Anda di halaman 1dari 29

M.

Yusuf/FT Untan

STATIKA II
I. JENIS-JENIS RANGKA BATANG

M. Yusuf/FT Untan

II. RANGKA KUDA-KUDA TIPE HOWE


D
4

C
2
16

B
1

17
18
19

15

14

F
20

13
A

21
8

9
I

2
J
L

PANJANG BATANG :
L7 = L8 = L9 = L10 = L11 = L12 = L/6
L1 = L7 sec 1
L2 = (L7 + L8) sec 1 L1
L3 = (L7 + L8 + L9) sec 1 L1 L2
L4 = (L10 + L11 + L12) sec 2 L5 L6
L5 = (L11 + L12) sec 2 L6
L6 = L12 sec 2
L13 = L7 tan 1
L14 = L82 + L132
L15 = (L7 + L8) tan 1
L16 = L92 + L152
L17 = (L7 + L8 + L9) tan 1
L18 = L102 + L192
L19 = (L11 + L12) tan 2
L20 = L112 + L212
L21 = L12 tan 2

2 11

10
K

6
12

M. Yusuf/FT Untan

Rumus-rumus trigonometri yang diperlukan::


sin = y/r
cos = x/r
tan = y/x

csc = 1/sin

sec = 1/cos
cot = 1/tan

tan =

sin
cos

Hukum sinus:
b
c
a
=
=
sin sin sin

a
b

Hukum kosinus:

a2 = b2 + c2 2bc cos
c

b2 = a2 + c2 2ac cos
c2 = a2 + b2 2ab cos

M. Yusuf/FT Untan

A. CARA KTB (KESETIMBANGAN TITIK BUHUL)

A.1 Cara Analitis (Cara Whipple)


(a) Beban mati

GD

GC

GE

D
4

3
GB
2
GA

17
16

B
1

GF

18
19

15

14

20

13
A

21

2 11

10
K

GG

F
6
12

L
RAV

RGV

Menghitung reaksi perletakan


MG=0 RAV L GA L GB (L L7) GC (L L7 L8) GD (L10 + L11 + L12) GE (L11 + L12) GF L12 = 0
GA L + GB (L L7) + GC (L L7 L8) + GD (L10 + L11 + L12) + GE (L11 + L12) + GF L12
RAV =
L
MA=0 RGV L + GG L + GF (L L12) + GE (L L11 L12) + GD (L7 + L8 + L9) + GC (L7 + L8) + GB L7 = 0
GG L + GF (L L12) + GE (L L11 L12) + GD (L7 + L8 + L9) + GC (L7 + L8) + GB L7
RGV =
L

Menghitung gaya batang


S1

GA

Titik A
V=0 RAV GA + S1 sin 1 = 0
S1 = (GA RAV) csc 1

H=0 S7 + S1 cos 1 = 0

S7

S7 = S1 cos 1
RAV
S13
Titik H
V=0 S13 = 0
H=0 S7 + S8 = 0
S8 = S7

S7

S8
H

M. Yusuf/FT Untan

Titik B

GB

S2

H=0 S1 cos 1 + S2 cos 1 + S14 cos 1 = 0


S2 = S1 S14 cos 1 sec 1
V=0 GB S1 sin 1 S14 sin 1 + S2 sin 1 S13 = 0

S14 = (S2 sin 1 GB S1 sin 1 S13) csc 1

S14

S14 = S14 cot 1 tan 1 (GB + S13) csc 1

S1

(GB + S13) csc 1


1 + cot 1 tan 1

S13

S15

Titik I
V=0

S15 + S14 sin 1 = 0

S14

S15 = S14 sin 1


H=0

S14 = {(S1 S14 cos 1 sec 1) sin 1 GB S1 sin 1 S13} csc 1


S14 =

S9 S8 S14 cos 1 = 0

S8

S9

S9 = S8 + S14 cos 1

Titik C
V=0

GC

GC S15 S2 sin 1 + S3 sin 1 S16 sin 1 = 0


GC + S15 + S2 sin 1 + S16 sin 1
S3 =
sin 1

S3
C
1

H=0
S2 cos 1 + S3 cos 1 + S16 cos 1 = 0
S2 cos 1 S3 cos 1
S16 =
cos 1
S2 cos 1
S16 =

GC + S15 + S2 sin 1 + S16 sin 1


cos 1
sin 1
cos 1

S16 =

S2 cos 1 (GC + S15 + S2 sin 1 + S16 sin 1) cot 1


cos 1

S16 =

S2 cos 1 (GC + S15 + S2 sin 1 ) cot 1 S16 sin 1 cot 1


cos 1

S16 =

S2 cos 1 (GC + S15 + S2 sin 1 ) cot 1 S16 sin 1 cot 1

cos 1
cos 1

S16 +

S16 sin 1 cot 1 S2 cos 1 (GC + S15 + S2 sin 1 ) cot 1


=
cos 1
cos 1

S16 (1 + tan 1 cot 1) =


S16 =

S2 cos 1 (GC + S15 + S2 sin 1 ) cot 1


cos 1

S2 cos 1 (GC + S15 + S2 sin 1 ) cot 1


(1 + tan 1 cot 1) cos 1

1
1
S16

S2
S15

M. Yusuf/FT Untan

(b) Beban Angin

WD1

WC1

WD2

WE2

D
m4

m3
WB1 WB1 cos 1
m2
1
WB1 sin 1
m1

WA1
RAH1

d1

h2
H

d3

WG2

v4

v2

d1

h1

m5

v3

B
v1

WF2

d4

m6

v5
1

h3
I

2
J

h4

h5

h6
L

2 G

L
RAV1

RGV2
Ga
k
ris

ja

B1

ker

aW
erj

ris
Ga

W A1

Mencari reaksi perletakan


MG = 0
RAV1 L WA1 L cos 1 WB1 (L cos 1 m1 ) WC1 (L cos 1 m1 m2 ) WD1 (L cos 1 m1 m2
m3) + WD2 (m4 + m5 + m6) + WE2 (m5 + m6) + WF2 m6 = 0
RAV1 = {WA1 L cos 1 + WB1 (L cos 1 m1) + WC1 (L cos 1 m1 m2) + WD1 (L cos 1 m1 m2
m3) WD2 (m4 + m5 + m6) WE2 (m5 + m6) WF2 m6} / L
V = 0 RAV1 + RGV2 + (WD2 + WE2 + WF2 + WG2) cos 2 (WA1 + WB1 + WC1 + WD1) cos 1 = 0
RGV2 = (WA1 + WB1 + WC1 + WD1) cos 1 (WD2 + WE2 + WF2 + WG2) cos 1 RAV1

Pendekatan untuk perletakan sendi-sendi:


RAH1 = RGH2 = (WA1 + WB1 + WC1 + WD1) sin 1 + (WD2 + WE2 + WF2 + WG2) sin 2

RGH2

M. Yusuf/FT Untan
Menghitung gaya batang
Titik A:
V = 0 RAV1 WA1 cos 1 + m1 sin 1 = 0 m1 = (WA1 cos 1 RAV1) csc 1
m1 = WA1 cot 1 RAV1 csc 1
H = 0 h1 RAH1 + WA1 sin 1 + m1 cos 1 = 0
h1 = RAH1 WA1 sin 1 m1 cos 1
Titik H:
V = 0 v1 = 0
H = 0 h2 = h1
Titik B:
H = 0 m1 cos 1 + WB1 sin 1 + m2 cos 1 + d1 cos 1 = 0
m2 = m1 WB1 tan 1 d1 cos 1 sec 1
V = 0 WB1 cos 1 m1 sin 1 d1 sin 1 + m2 sin 1 = 0
d1 = WB1 cos 1 csc 1 + (m2 m1) sin 1 csc 1
d1 = WB1 cos 1 csc 1 + {(m1 WB1 tan 1 d1 cos 1 sec 1) m1} sin 1 csc 1
d1 = WB1 cos 1 csc 1 + (WB1 tan 1 d1 cos 1 sec 1) sin 1 csc 1
d1 = WB1 cos 1 csc 1 WB1 tan 1 sin 1 csc 1 d1 cot 1 tan 1
d1 = WB1 csc 1 (cos 1 + tan 1 sin 1) d1 cot 1 tan 1
d1 =

WB1 csc 1 (cos 1 + tan 1 sin 1)


1 + cot 1 tan 1

Titik I:
H = 0 h3 h2 d1 cos 1 = 0
h3 = h2 + d1 cos 1
V = 0 V2 + d1 sin 1 = 0
v2 = d1 sin 1
Titik C:
H = 0 WC1 sin 1 + m3 cos 1 + d2 cos 1 m2 cos 1 = 0
m3 = m2 WC1 tan 1 d2 cos 1 sec 1
V = 0 WC1 cos 1 m2 sin 1 v2 d2 sin 1 + m3 sin 1 = 0
d2 = WC1 cos 1 csc 1 v2 csc 1 + (m3 m2) sin 1 csc 1
d2 = (WC1 cos 1 + v2) csc 1 + {(m2 WC1 tan 1 d2 cos 1 sec 1) m2} sin 1 csc 1
d2 = (WC1 cos 1 + v2) csc 1 WC1 tan 1 sin 1 csc 1 d2 tan 1 cot 1
d2 =

(WC1 cos 1 + v2) csc 1 WC1 tan 1 sin 1 csc 1


1 + tan 1 cot 1

d2 =

WC1 csc 1 (cos 1 + tan 1 sin 1) v2 csc 1


1 + tan 1 cot 1

Titik D:
H = 0 m3 cos 1 + WD1 sin 1 + WD2 sin 2 + m4 cos 2 = 0
m4 = m3 cos 1 sec 2 WD1 sin 1 sec 2 WD2 tan 2
V = 0 WD1 cos 1 + WD2 cos 2 m4 sin 2 v3 m3 sin 1 = 0
v3 = WD2 cos 2 WD1 cos 1 m4 sin 2 m3 sin 1

M. Yusuf/FT Untan
Titik J:
V = 0 V3 + d3 sin 2 + d2 sin 1 = 0
d3 = v3 csc 2 d2 sin 1 csc 1
H = 0 h4 h3 d2 cos 1 + d3 cos 2 = 0
h4 = h3 + d2 cos 1 d3 cos 2
Titik E:
H = 0 m5 cos 2 + WE2 sin 2 m4 cos 2 d3 cos 1 = 0
m5 = m4 WE2 tan 2 + d3 cos 2 sec 2
V = 0 WE2 cos 2 + m4 sin 2 d3 sin 2 v4 m5 sin 2 = 0
v4 = WE2 cos 2 + (m4 m5) sin 2 d3 sin 2
Titik K:
V = 0 v4 + d4 sin 2 = 0
v4 = v4 csc 2
H = 0 h5 h4 + d4 cos 2 = 0
h5 = h4 d4 cos 2
Titik L:
V = 0 v5 = 0
H = 0 h6 = h5
Titik F:
V = 0 d4 sin 2 + m5 sin 2 + WF2 cos 2 m6 sin 2 = 0
m6 = d4 sin 2 csc 2 + m5 + WF2 cot 2
Titik G (sebagai kontrol):
V = 0 RGV2 + WG2 cos 2 + m6 sin 2 = 0
m6 = RGV2 csc 2 WG2 cot 2

M. Yusuf/FT Untan

(c) Beban Plafon

D
m4

m3

C
m2
d1

B
m1

m5

v3
d3
v4

v2

d1

F
d4

v1
1 h 1

v5
h2

h3
I

PH

PA

PI

2 h5

h4

PJ

m6
h6

PK

PL

PG

L
RAV

RGV

Menghitung reaksi perletakan


MG=0 RAV = {PA L + PH (L h1) + PI (L h1 h2) + PJ (h4 + h5 + h6) + PK (h5 + h6) + PL h6} / L
MG=0 RGV = {PG L + PL (L h6) + PK (L h5 h6) + PJ (h1 + h2 + h3) + PI ( h1 + h2 ) + PH h1} / L

Menghitung gaya-gaya batang


Titik A
V=0 RAV PA + m1 sin 1 = 0
m1 = PA csc 1 RAV csc 1
m1 = (PA RAV ) csc 1
H=0 h1 + m1 cos 1 = 0
h1 = m1 cos 1
Karena simetris maka
h2 = h1
v1 = PH
Titik B
H=0 m1 cos 1 + d1 cos 1 + m2 cos 1 = 0
m2 = m1 d1 cos 1 sec 1
V=0 v1 m1 sin 1 + m2 sin 1 d1 sin 1 = 0
d1 = m2 sin 1 csc 1 v1 csc 1 m1 sin 1 csc 1
d1 = (m2 m1) sin 1 csc 1 v1 csc 1
d1 = {(m2 m1) sin 1 v1} csc 1
d1 = [{(m1 d1 cos 1 sec 1) m1} sin 1 v1] csc 1

M. Yusuf/FT Untan
d1 = ( d1 cos 1 tan 1 v1) csc 1
d1 = d1 cot 1 tan 1 v1 csc 1
d1 =

v1 csc 1
1 + cot 1 tan 1

Titik I
V = 0 PI + v2 + d1 sin 1 = 0
v2 = PI d1 sin 1
H = 0 h3 h2 d1 cos 1 = 0
h3 = h2 + d1 cos 1
Titik C
H = 0 m2 cos 1 + m3 cos 1 + d2 cos 1 = 0
m3 = m2 d2 cos 1 sec 1
V = 0 v2 m2 sin 1 + m3 sin 1 d2 sin 1 = 0
d2 = v2 csc 1 + (m3 m2) sin 1 csc 1
d2 = v2 csc 1 + {(m2 d2 cos 1 sec 1) m2} sin 1 csc 1
d2 = v2 csc 1 d2 tan 1 cot 1
d2 =

v2 csc 1
1 + tan 1 cot 1

Titik D
H = 0 m4 cos 2 m3 cos 1 = 0
m4 = m3 cos 1 sec 2
V = 0 v3 m3 sin 1 m4 sin 2 = 0
v3 = m3 sin 1 m4 sin 2
Titik J
H = 0 h4 h3 d2 cos 1 + d3 cos 2 = 0
h4 = h3 + d2 cos 1 d3 cos 2
V = 0 PJ + v3 + d2 sin 1 + d3 sin 2 = 0
d3 = PJ csc 2 v3 csc 2 d2 sin 1 csc 2
d3 = (PJ v3 d2 sin 1) csc 2
Titik E
H = 0 m5 cos 2 d3 cos 2 m4 cos 2 = 0
m5 = d3 cos 2 sec 2 + m4
V = 0 v4 d3 sin 2 + m4 sin 2 m5 sin 2 = 0
v4 = (m4 m5) sin 2 d3 sin 2
Titik K
V = 0 v4 + d4 sin 2 PK = 0
d4 = (PK v4) csc 2
H = 0 h5 h4 + d4 cos 2 = 0
h5 = h4 d4 cos 2

10

M. Yusuf/FT Untan
Titik L
h6 = h5
V5 = PL
Titik F
H = 0 m6 cos 2 d4 cos 2 m5 cos 2 = 0
m6 = m5 + d4 cos 2 sec 2
Titik G
V = 0 m6 sin 2 PG + RGV = 0
m6 = (PG RGV) csc 2

11

M. Yusuf/FT Untan

12

A.2 Cara Grafis


(a) Beban mati
Skala jarak 1cm : 1m
Skala gaya 1cm : 1kN

GD

GC

Menghitung reaksi perletakan

GE

D
4

2
GB
2
GA

14

17
16

GF

18
19

15

20

13
A

7
H

10

11

21
8

GG

12

3
4

RA
b

RG

GA
1
GB

2
R

RA

GC

4
GD
5
GE

6
b

RG

GF
8
GG

M. Yusuf/FT Untan

13

(b) Beban angin


Skala jarak 1cm: 1m
Skala gaya 1cm : 1kN

WD2

WD1

Mencari letak resultan


WC1

WE2
4

3
5
WB1

2
WA1

16

15

18
19

14
13

17

7
H

10
6

11
K

1
R
7

O
9

1
R
2

WA1

8
3

WB1

WF2

4
5

WC1

WE2
WD1

WD2

WG2

6
12

WG2

F
20
21

WF2

M. Yusuf/FT Untan

14

Mencari reaksi perletakan

WD2

WD1

WC1

WE2
4

3
WB1

C
2

WA1

17
16

B
1

18
19

15

14

WF2
5

20

13

21

RA

R
RA

11
K

6
12

RG

10

WG2

RG

M. Yusuf/FT Untan

15

Jika kedua langkah di atas digabung dalam satu halaman maka gambarnya menjadi sebagai berikut.

WD2

WD1

WC1

WE2
4

3
5
WB1

2
WA1

16

1
13
7

18
19

15

14

17

8
H

RA

WF2

21
9

10

11

6
12

WG2

F
20

RG

1
R

O
9

1
R
2

WA1

8
3

WG2

7
a

WB1
4

WF2

6
5

WC1

R
WE2
RA

WD1

WD2

RG

M. Yusuf/FT Untan

16
WD2

WD1
A.2.1 Cara Maxwell (cara poligon)
WC1

WE2
4

3
WB1

C
2

WA1

17
16

B
1

WF2

18
19

15

14
13

21

10

11

WG2

F
20

6
G

12

RA

RG

Titik A: (ada 4 alternatif poligon)


-S1

+S7

WA1
-S1

WA1

RA

RA

+S7
+S7
-S1
RA

WA1

WA1

RA
+S7

-S1

Titik H:
+S7, +S8

Titik B: (ada 2 alternatif)


-S14

-S1
WB1

WB1
-S14

-S1
Titik I: (ada 4 empat alternatif)
+S8

+S9
+S15

-S14
+S9
+S8
-S14

+S15

+S9

-S14

+S15
+S8

+S15

+S9
+S8

-S14

M. Yusuf/FT Untan

17

A.2.2 Cara Cremona


Skala jarak 1cm:3m
Skala gaya 1cm:1kN
Arah pemilihan nomor batang: searah jarum jam
Alternatif I:
WD2

WD1

WC1

WE2
4

3
WB1

C
2

WA1

17
16

B
1

WF2
5

18

14

20

13

WG2

19

15

21

8
H

10

11

12

RA
RG
G2

WA

RA
WB

F2

E2

S
4

0
+S2

WD

D2

WC

+S 3

+S10

-S19

+S
1

16
S

-S14

+S15

+S9
+S7,+S8

RG
+S6

S 1

Langkah-langkahnya dimulai dari titik buhul A, H, B, I, dst.


Titik A:

Titik H:

WA1

RA

+S7, +S8

-S1
+S7
Titik B:

Titik I:

-S1

+S8

WB1
-S14

-S14

+S15

+S9

M. Yusuf/FT Untan

18

Alternatif II:
WD2

WD1
f
WC1

WB1

C
5

WA1
A

WE2

3
4

WG2

WF2

10

RA
a

RG

c
1,2

i
4

a,9,10
h,8

d,3
e

5,6

M. Yusuf/FT Untan

19
O
1

Contoh lain cara Cremona:

2
P1
3

P1

P3
F

P5

P4
P5

RA

g
P6
B

P4

P3

RB

e
P2

6 P6

RA
P2

b
RB

b
g

a,4

2,3
P12

f
e

M. Yusuf/FT Untan

20

B. CARA POTONGAN

GD

B.1 Cara Ritter (Cara Analitis)


(a) Contoh 1

S3

GC
M

GB

16

1
1

14

18
19

15

13
A

17

8
H

GF

2
GA

GE

20
21

11

JJ
L

RAV

2 11

10S9
K

GG

F
6
12

S16

RGV

Menghitung S9:
Tinjau momen terhadap titik C:
MC = 0 RAV AI GA AI GB HI S9 CI = 0
S9 =

RAV AI GA AI GB HI
CI

Menghitung S16:
Tinjau momen terhadap titik A:
MA = 0 GB AH + GC AI + S16 AM = 0
S16 =

GB AH GC AI

S16 =

GB AH GC AI

AM
AJ sin 1

di mana
tan 1 = CI / IJ 1 = atan ( CI / IJ )

Menghitung S3:
Tinjau momen terhadap titik J:
MJ = 0 RAV AJ GA AJ GB HJ GC IJ + S3 JN =0
S3 =

RAV AJ + GA AJ + GB HJ + GC IJ

S3 =

RAV AJ + GA AJ + GB HJ + GC IJ

JN

AJ sin 1

M. Yusuf/FT Untan

21

(b) Contoh 2

10

6
2

B
RA

tan 60 = H / ( AB )
Tinjau bagian kiri potongan I-I:
Menghitung batang S2:
MF = 0 RA AD P
maka didapat S2 =..

EF S2 H = 0

Menghitung batang S6:


V = 0 RA P + S6 sin 60 = 0
maka didapat S6 =

Menghitung S10:
MB = 0 RA AB P AB + S10 H = 0
maka didapat S10 =..

D
RD

M. Yusuf/FT Untan

22

(c) Contoh 3 (Rangka K)

P1

P3

P2

P4

i
P

38
28

39

29

30

31

ii

Tinjau bagian kiri potongan i-i


Menghitung gaya batang S2:
MQ = 0 RA 3 P1 3 P2 2 P3 + S2 h = 0
maka didapat S2 = .

Menghitung gaya batang S38:


MD = 0 maka didapat S38 = ..
Tinjau bagian kanan potongan ii-ii
Menghitung gaya batang S3:
MR = 0 maka didapat S3 = ..

Menghitung gaya batang S39:


ME = 0 S39 h RG 2 + P6 + P7 2 = 0
maka didapat S39 = ..
Tinjau bagian kanan potongan iii-iii
Menghitung gaya batang S17:
MK = 0 S17 + S2 h + P6 + P7 2 RG 2 S39 h = 0
maka didapat S39 = ..

Menghitung gaya batang S30:


MD = 0 S30 h sin JQK S39 h RG 3 + P5 + P6 2 + P7 3 = 0
maka didapat S30 = ..

atau

19

18

RA

V = 0 S30 cos QKR + S17 + RG P5 P6 P7 = 0


maka didapat S30 = .

P7

D
iii

17

P6

I
16

P5
ii

iii

RG

M. Yusuf/FT Untan

23

(d) Contoh 4

S16

GC

DD

S3
4

3
GB
2
GA
1
A

8
H

RAV

18

2
1
2 I

20
21

2
JJ

Menghitung S16:
MA = 0 GB AH + GC AI S16 AM = 0

Maka didapat S16 =..


Di mana
sin 2 = AM / AI AM = AI sin 2
2 = atan ( DJ / IJ )
DJ = AJ tan 1

Menghitung S3:

MI = 0 RAV AI GA AI GB HI + S3 AI sin 1 = 0
maka didapat S3 =

Menghitung S9:

MD = 0 RAV AJ GA AJ GB HJ GC IJ S9 DJ = 0
maka didapat S9 =

2 11

10 S9
K

GG

19

16

14
13

17
15

GF

6
12

RGV

M. Yusuf/FT Untan

24

B.2 Cara Culmann (cara grafis)


WD2

WD1

Mencari resultan gaya pada potongan kiri


WC1

WE2
4

3
WB1

C
2

WA1

17
3

B
1

16

5
19

13

A
7

WG2
6
WC1
12

4 21
11

WB1
F

O
20
RA

10

WA1 WF2
51
2

18

15

14

Rki

RA

RG
Rki
5

Menguraikan gaya Rki ke arah batang 9, batang 16, dan batang 3


Alternatif I:

D
4

3
C

2
16

B
1

17
18
19

15

14

F
20

13
A

21
8

10

11
K

+S9

+S3

+S9

Rki

-S16

12
L

Rki

Rki

6
G

M. Yusuf/FT Untan

25

Alternatif II:
D
4

3
C

2
16

B
1

14

17
18
19

15

F
20

13
A

21
8

9
I

10

11

12

Rki

Rki

-S16

Rki

-S16

+S3

+S9

Atau:

-S16

Rki

+S3

-S16

+S9

Rki

6
G

M. Yusuf/FT Untan

26

III. GARIS PENGARUH


A. Cara Analitis

B. Cara Grafis

M. Yusuf/FT Untan

27

M. Yusuf/FT Untan

28

M. Yusuf/FT Untan

29

Anda mungkin juga menyukai