iii

Daftar Isi

TINJAUAN MATA KULIAH ........................................................... vii

MODUL 1: LANDASAN FILOSOFIS MANAJEMEN BERBASIS

SEKOLAH 1.1
Kegiatan Belajar 1:
Keterkaitan Fungsi Pendidikan dengan Perkembangan Zaman ......... 1.3
Latihan …………………………………………............................... 1.7
Rangkuman ………………………………….................................... 1.8
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 1.9

Kegiatan Belajar 2:
Keterkaitan Pendidikan Nilai dengan MBS ...................................... 1.12
Latihan …………………………………………............................... 1.15
Rangkuman ………………………………….................................... 1.16
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 1.17

Kegiatan Belajar 3:
UU Sisdiknas sebagai Kebijakan di dalam Penyelenggaraan dan
Pengelolaan Pendidikan .................................................................... 1.20
Latihan …………………………………………............................... 1.27
Rangkuman ………………………………….................................... 1.28
Tes Formatif 3 ……………………………..…….............................. 1.29

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 1.32

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 1.33

MODUL 2: SENTRALISASI VERSUS DESENTRALISASI 2.1

Kegiatan Belajar 1:
Pengertian Sentralisasi dan Desentralisasi ......................................... 2.3
Latihan …………………………………………............................... 2.11
Rangkuman ………………………………….................................... 2.12
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 2.13
iv

Kegiatan Belajar 2:
Kelebihan dan Kekurangan Sentralisasi dan Desentralisasi ............... 2.17
Latihan …………………………………………............................... 2.29
Rangkuman ………………………………….................................... 2.30
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 2.31

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 2.35

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 2.36

MODUL 3: KEBIJAKAN PEMERINTAH UNTUK MENJAMIN

MANAJEMEN BERBASIS SEKOLAH 3.1
Kegiatan Belajar 1:
Standar Pelayanan Minimal Pengelolaan Pendidikan ....................... 3.3
Latihan …………………………………………............................... 3.11
Rangkuman ………………………………….................................... 3.12
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 3.12

Kegiatan Belajar 2:
Mempersiapkan Komponen Pendukung Manajemen Berbasis
Sekolah ............................................................................................... 3.16
Latihan …………………………………………............................... 3.39
Rangkuman ………………………………….................................... 3.40
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 3.40

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 3.44

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 3.45
 v

MODUL 4: DESENTRALISASI PADA TINGKAT

PENDIDIKAN DI SEKOLAH (MANAJEMEN
BERBASIS SEKOLAH) 4.1
Kegiatan Belajar 1:
Konsep Dasar dan Esensi MBS .......................................................... 4.3
Latihan …………………………………………............................... 4.10
Rangkuman ………………………………….................................... 4.11
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 4.11

Kegiatan Belajar 2:
Manajemen Berbasis Sekolah dan Mutu Pendidikan ........................ 4.15
Latihan …………………………………………............................... 4.32
Rangkuman ………………………………….................................... 4.32
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 4.33

Kegiatan Belajar 3:
Sekolah Efektif ................................................................................... 4.36
Latihan …………………………………………............................... 4.53
Rangkuman ………………………………….................................... 4.54
Tes Formatif 3 ……………………………..…….............................. 4.55

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 4.58

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 4.59

MODUL 5: MODEL MANAJEMEN BERBASIS SEKOLAH DI

INDONESIA 5.1
Kegiatan Belajar 1:
Elemen-elemen Pokok MBS ............................................................. 5.3
Latihan …………………………………………............................... 5.16
Rangkuman ………………………………….................................... 5.17
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 5.18
vi

Kegiatan Belajar 2:
Bangunan Manajemen Berbasis Sekolah ........................................... 5.21
Latihan …………………………………………............................... 5.30
Rangkuman ………………………………….................................... 5.31
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 5.31

Kegiatan Belajar 3:
Peran Masyarakat, Dewan Pendidikan dan Komite Sekolah dalam
Penyelenggaraan Pendidikan Nasional .............................................. 5.35
Latihan …………………………………………............................... 5.45
Rangkuman ………………………………….................................... 5.46
Tes Formatif 3 ……………………………..…….............................. 5.47

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 5.51

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 5.52

MODUL 6: IMPLEMENTASI MANAJEMEN BERBASIS

SEKOLAH DI INDONESIA 6.1
Kegiatan Belajar 1:
Langkah-langkah MBS ...................................................................... 6.3
Latihan …………………………………………............................... 6.26
Rangkuman ………………………………….................................... 6.27
Tes Formatif 1 ……………………………..…….............................. 6.27

Kegiatan Belajar 2:
Pelaksanaan Rintisan MBS ............................................................... 6.30
Latihan …………………………………………............................... 6.47
Rangkuman ………………………………….................................... 6.48
Tes Formatif 2 ……………………………..…….............................. 6.49

KUNCI JAWABAN TES FORMATIF ............................................. 6.52

DAFTAR PUSTAKA ........................................................................ 6.53