MINGGU 13 ( Modenisasi di Malaysia : Pembinaan Negara-Bangsa Liputan Kursus: Modernisasi, umumnya, mengandungi dua aspek utama, iaitu, pembangunan

ekonomi dan pembinaan negara-bangsa. Sasaran pelaksanaan dan pencapaian dalam kedua aspek ini berbeda tetapi saling menggenap kerana pembangunan ekonomi mengidamkan sebuah masyarakat industrial dan pembinaan negara-bangsa mengidamkan suatu bangsa yang bersatu padu. Kuliah ini membincangkan secara khusus proses pembinaan negara-bangsa di Malaysia yang bermula pada zaman penjajahan dan berkembang hingga sekarang seperti yang terjelma dalam Wawasan 2 2 . Rujukan: !bdul "ahman #mbong $#d.% 2 . Negara, pasaran dan pemodenan Malaysia. &angi' (enerbit )KM. !bdul "azak &aginda. 2 *. Malaysia in transition. Politics and society. +ondon' !S#!, !cademic (ress. +ondon. !ndaya, &arbara - !ndaya +eonard. 2 .. A history of Malaysia Second edition. /onolulu' )ni0ersity o1 /awaii (ress. 23hapter 4' ,egotiating a ,ew ,ation, .562-758, pp. 297-* . /irchman, 3harles. .5:7. ;he making o1 race in colonial Malaya' (olitical economy and racial ideology. Sociological Forum. <olume .. ,o.2. (p.999-9:2. 3heah &oon Keng. 2 2. Malaysia. he making of a nation. Singapore' =nstitute o1 Southeast !sian Studies. Singapore. Objektif embelajaran .. memahami konsep negara-bangsa dan konsep-konsep berkaitan iaitu negara dan bangsa 2. memahami sejarah kemunculan konsep negara-bangsa *. meninjau kepentingan konsep negara-bangsa kepada negara dan warga negara 6. meninjau keadaan sistem sosial Malaysia, (erlembagaan Malaysia dan usaha-usaha kerajaan Malaysia untuk membina sebuah negara-bangsa Malaysia !kti"iti menarik er#atian .. senario membuat kuih' kalau bahan utama hanya pisang, apakah produknya> 2. senario membuat kuih' kalau bahan utama adalah pisang, anggur, epal, oren, strawberry, pear, dll, apakah produknya> *. senario membuat simen' bahan yang diperlukan> 6. produk ? bahan @ metod @ idea

#Askpd2 7*AkuliahAk.*-liu-rahimah

$angka k%lia# .. 2. *. 6. 9. (embinaan negara-bangsa dan kaitannya dengan pembangunan ekonomi Konsep negara-bangsa dan dua konsep berkaitan iaitu negara dan bangsa Konsep nasionalisme $semangat kebangsaan% Senario antarabangsa pasca-penjajahan dan abad ke-2. Kerele0anan negara-bangsa negara-bangsa dalam konteks masyarakat majmuk Aberbilang kaum, khususnya untuk negara Malaysia

Pembinaan negara-bangsa dan kaitannya dengan embang%nan ekonomi serta er ad%an nasional Modenisasi dan pembangunan ekonomi tidak dapat tercapai sekiranya sistem pemerintahan dan pentadbiran tidak cekap dan adil, sekiranya rakyat tidak ada peluang untuk menikmati sumber-sumber penting serta kemudahan asas, sekiranya rakyat merasa terpinggir dan diberi layanan berbeza oleh pemerintah, sekiranya rakyat merasa benci, iri hati, tidak puas hati terhadap pemerintah danAatau penduduk lain dalam negara. Keadaan politik yang stabil, keadaan hidup yang sejahtera, selamat dan maju ke depan, keadaan hubungan sosial yang harmonis dan bersatu padu di kalangan rakyat B semua ini menyediakan keadaan-keadaan yang sesuai dan memberangsangkan untuk akti0iti ekonomi berkembang dan membangun. Keadaan stabil dan selamat menjadi lebih penting sekiranya negara berkenaan mempunyai rakyat berbilang etnik. Calam kuliah minggu lalu, kita lihat bagaimana kerajaan Malaysia berusaha untuk membawa pembangunan ekonomi $melalui rancangan lima tahun dan dasar-dasar pembangunan% kepada semua rakyat Malaysia. ;ersurat dalam hasrat ini terkandung satu matlamat unggul iaitu untuk mempastikan hasil pembangunan ekonomi ini dinikmati dan diagihkan secara sama rata di kalangan rakyat berbilang kaum supaya tiada golongan yang akan merasa diri atau golongan mereka disisih atau dianaktirikan. (erpaduan di kalangan rakyat yang berbilang etnik dikatakan akan tercapai apabila semua golongan etnik merasa mereka boleh turut serta dalam pembangunan negara dan menikmati peluang kemajuan seperti golongan etnik lain dalam negara. &ekas (erdana Menteri Malaysia, ;un Mahathir Mohamed, ketika membentangkan ucapan beliau mengenai Wawasan 2 2 , mengatakan' Matlamat terakhir yang sepatutnya kita cita-citakan adalah pembentukan sebuah negara Malaysia yang benar-benar maju menjelang tahun 2 2 Masehi $dalam "ahimah !bdul !ziz et.al. 2 *' ..%

;un Mahathir mengemukakan Wawasan 2 2 beliau ketika membentangkan kertas kerja beliau pada sidang pertama Majilis (erdagangan Malaysia yang berlangsung di Kuala +umpur pada 2: Debruari .55..

#Askpd2 7*AkuliahAk.*-liu-rahimah

Malaysia tidaklah harus menjadi negara yang maju dari segi ekonominya semata-mata. ,egara kita mestilah menjadi negara maju dari segala seginya' dari segi ekonomi, politik, sosial, kerohanian, kejiwaan dan kebudayaan. Kita hendaklah mencapai kemajuan sepenuhnya dari segi perpaduan negara dan kesepaduan sosial, dari segi ekonomi, keadilan sosial, kestabilan politik, sistem pemerintahan, mutu kehidupan, nilai-nilai sosial dan kerohanian, selain mempunyai rasa bangga dan keyakinan akan bangsa sendiri $dalam "ahimah !bdul !ziz et.al. 2 *' 2% Menurut ;un Mahathir, wawasan Malaysia untuk menjadi negara benar-benar maju hanya akan tercapai kalau kita dapat mengatasi sembilan cabaran asasi. Calam konteks kuliah ini, kita memberi perhatian kepada tiga cabaran iaitu cabaran pertama, cabaran kelima dan cabaran ketujuh' Cabaran pertama adalah membentuk sebuah negara-bangsa yang bersatu padu serta menyanjung masa hadapan yang dikongsi bersama. &angsa itu mestilah sejahtera, terintegrasi wilayah-wilayah dan kelompok-kelompok etniknya, menikmati kehidupan bersama yang sepenuhnya berasaskan persamaan hak dan keadilan, membentuk sebuah 2Bangsa Malaysia8 dengan rasa taat setia dan pengabdian yang tidak berbelah bagi terhadap bangsa tersebut Cabaran kelima yang terus menerus kita hadapi adalah membentuk sebuah masyarakat matang yang bersi1at liberal lagi toleran, dengan setiap warga bangsa Malaysia, tanpa mengira keturunan mahupun kepercayaannya, bebas mengamalkan dan melaksanakan adat resam, kebudayaan serta kepercayaan agamanya masingmasing, tanpa merasa tersisih daripada bangsa tersebut Cabaran ketujuh adalah membentuk sebuah masyarakat berbudi dan berbudaya penyayang, sebuah sistem sosial yang lebih mementingkan masyarakat daripada diri sendiri, dengan kebajikan rakyat tidak diasaskan kepada negara mahupun indi0idu tetapi pada sistem kekeluargaan yang kukuh lagi mantap !pabila kita meneliti kembali teks tiga cabaran yang tersenarai di atas, kita akan tertanya-tanya apakah takri1an Cr Mahathir tentang konsep 2negara-bangsa8 dan 2&angsa Malaysia8. !pakah jenis atau si1at 2negara-bangsa8 dan 2&angsa Malaysia8 yang akan dibentuk dalam konteks masyarakat Malaysia yang berbilang etnik, agama, kelas, kewilayahan>

#Askpd2 7*AkuliahAk.*-liu-rahimah

Sebelum kita menjawab soalan-soalan tersebut, kita perlu 1aham terlebih dahulu maksud konsep-konsep asas berkaitan dengan pembinaan negara-bangsa' &onse Negara (state' ,egara merujuk kepada sekumpulan institusi yang mempunyai kuasa wibawa untuk menggubal undang-undang yang akan mengawalAmemerintah masyarakat. Calam erti kata lain, negara mempunyai monopoli untuk melakukan keganasan yang sah $kuasa paksaan% dalam satu-satu wilayah tertentu. =nstitusi-institusi yang terangkum dalam negara dan yang mempunyai kuasa wibawa adalah tentera, perkhidmatan awam, birokrasi negara, kehakiman, majlis negara dan setempat yang mempunyai wakil-wakil yang terpilih $elected% seperti (arliamen. Walau bagaimanapun, adalah sukar untuk mempastikan sempadan kuasa memerintah sesebuah negara. &agaimana, misalnya, kita dapat membezakan negara dengan masyarakat si0il> !da pengkaji $+ouis !lthusser2% menekankan bahawa amat sukar untuk membezakan negara dengan masyarakat si0il. =ni kerana sebahagian besar daripada institusi-institusi negara terangkum dalam masyarakat si0il. Misalnya, !lthusser mengatakan bahawa organisasi si0il $awam% seperti Eereja, sekolah, kesatuan sekerja adalah sebahagian daripada alat ideologi negara. Frganisasi-organisasi si0il mempunyai kesempatan untuk turut serta dalam proses penggubalan dasar awam. 3ontoh di Malaysia, Majlis !gama =slam mempunyai kuasa untuk menurunkan 1atwa mengenai halal-haramnya sesuatu akti0iti di Malaysia $cth' berita mengenai Sure!e"oh%. Ci samping masalah menentukan sempadan kuasa negara, terdapat juga masalah berkaitan dengan sifat kuasa negara. ,egara sebagai satu himpunan institusi tidak boleh bertindak. Gang bertindak adalah pelaku-pelaku manusia dalam institusi-institusi negara yang membuat keputusan dan melaksanakan dasar. Husteru, timbul persoalan siapakah pelaku-pelaku manusia yang mempunyai kuasa membuat keputusan dan melaksanakan dasar dalam negara> Satu aliran pemikiran, yang digelar pluralists, melihat negara sebagai dikuasai oleh beberapa kumpulan berkepentingan $#nterest groups% dalam masyarakat. ,egara seolah-olah bertindak bagi pihak kumpulankumpulan berkepentingan ini. !liran pemikiran kedua melihat negara sebagai dikuasai oleh kumpulan-kumpulan pendesak $Pressure groups%. !liran pemikiran ketiga melihat negara sebagai pihak perantara yang cuba mengimbangi tuntutan kumpulan berkepentingan dan kumpulan pendesak. !liran keempat pula, iaitu golongan MarIis, melihat negara sebagai memihak atau bertindak bagi golongan bermodal. Kakitangan negara bertindak untuk memelihara kepentingan dan tuntutan golongan pemodal atas alasan keuntungan yang dinikmati oleh golongan pemodal akan juga menguntungkan negara.

+ouis !lthusser $.5.:-.55 %, seorang 1alsa1ah sosial aliran MarIis, namun beliau mempunyai beberapa ideaAtesis yang menyimpang daripada aliran MarIis perdana.

#Askpd2 7*AkuliahAk.*-liu-rahimah

=ntipatinya, negara merupakan satu konsep politik dan perundangan $legal%. =a merujuk kepada satu kompleks kekuasaan yg absah, yg mempunyai kuasa ke atas sejumlah penduduk dlm sesebuah wilayah - penduduk itu dituntut supaya mematuhi kuasa negara. ,egara merupakan sebuah institusi sosial yang boleh menggunakan paksaan. /anya negara dapat mempertahankan sempadan nasionalnya. ,egara bersi1at bebas dan telah berkembang menjadi institusi yang utama dalam masyarakat. =a mempunyai kepentingannya tersendiri. ,egara mempunyai autonomi dan boleh bertindak untuk mempertahankan dirinya, juga untuk mengadakan perubahan sosial. ,egara merangkumi kuasa eksekuti1, legislati1 - kehakiman, termasuk jentera kekuasaan spt polis, tentera - penjara yg mempunyai kedaulatan dlm wilayah tertentu. Kerajaan ialah satu komponen negara, iaitu komponen eksekuti1. Kerajaan boleh bertukar ganti $bergantung kpd sistem politiknya%, tetapi negara tidak berubah dalam masa panjang Perbe(aan antara $as dan Bangsa (enting juga untuk membezakan antara konsep ras dan bangsa. Ras merujuk kpd ciri-ciri 1izikal yg diwarisi secara biologi melalui pemindahan genetik. 3ontoh B warna rambut - kulit, bentuk rupa paras - badan. &eberapa kumpulan ras besar di dunia B Mongoloid, ,egroid, 3aucasoid, !ustroloid Bangsa merujuk kepada satu komuniti manusia yg terbentuk dlm sejarah, dan berkongsi bersama wilayah, ekonomi, bahasa, psikologi yg terjelma dlm budaya bersama, hak dan tanggungjawab bersama. &angsa juga mempunyai nama kolekti1 sepunya identiti bersama serta mengimpikan masa depan atau destinasi bersama dari segi' B Sejarah B Wilayah B #konomi B &ahasa B (sikologi - ,ama - &udaya - =dentiti - Cestini

!da bangsa yg terbentuk sebelum terbentuknya negara. 3th' bangsa-bangsa di #ropah. ,amun, ada juga bangsa yg negaranya terbentuk terlebih dahulu - bangsanya dlm proses pembentukan. 3th' &angsa Malaysia. ,amun, bangsa =ndonesia telah terbentuk dlm perjuangan mereka mendapatkan kemerdekaan. (roses pembinaan sebuah negara-bangsa bukan sekadar merupakan persoalan pentadbiran sebuah wilayah yg telah ditentukan sempadannya dan diakui kedaulatannya atau persoalan kekayaan hasil buminya. (roses ini melibatkan juga usaha menanamkan sentimen keanggotaan - kesetiaan di kalangan para anggota terhadap negara-bangsanya itu. )saha membina keperibadian dan identitinya yang tersendiri juga sama pentingnya. Sentimen berbangsa satu dan bernegara satu inilah yg merupakan natijah yg selalunya cuba dicapai

#Askpd2 7*AkuliahAk.*-liu-rahimah

oleh semua gerakan nasionalisme yg melahirkan pelbagai negara-bangsa di dunia ini. &ahkan, apabila para nasionalis di seluruh dunia memperjuangkan pembentukan negara-bangsa, mereka sebenarnya memperjuangkan pemantapan keperibadian bangsanya itu. Calam konteks membentuk keperibadian kebangsaan inilah konsep kebudayaan kebangsaan, pendidikan kebangsaan, bahasa kebangsaan dsb itu diketengahkan. Calam proses kehidupan bernegara ini pihak pemerintah tidak boleh menganggap peranannya semata-mata sebagai lembaga pengurus sebuah wilayah bergelar negara. &ahkan, dalam proses yang agak rumit untuk membina negara-bangsa ini, pemerintah perlu menganggap peranannya sebagai penggerak dan pelopor pembinaan semula $re1orm% masyarakat dan bangsa. (eranan ini perlu dilakukan secara kreati1. Patriotisme ) Nasionalisme ,egara bermakna wujudnya wilayah atau tanah air. Manakala, patriotisme ialah 1ahaman mencintai tanahair - sekaligus negara. (atriotisme tidak sama dengan nasionalisme. ,asionalisme bermaksud 1ahaman mencintai bangsa. ;erdapat 2 jenis nasionalisme. $.% ,asionalisme sempit B mencintai bangsa sendiri tidak kira benar salahJ kadang-kadang memusuhi bangsa lain. $2% ,asionalisme luas, maju B mencintai bangsa sendiri, tetapi bertoleransi - bekerjasama dgn bangsa lain *enario antarabangsa ada a+al abad ,1 (1) Per%ba#an sele as --, #ingga kini +epas WW2, lebih 7 negara !sia - !1rika dpt kembali kemerdekaan Kolonialisme runtuh .59 an B mulanya re0olusi teknologi B komputer - teknologi maklumat .54 an B runtuhnya &retton Woods .5: an B meningkatnya neo-liberalisme - globalisasi !ncaman pada negara-bangsa (2) Neo-liberalisme =deologi - gerakan dipelopori &ritain $Margaret ;hatcher% - !S $"eagan% pd .5: an (asaran berkuasa buat keputusan Syarikat besar ada kebebasan keluar masuk modal (emerintah pastikan wujud kestabilan politik - undang-undang (emerintah kecilkan peranan dlm ekon &atasi kuasa kesatuan sekerja (adang sama rata ,egara tingkat daya saing

#Askpd2 7*AkuliahAk.*-liu-rahimah

(3) Globalisasi (roses pemampatan masa - ruang di mana pelbagai negara di dunia terikat dalam satu keseluruhan melalui akti0iti ekonomi $pelaburan, modal kewangan, perdagangan%, teknologi khususnya =3;, aliran manusia, penembusan budaya dll. Elobalisasi didokong oleh 1ahaman neo-liberalisme. Kuasa di sebalik globalisasi B Washington 3onsensus. ,g2 termaju di dunia, khususnya !S, &ritain, Herman &adan2 aAbangsa spt =MD, W;F - bank Cunia - Mereka sepakat menuntut pembukaan pasaranJ persaingan. Cesak semua ng ikut peraturan ini Kesan' ,g-bangsa, khususnya ng kecil amat terdesak. (ertumbuhan amalan trans-nasional menyebabkan sukar untuk pemerintah mengawal ekonomi Masalah alam sekitar melampaui sempadan negara - sukar untuk sebuah negara melindungi rakyatnya. Migrasi global mengurangkan si1at keseragaman penduduk sesebuah negara. =dentiti nasional tergugat dengan meningkatnya identiti trans-nasional - wilayah. ,egarabangsa bergantung pada sistem perundangan antarabangsa untuk penyelesaian apabila belakunya perbalahan antara negara. ;indakan politik tidak lagi hanya terletak di peringkat negara-bangsa. &anyak lapisan B global, wilayah - dimensi lokal. Keputusan berbentuk politik semakin dibuat di peringkat antarabangsa, berbanding peringkat negara-bangsa &erele"enan Negara-bangsa (erdebatan tentang kerele0anan negara-bangsa muncul dalam konteks pemikiran neoliberalisme - meningkatnya globalisasi. ;erdapat berapa pandangan berbeza berkaitan kerele0enan negara-bangsa ini' $.% Negara-bangsa tak penting lagi 3th' Kenichi Fhmae, .559. he $nd of the Nation%State: he Rise of Regional $conomies ,g-bangsa ciptaan abad .: - .5 di #ropahJ dianggap bentuk organisasi peralihan bagi mengendalikan hal ehwal ekon !khir abad 2 - awal abad 2.' #ra berakhirnya negara-bangsa Cinosaur yg menunggu ajal ,g-&angsa satu cereka nostalgik yg tak mampu mengagihkan kekayaan - mengurus ekon secara cekap Cunia tanpa sempadan, setiap ng terpaut dlm jaringan aliran maklumat secara global yg ditunjangi kecanggihan tekonologi

#Askpd2 7*AkuliahAk.*-liu-rahimah

Gantinya: "egion state atau negara-wilayah B pusat pertumbuhan yg berhubung terus dgn dunia global $2% Negara-bangsa lemah 3th' Sesetengah negara kecil kepulauan, negara miskin di !1rika B sangat sukar berbuat apaapa, kecuali ikut arus yang ditentukan oleh negara yang lebih besar dan berkuasa. $*% Negara-bangsa diperlemahkan, tapi masih boleh berperanan Memang benar globalisasi melemahkan negara- bangsa #kon - kewangan B pergerakan modal wangJ spekulasi $!SK= trilion sehariJ 59L bersi1at spekulasi% (olitik' - gerakan hak asasi manusia - tuntutan ketelusan - sempadan susah dikawal - peranan =nternet ;etapi negara-bangsa boleh menyusun usaha menangani masalah ini. 3ara $antaranya%' - ,egara perlu lebih enlightenedJ dengar kritikan - terima pendpt rakyat - Kerjasama dgn pelbagai kekuatan patriotik dlm masy - Kerjasama serantau $kewilayahanA regionalism% dlm bentuk baru - Dorum antarabangsa Pembinaan negara-bangsa Malaysia Selepas memperolehi kemerdekaannya pada tahun .594, matlamat pemerintah ialah untuk membentuk rakyat supaya keseluruhan kesetiaannya hanyalah tertumpu kepada negara dan tidak kepada golonganA kaum tertentu. )ntuk itu dalam rancangan-rancangan pembangunannya dan dasar-dasar yang dilaksanakan, pihak pemerintah sentiasa menekankan kesepaduan atau integrasi $&)K!, asimilasi% di kalangan anggota masyarakat. Kesepaduan ini pula tercermin dalam identiti Malaysia yang berteraskan tradisi budaya dan bahasa Melayu. Elobalisasi akan menyebabkan Malaysia lebih terserap ke dalam komuniti dunia, dan komuniti serantau, melalui hubungan perdagangan dll. ,amun, penglibatan Malaysia dalam komuniti dunia dan serantau ini adalah penglibatan sebagai sebuah negara-bangsa. ,egara Malaysia adalah satu unit politik yang baru, tapi hubungan sejarah, ekon, etnik dll antara wilayah yang membentuknya sudah lama wujud. Cari segi bangsa ? bangsa MMsia adalah bangsa baru, dan merangkumi semua kump etnik MMsia, tetapi bangsa ini mempunyai asas sejarah - kemasyarakatan yg lama .

#Askpd2 7*AkuliahAk.*-liu-rahimah

Per#atian: (emahaman mengenai penubuhan negara-bangsa ini perlu mengambil kira si1at sistem sosial Malaysia iaitu sebagai sebuah negara (ersekutuan yang mempunyai masyarakat berbilang etnik, mewakili pelbagai wilayah yang mempunyai sejarah dan tahap pembangunan yang berbeza. (erspekti1 masa kini - masa lampau ini penting diambil kira apabila kita membincang mengenai pembinaan negara-bangsa dalam konteks negara Malaysia. !sas embent%kan negara-bangsa Kita akan memperdalami aspek ini dalam kuliah minggu depan, namun, untuk menggalakkan pemikiran lanjut, kami turunkan beberapa isu berkaitan dengan proses pembinaan negarabangsa Malaysia' .. Dalsa1ah pembinaan negara-bangsa ? perpaduan-dalam-kepelbagaian $unity%in%di&ersity%> 2. =slam sbg agama rasmi MMsia dan implikasi Malaysia sebagai negara =slam> *. &hsa Melayu sbg &hsa Kebangsaan dan implikasi penggunaan bahasa-bahasa lain dalam sistem pendidikan> 6. Kedudukan istimewa org Melayu dan implikasi pembinaan negara-bangsa di kalangan rakyat yang sama tara1, bersatu padu> 9. Kerjasama politik $perkongsian kuasa% Melayu - bukan Melayu dan implikasi parti politik perkauman> 7. !danya kontrak sosial dan implikasi siapa beri lebih dan siapa dapat lebih> 4. &erkongsi pelbagai aspek kehidupan lain B wilayah, ekon, sosial $pendidikan%, budaya dll dan implikasi nombor .-7 di atas> :. (erlunya kese1ahaman, kesepaduan - kerjasama antara warga masyarakat dan implikasi perlaksanaan dasar pembangunan negara mengikut pembezaan bumiputera dan bukan bumiputera>

#Askpd2 7*AkuliahAk.*-liu-rahimah