Aljabar Linier Dan Matriks Pertemuan 8 S.D. 12
Aljabar Linier Dan Matriks Pertemuan 8 S.D. 12
PERSAMAAN LINEAR
Budi Murtiyasa
Jur. Pendidikan Matematika
Universitas Muhammadiyah Surakarta
Juli 2008
30/12/2014
3x1 7x2 + x3 = 0
2x1 x2 + 2x3 = 7
x1 + 3x2 5x3 = 0
- x1
+ x3 = 4
2 1 2 x1
1
3
x2
1 0 1 x
3 7 1
2 3 4
7
= 0
4
A
A
x1
x2
x
3
0
0
(A | G) = 1
1
0
4
A, matriks koefisien
X, matriks variabel /peubah
G, matriks konstanta
G=0?
tidak
ya
2x + y 7z = 0
3x 5y + 3z = 0
3x + 2y + z = 5
x + 2y z = 0
x 6y + 2z = 0
2x + y + 2z = 0
SPL Nonhomogen
A X = G, G 0
r(A) = r(A G)
Jawab tunggal
Banyak Jawab
r(A) = r(A G) = n
Metode penyelesaian :
Gauss
Gauss-Jordan
matriks invers
Aturan cramer
Metode penyelesaian :
dng OBE, bawa (A G)
ke bentuk echelon.
banyaknya variabel
bebas = n r .
Keterangan :
n : banyaknya variabel
r : rank
(A G) : matriks augmented
(tambahan), yaitu
matriks koefisien &
matriks konstanta
Metode Gauss :
(A G) = 3
2
~ 0
0
5 1 2
1 2 11 ~ 0 7
1 1 2 0 3
2 1 5
1 2
7 5 26 ~ 0 1
0 7
1 1 4
1 2 1 5
~ 0 1 1 4
0 0 2 2
2x3 = -2
1
5
3
1
1
5
r(A) = 3
r(A G) = 3
n=3
26
12
5
4
26
x2 x3 = 4
x3 = -1
x2 (-1) = 4
x2 = 3
x1 2x2 + x3 = -5
x1 2(3) + (- 1) = -5
x1 = 2
Jadi penyelesaiannya :
{(2, 3, -1)}.
1 2 0 4
~ 0 1 0 3
0 0 1 1
1 0 0 2
0
1
0
3
~
0 0 1 1
Metode Gauss-Jordan :
lakukan OBE, bawa (A G) menjadi
bentuk echelon baris tereduksi.
(A G) = 3
2
~ 0
0
5
1
1 2 11 ~ 0
0
1 1 2
2 1 5
1
7 5 26 ~ 0
0
1 1 4
7 5 26
3 3 12
2
1
7
1 4
5 26
1
1 2 1 5
1 2 1 5
~ 0 1 1 4 ~ 0 1 1 4
0 0 2 2
0 0 1 1
r(A) = 3
r(A G) = 3
n=3
Jadi penyelesaiannya :
{(2, 3, -1)}.
3x1 7x2 + x3 = 0
2x1 x2 + 2x3 = 7
x1 + 3x2 5x3 = 0
- x1
+ x3 = 4
2 1 2 x1
1
3
x2
1 0 1 x
7
= 0
4
3 7 1
2 3 4
A
A
x1
x2
x
3
0
0
A, matriks koefisien
X, matriks variabel /peubah
G, matriks konstanta
1
A =
6
1 2 1
1 2
A= 3
2 1 1
3
3
3
5
7
1
5
3
3
3
5
7
2. Selesaikan X = A-1 G
adj A =
A-1 =
1 adj
det( A)
Invers :
AX=G
A-1 A X = A-1 G
X = A-1 G
1
5
det(A) = 6
, maka
1
X=
6
1
5
3
3
3
3 5
5 11
7 2
2
= 3
1
Jadi :
x1 = 2
x2 = 3
x3 = -1
Jadi penyelesaiannya :
{(2, 3, -1)}.
| A1 | =
5 2
11
1
1
=6
= 12
11 2
2 2
| A3 | =
|A| =
| A2 | =
1
1
2 5
11
2. Selesaikan
= 18
=-6
Xi = |Ai | / | A |
| A1 | 12
x1
2
| A|
6
x2
| A2 | 18
3
| A|
6
x3
| A3 | 6
1
| A|
6
Jadi penyelesaiannya :
{(2, 3, -1)}.
(A G) = 2 3 4 1 ~ 0 1 2 5
5 8 9 0
0 2 4 10
1 2 1 2
r(A) = 2
~ 0 1 2 5
r(A G) = 2
0 0
n=3
0 0
x2 2x3 = 5
x2 = - 2 5
x1 2x2 + x3 = 2
x1 2(- 2 5) + = 2
x1 = -5 8
Jadi penyelesaian umum :
{(-5 8, -2 5, )}.
x3 2 = - 1
x3 = - 2 + 1
Solusi :
1 1 2 3 2
1 1 2 3 2
1
1
3
1
1
0
0
1
(A G) =
~
2 2 3 8 5
0 0 1 2 1
1 1 2 3 2
~ 0 0 1 2 1
0 0 0 0 0
Misalkan x2 = , dan x4 =
r(A) = 2
r(A G) = 2
n=4
x1 x2 + 2x3 3x4 = - 2
x1 + 2 (-2 + 1) 3 = -2
x1 = + 7 4
x1 x2 + 2x3 3x4 = - 2
-x1 + x2 3x3 + x4 = 1
2x1 2x2 + 3x3 8x4= - 3
Solusi :
1 1 2 3 2
1 1 2 3 2
1
1
3
1
1
0
0
1
(A G) =
~
2 2 3 8 3
0 0 1 2 1
1 1 2 3 2
~ 0 0 1 2 1
0 0 0 0 2
r(A) = 2
r(A G) = 3
n=4
SPL Homogen
AX=0
Jawab tunggal /
SPL Homogen dangan Jawab Tunggal /hanya jawab trivial / hanya jawab nol
Selesaikan sistem :
x1 2x2 + x3 = 0
-x1 + 3x2 2x3 = 0
2x1 + x2 4x3 = 0
Solusi :
1 2 1 0
1 2 1 0
~
(A 0) = 1 3 2 0
0 1 1 0
2 1 4 0
0 5 6 0
1 2 1 0
~ 0 1 1 0
0 0 1 0
r(A) = 3
r(A 0) = 3
n=3
x1 2x2 + x3 = 0
x2 x3 = 0
x3 = 0
Dengan subtitusi balik diperoleh :
x3 = 0,
x2 = 0, dan
x1 = 0
Catatan : saat OBE, perhatikan bahwa bagian kanan dari (A | 0) tidak berubah,
Jadi khusus sistem homogen kita dapat cukup melakukan OBE terhadap
matriks A; dengan mengingat bahwa bagian ruas kanan selalu bernilai 0 (nol).
A = 1 3 2
2 1 3
1 2 1
~ 0 1 1
0 0 0
1 2 1
0 1 1
~
0 5 5
r(A) = 2
n=3
x2 =
x1 2x2 + x3 = 0
x1 =
Selesaikan sistem :
-x1 + x2 3x3 + x4 = 0
x1 x2 + 2x3 3x4 = 0
2x1 2x2 + 3x3 8x4= 0
Solusi :
1 1 3 1
A = 1 1 2 3 ~
2 2 3 8
1 1 3 1
0
0
~
0 0 0 0
1 1 3 1
0
0
0 0 3 6
r(A) = 2
n=4
x3 2 = 0
x3 = - 2
-x1 + x2 3x3 + x4 = 0
-x1 + 3(-2) + = 0
x1 = + 7
Jika mungkin, carilah jawab yang non trivial dari sistem persamaan :
x1 3x2 + x3 + 2x4 = 0
Misalkan x3 = , dan x4 =
2x1 5x2 + 3x3 + 4x4 = 0
3x1 8x2 + 4x3 + 6x4 = 0
dng , bil Real
-4x1 + 11x2 5x3 8x4 = 0
Solusi :
2
A=
3
0
~
0
11 5
3 1
1
1
2
0
4
~ 0
8
2
0 r(A) = 2
0 n = 4
1 1 0
1 1 0
1 1 0
1
x2 + x3 = 0
x2 + = 0
x2 = -
x1 3x2 + x3 + 2x4 = 0
x1 3(-) + + 2 = 0
x1 = - 4 2
Jika mungkin, carilah jawab yang non trivial dari sistem persamaan :
x1 + 3x2 + 3x3 = 0
x1 + 4x2 + 3x3 = 0
x1 + 3x2 + 4x3 = 0
Solusi :