INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
PENYUSUN
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
a. Garis digunakan
untuk menggambari
sebuah kotak
MATERI
b. Garis seringkali
digunakan untuk
membuat gambar
kerangka (wire frame)
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
Wujud (shape)
adalah
fenomena dua
dimensi
(dwi matra)
yang hanya
memiliki sisi
panjang dan
lebar
MATERI
LATIHAN
BU JU R SANG KAR
Lebar
SK / KD
INDIKATOR
S E G IT IG A
P a n ja n g
L IN G K A R A N
S EG I ENAM
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
P R IS M A
S E G IT IG A
KUBUS
BO LA
P R IS M A
S E G IE N A M
REFERENSI
60
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
Contoh bentukbentuk
geometrik yang
secara persis bisa
digambar dengan
menggunakan alat
seperti mistar dan
kompas/jangka.
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
Contoh bentuk
tidak beraturan
digambar di
atas kertas
dengan
menggunakan
garis dan
warna.
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
Contoh bentuk
potongan
menggunakan
gambar/foto yang
dipotong/gunting
menjadi bagianbagian yang dapat
disusun kembali
menjadi bentubentuk yang artistik.
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
Bentuk
harmonis/laras
adalah bentuk
yang merupakan
gabungan dari
bentuk-bentuk
dasar serupa
atau sejenis
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
Penyederhanaan
bentuk seperti contoh
tidak menghilangkan
informasi tentang
sumber bentuk yang
ingin digambarkan.
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
Penyederhanaan
bentuk biasanya
digunakan untuk
membuat
simbol/lambang,
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
Tekstur adalah
sifat permukaan
bahan/material
yang dapat dilihat,
diraba dan
dirasakan oleh
pancaindra kita.
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
Sifat Tekstur:
Keras
Kasar
Lembut
Halus
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
Setiap material
memiliki tekstur
(sifat permukaan) yang
sudah pasti.
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
a. Polysterene/
styrofoam
b. Kayu
c. Tenunan
d. Kaca
e. Batako
f. Bola golf
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
Pola/Ragam Hias
dibuat dengan
menggunakan
grida (grid),
dalam praktek
dapat
menggunakan
kertas grafik atau
kertas milimeter
(milimeter block).
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
Pola/Ragam Hias
dapat juga
dibuat dengan
menggunakan
lubang cetakan
(sablon/stensil)
dan pola/mal
cetakan
(template).
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
TEKSTUR
K u n in g
K u n in g
O ra n g e
K u n in g
H ija u
H ija u
O ra n g e
M e ra h
O ra n g e
W ARNA
P R IM E R
M e ra h
RAGAM HIAS
B ir u
H ija u
B ir u
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
K u n in g
K u n in g
O ra n g e
K u n in g
H ija u
H ija u
O ra n g e
M e ra h
O ra n g e
W ARNA
P R IM E R
M e ra h
RAGAM HIAS
B ir u
H ija u
B ir u
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
KUNING
KUNING/
ORANGE
KUNING/
HIJAU
HIJAU
BIRU/
HIJAU
BIRU
MERAH/
VIOLET
RAGAM HIAS
VIOLET
BIRU/
VIOLET
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
KUNING
KUNING/
ORANGE
WARNA
HARMONI/LARAS
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
KUNING/
HIJAU
HIJAU
ORANGE
BIRU/
HIJAU
MERAH/
ORANGE
MERAH
BIRU
MERAH/
VIOLET
TEKSTUR
RAGAM HIAS
VIOLET
VIOLET
BIRU/
VIOLET
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MERAH
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
KUNING
Kuning menunjukkan suatu yang hidup dan
bahagia, warna dari sinar matahari dan bunga
bakung.
Karena kuning sangat cerah, ia cenderung
membuat mata kita cepat lelah; sebuah
apartemen yang berwarna kuning terang akan
sangat menyesakkan nafas, tetapi kuning
muda akan membuat jadi lembut dan berkesan
segar musim semi.
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
HIJAU
Hijau adalah ketenangan seperti pemandangan di
pedesaan, warnanya pepohonan dan
rerumputan.
Hijau terang mengingatkan pada musim semi dan
kesuburan, tetapi pada warna lumut
mengesankan racun dan kecemburuan.
Hijau gelap adalah warna yang menggugah
perasaan, dan mengesankan kepada ketenangan
yang dalam dari kawasan hutan pinus.
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BIRU
Biru adalah warna langit dan laut.
Seperti halnya hijau, biru memiliki kesan
tenang tetapi juga memiliki kekuatan, warna
yang sangat kuat di antara warna-warna lain
sesudah merah.
Biru terang kelihatan muda dan menyolok,
tetapi biru royal atau navy mengesankan
kewibawaan dan bermartabat.
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
UNGU/VIOLET
Ungu dianggap warna canggih (sophisticated),
biasanya berhubungan dengan lingkungan
istana. Kita tidak sering menemukannya di alam
bebas, sehingga kita menganggap ungu
sebagai warna yang harus dibuat atau
diciptakan (artificial) dan sedikit sulit untuk
mendapatkannya. Warna ungu yang redup
seringkali mendominasi dunia mode wanita.
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
PUTIH
Putih dianggap lambang kesucian, kegadisan
(virginity), lugu atau tidak berdosa
(innocence) dan damai. Putih juga
mengingatkan pada rumah sakit, steril dan
suasana musim dingin.
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
HITAM
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
COKLAT
Coklat mengesankan kaya dan subur seperti
tanah; merupakan gambaran dari kesedihan dan
kemuraman, seperti daun-daun di musim gugur
atau purnama di bulan Oktober.
Coklat muda, tan (coklat kemerahan) dan beige
misalnya pada warna kain atau perkakas rumah
tangga, mengesankan pedusunan, alami.
Sementara coklat tua mengingatkan pada kayu
dan kulit yang berkesan mewah.
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
5.Gelap Terang
Dalam karya seni rupa dua dimensi
gelap terang dapat berfungsi untuk
beberapa hal, antara lain:
menggambarkan benda menjadi
berkesan tiga dimensi, menyatakan
kesan ruang atau kedalaman, dan
memberi perbedaan (kontras). Gelap
terang dalam karya seni rupa dapat
terjadi karena intensitas (daya
pancar) warna, dapat pula terjadi
karena percampuran warna hitam
dan putih.
.
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
6.Ruang (kedalaman)
Ruang dalam karya tiga dimensi dapat dirasakan
langsung oleh pengamat seperti halnya ruangan
dalam rumah, ruang kelas, dan sebaginya.
Dalam karya dua dimensi ruang dapat mengacu
pada luas bidang gambar. Unsur ruang atau
kedalaman pada karya dua dimensi bersifat semu
(maya) karena diperoleh melalui kesan
penggambaran melelui beberapa cara,
diantaranya: 1). Melalui penggambaran gempal, 2).
Penggunaan perspektif, 3). Peralihan warna, gelap
terang, dan tekstur, 4). Pergantian ukuran, 5).
Penggambaran bidang bertindih, 6). Pergantian
tampak bidang, 7). Pelengkungan atau
pembelokan bidang, dan 8). Penambahan bayangbayang.
.
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
LATIHAN
b. bentuk (form)
c. tekstur
d. Pola/ ragam hias
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
REFERENSI
GARIS
e. bentuk kontras
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
3.
MATERI
REFERENSI
GARIS
e. bentuk kontras
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
REFERENSI
GARIS
e. kolase
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
a. warna primer
b. warna sekunder
c. warna tertier
LATIHAN
d. warna komplementer
e. warna harmoni
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
a. warna primer
b. warna sekunder
LATIHAN
c. warna tertier
d. warna komplementer
e. warna harmoni
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
b. Warna kuning
c. Warna hijau
d. Warna biru
REFERENSI
GARIS
e. Warna ungu
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
8. Warna disamping
melambangkan ....
MATERI
b. lambang kesucian
c. melanbangkan kematian dan kejahatan
d. melambangkan ketenangan dan kekuatan
REFERENSI
GARIS
e. melambangkan kecemburuan
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
BENTUK
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
GARIS
TEKSTUR
RAGAM HIAS
WARNA
SK / KD
INDIKATOR
MATERI
LATIHAN
REFERENSI
TIDAK
Nama
NIP
Unit Kerja
E Mail
HOME