Anda di halaman 1dari 4

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.

id

GAYA HIDUP PRIAYI ANAK-ANAK


DI PRAJA MANGKUNEGARAN
PADA MASA PEMERINTAHAN MANGKUNEGARA VII
(1916-1944)

SKRIPSI

Diajukan untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan


Guna Melengkapi Gelar Sarjana Humaniora Program Studi Ilmu Sejarah
Fakultas Ilmu Budaya
Universitas Sebelas Maret

Disusun oleh:

HASNA AMILA MAHMUDAH

B0418027

FAKULTAS ILMU BUDAYA


UNIVERSITAS SEBELAS MARET
SURAKARTA
2022
library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL ...................................................................................................... i


HALAMAN PERSETUJUAN.......................................................................................ii
HALAMAN PENGESAHAN ..................................................................................... iii
HALAMAN PERNYATAAN ...................................................................................... iv
HALAMAN MOTTO .................................................................................................... v
HALAMAN PERSEMBAHAN ................................................................................... vi
KATA PENGANTAR .................................................................................................vii
DAFTAR ISI ................................................................................................................. ix
DAFTAR ISTILAH .....................................................................................................xii
DAFTAR SINGKATAN ............................................................................................ xiv
DAFTAR GAMBAR .................................................................................................. xvi
ABSTRAK .................................................................................................................. xix
ABSTRACT................................................................................................................. xx
BAB 1 PENDAHULUAN ............................................................................................. 1
A. Latar Belakang Masalah ...................................................................................... 1
B. Rumusan Masalah ............................................................................................... 8
C. Batasan Ruang dan Waktu .................................................................................. 8
D. Tujuan Penelitian ................................................................................................. 9
E. Manfaat Penelitian ............................................................................................... 9
F. Kajian Pustaka ................................................................................................... 10
G. Metode Penelitian .............................................................................................. 19
H. Sistematika Penulisan Skripsi ........................................................................... 20
BAB II GAMBARAN UMUM PRIAYI MANGKUNEGARAN AWAL ABAD
XX………………………………………………………………………………...….23
A. Definisi dan Identitas Priayi di Mangkunegaran ............................................... 23
1. Definisi Priayi Secara Umum........................................................................ 24
2. Identitas Priayi di Surakarta Secara Umum Awal Abad XX ........................ 36
B. Stratifikasi Anak-Anak Pada Masyarakat Jawa Awal Abad XX ...................... 51
1. Anak-Anak Keturunan Petani Jawa .................................................................. 52
2. Anak-Anak Keturunan Keluarga Priayi ........................................................... 55
C. Stratifikasi Priayi di Praja Mangkunegaran....................................................... 57

ix
library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

1. Adipati atau Kepala Trah Mangkunegaran ....................................................... 58


2. Bupati Patih Mangkunegaran ........................................................................... 59
3. Wedana dari beberapa golongan....................................................................... 59
4. Pegawai-pegawai lebih rendah di Praja Mangkunegaran ................................. 61
5. Kesentanaan ...................................................................................................... 62
6. Prajurit .............................................................................................................. 64
D. PENDIDIKAN BELANDA PADA MASYARAKAT KOLONIAL AWAL
ABAD XX ................................................................................................................ 64
BAB III KESEHARIAN PRIAYI ANAK-ANAK DI PRAJA MANGKUNEGARAN
PADA AWAL ABAD XX........................................................................................... 68
A. Keseharian Priayi Anak-Anak di Praja Mangkunegaran Usia 0-6 Tahun......... 68
1. Peran Abdi Dalem dalam Pengasuhan Anak .................................................... 68
2. Aktivitas Pendidikan Priayi Anak-Anak .......................................................... 73
B. Keseharian Priayi Anak-Anak di Praja Mangkunegaran Usia 7-14 Tahun....... 79
1. Kebiasaan Makan Priayi Anak-Anak di Praja Mangkunegaran ....................... 79
2. Aktivitas Harian Pendidikan dan Olahraga Priayi Anak-Anak ........................ 80
3. Pendidikan Priayi Anak-Anak di Praja Mangkunegaran .................................. 85
C. Model Pakaian Priayi Anak-Anak di Praja Mangkunegaran ............................ 93
1. Pakaian Sehari-hari ........................................................................................... 93
2. Busana Adat Anak-Anak Sentana .................................................................... 96
D. Tradisi Yang Dijalani Priayi Anak-Anak di Praja Mangkunegaran.................. 98
1. Upacara Tedhak Siti ......................................................................................... 98
2. Upacara Supitan .............................................................................................. 100
3. Upacara Tetesan ............................................................................................. 100
4. Upacara Tetep Yuswo .................................................................................... 103
5. Upacara Ruwatan Murwakala ........................................................................ 105
5. Tirakat ............................................................................................................. 106
BAB IV PERUBAHAN GAYA HIDUP PRIAYI ANAK-ANAK DI PRAJA
MANGKUNEGARAN 1916-1944 ............................................................................ 108
A. Kebiasaan Makan dan Etika Makan di Atas Meja .......................................... 108
B. Aktivitas Kesenangan Priayi Anak-Anak di Praja Mangkunegaran ............... 115
1. Perayaan Pesta dan Hiburan ........................................................................... 115
2. Hobi dan Kesenangan ..................................................................................... 125
C. Perkembangan Model Pakaian Priayi Anak-Anak di Praja Mangkunegaran..131

x
library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

BAB V KESIMPULAN ............................................................................................. 139


DAFTAR PUSTAKA ................................................................................................ 142
LAMPIRAN ............................................................................................................... 150

xi

Anda mungkin juga menyukai