyo, rasonyo sampat ka tulang hi tam ,
pinang blluluak balah duo, jontak bak rupo
tluang ka tabang.
Lorong kapado Rajo Babandiang, tautang
siriah nan lah datang, ditulak jo kato lamah
lam butk, sungguahpun harimau dalam paruik,
kambiangjuO dikaluakan.
Adokkapado Rajo Babandiang, sungguah­
pun anak saparentah bapak, gantiang indak
buliah [lamutuihk~ biang indak buliah
m~, dek kamanakan saparentah
mamak.
"Adok kapado Sabat Nan Aluih, umuanyo
alun satahun jaguang, darahnyo alun sa­
tampuak pinang, gadih kadak alun baraka,
pangatahuan jauah sakalt. Sabai pun alun nak
bajunjuangan n, battu jawab Rajo Babandiang.
Bakato Rajo Babandiarlf.' "Pihak kapado
rundiangan nantun,' .

Sabat Nan Aluth


25
. Jli" Padang Tarok jo Balai Panjang
:~ f:' ;Badantuang badia dalam koto
'.
- Lah kalah nagart kubu
. Tabaka pondok di laman;
Tuan d1 dalam tangan, urang
Sabai dt dalamkato-kato
Bajanji dena1 dahulu
D1 padang pahaunan denai tunggu.
Di sinan b1ang mangkotabuak, d1 sinan
gantlang mangko pututh,,': ~atonyo Rajo Ba­
bandiang.
Kununlah manti nan datang nantun, dek
nan dika1k 1ndak rareh, nan dijapuik indak
tabaok, turun maluncua hanyo laL man­
cuduih babaliak pulang.
Birawari Rajo Nan Panjang, karano ka­
handak 1ndak buliah, dek pintak 1ndak ba­
laku, kaluah kasah dalam hatt muko lah
nyalo-nyalo roman, bak harimau kalapehan
labo, badannyo palak-palak miang, bak mandi
dalam kiambang.
Karano mukas&1ik indak sampai, nan dt
ama 1ndak pacah,'~areh handak ditakia~yo,
Sabat Nan Alulb
26

lunak bandak' disu~duny6; diukua


dikarang janjL ditakuak' janji hari
sanan samobartahtian;' iyo di padang pa..
haunan. "~
•. , j

Ampekbulan~1anggangrami '
Balam tambago 'tigo gaye
Mural babunl ateh pintu;
Salam takzim hadan ambo
Kaba baraliah'tantang ltu
Sungguah bataliah sanan jUo.
Kununlah Rajo Baharidlang," salasai mi­
num jo makan, diguluang rokok sabatang,
sambia bapikia dalam'hati.
"lye malah kironyo, tam puo basaran~
randah, salarui~: salamo nangko, adok diri
Rajo 'Nan Panjang, denal lab sarno tahu ju,?,
udang 'Indak tabu dl bungkuaknyo, tiok
kampuang inyo barumah, tiok janjang lnyo
baranak, lab lama jadi buah muluik, bawo­
nyc pantang karandahan, napasu pan tang
~,--
Rajo Nan Panjang dangan denai, antah
mana kami nan tuo, Si Sabai dikandak-
Sabal Nan Alulh
27
, _ ,-Y,O, elok sungguab dipandang urang,
~~~b tabaok tampan tlngga,"
; Lab salasai Sabai bapanjok, dihimbau
Inyo malab lai, lah basimpuah anak dakek
bapaknya, sanan bakata Raja Babandiang,
batutua caro tlti batang, lya bak pantun Si
Tukang Kaba:
"Baladang ka Sigadundu~g
Basiang ka rusuak rumah
Tampek anakbasijantu;
Oi ~abai salangi tu¢luang
Har,t ka hUjan timah
'Barisuak hart ka Sabtu."
Mandanga kieh dangan bandiang, alah
maklum Sabai Nan Aluih, tunduak tapakua
maso nantun, hatl sadiah indak tabado, bagai
diirih dangan sambilu, bapak manampuah
pasawangan.
Bakato Sabai Nan Aluib, "Oi Bapak Janya
denai, iya juo malah kiranya, denai bamim pi
malam tadi, jinJiang siriah bak raso rabab,
kabau gadang bak rasa hHang, ayam putiah
bak raso tabang, rangkiang ran Juang raso

Sabal Nan Alulh


28
tabaka. Mim pi sudah dena! tasintak,;_..
nyo hari tarang lareh, ttngkah mani'n.
tabuah ,subuah, dena1lengong kirl jo kanan,
suatu indak kalihatan, antah kok jtb ma­
nyarupo, hatt nan takuik-takutk ganta.
Pikialah dena! ~tang nantun, mtmpl
buruak iko garan, mamtn.tak sungguah dena!
ka Bapak, nam un sahar1 haIt barisuak, janlah
Bapak pal ka pakan:'
Mandanga mimpi Sabat Nan Aluih, lah
alif Rajo Babandiang, mara bahayo nan ka
dlhadang, sasuai dangan alem u garaknyo.
Tap1 ka baa pulo.leh lai,karano padang
alah d1ukua, dek janji alah dikarang, janji
harus ditapati, ikara harus dim uliakan, ba­
pantang suruik dl'jalan, baitu juo nan salama
iko. Dek sayang pado Sabat Nan Alulh, kastah
sapanjang ayia ,hilia, dibujuak malah anak
kanduang, iyo bak pantun tukang kaba:
Tarapuang daun langgund1
Pulasan ambtak ka panalok:
Kacimpuangpamenan mandt
Raslan pam en an lalok.
Sabat Nan Aluth
29
-'unjuang siriah bak raso rabah, tando
~ok lal ka nalak, kabau gadang bak raso
bilang, -tando taranak ka manjadi, ayam
putlah bak raso tabang,Mangkutak dipinang
urang.
Rangkiang ranjuang raso tabaka, alamat
harato ka batam bah;" . katonyo Rajo Baban­
dlang, dibaliakkan takwla raSlan, dek nak ma­
nenggang hatl anak, iyo bak pantun S1 Tukang
Kaba:
Ayia babeloktu mah Saba1
Bukanlah'ayia manyuruak:
Mimpi elok tumah Saba1
Bukanlah'rasian buruak.
"Lapehlah bapak malangkah, jan ado marc
malintang, karano Sabat ka tingga' btsuak,
elok-elok manjago dirt, elok-elok manjago
mandeh, jan tacenai anjuartg 'nan tinggi,
pandai~pandai Sabat baradiak, hatlnyo lakeh
tasingguang, bak ayia di daun taleh.
KaHan baduo badunsanak, SI Sabai Ibarat
panghubuang nyawo, panyambuang tali nak
jan putulh, kaik-k<itk nak jan sakah.

Sabat Nan, Aluth


30
Adok, Si Buyuang Mangkutak Alam,,:*
kaciak din anti gadang, Jikok gadang la11_
raka, inyo manjadi mamak rumah, kama'-j
macik tukua jo pahek, ka mamagang pangkua
jo sabik, mangapuangkan rimah nan taserak,:
jan kalian batingkuah-ttngkuah, kok singkek
uleh ,mauleh, uleh jo aka dangan budL kok
kurang tukuak manukuak, tukuak bicaro jo
usaho, kusulk bulu paruah manyalasatkan,
kusuik rambulk mlnyak manyalasatkan, ku­
sulk banang patam ukan ujuang jo pangka.
Jikok dipakai nan bak itu, indak ado
kusuik nan indak salasat, indak ado karuah
nan indak janiah," katonyo Rajo Babandiang.
Birawari Sabai Nan Aluih, mandanga
nasihat bapak kanduang, tunduak tapakua
hanyo lal, dek anak saparentah bapak, panek
bana batlkam lidah, dek karano batikai
paham, dl bapakJuo nan ka lalu.
Sabat nan tahu di bapaknyo, lunaknyo
indak tasudu, karehnyo indak tatakiak,
bukan bak lantak dl tangah bancah, condong
kian rabah ka mari.
Sabat Nan ,Aluth
31
~rong kapado Rajo Babandiang, basiru
~f-dilawitan, basabuangombak Sikutaro,
padoman nan pantang dilapehkan.
Ka baa pulo leb lai, bart lab baram bang
patang juo, patang bajawek dangan sanjo,
dtpasang dama tangab;rumab, namun sa­
malam-Malam nantun, sakal ok indak taka­
lokkan, ram buik kusuik lab masai, bati rasab
lab risau, bak kaco jatuab ka batu.
Sakali ayam bakukuak, ayam kinantan
gombak bauak, manyahtitk pulo ayam
taduang, duo kali ayam ,bakukuak, cukuik
katlgo bari lab siang.

!-"'\

... ~ ~

Sabal Nan Aluth


32,
,-­
. I., ~1i}4
I""
,
~
~

d'

.~~ . ~:£.

A".l .

DiPadaDg

PahUDaD

BlRAWARI Rajo Babandlang, lah salasai


mlnum jo makan, sugiro inyo basegeh, lah
masuak ka biliak dalam, disandang badia
sa1areh, 1angkok sarato masiu, taJambo kaki
ka pintu, turun ka laman hanyo 1ai, kudo
maringih manantikan, kudo nan tampuih
ba1ang kaki, nan ,m·anggagah nan manggang­
gam, nan mahiruik asokbadia, nan ma­
minum ayia tim'ah, kaniangnyo bagai daun
Saba1 Nan Alu1h
33
. , gombaknyo tupai managun, pasak
btku tunggang haruan.
Kun\ll1lah Si Bujang Salam at, nan capek
kaki ringan tangan, alun disuruah inyo lah
pai, alun dltagah lnyo lah barantl, kudo lah
sudah dlpakai, cukuik jQ kakang palanonyo.
buatan Slanok Koto Gadang, tali merah ba­
jambudb., palano baaleh lakan hljau, injak­
Injak perak balaplah, buata"n rang Agam Balai
Gurah.
Sadanglah Raja Bibandlang, lah diracak
kudo nan rajah, -1alu:~dicahcang dlguratlah­
kan, manjongok Sadun dt plntu kadak, Sabal
malapeh hlnggo janjang, lapeh nan dari pintu
kaporo, Palimo mairiang di balakang, baduo
dangan Sl Bujang Salamat, Palimo mambaok
tombak, sl Salamat manyandang unjuik.
Lah tlngga Sabai Nan Alulh, ayia mate
jatuah gumirlang, jatuah satu jatuah duo, bak
manlak putulh tal1nyo, bak in tan putuih pa­
ngarang, lyo bak pan tun -tukang kaba:
Dlpatah Indak tapatah
Bak mamatah batang sam pia
Sabat Nan Aluth
34
Dlceteh juo nan jadi; fl. •

. :")lSj
Dttagah tndak tatagah
..... j1. 12
Bak managah· ayta hUta

Dilapeh juo nan jadi.

Banduanglah tangih dalam rumah, Saba1


baduo jo mandeh kanduangnyo, tndak sfa'ka
maantokkan. adok kapado Scidun SartbaL
sungguahpun ramuak dalam hatt, dt m·uko
tndak kalihatan, junjuangan garan lah pat, lah
langang rumahnan gadang, pat ka sta tampek
batanyo, pulang ka sta babarlto.
Sabat Nan Aluth nan labiah bana, dek
mtmpt nan lah ttbo, camehbak raso kahilang­
an.
Partk PU,~th ka Sungat Rotan
Sasimpang J~an ka Bala! Gamba
.Bakelok tantang Ladang Panjang:
Sabai Nan Aluth kite hanttkan
DtJapulk kaba nan tlngga
Iyolah kabaRajo Nan Panjang.
Kununlah Rajo Nan Panjang, kaduo Rajo
Nan Kongkong, dangan Pal1mo Banda Dalam,
sarato Lompong Batuah, lah mananti saku-
Sabat' Nan Aluth
35
_ . iyo di padang pahaunan, di m unggu nan
kacenaian, di pimp1ang nan lamah-lamah, di
sikaduduak karang tigo, anj11uang barupuak­
rupuak,
,. Lorong kapado Lompong Batuah, kaki
tangan Rajo Nan Panjang, suaro marandang
kacang, katonyo kato balipek, dalam duo
tangah tigo, baga! tam puruang lago anam, pal
tigo pulang tigo, bilangan sakitu juo, bakato
Lompong Batuah, iyo bak pantun Tukang
Kaba:
Lah panek dena! dek mandaki
Batungkek batang sikasok
Barabab d1 bawah batang;
Lah panek pinggangdek mananti
Lah taungguak puntuang pais ok
Rajo Babandiang tak kunjuang datang.

B1rawari Raja. Nan Kongkong, sahabat


Rajo Nan Panjang, parawakan sonta rupo
pambangih, sisunguik marantiang batuang,
urang tasabuik singkek puneo, bakato duo jo
kuhua, m uluik kasa hatl babulu, paneido dari

Sabal Nan Alulh


36
balakang, pahariak pahantam tanah; _
tahu di baso-bast mandanga pongarftom.,
pong Batuah, m;ahdangtang talingo RaJdf~
Kongkong, bakato inyo sanan". ~
''Aden lyo baitu pulo. lah putiah mato dek
mamandang, lahbileh mate dek mancaliak,
inyo nan indak tampak juo, inyo takuik ka
denai tembak. tembak rang Taeh Sima­
langgang, ruweh tabu dibilangnyo, pucuak
siriah dikutianyo, anaknyo" pulang-pulang
paL ratak tunam mangalimantangl"
Manjawab Lompong Batuah, "Inyo lah
jaleh takuik "ganta, takuik di karih Lom pong
Batuah, karih iko buatan Saruaso, karih rna;.
ngantak sandirinyo, jajak ditikam mati jUo. n
Mandanga lagak nan baduo, dikatangahi
Rajo Nan Panjang. lalu bakato maso nantun,
"Manolah Rajo Nan Kongkong. sarato Lom­
pong Batuah, bakato jan ambiak ateh, urang
pandorong gadailg kana!, pikia dahulu
mangko batutua, urang dunia ban yak batuah,
Rajo Babandiang; sahabat dena!, denai nan
tahu dalam dangkeknyo, kuek kaba lahia
Saba1 Nan Alu1h
37
• . aluntantu kite ka manang .

..8!OL,ajo Babandiang urang basa, tndak tabu

r~~:lapuak, indak panda! -bajanji mungkia,

janJl salalu'ditapatl, ikara s~alu dimuliakan­


~yo .
. Mano Palimo Banda Dalam, elok juo ba­
bati-hatl, namun urang baduo iko, lab nyato
inyo mudo tlnaman, ..gaJah tadorong. dek
gadiangnyo, harimau .talompek dek balang­
nyo, kite nantl Rajo Babandiang, randah
bHang-bHang kite suruaki, tinggi kayu aro kite
longkahi."
ManJawab Palimo Banda Dalam, "lyo bana
tltah Tuanku, lah di baril1 makanan pabek,
jikok inyo Rajo Babandiang, tldua sakalok
baraslan, kandak Tuanku Q,lpalakukan, baru
batamu ruweh Jo buku. Jikok inyo maulak
sam bah , basikareh tagak d1 banda, sanan
~enai baru ·pagupo,· narpun Palimo nan
surang iko, nan panJang indak kan.pendek,
t
nan leba.indak kan cabiak:
Didulang sadul~g lai
Pincuran bapaga..pudiang;

Sabat Nan Aluth


38

Dtulang saulang lal .·ltnd


Panjaputk Rajo Babandiang. ·,,~ft
Birawart Raja Babandlang, duo pangga1~h
matohari natak, jalan batam bah jauah juo, lah!
sarantang pajalanan, lah duo rantang:
pajalanan, cukuik kattgo rantang panjang,
kok jauah hampia ka sampat, kok sampat
tibolah kin1. lah ttbo garan dt sanan, iyo dt
padang pahaunan,·di munggu nan kacenaian,
sampat bak pan tun tukang kaba:
Bondo basarang dalam padi

Denai caliak dari pamatang:

Tandonyo parang ka manjadi

Rajo Babandtang alah moh datang.

Lorong kapado Lompong Batuah, sasuai


gala jo parangal, maliek Palim 0 Padang Tarok,
sisunguiknyo marantlang batuang, tali tuduang
matjuak pulo, tabtk ganta tlmbua lah takuik,
diganjua langkah ka balakang, sapatah ttdak
bakatola1.
Bakato Rajo Nan Kongkong, sarato hartak
bulalangnyo; ttTuanku Rajo Babandlang, elok
Sabal Nan Alulh
39
~h diganjua suruik, antah indak ibo
nyawo malayang!"
, Kununlah Rajo Babandiang, sapatah pun
indak dlacuahkan, namonyo Nan Kongkong
hanyo pangiriang, tampek urang lawan ba­
rundlang, lyolah Rajo Nan Panjang, kok
duduak nan samo randah, kok tagak nan
sam9 tinggi.
Bakato Rajo Babandlang, "Tuanku Rajo
Nan Panjang, nan capek tlbo dahulu, nan
lambek tlbo kudlan, talambek kaml sakaciak,
jalan bakelok bakeh lalu, tapi lai tibo jUo, Janji
lai dltapatl, lkara lal dtmuliakan.
Ato hanyo lal sabuah, manuruik cupak jo
buatan, namonyo kite basahabat, eloklah du­
duak sakutlko, mangunyah siriah sakapua
surang."
Duduaklah kaduo Rajo nantun, baadok
bam uko-m uko, sarato pangiriang baliak ba­
timba. Ka tangah Si BuJang Salamat, dibukak
malah unjulk slrlah, kununlah RaJo Nan
Panjang, sarato Rajo Babandiang, dicabiak
siriah rang Kamang, dipalik sadah rang Lin-
Sabat Nan Aluth
40
.....

't~
tau, dipipia gambIa rang Payokumbuah ... '
gatok pinang rang Lintau, lalu mangunya .
sakapua surang, sanan bakato Raj 0 , Nap.:1
Panjang.
"Manolah Tuanku Rajo BabandIang, sit;1an
Tuanku lah ambo kunyah, alah taraso manih
pahIknyo, manihI?Yo ~In~o ujuang lidah,
pahtknyo tlngga dt rakuangan.
Nan sakarang kini nangko, taadok run·
diangan nan bam ulo, tarapuang Inyo Indak
hanyuIk, tarandam inyo Indak basah, ambo
digantuang indak bataii.
Ato hanyo kin'l lai, ganttang mintak dI­
ptituIhkan. biang mintak ditabuakkan. bak.
itu mangko salasai.
U

Manjawab Rajo Babandiang, ttManolah


Tuanku Rajo Nan Pa~jang, siriah nan lah
Tuanku kunyah, pahik manIhnyo lah diraso,
sananglah hatt mandangakan.
Tantang rundiangan Tuanku sabuIk, kolL
dtdanga alah elok' bunt, kok dipandang alah
elok rupo, dIkubak kulik diam biak isi, Tuan
nak jadi minantu' ~mbo,' elak sungguah di·
Sabat Nan Aluth
41
:ct g urang. angkuah tabaok tam pan

. A;A~ nan kurang pado d~nai." pikianyo


Rajb' 'Nan Panjang, "Kok sawah bajanjang­
J~Jang, rangkiang ranjuang,lumbuang pun
bapereang." .
'Sa'nan bakato hanyo lal, "Tuanku Rajo
Babandlang, Si Sabat parmato taruhan Tuan,
nak ambo ikek jo arrieh mutu, tapi ... Tuan
tulak batarang-tarangl" sam bia mandareh
manapiak tanah,
Maurak selo Rajo Nan Panjang, lalu tagak
sambia malangkah, dipakokoh kaln di ping­
gang, bakato lnyo sarno surang, lyo bak
pantun Tukang Kaba:
Indak alu sagadang nangko
, AliI tasanda di kam uniang
Jikok tasanda' dl rumpun pandan
Buliah disaok jo batang tabu;
Indak malu sagadang nangko
Arang tacoreng pa~o kaniang
Jikok tatum buak pado badan
Buliah dtsaok dangan baju.
Sabal Nan Alulh
,42'
Lah tagak pula Raja .Baban_~"""4~h''';
sarato jo pangir1ang, pangiriang
timba, mancari sasaran surang-surang . . ,~ . II'.:
Manyaru Rajo Nan Panjang, "Manolah
Tuanku Rajo Babandiang, bapikialah Tuan
sakuttko. jan manyasa kamudlan, lorong
kapado dir1 denai, 1ndak s1 buyuang ka ma·
nangih, 1ndak si up1ak ka mangeakl tt

Manyahu1k Rajo Baband1ang, "Tuanku


Raj.o Nan Panjang, janj1 alah ambo tapatl,
ikara alah ambo muliakan, 1\tan pasankan
ambo' lah tibo, ampo datang ka munggu
nangko, satapak bapanta.i1g. surutk. langkah
sa1mbang dangan nyawo." .
Sadanglah Raj~ Nan Panjang, mahar1ak
mah~ntam tana~, bakato ,putuih Inyo. d1
sanari, ttIndak habih jo k,ato..kato, kite sudahi
jo kapanda1~il, mari clicubo agak sajamang,
kito bapasiah-~as1~h langkah, mart d1uji ameh
mutu, nak tan~ .merah k1lniangnyoJ"
11ala~gkah Raj 0 Nan Panjang, di~enjeng
kald nan suok, d1kira1kan tangan nan kida,
digelekkan p1nggang ka dalam, 1kua mate ma-
Sabat Nan Aluth
43
"
a
lawan, Diganjua baliak kaki suok, di­

~uok.
, ' kaki' dt balakang, dtnaiakkan tangan
. . .. dilantiakkan Jari nan am pek. am pu
jari maintai taruah.
" , i<.ununlah Rajo Ba~diang, dlbuek pulo
langkah sanan', langkah duo Inyo antah,
langkah tlgo Inyo bukan, dlsangko ka lua Inyo
masuak, tampaknyo langkah mantkam
bayang.
Bama1n rajo samo rajo, dimasuak-i dt
Lonipong Batuah, dicubo sanan sipak gajuik,
usah ka kanai tagisia tldak, tagurajai kaki
sabalah, tlbolah gayuangRajo Babandiang,
tlbonyo tapek dt sasaran, sanan maharlak:
Rajo Nan Panjang.
"Man:o Palimo Banda Dalam, alah tapepeh
Lompong Batuah, jan pabia buruan lapeh!"
Bakato pulo Rajo - Babandtang, "Mano
Palim 0 Padang rarok, jan takutk tanah ta­
sirab, sagantang indakka sasukek!"
Kunun Palimo Banda nalam', dangan Pa­
limo Padang Tarok, sarno maadu kapandat­
an, lab sarno panciang mamanclang, bagantl
Sabat Nan Alulh
44·
masuak mamasuak-l. ·adang-adang.,~
1

bagaluik, adang-adang silek, harimau~ •


lama antaronyo, luko,Palimo Banda nalala.
lah tapere ka tapi m~pgguljndakdapekmam­
baleh laL
Ka tangab bal1ak Rajo Nan Panjang, dl­
baokkan langkah sumbang, langkah m,a­
mandang Raja Babaadiang, kunWllah kutiko
nantun, manggarth Rajo Nan Panjang, kapado
Rajo N~n Kongkong.
Lab mambi4tak Rajo Nan Kongkong, ba­
dantam bunyi b~dianyo, Jah kanai -Rajo Ba­
ban diang, kanailah jariang-jarlang bahu,
kanailah dapua-dapua susu, lah bakunang­
kunang pancaliak-an, rabahlah inyo maso
nantun, rabah nan lndak jago lat.
Lorong kapado Palimo Padang Tarok, ba­
duo dangan S1 Bujang Salamat dek man­
danga latusan baqia, Rajo Babandlang lah
rabah pulo, sadang. 'marunguih maharang
panjang, tab1klah, takutk ngari ganta, takuik
ka urn pan badia pulo, lari dareh samaso
nantun.
S~ba'l-.Nan· Alulh
45
~anglah Rajo Nan Panjang, didakek-i
. . Babandiang, ,manyirah darah dt baju,
.1IIhdki han capek tu£un naiak,paruik lah kam­
hang-kambang kampth"indak tahu dt dirl lai,
sanan bakato Rajo Nan Panjang.
uManolah' RaJo Nan Kongkong, sarato
Lorn pong Batuah, sllgiro kito bajalan, ma­
suak nagari' Padang Tatok, 'kito japuik ka­
manangan, adiak dena! S1 Sabat Nan Aluih."
Ka baa pulo leh la1, 'lfununlah Rajo Ba­
bandtang, lah tabariang surang, cit munggu
nan kacenaian, dt, sikad uduak karang tigo, dt
bawah cubadak condong~· dipataruahkan ka
langau hijau, dipasankan ka ambun pagL

Am pek bulan galanggang ram i


. Balam tambago·tigo,gayo
M urai babl:lni ateh. pintu:
Salam takzim badan ambo
Kaba baraliah'tantangltu
Sungguah baraltah Sanan ,Juo'.

Saba'(Nall'AltUlh
46'
J{ . .
.', f'IIJil_
rf G1r..q

MaDUDtuik Bela

BARALIAH ka~ banyo laL sungguah.ba­


raliah sanan juo" untuang ka elok maso
nantun, malinteh surang anak gubalo, sam­
bia malengong suok l<ida. ruponyo mancari
taranak nan hHang.
:Lah sarantang,lnyobaj.alan, manampuah
pimpiang nan lamah-lamah, sampai ka dakek
cubadak con dong, .lah tam~pak urang ta­
guliang. taslrok;: darah dl dado, hatt han
takuik-takuik 'ganta, ;dibagak-bagakkan . malah,
hatt lalu ditam·puah didakek-i, kironyo Tu-
Sabat Nan.Alulh
47
. . Rajo Babandiang, m ukonyo pucek
.......an, angok lah kaciak-kactak pulo, sa­
patah haram kok leh batutua.
Kununlah anak gubalo, takana bana maso
ttu, mahambua turun dart munggu, balari
kancanghanyo lai, dtambtakjalan maminteh,
muko lah merah-merah p~dam, paluah ma­
nyangek l1mau purulk, oak raso mairuih
jantuang batih.
Dek Jauah' lame di Jalan,~jauah 'basarang
dakek juo, lah dakek hampia ka sampai, lah
tampak gonjong rumah gadang, lah taba­
rombong anjuang nan tinggL lahtampak
kamunlang gantiang, lah tibo· malah tu ktni,
masuak ka laman hanyoi.}ai.
Sadang inyo tarangah-angah, disapu juo
paluah jo deta, maningadah ka ateh rumah,
tadanga bunyi urang batanun, sadang ma­
luntua-Iuntuakan tarak.
Lalu mahimbau anak gubalo. "Aciak oi
Sabai Nan Aluih, manga Aciak batanun juo,
bapak Aciak garan' lah mati, ditembak Rajo
Nan Panjang, di tangah padang pahaunan,

Sabat Nan Alulh


48
bal1au kinl taguliang surang. dl mu n .
kacenatan, di bawah cubadak condong.. .
Kununlah Sabat Nan Aluth, lai tad~~ ... , c-.,
buny! mahim bau, tapi antaro acuah tak acuah,"-:
inyo malantak surt juo, sanan mandareh an~k
gubalo.
"Aclak Sabal:cando indak acuah, sakareh
itu denat mahtmbau, sapatah tldak basahutl,
dtsangko ACiak lai bahatt bajan tuang pisang
moh kironyol"
Mandanga kato 'nan bak klan, takajuik
Sabai Nan Aluth, tarentak tangan di patanun­
an, kusulklah banang nan tarantang, bagageh
lart ka pintu, manjongok ka lua bandua, lah
tam pak anak gubalo. .
Batanyo Sabat Nan Aluth,' "Si Buyuang
malah koh cako, takajutk actak Adlak ma­
himbau, ape garan nan Adtak sabutk, cube­
lah ulang sakali lai."
Kok dtdulang sakali lat
Taganang luluak dt pangakan:
Kok di ulang sakali lai
Maramang kuduak mandangakan.
Sabat Nan Alulh
49

~ nlah anak gubalo, sapatah indak
.' , ~lk, inyo lah samo tahu jUo, Sabat
.;~uih urangnan arif, tahu.di bayangkato
sampai, nan tampakalah dihimbaukan, pueh
, I'

lah raso dalam hatt bapantun pulo Tukang


Kc:iba:
Lah masak padi rang Ngungun
Lah rabah tanggua jarami;
Amai ai guluanglah tanun
Bapak S1 Sabai garan lah mati.
Alah manangih SabalNan Aluih, maratok
manggaruang panjang, taserak cumaro ambun,
tagerai rambuik nan panjang, sanan bakato
hanyo lai,
"Oi Amai joden dt amat, lah kalah garan
bapc;lk kanduang, {litem ~~l5. R~jo Nan Panjang.
Amai 01, guluanglah tanun, denai nak pat ka
munggu nantun," I

Kununlah Sadun Saribai, sungguahpun


ram uak dalam hati, dibujuak juo anak
kanduang, "Jan h19-uik ~an~eh bana,urang
antah bagarah-garah,kok, l'anek ana~ ba­
tan un , baranti malah dahulu, toh molah
Sabat Nan Aluth
50
mangunyah siriah, amai manolong mi'!......
kan. ~­
Bapak pal ka pakan Sabtu, pal barurt_
" '; r; i,V
sarno tuo, Sabal lah samo tahu juo, sltlah
pinangan nan lab datang, baa janyo kltoma­
nulaknyo."
Mandanga kato nan bak klan, batambah
sakik batl Si Sabai, luko diraclkkan asam pula.
"Apo garan nan Amal sabulk, antah kok
putiab gagak nan, hltam, baru slrlah Ainai
tarim 0, nam un di badan did dena!, langlk
taban buml' tapanggang, denal' manjapulk
bapak juo, dart 'pado' hldulk bacamin bang­
kai, bla ma'ti bakalang tanah."
Lah tagak Saba! Nan Altilh, taruihnyo
masuak ka biliak dalam, dlam biak padla sa­
lareh, sarato masiu dalam tompang, dlkanak­
kan pakaian sagalo hitam, bakodek sarawa
dalam, kain'kapalo kipeh takambang, cawek
salendang tanah ltyek, tajum bal hinggo lutulk
ld.da, dl pasislk karih- sabilah,badukuah ba­
an tlang-antlang, bagalang ciek sabalah, sam­
bilan dncln dl jart, dncln banamo ka sadonyo.
Sabat Nan Aluth
51
~_ sudah Sabai bakokoh, ka lua dari

,,"didam, dikunyah siriah sakapua, ba­


l~mgpah manyusun Jari, manyambah ka

~~deh kanduang, mintak izin inyo ka paL

, ; '''Bari izin denai dt Mandeh, dena! man­

japuik b~pak kanduang, jikok japuik indak

tabaok, pantang ka pulang-pulang saJo, dadak

mananti di tampurU<Ulg.
Kok lah pulang inyo S1 Man gkutak , su­
ruah sugiro inyo manuruik, cari ka padang
pahaunan, indak buliahnyo batangguah­
tangguah, jan pabiabapayuang rumah."
Sadanglah Saba! Nan Aluih, dek pi-ntu lah
tabukak, Janjang takanak salamonyo, turun­
lah inyo ka laman, tadayuak pinggang nan
lamah, tadodong bahu nan kambang,
marantak subang di talingo, gumiro cincin dt
jari.
Lapeh nan dari pintu kaporo, bajalan
panjang hanyo lal, takajuik urang di kam­
puang, tacangang urang nan banyak , maliek
Sabai Nan Aluih, turun rumah baru sakal1
nangko.,
Sabal Nan Alulh
52 :

J
Kun unlah Sadun Saribai, sibiranllllllllfa
nan lah pal, hubungan nyawo ran~
nyo, hHang pangana sakuttko, tagak ka'tap!
inyo managun, duduak ka tangah inyo 00.­
manuang, manJarambok ka kasua pandak,
manungkuik· sambia' mananglh, jatuah ba­
darai ayia mato, baktntan putuih pangarang,
bak maniak putuih talinyo.
Indak disangko rigo-riga
Pipik stnanduang makan padi:
Indak dtsangko sarupo iko
Sabai Nan Aluih garan lah pal.
Lah sarantang duo rantang, cukUik ka­
tigo rantang panjang, kok dakek basarang
hampia, kok hampia ttbolah kini, lah tibo
garan dl sanan, lyo dl padang pahaunan,
muko lah merah-merah padamt lihtanyo
bakatak..katak, sakatak dtsaok baju, sakatak
ditututk abuak, sakatak aluran maniak, sa­
katak aluran paluah, paluah mahilia ka tulang
pungguang, angok lah gadang-gadang kaciak.
Lah tibo Sabat di m unggu, lah tam pak
Rajo Babandiang, tabujua tabariarig surang,
Sabat Nan Aluth
53
pulo leh lai, manJaraok Sa~ai Nan
~anangih manggaruang panjang.
tq£.] ~D1 stko malah Bapak taguliang, dt siko
~alah darah taserak," katonyo Sabai Nan
Al-uih, sampai bak pantun Tukang Kaba:
Ayia manyuruak.janyo·denai
Ayia babelok Janyo bapak;
Rasian buruak janyo.denaf
Mimpi elok janyo bapak.
Birawari Rajo Babandiang, dek mandanga
suaro Si Sabat Nan Aluih, timbua ingatan sa­
kUtlko nantun, bakato sayuik-sayuik sam pal.
"Lah tlbo malah anak den, Kutak oi, ...
Mangkutak... "
Mandanga kato bapak kanduang, manya­
huik Sabat Nan Aluih, "Sabalah Bapak sa­
kutiko..., cacah la1 Mangkutak datang, denai
tlnggakan pasan ka mandeh, denat dulu ka
munggu nangko, dijapuik dek anak gubalo,
tndak bultah batangguah-tangguah."
Sanan bakato Rajo Babandiang, katonyo
putuih-pututh juo, suaronyo nan sayuik­
sayuik sam pal, antaro tadanga dangan tidak.

Sabal Nan Alulh


54
"Ot Sabat anak kanduang. badan-.,
palak-palak miang, cartkan angin malahact
kariang lakang dalam rakuangan, hau1hi)~
bukan alang-alang, car1kan ayia agak saNt":~':
guak, raso ka rangkah ubun-ubun, car1kah"
bapak banta sabuah ... "
Manyahuik Saba1 Nan Aluih, ftDima lah ka
dapekangin, kito/dt kuruaknan dalam, dima
lah ka dapek ayia, kito dt ateh munggu tlnggL
dima lah ka dapek banta, kite di padang pa­
haunan.
Kok Bapak nak angin juo, denat kipeh JO
langan.baju, kok bapak nak ayia juo, raguak..
lah ayia mate dena!, kok Bapak'nak banta Juo,
denat kuduanglangan saruweh ... "
Kununlah maso lehnantun, ·sadang l1tak;.
litak p1p1k, sadang bunta bayang-bayang,
sadang rami urang cit balai, sadang langang
urang dt kampuang, malang 1ndak buliah d1­
tulak, muJua tak buliah d1raiah, s1ngkek ta­
pintak dek baliau, sampal d1 sanan ajallullah,
barpulang Tuanku Rajo Baband1ang, d1bawah
batang cubadak condong, di munggu nan ka-
Sabal' Nan Alulb
55
~, di sikaduduak karang tigo.
• unlah Sabat Nan Aluih, dilapeh bapak
~uah, ratok, "Oi Bapak Joden dt bapak, ba­
jal~surang malah Bapak, jo'sia kami ditingga­
kan, kamt baduo badunsanak. lah sakah
tampek bagantuang, lah taban tampek ba­
pljak, ka mane kami ka manggabal lai, ot
un~ang baok den1ucuik, pado manangguang
nan bak nangko.
01 rang kampuang rang, Padang Tarok,
rang Baso rang Limo Koto, rang Canduang
rang Koto Laweh, rang Biaro rang Balai Gurah,
rang Salo rang Koto Baru, rang Kamang
Galanggang Magek, rang·: Gadutk rang Tila­
tang, rang Kapau Pandan Basasak, rang Kurai
rang Banuham pu, ~ rang' Bartak rang Sungai­
pua, rang Batagak Batu Palano, rang Slancik
rang Koto Gadang, rang Guguak Tabek Sarajo,
rang Koto 'IUo rang Balingka ... , kok suko
iriangkan denai, kok indak bia denai surang,
tinggalah Bapak sakutiko, denai cari Rajo Nan
Panjangltt

Kununlah maso leh nantun, baru Sabai


Sabat Nan Aluth
56
maanjak langkah, tadanga bunyi gantIIIIIIaP
kadang-kadang galoro kadak, kadang"~lI.
galoro gadang, pandang jauah dllayanglem.
pandang dakek dttukiak-an,·alah tam pak RaJ"
Nan Panjang, baliak nan dart Padang Tarok~ ."
Birawari RaJo Nan PanJang, turun ba;,.
gageh ateh kudo, dipatuik badan sambia
malangkah, lalu manyapo inyo dt sanan.
ttManolah Sabai Nan Aluih, camin ta­
layang Padang Tarok, cahayo rumah sal en­
dang dunia, m uluik manth kucindan m urah,
awak elok base katuju, Eok pananti alek tib2:
Lah panek denai dek mancarL masuak
nagari Padang Tarok, ka ranah Payuang Sa­
kaki, di pinang nan linggayuran, di karambta
nan atok tungku, sampat ka laman rumah
gadang, surang indak namuah manjongok,
pintu anjuang basaok pulo.
Takaba Sabai pai ka padang, bagageh
denal baliak ka munggu, di slko malah kite
basuo,'·
Manjawab Sabai Nan Aluih, "Tuanku Rajo
Nan Panjang, mangkonyo denai sampai ka
Sabat Nan Aluth
57
~gantak dl ubun-ubun, mandanyutk
" IliP p;{;lkaki, denal mancarf Tuan pulo.
.niSi.dang denai malantak surt, tadanga bak
ra$o;'Than mahtmbau, muko Tuan tabayang­
bayang, kusuiklah banang dalam tanun, dt­
baok duduak tak sanang, dtbaok tagak kaluah
kasah, badan nan palak-palak miang, bak di­
lembal apt nyalo, kini kito lah basuo, nak
ulam pucuak manjulal, nak ayi3 pincuran
tabik."
Mandanga kato nan bak klan, bakato
Rato Nan Pan jang, ba~ato jo gadang hatt
urang harok nan ka buliah.
"Sajuak rasonyo paratian, mandanga
tutua kato Adtak, adok kapado diri denai,
takana adiak tasirok darah, siang manjadi
angan-angan, jokok malam manjadi buah
mimpi."
Manyindia Sabai Nan Aluih. "Adok ka­
pado badan denal, hati lah bak ramin kusuik,
bakbanang dilando ayam, tujuah ratuih
carikan ubek, badan basuo mangko sanang."
Bapantun RaJo Nan Panjang:
Sabal Nan Alulh
58
ttAyam kur1ak rambayan tadu ' •. r
Ikua baleto ka dalam padf .If -*
Am biak tampuruang barf makaitt-fa
DItil1ak gadih nan tujuah kampliang
Adiak surang palito hati ~ .. (
Nan laIn dena! haramkan."
Manjawab Saba! Nan AluIh. ttNyampang­
nyc sampai aja denal, tasirah tanah pang­
galian badarun ayia talakin tatagak mejan
I I

nan duo, kasiah ka Tuan carai balun."


Bapantun Rajo Nan Panjang:

"Kayu kalek madang di lurah

DIba1ah alun dllantaikan:

Hatilakek pan dang lah sudah

Mananti masodisampa!kan."

Manjawab Sabai Nan Alu1h, "Saras1 bana


Tuan dangan denal, sajak di rahlm bundo
kanduang, sapakaik ruh dangan iman, Tuan
lah tampek dena! manumpang, ka dltum­
pang salam 0 hiduIk, ka unduang-unduang ka
Madinah, ka payuang ka sarugo.
Tuanku Rajo-Nan Panjang, batanyo denal
sakacfak, usah denai Than bodohkan, lah
Sabal Nan Alulh
59
&¥.JfI!denai parampuan, Tuan lah nyato laki­
_ Than bunuah kah bapak denai, apo
sa~karanonyo?n
::~: ~Mandangakato nan bak kian, takajuik
gadang Rajo Nan Panjang, taraso angin ka
bakisa, malengong in yo sabanta, ka tampek
Rajo .Babandiang, mamandang inyo ka Sabat,
lalu bakato inyosanan,
"Adiak denai Sabat Nan Aluih, bukannyo
salah dari denai, salah dt bapak Adiak juo,
saelok i tu denai datang, dian takan siriah
dangan pinang, kok adat nak denai isi, lim­
bago nak denat tuang, manuruik langgam
Padang Tarok.
Tapi ruponyo dt bapak Adtak, adok siriah
nan.lah datang, tampuaknyo indak digutiah,
ujuangnyo indak dicabiak, 1at koh Rajo ma­
ulak sambah?
Denai bakandak indak dibart, denai mam­
bali tndak manjua, nan sakarang kini nangko,
talampau indak dapek dipinteh, tasorong
indak dapek dibubuik, suratan alah dahulu.
Kayu indak guno diruntuahkan
Sabat Nan Alulh
00
Bane1 panarah baok lalu .:-;.
Patt pallto dalam pett; .• ..~:~ .,
Itu indak guno d1rusuahkan "',~
Janji Allah lah dahulu
Kini masonyo ditapatt. "
Manyahuik Sabai Nan Aluih, "Tuanku
Rajo Nan Panjang, ka mari malah tagak, jan
langkah diganjua suruik, nak denai guluang­
kan siriah sakapua, siriah Kamang sadah
rang Matua, pinang kareh indah pamalan.
Ikolah urang nan manih muluik, bata­
nam tabu di bibia, hatt tasisik bak palapah,
babanak ka ampu kaki, panuhuak kawan sa­
iriang, panggunttangdalam l1patan, pamapeh
dalam balango.
Tuan tembak bapak denai, Tuan baduo
basahabat, Tuan saminum samakan, Tuan sa­
hil1a sam udiak, salaruik salam 0 nangko, Tuan
den sangko bapak denal, mati bapak ttngga di
Tuan.
Kini iko ka balehnyo, bataduah di lakek
kanji, bukan adat laki-laki, mancido dari ba­
lakang.. .Jn
Sabat Nan Aluth
61
~o Rajo Nan Panjang, "Jan hiduik
~h amek. urang pambanglh hilang
~~ hiduik lakeh tadorong, urang pan­
dorong gadang kana!, jan Adtak lakeh ta­
gamang, urang panggamang mati jatuah.
Nan sakarang kini_ nangko, baliau alah
mandahulu, pa~h tumbuah hHang baganti,
iko moh dena1 ka gantinyo:'
Manyahuik Sabai Nan Aluih, "Usahlah
Tuan banyak bicaro, awak RaJo lidah ba­
cabang, denai datang ka munggu nangko,
mancari Rajo Nan Panjang, nak manuntuik
malu bapak, uji di Tuan ameh mudo, namun
S1 Sabai nan surang iko, satapak bapan tang
suru1k, denal lalal sampai ka pucuak, baru
tahaputh arang di kaniangl"
Sadang batikam l1dah, antaro Sabat Nan
Alu1h, dangan Tuanku Rajo Nan Panjang,
datang Rangkayo Narawatu, parampuan Rajo
Nan Panjang, mukonyo nyalo bak bungo rayo,
paluah manjangek limau puru1k, bakato sa­
dang sunguik-sangak.
"Eloklah suru1k Tuan dahulu, jan d1­
Sabat Nan Alutb
62
~
dangakan tutua gad1h ko, lah jaleh
muluik, alun tahu d1 padeh lado, al
asin garam, adat rasam jauah sakali. •
Jikok d11awan paja s1rah, namonyc) ~an ,
') .
urang Basa, dalam S1tujuah Banda Dalani"
kalah s1naru1h manang slnaru1h, molah kite
babaliak pulang. tt
Manjawab Rajo Nan Panjang, tfAdiak
denai Narawatu, d1 langlk Sabat ma11nteh,
dena1 d1 baliak 1tu juo, sabalah Adiak saku­
tlko, tandonyo deI'l:a1 urang tuo, bapadang
lapang baalam 'laweh, kok pablk nambek
diluahkan, denai lah dapek panggantlnyo,
kasab batulih banang ameh, s1a kob urang
nan mamakat, Jikok indak Rajo Nan' Pan­
jang7tt
Bablsiak Rajo Nan Panjang, babls1ak dt
dalam batl, iyo bak pantun Tukang Kaba:
Fanto nan lah tapantoJ.<an
Bapantang baltmau puru1k:
Kato nan alah takatokan
Bapantang dtganjua surutk.
Manjawab juo Narawatu, "Manolah Tuan
Saba1 Nan Alu1h
63
dena!, Tuan tamagah tamusahua,
pumpunan ikan, pucuak bulek
r1.
_
rL..,
tahu luhak Limopuluah, Tuan ma­
la'ran anak gadih, baguncang kayu di rimbo,
lk4r;l dl lubuak bapantiangan. apo jadinyo
Gtinuang Sagor'
Bakato Rajo Nan Panjang, "Adok padoJ
bicaro Adiak, alun bakilek alah bakalam. kilek
baliuang alah ka kaki, kilek camin alah ka
muko, Adlak pulanglah dahulu."
Ka· baa pulo leh lai, torong kapado Na­
rawatu, nan dikaik indaknyo rareh, kok dl­
japulk indak tabaok, diganjua suruik malah
langkah, pal manJarak sakiro-kiro, tagak inyo
basambunyi, dl baliak plmplang nan lamah­
lamah.
Kununlah Rajo Nan Panjang, mahariak
mahantam tanah, bakato sambia mandareh,
kapado SI Upiak Sabal Nan Aluih.
"Hal Upiak nan bijak m uluik, lah tasing­
guang karuntuang miang, gadih nan geneng
di tangah padang. iko nan elok di hati kau.
Saba1 Nan Alu1h
64
tahanlah tembak basitum-puftt
Malangkah Rajo Nan Panjang,
suok d1 kamukokan, langkah kida
suruik, ditimang badia. dibidiak.
Sadanglah Saba! Nan Alulh, dituruikkalr:
langkah Rajo Nan Panjang,dimainkan tang3.nb
nan lampaL tangan suok dibaok turun,,,df
kalantlakkan jart nan kida, kumtlau dnc1n
parmato, tadanga badia malatuih, lalu ba­
kato Sabai Nan Aluih.
"Pandai bananian manembak, dndn
sambtlan putuih dek, nan ampek tlngga dt
ateh, nan ampek jatuah ka burni, putuih jo
apo ka diuleh, hany61ah Tuan dena! harok­
kant
Jantan nan geneng tangah padang, adat
hidutk baleh mambaleh, tahankan tembak
anak gadih!"
Kununlah Sabat Nan Alulh, dipagang badla
nan disandang,dltlmang duo balah: tangan,
diinjak kaki nan suok,mananti kaki nan kida,
diganjua suok ka balakang, dt kamukokan
kaki nan ktda, digelekkan pinggang nan
Sabat Nan Aluth
65
cando alang kamanyemba, mam­
d1 sanan.
~"erw.u Rajo Nan Panjang, dtrusuak­
....·-·p.....
kaa ··lnggang nan kasa; tapepeh kaki sa­
balahllapeh tembakan SabalNan Alulh, tapek
dtbahu Rajo Nan PanJang, ,kanailah .jarlang­
1at.lang bahu, taruih· ka dapua-dapua susu,
tasungkua Rajo Nan Panjang, rabah nan
Indak lago laL dt sanan:aJalnyo sampat.
Urang Padang mam unta banang
Dipunta dllipek-l1pek
Dillpek lal,u dipaduo;
Kalau dlrantanglnyo panjang
Elok dlkum pa naknyo singkek
Dlamblak sajo na,n paguno.
Am pek bulan galanggang ramI
Balam tambago tlgo gayo
Mural babunl ateh pl'ntu:
'Salam takztm hadan ambo
Kaba baral1ah tantang ltu
Sungguah baraliah sanan JUO.

Sabat Nan Aluth


fXJ
l
I'!
1 i..•,
....
".. ':"~.'.'"
~

".;
' ­

f~'1cn

':"
~,.,J

MaDjkutak Alam

BARALIAH kabar hanyo lat sungguah ba­


ral1ah san,an Juo.-baral1ah; kapado Mang}{utak
Alam.
Alah sarantang.inyo bajalan, duo ran tang
inyo· bajalan, clakuik-kattgoran·tang pan jang,
kok jauah ·bampia ka:;sampal, kok sampat
tibolah .kinh, ditampuah padang pahaunan,
didaki tnunggu- nan· kacenatan, angok lab
gadang-gadang kaciak, muko lab merah­
m·erah nyalo, malangkah gontai. hanyo lai,
antah panek.antah dek ganta; lah tampak
SabaLNan Alulhrbakato inyO'dariJjau:ah.
Sabat Nan Aluth
67
~)amo garan Aciak mananti, dena!
~ga kaba buruak, dena! turunkan
~ang, kusulk banang dt kumpalan, ba­
. . '~nat ka mari, indak dtsangko sajauah
nangko, lah malnc1k pa)uab dt badan, Aciak
bak cando urang susah, baa bapak tabariang
dl slko?"
Manjawab Sabat Nan Alulh, manjawab jo
ayia mato, tt'Kamafi.t:irbtwm~iah Man gkutak ,
baa tagak manjauah jUo, lah pueh ba alang­
alang?
Baalang-alang baputlah- mato, dari pado
baputlab mato,.. eloklah; baputlah tulang,
dakek-dakek malah ka mart, baitu koh urang
sayang ka bapak, ,m ujua bana·denal baradtak.
01 Mangkutak adiak denal,' lah yatlm
malah kite kin1..bapak kanduan~ tndak ado
lat, d1tem,bak RaJo Nan .Panjang, kok iyo
waang laki-laki, di siko malu dttuntuik, indak
kini pabiloJai? n
Lab mandakek Mangkutak Alam, rupo­
nyc takuik-takutk alang, manjaraok ka aciak
Sabat, manangih manggaruang panJang, sa-
Sabat Nan Aluth
68
~
patah indak'bakato, sanan bapan
Kaba:
AInpek bulan galariggang ram i " -;".~
Balam tambago tigo gayo '• . ,
udc.t
M urai bab uni ateh pntu;
i
t,
Salam takzim badan ambo " r
~
\
'.)

K2iba baraliah taritang itu


Sungguah b~ral1ah sanan JUO.
Disangko naneh di pamatang
Kironyo urek sallguri;
Disangko paneh sampai patang ,
Kironyo hUJan tangah hari.
Kununlah Mangkutak Alam, d1himbau­
htmbau malah bapak, mahimbau sambia ma­
isak~ manangih tasadu-sadu.
Ka baa pulo leh lai, him bau nan indak ba­
sahuik-i, stngkek tapinto di bapak kanduang,
lalok nan tidak Jago lai, sanan bakato Mang­
kutakAlam.
"Aciak Sabaikakak kanduang denai, adok
kapado RaJo N'an PcinJang, dilawan tldak ta­
lawan, inyo takato urang'bagak, inyo tasabuik
baalemu. tt

Sabat Nan Aluth


&:)
ungulk Saba! Nan Aluih, bakata
andareh, "j\Jctbat manja sajak
.. -iakek detamambalah banak, geleang
iirteang cupak hanYUlk, lanjak bak lanjak
labu dlbanam, gtlobaJalan htlia mudtak.
Anak Indak tahu mambaleh guna, awak
Jantuang hati bapak, ,tabu ;s~ruweh untuak
Man gkutak , buku-bukunyo .untuak, Sl Sabat,
lamang sakabuang untuakMangkutak, daral­
daral untuak Sl Sabat kok bapak pal ka
tapian , Mangkutak di ateh kudo, Sl Sabai di
tangan kida."
Mandanga kato nan bak 1tu, tamanuang
Mangkutak Alam, itulah kata sabananyo,
sungguahpun baltu,bakato. jua masa nan­
tun:
"Na~ urang di Tanjuang Pati
Manampuah jalan Tabek .Patah
Gadang garundang dt kubangap:.
Bukan denal takulk ka mati
.) t" •

Dena! takulk]<a patah-patah


.. .'1

Dena! dalam batunangan."


Lah berang bangib Sabat Nan Aluth, "Adat
Saba1 Nan. Alu1h
79.

l
limbago parampuan, panda! bainai

kuku, pandai batnat dt ujUang .

limbago laki-laki, panda!


basilek J
nembak, lndak jadi 'b<itulang lamah,

buliah badarah balf, tahujua lalu tabalin:

patah.

J1kok 1ndak nan baitu, jan banamo laki­


laki, lululh pakalan kasadonyo, lakekkan
kodek panjangkan rambutk, jlnJlang karuang
san dang parian, parajai batanak jo mang­
gulai, marl kito batuka namo, jan parnah
turun-turun rumahl" ,
ManJawab JUo Mangkutak Alam, bakato
sambia JO takutk, "Jan lah Adak bangih juo,
denaiindak pandai ,m~l_apeh badia, Adak lab
samo'tahu juo, denai biaso ba alang-alang."
Maharlak Sabai Nan Aluih, "Subawo sajo
baadlak laki-laki, mambarl malu urang kam­
puang, baru dtcuboi awak lah takuik, kanai
plganta kaki nak larl,' Rajo Nan Panjang lah
denal tembak, tumoh taguliang di suduik
munggu, karaJo rlngan dl ang kini, caralkan
kapalo darl badannyor"
Sabat Nan Aluth
71
Mangkutak Alam, muko lah
utan.
indaktahu mamagang karlh."
gkah Sabai Nan Aluih, manuJu Ja­
.u~""~.L bapak kanduang, bakato inyo bakeh
....;. i,.,

Mangkutak,
"Mari basamokito manatlangf"
Kununlah Mangkutak Alam. bakato sambia
baJalan, usahkan dakek inyo manJarak, "Denai
takuik mancaliak darah~" katonyo.
Didulang sadulang fat
Pandulangameh balako;
Diulang saulang lal
PanJapuik nan tlngga cako.
BlRAWARI Siti' Narawatu, dek mandanga
badia malatuih, takajuik . tagamang inyo di
.

sanan , cam eh bak ra~o kahilangan, balari


baliak ka pahaunan, lah bagageh pai ka
munggu.
Ka baa pulo leh laL didapek-i suami lah
taguliang, lyo Tuanku Rajo Nan Panjang,
manytrah darah d1 dado, d1jaraok-i Tuanku
Sabat Nan Alulb
72
~'
kutiko nantun, kironyo angok 1

pulo.

Kununlah Sitl Narawatu, kok

di huIu, hujan labek kini lah jatuah,

ngih maratok surang, hatt jo jantuang ·

eua luluah, bak kaeo jatuah ka batu. :J5A

Sungguahpun inyo urang m udo, bia jun:~:· ~;

juangan urang tuo, indaknyo manyanda

untuang, paruik kanyang pangaja buliah,

pintak buliah kandak balaku, salaruik sa­

lamo nangko, hatt nan gadang bagai ombak,

kini iko ka jadinyo, iyo bak pantun Tukang

Kaba:

Denai sakah indak tasakah

Tuan tutua dadok badurt

Dim a an jalai Tuan tugakan:

Denai tagah indak tatagah

Tuan turuikkan kahandak hatl

Denai jo sia Tuan ttnggakan.

Urang Basomanem bak alang

Alang mam bubuang ka batang kajai:

Nasib denai kolah nan malang

Baru bagantuang tagurajai.

Saba1 Nan Alu1h


73
inyo maratok, direnjeng tagak
tun, dibapuib malah ayia mato,
"\o.:"!It'\"!I1 Nan Aluib, sambia malangkah

.nGr. uplak Saba! Nan Alulh, pandat bana


kau marayu, ikolah gadlh indak bamalu, hatl
ta.~s1k bak palapab, jantuang bak jantuang
plsang, manga kau bunuah tuan denai?,'
Manjawab Sabat Nan Alulh, "Ot kakak Na­
rawatu, jan hlduik pandorong amek, urang
pandorong gadang kanat.
Adok kapado Rajo Nan Panjang, sung­
guahpun baliau urang basa, tapi gapuaknyo
mambuang lamak, cadlaknyo mambuang ka­
wan, tampuo basarang randah, bak paga
makan tlnaman."
Bakato Siti Narawatu, "Bak cando iko jinih
paragal, sla urang nan ka nam uah, isuak jadi
rando gadih, sampai tuo manjujuang uban,
den sangko garlang ikan jlnak, buayo gadang
mob kironyol"
Manjawab Saba! Nan Alufh, "Kununlah
Rajo Nan Panjang, tiok kampuang inyo ba-

Sabat Nan Aluth


74
~
bini, tiok janjang inyo baranak,
kicuah tagak-tagak.
Mangko baitu kate dena1,inyo
ka Padang Tarok, nam un Si Sabai
koh, bukan bungo ka pamenan,
jun juang urang tuo, dek harok ~~rl ,'1..
kanyang, dek arok ameh samiang, namun
gadih nan surang koh, bapantang budi tajua.
Mano ,kakak Narawatu, sungguahpun
Kakak lah marando, denai lah nyato paja
sirah, tapi kite same parampuan.
Parampuan saraso samalu, nan sakik kato
nan malu tampak, jan kite bacaran. juo, bu­
ruak cando dipand~g urang, nan sakarang
kini nangko, ta~anglah tuan Kakak pulang,
nak denal tatlan,g.pulo bapak denal."
Birawari Sadun S~ribai, sajak Si Sabai
turun rumah, hati nan indak sanang lai, baa
kolah suami kini, Si Sabai Jndak rnangirim
pasan, S1 Mangkutak lah pal pUlo.
Tablk plkiran sakutiko, nak pai mancaliak
pulo, sugiro masuakka bfllak dalam, dIlakek­
kan malah pakaian, turun rumah hanyo lai.

Sabal Nan Alulh


75
lambek nan bak kian, lah tampak
"tang, bagageh talalah-lalah, lah tibo
padang, didaki munggu kacenaian.
pulo leh laL bapalun mandeh jo
banduang ratok jo tangih, S1 Tukang
rsajo manyampaikan.
rTl.' Simantuang dt Parik Putuih
JaraJak dt tanah taban
Kama lah pandan manjulai lai;
Tam pek bagantuang alah pu tuih
Tam pek bapi-jak'alah "taban
Kama lah badan manggabai laL
Indak buliah bakandak padi

Bakandak atah galu~galu;

lndak buliah bakandak hati

KandakAllah juo nan lalu.

Bungo m~lati kambang pagi


D1pasuntlang anak rang Padang;
Dek har1 bara~ bat:lg tinggi
Ditatlang malah bapak pulang.
Manyaru Sabai Nan Aluih, "01 rang kam­
puang, tolong Joh tolong ...
Sabal Nan Alulh
76

L,

Kok indak t~long maluli .;_'~~"'('


Tolong man~tlah lah baa: ~.
.Kok 1ndak toIong jo rUgi ·In. ' ...?
Tolong jo jariah lah baa. . J
Tolong jOh , ·t..atiangbapak den ... ,
job kiak bapak den .. .t
, 1/_
. .
Kalau adosum.ua d11adang .

Buliah juo manumpang mand1;

Kalau ado umua panjang

Kaba nan lain kito carL

Tam at

Sabat Nan Aluth


77
1. Anggun Nan Tongga
2. 'Cindua Mato
3. Rancak diLabuah
4_ Angku KapaJo Sitalang
5. Rambun Pamenan
6 . . Siti Baheram
7. Siti Kalasun
8. Sit] Risani
9. Si Gadih Ranti
10. Puti Nilam (ayo
11.- Mann Deman
12. Laksamana Hang Tuah
13. Magek Manandin
14. Tuanku Lareh Simawang
15. Sabai Nan Aruih
16. Sutan Lembak Tuah
17. Si UmbuikMudo
18. Si Buyuang Karu~k
Dapat dipesan di se/uruh Toko Suku
langganan Anda atau hubungi Penerbit:

Anda mungkin juga menyukai