0""
0>
Iifl
;3
_.
7
~I 0>
~l '-
I 0>
0""
. 0>
'C
Judul Buku:
Si Gadih · Ranti
Pengarang:
PenyuntinglEditor: ,."
H. A'rfizal Indramaharaja
:/ '
;~.".t.-Ilf~":
. : ,..... . .' '':- · \\ '··~~jf~~io/.<
Penerbit:
ICrIs'tIII ItItUItImedIa
Jin Mangga No.5 Tangah Jua. TeIp./ Fax: 0752-33768
Bukittinggi 26131 - Sumatra Barat
E-mail: kristalgroup@yahoo.com
Anggota IKAPI
Vle::r
~
II)
CI
::.
.....:,;.;.. ,..:.:.;;....
Jl~ <\\. ..
. ;;...t:,:.. r\.·.••,. • •.i
..F;.... . '.'.....,).,.\}(i •· .: ) ;'i,~·
Si Gadih Rand'
16
Batuka Tando
Si Gadih. Ranti
20
ka ladang indak pandai, bujang pagurau tiok hari,
rintang bamain alang-alang, suko bagurau samo
gadang, indak pandai mancari pitih."
Sanan bakato Pakiah Sutan, bapak kanduang
Si Ranti, "Manuruik carian ambo, kok Si Saman
kito ambiak, anak dek mandeh Rawani, bapak
nyo Angku Kali di Subarang, inyo manggaleh di
Padang.
Manuruik kato urang, lapeh mangaji di Pa
rabek, samaso inyo ka Padang, tidak ado pokok
dari rumah, pancarlan di ujuang jari, tiok bulan
ado bakirim, balanj0m.,andeh jo adiaknyo.
Tambahan pulo paja. nantun, lai sumbahyang
jo mangaji, laku elok,parangai rancak, ruponyo
mudD romannyo elok, budi baiak tahu diuntuang,
bana inyo urang miskin, basawah sadang dimakan,
tapi indak· kaluah kasah, pandai hiduik jo man
dehnyo, bayang-bayang sapanjang badan."
Mandanga kato nan bak kian, tagalak mamak
Si Ranti, "Kalau itu carlan Pakiah, samo sapaham
malah kito, samo sacari malah awak, mukasuik
ambo itu juo, itu anak nan elok laku, baameh di
ujuang jari, pandai manggalehtangah pakan, kini
bakadai di Padang, elok nan masak kito juluak.,
ditingkek janjang ditapiak bandua, dibaok siriah
Si Gadih Ranti
21
dalam uncang."
Mandanga kato nan bak kian, sanang had
mandeh Si Ranti, sajuak pikiran maso itu, dieari
manti nan piawai, nan pandai barundiang kieh
bandiang, urang arifbijaksano, muluik manih ku
cindan murah.
Kan iyo hari barisuak,· dihimbau manti nan
piawai, iyo uniang Si Sariamin, dituruik rumah Si
Sariamin, urang biaso jadi manti, pandai batutua
jo barundiang, lagi arif bijaksano, urang pana
muah elok laku, kasayangan urang dalam kam
puang, eadiak nan bukan alang-alang.
Lah bajalan Si Sariamin, dibaok siriah dalam
kampia, dituruikkan labuah nan panjang, ado
sarantang pajalanan, eukuik kaduo rantang pan
jang, nan jauah batambah· dakek juo, hampia ka
tibo hanyo lai, lab tampak. rumah Sid Rawani.
Dek untuang elok palangkahan, batamu ru
weh jo buku, lah tampak. Si Bujang Saman, sadang
tagak di laman, ruponyo inyo pulang dari Padang,
sanan bakato Si Sariamin, "Bilo .Buyuang datang
dari Padang?"
Manjawab Si Bujang Saman, "Kapatang ambo
pulang, naiaklah Mandeh ka rumah."
Mandanga suaro Si Sariamin, manjanguah Sid
Si Gadih Rand
22
Rawani, bakato sadang bapantun,
"Cubadak. tangah laman
Dijuluak jo ampu kaki;
Usah lamo tagak di laman
Itu cibuak basuahlah kaki."
Manjawab Si Sariamin;
~(Mangko. den pai ka pakan
Sagan den. paika sawah;
Mangko den tagak di laman
Den sangko Kakak indak di rumah."
AIah .naiak Si Sariamin, duduak basimpuah
tangah rumah, diambiak siriah dalam uncang,
uncang biludusirah.tuo; bajambua babanang ameh,
baukia basuji suto pelang, sanan bakato Si· Sarl
amin,
"Bukan den kinari sajo
Manjawab Si Rawani,
"Gadang ayia dari huiu
Tarandam batang timah-timah;
Oi kakak duduakdahulu
Lapiak takambang tangah rumah."
Bakato Si Sariamin,
Si Gadih Rand
23
"Rami pakan di Ram batan
Rami sampai patang hari;
Kakak manaruah ayamkinantan
Ambo suko mamauik pulang.')
Alah sudah bapantun, bakato Si Sariamin,
"Manolah Kakak mandeh Si Saman, lbrong kapado
badan ambo, ambo disuruah disarayo, iyo dek
mandeh Fatimah, sarato sarapek niniak mamak
nyo, sarato bapaknyo Pakiah Sutan.
Iyo mukasuik dalam hati, sudah hajat sajak
dabulu, alah taniat sajak ketek, manjapuik Si
Bujang Saman, ka junjuangan"Si Gadih Ranti,
kandak kami usah ditttlak, banyak pulo urang nan
datang, mamintak Si Ranti ka, kawananaknyo,
surang tidak inyo nan suko."
Mandanga kato nan bak kian, galak bagumam
Siti Rawani, inyo tahu Si Ranti, urang elok baso
pun baiak, roman rancak budi pun elok, sangaik
suko di dalam hati.
Tapi sungguah nan bak kian, di muko tidak
mangasan, sanan bakato Sid Rawani, "Lorong
kapado Si Bujang Saman, urang tinggi di·ruweh
nyo, aka tidak bana pun tidak, umua nan baru
satahun jaguang, darah,nan baru satampuak
pinang, urang nan bodoh barn; kok manyasa
Si Gadih' Ranti
24
Kakak kamudian, elok nan lain kito cari, sarno
sacari malah kito. "
Mandanga kato nan bak kian, bakato Si Sari
amin, "Kok itu kato Kakak, usah Kakak rusuah
bana, manuruik pandangan dad kami, lorong
kapado S1 Bujang Saman, urang cadiak candokio,
baitu mudD matah baru, lah pandai bakadai di
Padang."
Manjawab mandehSiSaman, "Kalau baitu
kato Kakak, bari bapikia ambo dahulu, dibaok
baiyo jo mamaknyo, sarato bapak Si Bujang,
mananti Kakak sakutiko, hari Sinayan Kakak
babaliak., di sinan tantu lai tidaknyo."
Mandanga kato nan.bak kian, sanang lah hati
Si Sariamin, sanan bakato maso itu, "Itulah kato
sabananyo, mupakadah Kakak dahulu, mupakat
nan ka lai, usah dibari kato harok, kami nan harok
manantikan. "
Alah sudah rundiang barundiang, nasi di
tatiang dek Si SaIamah, adiak.kanduang Si Bujang
Saman, sanan bakato'Si Sariamin, "Lorong kapado
minum jo makan, ambo nan barn sudah makan,
indak dapek ditambah laL"
Lab panek tangka-batangka, turun juo Si Sari
amin, turun babaliak puIang, had di dalam sangaik
Si Gadih Ranti
25
sanang, kandak raso lai bahan, pintak 'raso lai ka
buliah, sanang hati Si Sariamin, bajalan bagageh
gageh, bajalan maadok pulang.
Alah sarantang pajalanan, cukuik kaduo ran
tang panjang, hampia ka tibo hanyo lai, alah tibo
garan di sanan, iyo di laman rumah Si Ranti,
tampak mandeh eli laman, sadang manjamua jo Si
Ranti.
AIah tibo di laman rumah, disonsong dibaok
ka rumah, hati di dalam harok cameh, harok raso
ka babari, cameh raso tak ka buliah, diiriangkan
ka dalam rumah.
AIah tibo di dalamrumah, disorongkan siriah
di carano, alah sudang mangunyah siriah, sanan
bakato Si Sariamin,
."Ruponyo kandaklai ka balaku, pasanang sajo
had Kakak,:insyaAllah lai mukabua, han Sinayan
ambo babaliak, di sanan dibaok saluak tando."
Mandanga kato nan bak kian, sanang hati
mandeh Si Ranti, sajuak. pikiran maso itu, alah
sabari duo hari, lah tibo han Sina}'an, takana janji
nan dikarang.
Kan iyo Si Sariamin, disikekrambuik di ka
palo, dipakai kain nan barasiah, dibaokpulo kain
tando, kain tando kain balapak, tanunan urang
Si Gadih Ra·nti
26
Ko.to. Gadang, dijenjeng siriah dalam uncang,
bajalan ka rumah mandehSi Saman.
Kok untuang elok paJangkahan, dituruik labuah
nan panjang, alah.saran tang pajalanan, cukuik
kaduo. rantang panjang; hampia ka tibo hanyo. lai,
iyo. di rumah mandeh Si Saman, lah tampak Siti
Rawani dalam rumah, ,dikambang lapiak pandan
putiah, ado. sabanta antaronyo.,· nasi ditatiang dek
Salamah.
"Mano.lah Kakak. makandahulu, indak dapek
Kakak batangguah, nasi talatak mintak dimakan,
ayia di cerek mintak diminum."
Lah makan Si Sariamin, baduo. jo. mandeh Si
Saman, sadang makan batutua jUo., alah sudah
makan jo. minum, dikunyah siriah sakapua surang.
Sanan bakata mandeh Si Saman, "Kalau ba
ranti lapeh arak; kalau batutua sudah makan,
ruPo.nyo. kandak' ado. balaku, pintak lai babari,
sapakaik mamak Si Saman, baitu juo. bapaknyo.,
samo. katuju kasado.nyo., bahati suko. mamak jo.
bapak.
Lo.ro.ng, kapado. nanmamakai, iyo. anakSi Bu
jang Saman, ,mujua pulo. inyo. puJang, 1ai suko.
manarimo, ko.k untl:18.1lg salamaik pambauran,
sampai mandapek anak pinak. "
Si ,Gadih: Ranti
27
Mandanga kato nan bak kian, sanang hati Si
Sariamin, kok payah lai. badaso, bakato Si Sari
amin, "Manuruik adat nan bapakai; iyolah warih
nan bajawek, tarimo tando· kabek arek," dika1ua
kan kain nan balapak, dibarikan ka Siti Rawani,
dek mandeh Si Saman, dibaluak. tando jo karih
ameh, karih pusakomamak kanduang.
A1ah sudah babaluak tando, ditakuak janji ka
kawin, tigo hari tim bua bulan, kiro-kiro sabulan
lai. Kok padan alah baukua, janji alah bakarang,
sanangkah hati kaduonyo, kan iyo Si Sariamin,
manti nan pandai bijaksano, bajalan babaliak
pulang.
Birawari Siti Rawani, mandeh kanduang Si
Bujang Saman, duduakbamanuang sakutiko, ado
sabanta antaronyo, tadanga suaro Si Saman, di
liek anak ka rumah, duduak baselo tantang tung
gak, bakato mandehnyo maso· itu.
"Manolah ang Bujang Saman, tigo hari bulan
di muko, di sanan nikah anak kanduang, kiro-kiro
sabulan lai.
Karano hari 1al lapang, pailah anak ka rumah
bako, bako ang Si Jawair, mamintak izin pai ka
rumah, iyo ka rumah Si Gadih Ranti, anak kan
duang Siti Fatimah, elok-elok kalau batutua, f
f
Si Gadi:h Rand
28
1
pandai-pandai kalau mangecek, turuik bako ang
duo tigo."
Lorong kapado Si Saman, urang mudo masak
pangaja, sangaik hormat ka nan tuo, bakato balu
nak lambuik, muluik manih kucindan elok, awak
rancak baso pun baiak, jarang rang mudo saelok
nyo, tahu diuntuang' jo bagian, indak suko ba
gurau-gurau, anak tanang akanyo dalam.
Tapi sungguah nan bak kian, tasingguang hati
nyo pado urang, tidak dapek jo saba lai, sahabih
saba tibolah bangih, tidak ado urang nan gadang,
samo data urang dipandang, dilawan sajo urang
nantun, bagak nan bukan alang-alang.
Samaso mangaji di Limbukan, inyo manjadi
guru silek, kakinyo capek tangannyo sigap, sarik
urang ka lawannyo, barampek urang sakali da
tang, sinaruih juo kasudahannyo, inyo bagala Si
Saman Palak, kalau diliek kasabarannyo, jo anak
ketek inyo takuik, anak cadiak elok laku, patuik
kasayangan urang kampuang.
Manuruik kaba kato urang, sungguah mang
galeh di kota Padang, kadaian gadang di kam
puang Jawo, tiok Malam maaja silek, bamacam
silek nan diajakan, silek Lintau jo silek Baruah,
patangkok-an caro Lawang.
Si Gadih Rand
29
Mandanga kato mandeh kanduang, Iahsanang
hati Si Saman, ado sabanta antaronyo, ditatiang
nasi dek adiaknyo, adiaknyo surang pahuni ru
mah, sangailclah sayang Si Saman kapadonyo, apo
kandak lai babari.
Si Gadih, ,Ranti
30 l
-------------------~~--.-----.. 1
Titian 'B arakuak
I
Si Gadih Ranti
32
Hilia pidati Batang Gadih
Panuah muatan kayu kalek;
Maliek rancak anak gadih
Mudo paratian hati Si Gaek.
Si Raman Sutan·Pamuncak
Si Gadih R.-nti
r
34
I
dibukak buhua, sudah ado takuak tando, saba
Angku tantang itu, balun ado suratan, garak di
dalam tangan Allah;"
Mandanga kato Datuak Batuah, lah sirah
padam muko Si Gaek, manjawab Angku Kapalo,
bakato jo hati bangih, "Lorong kapado janji
nantun, janji buatan nan dikarang, titian biaso
lapuak, kok janji biaso mungkia, kan sudah man
jadi adat, kalau dilipek tando nantun, barapo lipek
ambo mambayia, ungkaikan tando jo urang itu,
lah duo puluah amoo babini, Datuak sajo nan ma
nulak.
Ingek-ingek malah Datuak, amoo nan bukan
sumbarang urang, Angku Kapalo dalam nagari,
kalau batumpuak Sungm. Talang, buliah den jen
jeng den ampehkan, amoo mahitam mamutiah
kant" mambangih manyirah mato, balari turun ka
laman, barapo dabua tapak kaki.
Maliek rupo nan bak kian, susahlah had Da
tuak Batuah, nan labiah bana mandeh Si Ranti,
bangih jo banci kaBi Gaek, tak tantu di tuo awak,
samantang inyo Angku Kapalo, namuah maram
peh anak urang.
Kaniyo Si Gadih Ranti, manangih lari ka biliak.,
ayia mato badarai-darai, dirameh paruik dikam-
Si Gadih Ranti
35
pihkan, sasak angok manahan hati.
Pado bapadi sasukek
Elok padi sipuluik tulang;
Pado balaki jo urang gaek
Elok badan jadi tulang.
Lorong kapado Angku Kapalo, bajalan ba
baliak pulang, hati pada bak. ampadu, bapikia-pikia
surang, mancari lantai tajungkek, dibuek titian nan
barakuak, sabalun dapek Si Rand, indak den laki
laki, katonyo di dalam hati.
Dek lamo lambek bajalan, pikiran kusuik masai
sajo, tidak taraso jauah bajalan, lah tibo di dalam
kantua.
Maliek rupo Angku Kapalo, takuik had Juru
Tulih, bak kuciang dibaokkan Udi, baitu juo rang
jago gadang, sarato Dubalang jo Pagawai, surang
pun tidak nan badatiak, takuik maliek Arigku
Kapalo.
Ado sabanta antaronyo, bakato Angku Ka
palo, "Mano waang Atin rang jago gadang, japuik
tabaok Si Saman, Si Bujang Saman anak Rawani,
nan baru pulang dari PadangJ"
Kan iyo Pandeka Adn, tagak sugiro maso itu,
bajalan balari anjiang, dek lama lambek di jalan,
I
~
nan dituruik batambah hampia, nan tingga ba-
------------------
Si Gadih Rand
36
i
tambah jauah. Ado sabanta antaronyo, lah tam
pak rumah Si Saman, dituruik cando ka laman,
tampak mandehnyo sadang manjamua padi, sanan
bakato pandeka Adn.
((Manolah kakak Rawani, ambo disuruah di
sarayo, manjapuik Si Saman datang ka kantua,
paralu tabaok kini juo. »
Mandanga kato nan bak kian, lah takajuik
mandeh Si Saman, tasirok darah di dado, apokoh
sabab karanonyo, mako·dibaok anak ka kantua,
balari cando ka rumah;: dijagokan Si Saman -sa
dang lalok, takajuik Si Saman sadang lalok; sanan
bakato mandehnyo,
"Waang dihimbau Angku .Kapalo, Dubalang
mananti di laman, sugiro tamui malah di ang, usah
ang balalai-Ialai."
Lah jago Si Saman dari tidua, bajalan turun ka
laman, alah dbo-cando di laman, bakatoSi Bujang
Saman, "Manolah Mamak Pandeka, apo sabab
ambo dipanggia, apo salahnyo mangko dijapuik,
tarangkan malah di Mamak, nak samo sanang pa
ratian."
Manjawab Pandeka Atin, "Ambo disuruah
manyuruah japuik, baliau mananti di kantua, di
sanan kito tanyokan.»
Si Gadih'Ranti
37
Kan iyo bujang Saman,bajaJan bairiang-iriang,
mandeh manuruik. di balakang, karano mandehnyo
urang panakuik, dituruik anak di balakang, hati
tak Sanang malapeh surang.
Dek lamo 1ambek di jalan, alah sampai di laman
kantua, masuak sakali ka dalam., satu tibo mam
bari hormat.
Ado sabanta antaronyo, bakato Angku Ka
palo, "Mano waang bujang Saman, manuruik
parentah Tuanku Lareh, waang tasuruah pai ka
labuah, labuah rodi di Malalak, sabulan lamoIiyo
waang di sinan, parentah kareh dari ateh, hari
Sabtu waang barangkek, pukua salapan datang
ka mari, tidak buliah talam bek datang, kalau
talambek waang dihukum, masuak paseban Bukik
tinggi," kato sudah inyo bajalan, kato nan tidak
dapek dijawab.
Mandanga parentah Angku kapalo, susahlah
hati Siti Rawani, ayia mato badarai-darai, ramuak
pikiran maso itu, janji sudah dikarang, sapakan lai
anak manikah, kini anak pai ka rodi, pai ka rodi
ka Malalak, nagari jauah kan dituruik, kampuang
jauah ka ditampuah, tidak tantu ka puIang baliak,
"Baapo aka denai, kapado siapO'tampek ma
ngadu."
Si Gadih Ranti
38
Rumah gadang sambilan ruang
Salanja kudo balari;
Alang sakik baten.ggang surang
Bak maliek langik. tinggi.
Luruih jalan ka Palupuah
Basimpang jalan ka Palembayan;
Di mann hatiindak ka rusuah
Anakdi dalanfbatunangan.
Susah hati mandeh Si Saman, disarahkan
untuang pado Allah, Allah Ta'ala kayo sungguah,
kok untuang tidak maro malintang,salamaik sajo
pulangpai.
Lorong kapado Si Saman, alah nyato anak
gadang di Padang, heran tacangang mamikiri,
maliek laku Angku Kapalo, sangaik sombong
bakato-kato, disangko urang sarok balai, tidak
ado ibo kasihan, indak dapek ka manjawab.
Lah nyato urang disuruah ka rodi, nagari jauah
kan dituruik, tidak dapek mamintak bana, urang
disangko kabau jalang. "Kok coiko laku Angku
Kapalo, babayia hutang kasudahannyo.»
Kan iyo Si Bujang Saman, urang cadiak ba
pikiran, tidak sarupo bujang nan banyak. Lorong
kapado Siti Rawani, mandeh kanduang SiBujang
Saman, dituruik rum:ah Si Gadih ,Ranti, bajalan
Si Gadih Ranti
39
tadayuak-dayuak, bumi dipijak raso ka taban,
langik dijunjuang bak ka rwltuah, hati nan samak
samak ragu, dituruik labuah nan panjang, dek lamo
lambek di jalan, lah tibo di rumah 5i Ranti, diliek
suok jo kida, tamp8k Fatimah di pintu, satu tibo
inyo lah galak, galak bacatnpua -ibo hati.
Maninjau ·padi lah masak
Batang kapeh batiJ~lba jalan;
Hati risau dibaok galak:
Bak paneh manganduang hujan.
Disonsong Rawani ka pintu, dibaok duduak
ka tangah rumah, disorongkan siriah di carano,
hati nan tidak sanang 1ai, apolah pulo nan tajadi,
mangko Rawani datang ka marl, sanan bakato
mandeh Si Saman.
"Oi Kakak mandeh 5i Rand, malang takacak
di anak kito, sudahlah untuang jo bagian, lorong
kapado Si Bujang Saman, tibo parentah Angku
Kapalo, manyuruahnyo barodi 1m Malalak, kok
tidak badan dihukum, hari Sabtu inyo bajalan, itu
bana nan denai sampaikru;l.Manuruik kato nan
dikarang, hari barisuak inyo nikah, tapi malang tibo
di badan, mungkia janji tantang itu."
Mandanga kato nan bak ltian, tamanuang
mandeh Si Ranti, ayia mato gurah gumarai, bak
Si Gadih Ranti.
40
maniak putuih pangarang, sanan manjawab man
deh Si Ranti, "Manolah kakak Rawani, tidak tirih
di ateh atok, tirih nan datang di bawah rumah,
dangakan bana malah di Kakak, kiro-kiro hari
Salasa, datang ka marl Angku Kapalo, mukasuik
maminang anak den Si Ranti, iyo tunangananak
Kakak, sananbakato. Tuan Datuak, bahaso Si
Upiak alah bapunyo, han Jum'at inyo manikaH.
Mandanga kato nail bak' kian, sirah padam
mukonyo, sarupo itu gaek inyo, indak pasai iriyo
babini, pado baminantu urang gaek, bia lahanak
den gadih tuo:
Itu sababnyo disuruah ka rodi, disuruah ba
jalan jauah, laku parangai Angku Kapalo, tidak
ado urang nan sayang, kok tidak inyo urang ba
pangkek, namuab malawan urang kampuang, laku
parangai nan ·manyeso, kokmati baliau nantun,
alangkoh tawa dalam nagari, sanang sagalo hamba
rakyat."
Kan iyo mandeh Si Saman, bam mandanga nan
bak kian, alab maklum di dalam hati, ruponyo
palapeh sakik hati, pambalehkasam pai ka rodi,
lah tarang baniat salah.
Alah sudah rundiang barundiang, bajalan tnan
deh Si Saman, bajalan bagageh-gageh, ayia mato
Si Gadih Rand
41
gurah gup1~a~" piIqrap 1f.aru tidak ,manantU dek.
1
Si Gadih Ra·nti
42
!
I
f
Kanai Batunyo
Si Gadih Ranti
43
Sangaik seso hiduik di kampuang, lah patuik
urang pai badagang, tidak disasa kampuang la
ngang, mangko coiko bana parasaian, hiduik di
seso paruntuangan.
Dima jawi.ka kanyang
Si Gadih Ranti
45
lambang, tibo di pisang pisang rabah, buni sipak
barapi-api, surang sigap surang tangkeh.
Dek lamo lambek bacakak, hampia payah
Pandeka Atin, datang pulo Juaro Suma, surang
lawan baduo.
Maliek makan kaId Si' Saman,. tibo di pusek
Pandeka Atin, pangsan tak tabu di dirinyo, lunak
sagalo sandi tulang, lah lari surang Juaro Suma.
Sanan bakato Si Bujang Saman, "Manolah
Tuan nan banyak, pado pai Tuan ka rodi, elok
bajalan pai marantau, sabalun baranti Angku Ka
palo, usah Tuan pulang ka ·kampuang."
Alah salasai inyo bakato, bajalan· babaliak
pUlang, kunun kawannyo nan banyak, heran ta
cangang mamandangi, maliek makan kaki Si
Saman, salamo itu inyo bacakak, usahkan luko
guriah pun tidak, sangaik pandai maayunkan lang
kah, tangannyo sigap barapi-api, lah patuik ba
gala Si Saman Palak.
Olak-oJa;nyo Bujang Saman, elok lenggang
nyo maadok pulang, bajalan bacapek-capek, dek
lamo lambek bajalan, bajalan sadang bapikia-pikia
surang,
"Kok tidak parangai AngkuKapalo, lah kawin
den jo Si Ranti.))
Si Gadih'Ranti
46
Tabayang rupo paja nantun, lab tampak jaliok
mato, lintuah hati'Si Bujang Saman, takana kato
mandehnyo, Si Ranti.dipinang Angku Kapalo, itu
sabab disuruah ka rodi, buliah marabuik Si Gadih
Ranti.
"Elokdenpulangmalam-maJam, usah nan tahu
urang kampuang, buliah den sudi jo siasek, asiang
eraknyo Angku :Kapalo, den sudahi gadangnyo."
Putuih talialang-alang
Cabiak nan tantang bingkali;
Hiduik usah mangapalang
Tidak kayo .barani pakai.
Tinggi nunpuik bilang-bilang
Tumbuah sarumpun di tampek lalu;
Satu hUang duo tabilang
Pado hiduik manangguang malu.
Bamacam-macam tibo di pikiran, hati tak
dapek disabakan t . hari barambang patang juo,
patang dijawek dangan sanjo, tadanga adzan di
musajik, malam hari tibo di kampuang, diliek
kampuang alah langang, bajalan inyo kalam hari,
hujan nan sadang rintiak-rintiak.
Lah tibo di rumah mandeh, ditokok pintu lam
bek-lambek, k.an iyp.mandeh kanduang, man
danga suaro'Si Saman,dibukak pintu ka rumah,
Si Gadih Rand
47
sanan bakato Si Bujang Saman, ((Baapo garan
pandangaran, paningga denai di jalan."
Bakato mandeh Si Saman, bakato babisiak
bisiak, "Lorong kapado Datuak Batuah, mamak
kanduang Si Gadih Ranti, dibaok urang ka kantua,
kantua Angku Kapalo tadi malam, marasai hadan
kanai tangan, batigo urang malojangnyo, iyo du
balang Angku Kapalo, dipapahurang ka hilia, ka
rumah Sid Fatimah, Angku· Kapalo nak maambiak
Si Ranti, dipakso )0; kakarasan. "
Mandanga kato nan bak.kian, sirah muko ka
bangisan, bangih berang dalam hati, namuah man
cancang Angku Kapalo, raso diluluadimakan
habih, bakatuik garaman manahan bangih.
Kan iyo Si Bujang Saman, hiduik sarupo
musang malam, bajaIansiang tidua malam, dituruik
sagalo niniak mamak, niniakmamaksambilan suku,
iyolah Pangulu sambilan gadang, dituruik surang
surang, dalam panghulu nan sabanyak itu, lai ba
rampek nan. cadiak, tapi sungguah inyo cadiak,
bana tak dapek disabuik, cadiaknan tidak paguno.
Sanan bakato Si Bujang Saman, "Manolah
mamak Datuak Palindih, lorong kapado Angku
Kapalo, papek diluarunciang di dalam, talunjuak
luruih kalingkiang bakaik, dipakokmato sa-
Si Gadib R.·uti
48
muonyo, mangguntiang dalam lipatan, ambo man
danga tahun dahulu, kito baiyua saringgik surang,
satangah mambari ampek ringgik, untuak mam
buek rumah siko1ah,sampai kini tidak basuo, ka
mana pitih tu garan kini, labiah nan dari saratuih
ringgik.
Baitu juo iyuran padi, kite turun sapuluah
sikek, ado mambari nan sababan, pitih tasimpan
di Angku Kapalo, padi baliau nan mangumpua,
guno pambuek jambatan, jambatan nan di mudiak,
lah ampek tahun sampai kini, pitih tidak ado ba
jajak, hHang tak tantu rimbonyo, mati tak ja1eh
kubuanyo.
Banyak rahsio kakito bongka, patuik inyo
manjadi kayo, manyasok pitih anak nagari, mintak
dituka Angku Kapalo, dicari pangu1u nan lain,
urangnan 1uruih lagi adia.
Lorong kapado karajo nangko, ambo surang
mamikua, usah mamak takuik ganta, asa Mamak
namuah sapakaik.»
Mandanga kato Si Saman, galak tasanyum
Datuak Palindih, "Lorong kapado mukasuik Rang
Mudo, itu mukasuik sabananyo, gadang manfaat
ka urang banyak, di ambo 1ai taraso, lah lamo
manjadi agak-agak, ja1an nan tidak dapek, bak si
Si Gadih Ranti
49
bisu barasian·,.takana lai takatokan tidak.»
"Kalau baitukatoMamak, sananglah pulo hati
den, asa Mamak lai manolong, manolong dalam
batin, ambo di muko mangaIang mariah, bia ka
kantua Landeraaik, atau ka JawCil ka Batawi; ambo
namuah mamayiakan, pasanang lah hati Mamak,
tolong ambo di balc;lkang," katonyo Si Samano
Mandanga kato nan· bak kian, sananghati
Datuak Palindih, di dalam datuak sabanyak
nantun, surang tidak ado nan manupang, sarno.
sapakaik .kasadonyo.
Alah·sudah dicari mupakat, jo niniak mamak
sambilan suku, sarato pangulu nan banyak, dibuek
surek pangaduan, dikirim kapado Tuanku Lareh,
sarato Jaksa jo Angku Ajuang,. sampai kapado
Tuan Kumandua.
Manuruik bunyi dalaIn.surek; manuntuikpitih
~gan padi, kami niniakdangan mamak,. pangulu
andiko dalam nagari, manuntuik kapado Angku
Kapalo, Kapalo Nagari Sungai'Talang, rajo laIim
rajo disanggah, rajo adia rajo disam bah.
Birawari AngkuKapalo, tabaun jajak SiBu
jang Saman, bahaso inyo aIah pulang, disuruah
Dubalang nan barampek, mangapuang rumah Si
Saman, baok ka rumah Angku Kapalo, itu pa-
Si Gadih Ranti
50
rentah ditibokan. Kan iyo Dubalang nan ba
rampek, dituruik rumah Si Bujang Saman, kiro
kiro pukua anam pagi, hari nan sadang pagi bana,
satu tibo naiak ka rumah, dihimbau Si Bu jang
Saman, barapo hariak dareh suaro, takajuik Si
Saman sadang tidua.
M81iek·Dubalang di laman, tidak tarago mam
basuah muko, dituruik cando ka laman, sanan ba
kato Dubalang Kapalo, "Kami disuruah Angku
Kapalo, ~manjapuik waang Saman, japuik tabaok
kini juo, usah waang balalai-.}alai, Angku Kapalo
sangaik taragak, pataba sajo rusuak waang Bu
yuang!"
Mandanga katoDubalang; haram hatinyo nak
bakucak, galak tasanyum mamandangi, dika
nakkan sarawa galembong hitam, dipakai baju
ganiah putiah, dipacawek jo kain saruang.
"Kalau haitu kato Mamak, tu malah kito ha
jalan," katonyo Sic BujangSaman.
·Alah bajalan bacapek-capek, sudah maklum
didalam hati, kan bacakak jo dubalang, dek ca
pek inyo bajalan,Jah tibo di rumah Angku Kapalo,
diliek Angku Kapalo, sadang duduak dl kurisi,
maminum· kopi di cawan.
,Sanan hakato Angku Kapalo, "Tutuik pintu
Si' Gadih Ranti
51
kasadonyo, kito sudahi gadangnyo, inyo disuruah
pai ka rodi, kironyo suruik pulang babaliak, rupo
nyo waang balelo hati, tidakpatuah turuik pa
rentah, kini tahan di ang kaki den .. .!"
Diujo langkah tigo, diayun jo kaki suok, kaki
tibo disambuiknyo, ditulak jo tangan suok, ta
campak Angku Kapalo; maIanguah di bawah meja.
Mali~k rupo nan bak kian, lah datang Du
balang nan barampek, siapo datang kanai kaki,
kaki capek sarupo kilek, tangannyo· barapi-api,
tibo di pusek maIanguahkan, banyak kurisi patah
patah, tarabah dindiang k.anai kaki.
Surang lawan barampek, tiok disentak pisau
sewah, dapek ditangkok dek Si Saman, licin
badannyo malompek-Iompek, kakinyo kuaik
manyipak, tibo di pintu pintu taham peh, tibo di
jendela kaconyo pacah; hHang aka nan baram
pek, tidak tahampia-hampia urang, a1ah tabariang
di ateh Iantai, tangga giginyo k.anai tinju, satangah
matonyo pacah, ado kalua darah diharang, kanai
kaki Si Saman Palak, sinaruihDubalang nan ba
rampek, balimo jo Angku Kapalo.
Lorong kapado Angku Kapalo, ditanai urang
kadalam bHiak, bunyiratokbabuah-buah, hiruak
pikuak dalam rumah, tidak tahu nan ka didanga,
Si Gadih Ra·nti
52
rumah sarupo Cinokaram.
Lorong kapado Si Saman Palak, maliek rupo
bakeh kaki, galak baginjuih turon ka laman, sadang
dek Dubalang nan barampek, sudah takato urang
bagak, guru urang dikalahkan, disangko Si Saman
urang lunak, urang saba jo pandiam, kironyo hari
mau maandokkan kuku, 1ai barisi anak nantun.
Lorong kapadoAngku Kapalo, sajak ditangani
Si Saman, sapuluah had tak pandai tagak, jikok
duduak baduduakkan, kalau tidua batiduakan,
rangkik sagalopasandian, lab nyato awak urang
gaek, dilawan pulo urang mudo, bak karakok ma
manjek batu, hiduik.sagan mati tak namuah, sudah
azab dari Tuhan, doso banyak tapabuek, banyak
tamakan di nan haram.
Hari buruak di Angku Kapalo, sadang sakik
parkaro tibo, datang Jaksa jo Angku Ajuang, Tuan
Kumandua tibo pulo, cukuik jo upeh polisi, karano
pangaduan urang kampuang, banyak mahabih
kan pitih rakyat, dipareso pulo buku kantua, buku
kantua Angku Kapalo, banyak balasting nan ta
makan, baitu juo urang rOOL
Putuih hukuman Tuan Kumandua, dirampeh
j
harato Angku Kapalo, disita sawah ladang, dile
f
lang ka urang banyak, inyo baranti mamarentah,
ft
t Si Gadih Rand
53
l
Jum Tulih kanai hukum pula, Ilukum panjaro sa
tahun surang, karano saiyo jo Angku Kapalo.
Diangkek kapalo nan baru, pangganti Datuak
Mangkuto Sati, Angku Kapalo nan luneua, iyolah
Datuak Palindih, urang Sikumbang Sungai Talang,
itulah urang nan cadiak, urang "malin kuaik ka
surau, umua nan baru tigo puluah, manulih mam
baeo lai pandai, panyayang ka mak buah.
Sajak baliau manjabat Pangulu Kapalo, banda
di sawah banyak batambah, dibuek jambatan
jalan ka mudiak, jambatan batu badindiang basi,
sanang urang pai ka pakan, surau musajik sangaik
rami, banyak bakurang urangpamain, maliang curl
hampia tak ado, sanang hati urang kampuang.
Si Gadih Rand
54
Mamasak Etongan
SiGadih Ranti
57
Sapu tangan panyapu tangan
Diambiak usah dilarikan;
Lab nyato kami batunangan
Ur~g lain mancaraikan.
Lorong kapado Si Bujang Saman, pikiran ka
pado Si Gadih Ranti juo, raso di ~g-ruang mato,
tidak dapek dilupokan,qok malam barasian, di
mano hati tidak kan mabuak, Angku Kapalo raso
kan gilo, maliek raneak Si Gadih Ranti.
Hilia pidati Ulak Karang
Panuah ~i buah palo;
Salam takzim si pangarang
Kaha nan lain diliek pulo.
Kaba baraliah hanyo lai, sungguah barCiliah
sanan juo, iyo kapado mandeh Si Ranti, sadang
duduak dalam rumah, duduak basimpuahmakan
siriah, diliek anak alah gadang, badan baransua
tuo juo, takana janji nandahu.lu, anakdi dalam
talangkai urang, kok tidak maro ~alintang, lab tigo
tahun sampai kini, kok jadiSi Ranti balaki, antah
baeueu ambo kini.
Dek buruak laku Angku ~pa10, sansaro· juo
nan jadi, awak mamaram pisang lunak, .inyo ma
maram batu ayia, dipikia-pikia duduak surang,
elok den pai ka tuan den, Tuan Datuak dunsanak
Si (J-adih Ranti
58
bnduang, dituka baju jo kain, diambiak tikuluak
jo salendang, bakato ka anak kanduang.
'"Mano kauSi Gadih Ranti, mukasuik had ka
ni'amak kau, mamak kau Datuak Batuah, ado
etongan nan marumik, aden lakeh nan babaliak,
antah sakik mamak kau, lah duo hari indak ka
mari, antah koh baliau sakik paniang, bia den
turuik ka rumahnyo, nak sanang pitlo paratian."
Mandanga kato: nan' bak .kian, manjawab Si
Gadih Ranti, "Elok mandeh pai kini-kini, sabalun
hari tinggi bana"
Kan iyo mandeh S1 Ranti, bajalan turun ka
laman, dituruikkan labuah nan panjang, dek lamo
lambek di jalan, alah tibo garan di sanan, di rumah
anak Datuak Battiah, satu tibo di laman, tampak
anaknyo di bawah lumbuang, bakato mandeh Si
Rand, "Lai di rumah bapak kau, Upiak?"
Takajuik anak Datuak Batuah, diliek rupo ka
balakang, kironyo bako kanduang badan, dihelo
mandeh ka rwnah,
'<Bapak den lai di rumah, sadang duduak ma
ngunyah siriah, ka ru.rilahlah amai dahulu."
Nah ka rumah mandeh Si Rand, diliek suok
jo kida, tampak tuan Datuak Batuah, satu tibo
duduak basimpuab, duduak baduo jo tuannyo,
Si 'Gadih Ranti
59
tibo pulo bini Datuak., dilawan duduak adiak laki
nyo, sanan bakato Datuak Batuah.
"Baa pikiran kau Fatimah, satantang dari Si
Bujang Saman, anak Rawani Kampuang Dalam,
batapo ereang jo gendeangnyo, lah salama iko
talangkai, tidak ado kaba baritonyo.»
Mandanga kato dunsanak kanduang, man
jawab mandeh Si Ranti, "Sabab ambo datang ka
marl, nak batutua jo Tuan, Tuan nan tidak. ka hilia,
alah den tunggu-tunggu juo, itu bana mukasuik
den, mintak pituah pado Tuan, mancari kato
muluik Tuan, kalau disuruah ambo p~i, kalau di
tagah ambo baranti, etongan tasarah pado Tuan.»
"Lorong kapado etongan nangko, tidak dapek
di ambo surang, mupakat nralah jo bapaknyo,"
katonyo Datuak Batuah.
Manjawab Siti Fatimah, "Taradok bapaknyo,
inyo manuruik sapanjang adat, alek tasarah ka
pado kito."
Sanan manjawab Datuak Batuah, bakato ka
pado mandeh Si Ranti, "Manuruik adat nan ba
pakai, sudah warih sajak dahulu, sia manakuak
itu manabang, sia nan mamuloi itu manyudahi,
etongan datang dari kito, eloklah cubo pai ka
mudiak, ka rumah mandeh Si Saman, sasaklah inyo
Si Gadih, flttnti
'00
kini-kini, usah buliah bari batangguah, supayo
karajo nak manjadi.
Jikok batutua basimanih, kalau barundiang
danga mandangakan, pandai-pandai kalau ba
tutua, sudah manjadi mamang urang, kok pandai
barundiang, baksantan jo tangguli, kok tak. pandai
batutua, bak alua pancukia duri, bukan murah
kalau barundiang," katonyo Datuak Batuah.
"Kalau.baitu kate Tuan, ambo bajalankini juo,
ka rumah mandeh Si Samano"
Ado sabanta antaronyo, tahedang nasi tangah
rumah, alah panek tangka batangka, manyuruah
makan mandeh Si Ranti, makan juo malah nan jadi.
Alah sudah minum jo makan, mamintak izin
babaliak pulang, karajo banyak nan ka dituruik,
bajalan pulang mandeh Si Ranti, sanang hati sa
kutiko, sajuak pikiran maso itu, bajalan· bacapek
capek, bajalan manapi labuah, dek lama lambek
di jalan, alah tibo di laman, diliek anak sadang ma
nganyam., sanang pikiran mamandangi.
Sanan bakato Si Gadih Ranti, "Makanlah man
deh dahulu, nasilah lamo manantikan, basungkuik
jo tuduang sajL"
Manjawab mandehnyo, "Ambo nan sudah
makan, etan di rumah mintuo kau."
Si Gadih Ranti
61
Lah dituka 'baju jo nan elok, diambiak uncang
kampia siriah, uncang biludu merah tuo, langkok
barisi siriah pinang, dikunyah siriah sakapua, siriah
mambayang ka mukonyo, habih manih sapahdi
buang, kaleknyo tingga di rakuangan, diambiak
salendang kain panjang, kain batiak Pakalongan,
baunduang-unduang jo bugih ungu, bugih suto
maha bali.
Sungguah inyo ka baminantu, roman sarupo
mudo juo, maklum inyo urangsanang, pitih utang
mamayiakan, kayo di harato sawah ladang, kok
bajalan jo Si Ranti, urang manyangko adiak kan
duang, dek lambuik muko Si Fatimah, hampia
sabayo jo anaknyo.
Bajalan inyo ka laman, bajalan maadok ka
mudiak,dituju rumah Siti Rawani, mandeh 'kan
duang SiBujang Samano
Dek lama lambek di jalan, nan dituruik batam
bah dakek, nan ditinggakanb8sarang jauah, alah
tibo cando di laman, basobok jo'Siti Rawani, galak
tasanyum kaduonyo, dipacik tangan dek Rawani,
diiriangkan ka dalam rumah, dikambangkan lapiak
pandan putiah, disorongkan siriah di carano, di
ambiak uncang kampia siriah.
"Iko siriah ambo baok, kunyahlah siriah dalam
Si Gadih·Ranti
62
kampia, dikunyah sakapua surang," katonyo man
deh Si Rand.
"Manolah aciak Sid Rawani, mangko ambo
datang ka marl, mamasak etongan nan dahulu, tak
barasak tuneh dati tunggua, elok sugiro kito lang
suangkan, taragak ambo ka baminantu, tidak ma
naruah anak bujmg, suni sajo di dalam rumah, kok
tidak parangai Angku Kapalo; hiduik nan manyeso
urang kampuang, banyak rang bujang bajalan
larek, karano laku gaek cilako.
Sajak Angku Kapalo nan baru; nagari aman
kampuang santoso, barasiah urang dipandangi,"
katonyo mandeh Si Ranti, manumpalak-i Angku
Kapalo nan,lamo.
Sanan manjawab mandeh Si Saman, "Itulah
kato nan sabananyo, buruak parangai Angku Ka
palo, satantang etongan jo Si Saman, surek dikirim
ka Padang, manyuruah pulang anak nantun, kok
ddak mara malintang, sapakan lai inyo pulang,
mananti malah sakutiko, lam bek lago lai ka ma
nang."
Alah sudah putuih mupakat, mamintak izin
babaliak pulang, dianjua langkah turun ka laman,
bajalan mandeh Si Ranti, bajalan tadayuak
dayuak, lenggang sarupo rang Kayu Tanam.
Si Gadih Rand
63
Tidak guno dirandang kacang
Si Gadih Ranti
64·
B'aralek G·adang·:
Si Gadih· Rand
66
ka1okkan, rasodikuyak han ka siang, tadanga
murai bakicau, -bagageh' mambasuah muko, di
kanakkan pakaiari bagageh~gageh, bendi mananti
dllaman. i '
Si Gadi'h Rand
($}
disimpan dalam peti, pakai kutiko.pai baralek."
Lorong kapado 5i Salamah,·.ragu inyo maam
biak, saraso 'urang barasian,: maklum inyo anak
ketek, alun dikicok ameh samjang~ ibu bapak urang
miskin, basawah sadang di makan, nan'labiah bana
mandeh kanduang, di manodapek pitih nan ba
nyak, cameh inyo' mamikiakan, :antah kbh pitih
dapek barampok, atau maliang' dangan curi, ka
rano inyoiurang bagak.
Hari sabari nantun; sampaisanjobarundiang
juo, alah tapasang dama dalam tumah, nasi di
tatiang dek Si Salamah, makan batigo baranak,
sadang makan basuko' juo, bunyi galak badarai
darai, nan labiah bana Si Salamah, baminyak muko
kasukoan, tiok sabanta 'kotak .dibukak, maliek
kuniang cahayo ameh, bak 8i pontong jolong ba
cincin.
Tidak guno dirandangikacang
Elok dipiliah ciek~iek;'
Indak elok dirantaBgipanjang .
Elok dikumpa naknyo' singkek.
Lab tiOO janji nan dititkucik, iyo buatan nan
dikarang, lah rami rumah Si Saman, rami di anak
mudo-mudo, sarato niniak dangan mamak, du
duak bareda tangah rumah, ditatiang jamba hanyo
Si Gadib Ranti
70
lai, ,jaQlba taratua tangah, rumah, langkok jo ayia
minum kopi,alah' sudah sambah manyambah,
makanlah urang;kasadonyo~
Alah sudah minum: jo makan, siriah disorong
di carano, lorong kapado:Niniak dangan Mamak,
karano· Si Saman mamakai 'adat, jadi sumando
urang Guci, maso ketek dibari namo, 1ah gadang
dibari gala, sapakaik Niniak dangan Mamak,
dapeklah gala Sutan Parmato, -gala pusako urang
Caniago, dilewakan kapado urang nan banyak,. Si
Saman bagala Sutan Parmato.
Lah sudah Iiikah jawek kabul, khotbah dibaco
Angku Kali,. ~anjadisaksi urang nan banyak,· di
baco doa nak salamaik, urang nanbanyak ma
aminkan.
Bakato Datuak Gampo Alam, "Mano kalian
nanmudo-mudo"sugiro malah antakan, hari· ba
ram bang :patang j,uo.»
Diliek pakaian Si Bujang Saman, nan' bagala
Sutan Parmato, baju biludu surah ungu, baju ba
tabua ameh parada, pakai sarawa tapak itiak, ba
sisampiang kain sapik. udang, pakai deta balah
kacang, badan kuniang tinggi, sangaik tam pan
dipandangj, tampak badan. mudo matah, sarupo
anak rajo.,-rajo, awak'rancak batambah rancak.
Si G.dih Ranti
71
Diiriangkan kawannan mudo-mudo, mamakai
baju lakan hitam, ado basaluu' deta sirah, sa
tangah mamakai biludu hitam, ,ado mamakaikain
tarawang, sisampiang kain S8rtiang· Jawa, ado sa
rupo kain Deli, satangah kain'pemuda Johor, indak
tantu dipiUah tariak, siko rancak eli sinan santiang,
tabukak dunia nan mudo-mudo.
Lah bajalan urang kasadonyo; bajalan ba
iriang-iriang, Sutan Parmato diarak urang, diarak
kawan nan mudo-mudo, sampai ka rumah' Si
Gadih Ranti.
Diliek rumah SiGadih Ranu, 1ah tapasang tirai
langik-langik, tabia takanak .·tapi dindiang, ba
macam-macam rono tabia,· tabia batirai pucuak
rabuang, pucuak rabuang bamacam ragi, basalo
jo maniak-maniak..
Tapasanglampu;nan tagantuang, takambang
lapiak parmadani, kasua manggalo jo palamin,
siriah bareda di carano, rami eli anak inudo-mudo,
bunyi galak badarai-darai, rumah raso bak ka
tabang.
Lah naiak Sutan Parmato, diiriangkan dek
kawan nan banyak, maliek rang ;mudo nan rancak
rancak, lintuah hati nan-Marando, surang tidak nan
bacacek, tidak urang sumbarang urang, anak
Si . Gadih' Ranti
72
pangulu cadiak pandai, masak pangaja di mamak
nyo.
Kalau pai tampek mandi
Mandi di dalam tapi pantai
Kok tidak mandi di hulu;
Kalau mancari kawan ka kanti
Cari kawan cadiak pandai
Kok tidak. anak pangulu.
Alah sudah duduak· bareda, duduak di ateh
tilam manggalo, di bawah palamin Indo Cino, ga
merlapan cahayonyo, sarupo raja naiak 110bat.
Kalau diliek urang .nan mananti, duduak ba
ririk nan mudo-mudo, tidak ado urang nan tuo,
gadih jo bujang.banyak tampak, alektadiri nan
mudo-mudo.
Kalau diliek dihalamannyo, babuni aguang jo
talempong, urang barandai tari sewah, hari sa
malam-Malam itu, alek tasarah ka nan mudo, urang
nan tuo tidak tampak.
Kalau di hari nan. barisuak, ka rumah sagalo
niniak mamak, sarato imam dangan katik,. alim
ulama urang siak, tidak tampak nan mudo-mudo,
alek tasarah ka nan tuo-tuo, buni pasambahan
tikam manikam.
Lorong kapado Sutan Parmato, tangango
Si Gadih Ranti
73
surang mandangakan) kadang~kadang galak. ta
sanyum, sangaik manih parundiangan, samo
hormat mahormati,. tinggi mutunyo adat lamo,
sambah pidato bungo alek, mamakai gurindam
pantun nasehat, sarato papatah jo patitiah, hari
lah laruik tangah; malam, bam si alek bajalan
pulang.
Hari samalam-malam itu, rintang kucikak jo
kucindan, urangbahati. suko juo, tadanga adzan
di m usajik, baru usai urang -nan banyak, pai ka
surau sumbahyang·Subuah.
Banyak pulo 'alek kawin, tidak sarami alek Si
Ranti, duo ikua kabau dibunuah, tujuah hari lamo
nyo alek, di mano-mano ura;ng datang.
Birawari Gadih Rand, sajak balaki Sutan Par
mato, gUo basuko tiok han, kasiahtadorong ka
lakinyo.
,Salasiah di ujuang pandang
Tamat.
Si Gadih Ranti
79
•••_ 1. Anggun Nan Tongga
1
2. Cindua Mato
3. Rancak diLabuah
4. Angku Kapalo 5italang
5. Rambun Pamenan
6. Siti Baheram
7. Siti Kalasun
8. Siti Risani
9. Si Gadih Ranti .
10. Puti Nilam cayo
11. Malin Deman
12. Laksamana Hang Tuah
I 13.
14.
15.
Magek MaJflandin'
Tuanku Lareh Simawang
Sabai Nan Aluih
~
I
16. Sutan Lembak Tuah I
17.
18.
Si Umbuik Mudo
Si Buyuang Karuik I
Si Gadih Ranti
80