Integral Lipat Dua PDF
Integral Lipat Dua PDF
[MA1124]
KALKULUS II
d y
b
x
yk
xk
(x k , yk )
i = 1 i =1
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
i = 1 i =1
Jika
lim
P 0
f ( x , y )A
k
k =1
f ( x, y)dA =
atau
lim
P 0
k =1
n
P 0
2/11/2010
f ( x , y )A
k =1
, y k )x k y k
[MA 1124]
KALKULUS II
f (x, y )dA
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
z= f(x,y)
A(y)
A(y)
c
a
d
a
A(y ) = f (x, y ) dx
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
d b
f (x, y ) dx dy
c a
Maka
d b
f (x, y ) dA = f (x, y ) dx dy
R
2/11/2010
c a
[MA 1124]
KALKULUS II
z= f(x,y)
A(x)
A(x)
c
a
d
c
A(x ) = f (x, y ) dy
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
b d
f (x, y ) dy dx
a c
Maka
b d
f (x, y ) dA = f (x, y ) dx dy
R
2/11/2010
a c
[MA 1124]
KALKULUS II
Contoh
1. Hitung integral lipat dua berikut ini :
(x
+ 2y 2 dA
dimana
R = {(x,y) | 0 x 6, 0 y 4}
Jawab:
(x
+ 2y 2 dA =
+ 2y 2 dy dx
0 0
6
y
4
R
6
2/11/2010
(x
6 4
2
2 3 4
dx
= x y + y
3
0
0
6
128
= 4x 2 +
dx
3
0
4 3 128 6
= x +
x = 288 + 256 = 544
3
3
0
[MA 1124]
KALKULUS II
Contoh
Atau,
(x
R
(x
4 6
+ 2y 2 dA =
+ 2y 2 dx dy
0 0
4
1 3
= x + 2 xy 2
3
0
dy
= 72 x + 4 x 3
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
10
Contoh
2. Hitung integral lipat dua berikut ini : sin(x + y )dA
R
dimana
Jawab:
sin(x + y ) dA
sin(x + y ) dy dx
0
/2
y
/2
R
/2
2/11/2010
/2 /2
/2
dx
= cos(x + y )
0
0
6
= cos + y + cos(y ) dx
2
0
/ 2
/2
= sin y 0 sin + y
2
0
= sin sin( ) + sin = 2
2
2
[MA 1124]
KALKULUS II
11
Latihan
1. Hitung
1 2
1 1
a.
xy e
x +y
2
dy dx
b.
0 0
0 0
2
c.
y
dy dx
2
x +1
2
(
)
xy
dy
dx
0 1
2.
f (x, y ) dx
dy untuk fungsi
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
12
k f (x, y ) dA = k f (x, y ) dA
R
2.
3. Jika R = R1 + R2 , maka
R1
R2
f (x, y ) dA g(x, y ) dA
R
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
13
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
14
Tipe I
Integral lipat dua pada
daerah D dapat dihitung
sebagai berikut :
y
q(x)
D
b q( x)
p(x)
f ( x, y)dA = f ( x, y) dy dx
D
a p( x)
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
15
Tipe II
Integral lipat dua pada
daerah D dapat dihitung
sebagai berikut :
d s( y)
s (y)
r (y)
c r ( y)
y
D={(x,y)|r(y)xs(y), cyd}
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
16
Aturan Integrasi
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
17
Contoh
1. Hitung
R = {(x,y)| 0 x y2, 0 y 1}
y
x = y2
1
x
2
1 y
(2y e ) dA = (2y e ) dx dy
x
0 0
1
= 2y e
1
0
1
= 2y e
y2
0
y2
dy
1 dy
= e
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
y2
1
0
= e 11 = e 2
18
Contoh
Atau dibalik urutan pengintegralannya, yaitu:
R = {(x,y)| 0 x 1, x y 1}
(2y e ) dA = (2y e ) dy dx
1 1
x = y2
= exy2
0
1
1
x
dx
= e x xe x dy
y
= e x xe x + e x
1
0
= 2e e (1 + 1) = e 2
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
19
Contoh
4 2
2.
e
0
y2
dy dx
Jawab:
Daerah integrasinya R = {(x,y)| 0 x 4, x/2 y 2}
Diubah urutan pengintegralannya, yaitu:
y
R = {(x,y)| 0 x 2y, 0 y 2}
Sehingga
yx=2y
= x/2
2
x
2 2y
4 2
4
y
dy dx =
e
0 0
2
y2
dx dy
2y
= e x 0 dy
y2
0
2
= 2y e y dy
0
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
=e
y2
2
0
= e4 1
20
Latihan
3 3y
xe
1.
1 2
y3
dx dy
3.
1 y
2.
sin x
y cos x dy dx
7.
2/11/2010
0 0
4.
4 x 2
8.
y2
dy dx
0 x
4 1
sin(x + y) dx dy
0 0
5.
2 2
(x + y ) dy dx
0
y
dy dx
2
x +1
1 1
6.
e
0
x3
dx dy
cos x
y sin x dy dx
0
[MA 1124]
KALKULUS II
21
x 2 + y2
dA , D={(x,y)|x2+y24}
P(r,)
r
2/11/2010
=0
(sumbu kutub)
[MA 1124]
KALKULUS II
22
f (x, y ) dA = ?
D
Ak
r=a
Ak
r=b
D
=
Sumbu Kutub
rk
rk-1
Ak = rk2 - rk-12
= (rk2 - rk-12)
= (rk + rk-1) (rk - rk-1)
= r r
[MA 1124]
KALKULUS II
23
Dp
Contoh:
1. Hitung
x 2 + y2
dA , D={(x,y)|x2+y24}
2. Hitung
di kuadran I di dalam
y dA , D adalah daerah
2
2
2
2
D
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
24
Contoh
1.
x2 + y 2
Jawab.
D adalah daerah di dalam lingkaran dengan pusat
(0,0) jari-jari 2.
D = {(r,)| 0 r 2, 0 2}
y
2
Sehingga
e
D
2/11/2010
x2 + y 2
dA =
2 2
r2
r dr d
0 0
2
1 r2
= e d
2
0
0
2
1 4 1
= e d
2 0
2
= e4 1
[MA 1124]
KALKULUS II
r
2
25
Contoh
2.
y dA
D
D = {(r,)| 1 r 2, 0 /2}
Sehingga
r dA
/2 2
r sin r dr d
0
1
/2
1 3
r sin d
3 1
r
1
/2
1
= (8 1) sin d
3
0
/2
7
7
= cos 0
=
3
3
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
26
Latihan
1 x 2
1. Hitung
2. Hitung
4 x 2 y 2 dy dx
1 y 2
2
2
sin(
x
+
y
) dx dy
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
27
D daerah sembarang/umum
D={(r, )| 1() r 2(), }
D={(r, )| a r b, 1(r) 2(r)}
1.
2.
=2(r)
r=b
r=2()
r=1()
D
=
r=a
Sumbu Kutub
Sumbu Kutub
2/11/2010
=1(r)
[MA 1124]
KALKULUS II
28
D
1
Jadi, (x 1)2 + y2 = 1
x2 2x + 1 + y2 = 1
x2 + y2 = 2x
r2 = 2r cos
r2 2r cos =0
r (r 2 cos )=0
r = 0 atau r = 2 cos
Untuk batas (dari gambar) = /2 = /2
Sehingga,
D={(r, )| 0 r 2 cos , /2 /2}
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
29
=/4
x=1 x=2
y = 0 y = 2x x 2
D
1
x2 + y2 2x = 0
(x 1)2 + y2 = 1
ini merupakan lingkaran pusat (1,0), jari-jari 1
y2 = 2x x2
r = sec
[MA 1124]
KALKULUS II
30
Jadi, x2 + (y 1)2 = 1
x2 + y2 2y + 1 = 1
x2 + y2 = 2y
r2 = 2r sin
r2 2r sin =0
r (r 2 sin )=0
r = 0 atau r = 2 sin
[MA 1124]
KALKULUS II
31
D
1
x=0 x=1
y=0 y=x
Untuk batas r
x=1
r cos = 1
r = sec
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
32
Contoh
2xx 2
1. Hitung
1
x +y
2
dydx
x
[MA 1124]
KALKULUS II
33
Contoh (Lanjutan)
Sehingga,
2
2x x2
1
x2 + y2
dy dx
/ 4 2 cos
1
. r dr d
r
sec
/4
(r
2 cos
sec
) d
/4
(2 cos sec ) d
0
/4
0
= 2.
2 ln 2 + 1 + ln(1) = 2 ln 2 + 1
2
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
34
Latihan
1. Hitung r dr d , S daerah dalam lingkaran r = 4 cos
S
dan di luar r = 2
1 1
2. Hitung
2
x
dx dy (dengan koordinat kutub)
0 x
2/11/2010
[MA 1124]
KALKULUS II
35