TOPIK 1 PERKEMBANGAN SENI KANAK-KANAK1.

1 KANAK-KANAK DAN SENI VISUAL

Kanak2 dilahirkan dgn mpy sifat yg dinamik sertaberkembang mengikut fitrah semula jadi proses
tumbesaranmereka. Hasil kerja seni visual yang dihasilkan berfungsi sbgalat komunikasi &
merupakan refleksi pemikiran kanak2.
1.2 KEPENTINGAN PENGAJARAN MATA PELAJARANPENDIDIKAN SENI VISUAL KEPADA KANAK-
KANAK(a) Aspek Kognitif
Penganjuran aktiviti seni visual yg tersusun & terancang dptmelahirkan kanak2 yg mpy keupayaan
menyelesaikanmasalah serta mampu membuat penilaian & bijak membuatkeputusan.
(b) Aspek Fizikal
Penggunaan alat & bahan memberikan satu bentuk latihanberkesan kpd otot tangan
(psychomotor) & koordinasi tanganserta mata.
(c) Aspek Kreativiti
Latihan dan projek yang bersifat terbuka dapat membantumurid untuk mengembangkan aspek
kreativiti mereka. Aktivitidan projek di dalam PSV mengutamakan proses, berbandingdengan
hasilan akhir.
(d) Aspek Persepsi
murid boleh mempertingkatkan dan menajamkanpenggunaan pancaindera dan deria melalui
prosespenghasilan dan hasilan seni, produk dan objek yangterdapat di sekeliling mereka.
(e) Aspek Sosial dan Emosi
Murid boleh berinteraksi dan meningkatkan keupayaanbersosial selain meningkatkan keyakinan
diri. Mata pelajaranpendidikan seni juga menganjurkansemangat ekerjasama didalam aktiviti
berkumpulan yang dibentuk.
1.3 KANAK-KANAK DAN SENI LUKIS
(a) Melukis sebagai Medium KomunikasiLukisan merupakan bentuk komunikasi awal kanak-
kanaksebelum mereka berupaya untuk bertutur. Ianya dijadikanalat perhubungan yang berkesan
untuk berinteraksi.(b) Melukis sebagai Cara Mencapai Kepuasan DiriMelukis merupakan aktiviti
yang mampu memberikankepuasan kepada kanak-kanak. Melalui lukisan, kanak-kanakdapat
meluahkan perasaan dan emosi selain dapat membinakekuatan otot. Aktiviti sebegini juga dapat
membantumenajamkan daya intuisi kanak-kanak.(c) Melukis untuk Meningkatkan Daya
Penguasaan Kendiri(Self Esteem)Aktiviti melukis dapat memberikan kepuasan kepada kanak-
kanak dalam meluahkan apa yang dilihat lalu dipindahkansemula dalam bentuk dan rupa imej
yang unik mengikuttahap pemahaman mereka.Melalui aktiviti melukis, kanak-kanak dapat
meningkatkan daya sensitiviti pancaindera.1.4 PERKEMBANGAN ARTISTIK KANAK-KANAK1.4.1
Teori Perkembangan Artistik oleh Hurwitz dan Day(a) Peringkat Manipulatif atau Zaman Awal
Kanak-kanak (2-4Tahun) kanak-kanak tidak mempunyai kawalan padapergerakan tangan.Lukisan
yang dihasilkan juga selalunya tidak terkawal danbanyak terdapat di dinding, di atas meja dan
kertas lukisandengan menggunakan pelbagai jenis bahan dan mediumseperti krayon, pensil serta
bahan-bahan lain. -tidak bersifatrealistik dan banyak menggunakan lukisan garisan
bagimenggambarkan sesuatu imej.-terdapat empat peringkat contengan pada
peringkatmanipulatif iaitu contengan garisan tidak terkawal, contengangarisan terkawal,
contengan rupa terkawal dan contenganrupa.(b) Peringkat Membuat Simbol (6-9 Tahun)kanak-
kanak mula beralih ke peringkat menghasilkan simbol.Pada peringkat ini, kanak-kanak sangat
terpengaruh dengankeadaan sekelilingnya.(c) Pra-Remaja (10-13 Tahun)Terdapat percubaan
untuk melukis figura dengan saiz yangbetul.Lukisan figura pula mula dilukis dengan
menitikberatkandaya saiz sebenar objek.1.4.2 Teori Perkembangan Artistik Kanak-kanak
olehLowenfeld dan Britain(a) Peringkat Scribbling (2-4 Tahun)Pada peringkat ini kanak-kanak
menghasilkan contengansecara rawak dan tidak terkawal. mereka mula melukis dariperingkat
contengan kepada lukisan garisan lurus danmelintang kepada melukis bulatan.(b) Peringkat
Preschematic (4-7 Tahun)Peningkatan daripada contengan bulatan kepada percubaanpertama
untuk melukis objek yang terdapat di sekelilingnyadengan menggunakan garisan.(c) Peringkat
Schematic (7-9 Tahun)Lukisan mula dihasilkan mengikut skema atau konseptertentu.Penekanan
lebih diberikan kepada cara penyusunan objekdalam imej selain daripada imej manusia dan objek
yangterdapat disekelilingnya. lukisan yang dihasilkan adalahspontan, bebas dan berskala besar.(d)
Peringkat Dawning Realism atau The Gang Age (9-12Tahun)kanak-kanak terus melukis dengan
mengekalkan konsep danskema tertentu. imej yang dilukis secara realistik dan teliti.Imej lukisan
mula mengecil dari segi saiz dan kanak-kanakmula menunjukkan sifat kritikal dengan hasil karya
sendiri.Mereka mula membandingkan karya dengan karya rakansebaya dan ini menjadikan
mereka berhati-hati dan sedikitindividualistik serta menitikberatkan kualiti karya yangdihasilkan.
(e) Peringkat Pseudonaturalistic atau Reasoning (12-14Tahun)Pada peringkat ini, kanak-kanak
mula peka dengan konseprealistic di dalam menghasilkan lukisan. Merekamenitikberatkan
konsep kedudukan dan saiz rasional imej.Mereka lebih gemar untuk melukis melalui konsep
peniruanatau melalui objek di hadapan mata berbanding denganlukisan menerusi imaginasi.(f)
Peringkat Period If Decision atau Adolescent Art in High

School (14-17 Tahun)Peringkat ini merupakan peringkat penekanan terhadapproses penghasilan

karya seni dan penciptaan objek.Peringkat ini memperlihatkan kematangan di dalam
membuatkeputusan dan pemilihan bahan yang sesuai untukmenghasilkan karya seni.1.4.3 Teori
Perkembangan Artistik Kanak-kanak olehGeorges-Henri Luquet(a) Peringkat Fortuitous
RealismPeringkat ini ialah peringkat awal lukisan kanak-kanak dimana imejan yang cuba
dihasilkan pada peringkat contengantelah membentuk imej dan objek yang hampir sama
denganobjek sebenar.(b) Peringkat Failed RealismImej yang diperolehi secara tidak sengaja
diperbaiki dandiperhalusi bagi mendapatkan imej sebenar. Lukisan yanghampir sama dihasilkan
berulang kali.(c) Peringkat Intelectual RealismPada peringkat ini kanak-kanak mula melukis
mengikut apayang mereka tahu dan apa yang mereka lihat. Bentuk lukisanyang lebih ringkas
namun dilukis dengan agak baik.(d) Peringkat Visual RealismMelukis imej yang mempunyai
perspektif dan kadar banding.Percubaan untuk melukis imej 3 dimensi di atas kertaslukisan dapat
dilihat pada peringkat ini dan percubaanmelukis imej secara 3 dimensi dianggap satu kejayaan
danpencapaian baik.1.5 KEINGINAN ASAS KANAK-KANAK(a) Untuk Bergerak, Berjaya dan Diiktiraf,
Diterima danDisanjung (hasil karya di[uji,dipamerkan)(b) Untuk Bersaing, Ketangkasan Fizikal dan
Memahami(pertandingan)(c) Untuk Meneroka, Pencapaian Kreatif dan MeluahkanPerasaan (beri
peluang meneroka dan bereksperimentasi.
TOPIK 2 TEORI-TEORI DALAM SENI
2.1 DEFINISI SENISeni boleh dirujuk sebagai suatu proses dan manifestasikepada ekspresi diri,
penilaian yang menentukan elemen-elemen yang wajar diketengahkan di dalam hasil seni,
didalam menyampaikan idea, emosi, perasaan, kepercayaandi dalam bentuk yang difikirkan
paling efektif.2.2 CIRI-CIRI PERKEMBANGANPergerakan estetik awal kanak-kanak mempunyai
kaitanlangsung dengan emosi mereka kerana resepsi deria yangmengeluarkan isyarat tersebut
selalunya mempunyaihubungan terus dengan bahagian otak yang merangsangemosi.2.3
PERKEMBANGAN ESTETIKLuahan estetik kanak-kanak amat berbeza denganpergerakan badan
yang biasa. Di dalam kehidupan seharian,kita berkomunikasi secara verbal ataupun bukan
verbal.Komunikasi bukan verbal melibatkan pergerakan tangan,memek muka, pandangan mata
dan pergerakan bahagianbadan yang lain. Pergerakan estetik pula menjurus kepadaisyarat virtual.
Isyarat virtual ini merupakan jendela kepadaemosi dalaman kanak-kanak dan juga jiwa dan
pemikiranmereka.2.4 PERKEMBANGAN ARTISTIK(a) Faktor sosioekonomi mempunyai pengaruh
yang amatterbatas dalam peringkat awal pertumbuhan kanak-kanak.Kanak-kanak lelaki dan
perempuan didapati melukis dengancara yang sama di peringkat awal pertumbuhan.(b) Lukisan
kanak-kanak dapat memberi lebih banyakmaklumat tentang perkembangan mereka daripada
catankerana ianya menggunakan krayon, pensil dan pen. Alatanini lebih mudah dikawal oleh
kanak-kanak daripada berusdan warna.(c) Terdapat pertindihan yang agak ketara di
antaraperingkatperingkat perkembangan. Lukisan kanak-kanakmungkin mempunyai elemen dua
peringkat serentak dantidak semestinya elemen satu peringkat perkembangansahaja.2.5 TEORI-
TEORI KOGNITIF2.5.1 Teori Gestalt- Prinsip asas teori ini menitikberatkankeseluruhan daripada
sebahagian. Dalam erti kata lain,melihat sesuatu objek secara keseluruhan (contohnyarumah)
memberi makna yang lebih mendalam daripadamelihat komponenkomponen individu (tiang,
lantai, dinding,pintu, tangga). Proses melihat secara keseluruhanmelibatkan proses kognitif –
minda membuat anjakandaripada memahami setiap komponen dalam menghasilkanmakna
daripada pandangan yang menyeluruh.Hukum-hukum Teori Gestalt(a) Hukum PragnanzHukum
Pragnanz menyatakan bahawa apabila individuberhadapan dengan pengalaman yang baru,
persepsiindividu tersebut adalah tidak teratur.(b) Hukum Persamaan (Similarity)Konsep hukum
persamaan adalah lebih mudah untukdifahami.Individu akan lebih cenderung untuk
mengklasifikasikanrangsangan yang mempunyai persamaan di dalam kumpulanyang sama.(c)
Hukum Keintiman (Proximity)Mengikut hukum keintiman, pengklasifikasian setiaprangsangan
adalah berdasarkan elemen jarak danhubungan. Rangsanganrangsangan yang
mempunyaihubung kait di antara satu sama lain akan diletakkan didalam kumpulan yang sama.
(d) Hukum Lengkap (Closure)Hukum lengkap menganjurkan bahawa individu cenderunguntuk
meletakkan rangsangan yang telah lengkap di dalamkumpulan yang sama.(e) Hukum
Kesinambungan Positif (Good Continuation)Hukum ini menyatakan bahawa sifat sesuatu
rangsangantidak akan berubah, dan pada masa yang akan datang sifatyang sama akan dikekalkan.
Contohnya, garis yang lurusdilihat sebagai akan tetap lurus pada masa yang akandatang dan tidak
akan berubah sifatnya.(f) Hukum Ciri-ciri Bahagian (Membership Character)Di dalam hukum ini,
individu akan mentafsir sesuatuberdasarkan pandangan mereka secara keseluruhan
terhadap sesuatu objektersebut, dan bukannya melihat setiap bahagian daripadakeseluruhan
objek tersebut.- Teori Gestalt jugamempunyai hubungan yang rapat dengan
pandangankonstruktivis dan banyak diaplikasikan di dalam kaedahpenyelesaian masalah.- Di
dalam konteks pembelajaran seni visual, teori Gestaltbukan sahaja melihat kepada produk atau
hasil kerja tetapimemberikan penekanan yang tinggi ke atas prosespenghasilan produk itu
sendiri.2.5.2 Teori Sosial-Interaksi Piaget(ahli epistemologi genetikdi dalam bidang biologi dan
falsafah.)-Piaget merumuskan bahawa kanak-kanak kecil bukanlahtidak mempunyai kapasiti
untuk berfikir, cuma kanak-kanakdewasa mempunyai lebih pengalaman yang mengasahminda
mereka.Jawapan kanak-kanak kecil berbeza daripada kanak-kanakdewasa kerana cara berfikir
mereka yang berbeza. - prinsippenyelidikan biologinya :(a) Penyerapan (Assimilation) dan
Ubahsuai(Accommodation)Piaget menjelaskan dua proses yang digunakan oleh
individusepanjang hayat dalam menyesuaikan diri mereka denganpersekitaran, iaitu asimilasi
(assimilation) dan akomodasi(accommodation). Kedua-dua proses ini sentiasa berlakudalam diri
individu dan sentiasa menimbulkan keteganganyang memerlukan penyelesaian. Hasil
daripadapenyelesaian kepada ketegangan ini akan mempengaruhiperkembangan kognitif.(b)
Refleksi, Skema, Struktur dan HierarkiPiaget juga mengemukakan hipotesis bahawa setiap
bayidilahirkan dengan skema fungsi yang dikenali sebagairefleksi. Refleksi pada bayi ini berfungsi
dalam membantumenyesuaikan diri dengan persekitaran yang baru (daripadadunia janin ke
dunia sebenar). Apabila bayi mula biasadengan persekitaran yang baru, refleksi ini akan
digantikandengan skema tersusun.Perkembangan Kebolehan Kognitif (a) Peringkat Deria-
Pergerakan (0-2 Tahun)Kanak-kanak masih belum dapat menguasai simbol ataupunbahasa untuk
menamakan objek di sekitarnya. Satu-satunyacara interaksi dengan persekitaran ialah melalui
kesan deriadan gerak-gerinya.Apabila umur bayi meningkat 10 bulan, bayi tersebut
mulamemahami konsep ‘kekal’ (permanence) iaitu kesedaranbahawa walaupun sesuatu objek
hilang daripadapandangannya, objek tersebut tidak ghaib begitu sahaja.(b) Peringkat Pra-olahan
(2 – 6 Tahun)Di peringkat ini, kanak-kanak telah mula menguasai bahasadan menggunakan nama
untuk panggilan objek disekelilingnya.Walaupun begitu, penguasaan ini masih baru dan
terbatasdan akan berkembang sepenuhnya sehinggalah kanak-kanak tersebut mencapai
peringkat pengolahan formal.(c) Peringkat Pengolahan Konkrit (7 – 11 Tahun)Kebolehan kanak-
kanak menguasai konsep pengekalantentang paduan, nombor, berat dan padatan. Kebolehan
inimembantu mereka memahami konsep lain yang lebih rumitseperti susunanangka,
pengklasifikasian bahan mengikut sifat, sertakemampuan melihat sesuatu perkara daripada
pelbagaiperspektif.d) Peringkat Pengolahan Formal (12 Tahun ke Atas)Kanak-kanak ini mencapai
tahap kemuncak kecerdasanmental di penghujung zaman remaja, namun kekuranganpengalaman
mengehadkan pengetahuan dan kebolehanmereka untuk menggunakan apa yang mereka tahu.
Diperingkat ini juga, perkembangan fizikal kanak-kanak adalahlebih pantas berbanding
perkembangan mental apabilamereka mula melangkah ke awal alam remaja.Pendekatan Teori
Sosial-Interaksi Piaget dalamPembelajaran(a) Peringkat Pra-olahan (2-6 Tahun)Imaginasi kanak-
kanak adalah sangat tinggi pada peringkatpraolahan, iaitu apabila kanak-kanak mencapai umur
duahingga enam tahun. Adalah penting bagi guru-guruprasekolah ataupun ibu bapa
menggalakkan kanak-kanakuntuk berimaginasi kerana secara tidak langsung ia jugaakan
menggalakkan daya cipta kanak-kanak.(b) Peringkat Pengolahan KonkritDi peringkat ini, kanak-
kanak mempunyai kepetahanbercakap yang sangat tinggi dan sentiasa ingin bertutur untuk
menarik perhatian.Namun begitu, di dalam kelas yang sama mungkin adasebilangan kanak-kanak
yang sangat petah bertutur dansangat aktif, manakala sebilangan lagi lebih sukamendiamkan diri.
(c) Peringkat Pengolahan Formal (12 Tahun ke Atas)Di peringkat ini, pelajar telah mula faham
konsep-konsepabstrak dan mula membentuk identiti diri. Mereka mulamemahami kepentingan
falsafah hidup dan prinsip, politikdan konsep agama. Guru boleh membantu denganmengadakan
perbincangan dalam topiktopik ini agar dapatdijadikan panduan oleh pelajar. Antara bentuk
perbincanganialah membantu dalam menentukan hala tuju pelajar,persediaan yang perlu
dilakukan serta menetapkanmatlamat.Pendekatan KonstruktivisPendekatan Konstruktivis dalam
PengajaranBruner telah menggariskan tiga prinsip utama di dalamkonteks pembelajaran
menggunakan pendekatankonstruktivis.1. Pengajaran perlu menitikberatkan pengalaman pelajar
serta mengikut konteks kesanggupan pelajar untuk belajar (kesediaan).2. Pengajaran perlu
mengikut struktur atau urutan yangmampu difahami oleh pelajar dengan mudah (organisasi).3.
Pengajaran perlu dirangka untuk memudah carapenghasilan ilmu (melangkaui maklumat yang
dibekalkanguru).Kaedah ini mengaplikasikan empat cara tertentu di dalampenyampaian sesuatu
topik.1. Menekankan perbezaan iaitu melatih pelajar agar bijak

membezakan jenis dan sifat maklumat yang diterima.2. Menstruktur maklumat agar lebih mudah
diterima dandifahami3. Susunan paling berkesan di dalam menyampaikanmaterial pengajaran4.
Sifat dan bentuk ganjaran (reward) atau hukuman(punishment)yang akan dikenakan sekiranya
pelajar berjaya atau gagalmelakukan sesuatu.
TOPIK 3 BAHASA TAMPAK (ASAS-ASAS SENIREKA)
- Unsur-unsur seni reka terdiri daripada enam elemen asasyang penting dalam penggubahan
sesuatu karya seni visualiaitu:• Garisan• Rupa• Bentuk• Jalinan• Ruang• Warna- Garisan ialah
cantuman dari satu titik ke titik yang laindengan mempunyai jarak-jarak tertentu. Aplikasi
berbagai jenis garisan dapat mencipta rupa, jalinan, ton, corak sertamenimbulkan gambaran
bentuk, ruang dan gerakan dalamseni visual.- RupaRupa mesti mempunyai garisan luar (outline)
dan sempadanyang mengelilinginya. Ianya dapat dikategorikan kepada rupageometri dan
organik. Rupa geometri lebih kepada rupa yangmempunyai sudut dan penjuru. Rupa organik pula
yangmempunyai rupa bebas dan tidak terikat pada bentuk yangkhusus. Rupa ialah sesuatu
kawasan yang berbeza dariruang di sekeliling dan bersifat 2-D (tidak berjisim).Merupakan hasil
pertemuan antara penghujung garisan danpermulaannya.Bentuk mempunyai struktur jisim dan
isipadu. Terdapat 2 jenis bentuk iaitu bentuk konkrit dan bentuk ilusi. Bentukdapat dihasilkan
melalui lukisan, catan, arca, komputer dankraf tradisi. Bentuk konkrit ialah bentuk sebenar yang
bersifat3 dimensi. Bentuk ilusi ialah bentuk yang dilihat melaluigambar atau ilustrasi. Ianya
bersifat rata dan bolehdihasilkan melalui lakaran, catan danlukisan berkomputer 3
dimensi.Jalinan merujuk kepada kesan yang terdapat padapermukaan sesuatu objek. Ia dapat
menunjukkan kesan rasadan ekspresi sesuatu objek kepada kita. Jalinan terbahagikepada dua
iaitu; jalinan sentuh dan jalinan tampak. Jalinansentuh ialah jalinan yang dapat dirasai melalui
sentuhan,contohnya kulit buah durian (alam semula jadi) dan jahitansulaman (alam buatan
manusia). Jalinan tampak pula jenis jalinan yang hanya dapat dilihat tetapi tidak dapat
dirasamelalui sentuhan.Ruang merupakan kawasan yang dikelilingi oleh garisan,atau kawasan
kosong di sekeliling objek, atau jarak antaradua objek.warna ialah pigmen pewarna kimia yang
bertindak balaspada sesuatu permukaan. warna terbahagi kepada tigakumpulan utama iaitu
warna asas, warna sekunder danwarna tertier. Warna asas terdiri daripada warna biru, merahdan
kuning; dan ianya boleh menghasilkan warna sekunder dan warna tertier. Warna sekunder pula
terdiri daripadawarna hijau, jingga dan ungu; dan dapat dihasilkan daripadacampuran dua warna
asas. Sementara itu, warna tertier terhasil daripada percampuran warna asas dan
sekunder.PRINSIP-PRINSIP REKAAN-Harmoni wujud di alam sekeliling apabila munculnyasusunan
atau ulangan unsur-unsur seni mengikut cara ataugaya yang tertentuTujuan menghasilkan kesan
harmoniadalah untuk menarik perhatian pada sesuatu gubahan,objek atau imej.- Kontra wujud
apabila salah satu daripada unsur-unsur senimempunyai ciri-ciri yang bertentangan di antara satu
sama.Ianya bertujuan untuk menimbulkan kesan yang menarikpada sesebuah karya seni. Kontra
berkait rapat denganpenegasan (semakin tinggi kadar kontra semakin jelaspenegasan).-
penegasan ialah sesuatu yang boleh menarik perhatian dantumpuan kepada pemerhatian
tampak. Ianya berfungsisebagai daya penarik, pemusatan karya, mengelakkebosanan dan
menjadikan gubahan lebih dramatik.Imbangan ialah keadaan gubahan yang sama
sempadan,sama berat dan graviti, sama kecerahan warna, sama padandan sama gaya
penampilan.Terdapat tiga jenis imbangan iaitu imbangan simetri,imbangan tidak simetri dan
imbangan semua arah.Pergerakan wujud apabila terdapatnya keadaan yangbergetar, bergoyang,
bergegar, berayun, bersinar-sinar dansebagainya.Pergerakan bertujuan untuk memberi ‘nyawa’,
rupa danbentuk visual dalam seni tampak dua dimensi.Kepelbagaian merupakan keadaan
penggabungan pelbagaigaya, nilai dan idea yang berbeza. Susunan atau ulanganunsur-unsur seni
yang bertentangan arah dan berbezasaiznya akan mewujudkan kepelbagaian.Kesatuan
merupakan olahan motif atau ulangan unsur-unsur seni secara sistematik, berpandukan grid
berdasarkan temaatau idea sesuatu hasil karya. Susun atur yang kemas,teratur, lengkap dan
sempurna dapat mewujudkan kesatuan.ORGANISASI REKAANKomunikasi visual merujuk kepada
pembelajaran yangmembolehkan pelajar berkomunikasi secara visual melaluihasil kerja seni.
Komunikasi visual terdiri daripada duatumpuan utama iaitu; reka bentuk grafik dan
multimedia.Reka bentuk grafik meliputi pengenalan reka bentuk grafik,poster, simbol, logo dan
maskot, kaligrafi, tipografi,pembungkusan, grafik persekitaran, ilustrasi, dan komputer
grafik.Poster merupakan reka bentuk komunikasi yang berfungsimenyampaikan mesej dan
intipati daripada gubahan idea.Ianya juga merupakan elemen dalam promosi, kempen
dansebagainya.SimbolIalah reka bentuk grafik yang diringkas dan dipermudahkandaripada imej
sumber alam semula jadi dan alam buatan
manusia.Simbol terdiri daripada flora dan fauna serta benda-bendayang terdapat di sekeliling
manusia. Ianya lebih ringkas danmudah daripada tanda yang menggunakan teks.LogoLogo ialah
visual grafik yang menjadi identiti kepada firmaperniagaan, kelab, persatuan, organisasi dan
bandan-badantertentu.MaskotMaskot pula digunakan untuk menarik minat pada sesuatusambil
menampilkan ciri-ciri kemesraan.Tipografi (Muka Taip)Tipografi merupakan seni menyusun atur
atau merekaletaksesebuah muka surat dengan menggunakan huruf untukmendapatkan hasil
yang menarik. Terdapat 3 kumpulanmuka taip yang diaplikasikan dalam rekaan grafik iaitu
mukataip serif, san serif dan hiasan.Pembungkusan boleh dibahagikan kepada dua jenis
iaitupembungkusan jenis lembut dan pembungkusan jenis keras.Pembungkusan seni lembut
terdiri daripada beg plastik,kertas, plastik pembalut dan kertas pembalut.
Manakalapembungkusan jenis keras terdiri daripada kotak, tin, botoldan sebagainya.Grafik
PersekitaranIalah reka bentuk grafik yang ada pada alam sekeliling. Ianyaberkonsepkan
pengiklanan untuk menyampaikan maklumatdi samping mempromosi kepada pembaca dan
pengguna.IlustrasiIlustrasi merupakan seni yang menggambarkan idea dankata-kata dalam
bentuk gambar. Pada zaman dahulu,ilustrasi digunakan untuk merakamkan legenda dan
peristiwabersejarah. Kini ianya lebih bersifat komersial danberkembang pesat seiring dengan
penemuan teknikpercetakan.Komputer GrafikKomponen grafik dalam perisian menggunakan
komputer grafik ialah teks, warna, bentuk, ilustrasi dan garisan yangboleh membantu pelajar.
Penggunaan komputer grafikmembantu pelajar meningkatkan mutu hasil kerja keranakomponen
grafik telah tersedia dalam pelbagai perisian.MultimediaMultimedia ialah penggunaan komputer
untuk sesuatupersembahan dengan menggunakan sokongan teks, grafik,audio dan video. Ianya
menggunakan rangkaian hubungandan alat untuk membolehkan pengguna melayari,berinteraksi,
mencipta dan berkomunikasi.KRAF TRADISIONAL DAN DIMENSI
BARUTembikar/Seramikmerupakan hasil kraf tradisional yang paling awal dapatdikesan oleh
tamadun manusia. Ia menggunakan tanah liatyang didapati di kawasan persekitaran atau tepian
sungai,sawah dan sebagainya. objek ini berfungsi sebagai bekaskegunaan harian, hiasan dan
dalam kematian.Anyamanadalah warisan yang terkenal di kawasan luar bandar terutamanya di
negerinegeri Terengganu, Perak, Melaka danKedah. Anyaman bukanlah produk tetapi lebih
merupakankemahiran dalam penghasilan produk. Biasanya produk yangdianyam diperbuat
daripada daun mengkuang atau pandan,dan dijadikan sebagai perkakas atau objek harian
sepertitikar, tudung saji dan sebagainya.UkiranMerupakan sejenis seni warisan yang menerapkan
unsur-unsur alam sekitar yang menjadi identiti ukiran mereka.Antara motifnya ialah awan larat
yang mempunyai unsur-unsur flora dan fauna, kosmo, geometri dan lain-lain.TekatTekat lebih
dikenali sebagai tekat bersuji atau sulamantimbul. Ia merupakan seni sulaman benang pada kain
dasar dan dibentuk dengan menggunakan kertas yang diliputibenang emas.BatikProduk batik
mempamerkan kreativiti dan kehalusan senitekstil yang tinggi. Tidak hairanlah ia menjadi salah
satuproduk pelancongan yang terlaris. Di antara jenis-jenis batiktermasuklah batik tulis/lukis,
terap/blok, pelangi, skrin dansebagainya. Motif yang digunakan adalah seperti flora danfauna,
geometri dan sebagainya.TenunanTenunan adalah proses menjalinkan sehelai benangsehingga
menjadi sebidang kain. Tenunan merupakanhasilan jalinan benang losen (benang dasar) dengan
benangpakan (benang sisip).REKA BENTUK DALAMAN DAN LANSKAPSalah satu cara peningkatan
kehidupan dalam kediamanatau ruang awam supaya dapat meningkatkan status ruangtersebut
agar selesa, selamat dan sesuai dengan cita rasapemiliknya. Reka bentuk ruang dalaman terhasil
daripadakombinasi beberapa elemen asas seni bina seperti tiang,dinding, lantai, siling dan
atap.Kategori reka bentuk hiasan dalaman terbahagi kepada duaiaitu reka bentuk ruang
kediaman dan reka bentuk ruangawam dan komersil.REKABENTUK
PERSEKITARANLanskapLanskap merupakan pemandangan yang boleh dilihat secarasemula jadi
ataupun buatan manusia. Ianya bolehdibahagikan kepada beberapa kategori yang
merangkumilanskap, kediaman, komersial, institusi, pinggir jalan dankemudahan awam.Jenis-
jenis LanskapLanskap lembut merangkumi penggunaan tumbuh-tumbuhanyangmeliputi pelbagai
jenis pokok, tumbuhan renek dan

tumbuhan tutupbumi. Satu lagi jenis lanskap ialah lanskap keras atau kejur.Peranan dan Fungsi
LanskapSecara umumnya, lanskap mempunyai beberapa fungsi danperanan utama.(a) Fungsi
Fizikal Tumbuhan Lanskap• mengawal hakisan tanah• memberi perlindungan dan teduhan•
meredakan iklim• mengawal pencemaran alam• menjadi tirai dan dinding• mengarah
pergerakan atau petunjuk arah• imbangan ekologi dan kehidupan fauna(b) Fungsi Estetik
Tumbuhan Lanskap• membentuk ruang• merangka pemandangan• melembutkan• mengikat
bangunan dan struktur dengan permukaan bumi• menjadi penyatu pelbagai elemen(c) Fungsi
Ekonomi Tumbuhan LanskapSelain daripada yang dinyatakan di atas, tumbuhan lanskapmampu
menyediakan pemandangan yang baik dan indahserta memberikan faedah kepada masyarakat
dan negaradari segi rekreasi, kesihatan, pendidikan dan pelancongan.
TOPIK 4 MENINGKATKAN DAYA IMAGINATIF KANAK-KANAK
4.1 kanak-kanak perlu dibekalkan dengan alatan yangbersesuaian untuk dapat merangsang daya
imaginasimereka. Kreativiti dapat dihasilkan dengan memanipulasikanobjek alam.4.1.1 Pelbagai
Jenis Alat dan Media(a) Alatan AsasAlatan-alatan asas seperti kertas lukisan, berus, warna
dankrayon.(b) Gambar Gambar-gambar foto ini bolehlah digunakan daripada imejyang pelbagai,
contohnya gambar keluarga, haiwan,bangunan, pemandangan dan pelbagai lagi objek alam
yanglain. Pelajar meniru imej di dalam foto untuk dimanifestasikandi dalam karya lukisan mereka.
(c) Rakaman Video dan Penggunaan ICTguru boleh menggunakan rakaman video dan
menayangkankepada para pelajar di bilik media atau bilik pandang dengar yang terdapat di
sekolah-sekolah.Penggunaan ICT merujuk kepada penggunaan alatan digitaldan elektronik
dengan memanipulasikan perisian-perisianyang ada. penggunaan komputer, pengimbas, kamera
digital,pencetak dan Internet pembelajaran yang lebih kreatif danmenyeronokkan.4.2
PENGALAMAN DERIASetiap insan normal mempunyai lima deria iaitu deria rasa,deria bau, deria
dengar, deria lihat dan deria sentuh.Penggunaan deria yang baik akan dapat melahirkan kanak-
kanak yang mampu membuat pemerhatian secara aktif, danianya menggalakkan interaksi yang
kritis dan kreatif denganalam, alat dan bahan.4.2.1 Cara Belajar 4.2.1.1 Belajar Secara
VisualPelajar visual, secara amnya, dapatlah diklasifikasikansebagai pelajar yang gemar
menggunakan deria penglihatanlebih daripada deria yang lain untuk mendapatkan
maklumatsemasa proses pembelajaran berlaku. Pelajar di dalamgolongan ini lebih cenderung
menggunakan maklumatbertulis, nota, diagram dan gambar.4.2.1.2 Belajar Secara AuditoriPelajar
auditori mendengar dengan tekun untuk memahami,dan proses menulis nota dilakukan
kemudian. Adakalanyapelajar auditori tidak memahami maklumat bertulis dan perlumendengar
dengan sendiri penjelasan guru.4.2.1.3 Belajar Secara KinestetikPelajar golongan ini dapat belajar
dengan lebih efektif melalui sentuhan dan pergerakan. golongan ini memerlukanaktiviti yang
lebih berbentuk hands-on.
TOPIK 5 KREATIVITI DAN KANAK-KANAK
5.1 KREATIVITILowenfeld (1975) percaya bahawa setiap kanak-kanakdilahirkan kreatif. Penyataan
ini disokong dengan sifatsemula jadi kanakkanak yang gemar meneroka, dan penuhdengan
perasaan ingin tahu.5.2 PENGERTIAN KREATIVITIKreativiti berasal daripada perkataan Latin iaitu
“creare” yangmembawa maksud “membuat”. Manakala daripadaperkataan Greek pula “creare”
bermaksud “memenuhi’.Kamus Dewan, (2002) mentakrifkan kreativiti sebagai satukemampuan
(kebolehan) mencipta daya kreatif, kekreatifanmanakala kreatif pula sebagai mempunyai
kebolehanmencipta, menghasilkan dan mengembangkan sesuatu ideabaru dan
asli.Kesimpulannya kreativiti adalah kebolehan dan kemampuanseseorang menghasilkan sesuatu
yang kreatif, baru dan asli.Ada juga pendapat yang mentakrifkan kreatif dan kreativitisebagai
penghasilan sesuatu yang tidak ada sebelumnya.5.3 PANDANGAN TOKOH-TOKOH SENI
VISUALMENGENAIKREATIVITIEllis Paul Torrance atau lebih dikenali sebagai Paul
Torrancemerupakan penyelidik dan ahli akademik yang tersohor dalam bidang kreativiti. Kerja-
kerja penyelidikannya di dalammendalami bidang ini telah berjaya mengembangkan
bidangkreativiti dan beliau telah diiktiraf dengan gelaran BapaKreativiti.June King McFee pula
mentakrifkan kreativiti itu sebagaikeupayaan seseorang mencipta sesuatu yang baru dan
padamasa yang sama mampu untuk mengolah idea.Carl Rogers telah menggariskan lima faktor
yang menjadiasas kepada individu yang sihat, yang dapat berfungsidengan sepenuhnya dalam
kehidupan. Kelima-lima faktor tersebut ialah keterbukaan kepada pengalaman, cubamenikmati
kehidupan yang dialaminya, menghargai dirisendiri, mengamalkan kebebasan dan akhirnya
menjadi
individu kreatif. Beliau percaya bahawa individu yang bebasdan mempunyai rasa tanggungjawab
akan cubamenyumbang kepada insan serta makhluk lain dipersekitarannya.Sumbangan ini boleh
dinyatakan dalam bentuk kreativiti didalam bidang seni ataupun sains,Victor Lowenfeld -
menjelaskan bahawa kreativiti seseorangmurid itu boleh diukur melalui empat omponen utama
iaitukelancaran,( secara spontan serta pantas )fleksibel, (mampu menyesuaikan diri dengan
pelbagaikeadaan dan situasi keaslian (mencari idea baru dan aslikepekaan. (Penggunaan deria
pancaindera seperti melihat,merasa,mendengar, menghidu dan sentuhan digunakan
secarasepenuhnya sebagi proses engamatan dan merekod.)TAHAP PERKEMBANGAN
KREATIVITI5.4.1 Perkembangan Kreativiti Fisher (a) Peringkat RangsanganPemikiran kreatif
dirangsang dengan apa, mengapa, siapa,bagaimana dan sebagainya. Guru perlu merangsang
mindapelajar dengan pelbagai soalan kritikal.(b) Peringkat PenerokaanPeringkat rangsangan telah
berjaya merangsang murid untukberusaha menjawab persoalan yang dikemukakan oleh guruatau
permasalahan yang timbul.(c) Peringkat PerancanganPeringkat ini menggalakkan pemikiran
kreatif untukmerancang dan memetakan semua aktiviti dan merekodkansegala
kemungkinan.Aktiviti pada peringkat ini akan dilakukan melalui 3 cara iaitu:• Perancangan secara
verbal iaitu perancangan melaluiperbincangan,pemerhatian, interaksi dan sebagainya.•
Perancangan secara visual dilakukan melalui visual, graf,imej lukisan dan sebagainya.(d) Peringkat
AktivitiPemikiran kreatif bermula dengan set idea. Justerumelahirkan pemikiran kreatif melalui
tindakan setelahmerencana segala aktiviti.Pada peringkat ini segala perancangan dibantu
melaluipersoalanpersoalan seperti ‘’Bagaimana harus kitamengambil tindakan ke atas cadangan
tersebut?’’(e) Kajian SemulaPeringkat ini menilai keberkesanan tindakan yang telahdiambil bagi
proses penambahbaikan selain melihatpencapaian objektif kerja.Murid-murid digesa untuk
memberikan pendapat dan komenterhadap apa yang telah dilalui sebagai satu bentuk
refleksidiri.Laura H. Chapman – 3 kaedah diperkenalkan :(a) Kaedah Penjanaan Idea (Inception of
Idea)Di dalam menjana idea, pengkarya menetapkan objektif,haluan dan tujuan penghasilan
karya. guru dimestikan untukmembimbing pelajar dalam menetapkan hala tujupenghasilan karya
selain menerangkan kaedah menjanaidea.(b) Pengolahan dan Pemurniaan (Elaboration
andRefinement)Proses pengolahan dan pemurnian idea dilakukan bagimendapatkan kajian visual
yang lebih sistematik dantersusun.Proses ini digunakan oleh pengkarya bagi memastikan
imejatau visual yang hendak dihasilkan atau dipilih bertepatandengan tema dan objektif
penghasilan.(c) Kemahiran Menggunakan Bahan (Execution in a Medium)guru perlu membimbing
murid melalui pengenalan terhadapbahan dan teknik penggunaan serta penghasilan. Guru
perlumenjelaskanmelalui demonstrasi dan tunjuk cara supaya pemilihan bahanoleh murid
mempunyai makna dan nilai tersendiri.Calvin W. Taylor (a) Kreativiti Bersifat Ekspresif Kreativiti
bersifat ekspresif berlaku secara rawak dan bebas.Keadaan ini boleh dilihat melalui lukisan kanak-
kanak yangdihasilkan secara spontandan bebas mengikut kemampuanyang sesuai dengan
perkembangan fizikal mereka yangbelum stabil.Penghasilan lukisan pada peringkat ini banyak
digambarkanmelalui garisan dan contengan mudah.(b) Kreativiti Melalui Penghasilanguru
membantu murid untuk menambahbaik kemahiransedia adakepada kaedah yang lebih sistematik
dan tersusun.(c) Kreativiti Bersifat Inventif Kreativiti bersifat inventif merujuk kepada
keupayaanmencipta benda atau objek melalui proses eksprimentasi.Peranan guru pada peringkat
ini adalah memberikanmotivasi dan galakan supaya pelajar tidak cepat bosan danputus asa.(d)
Kreativiti Bersifat Inovatif Peringkat ini melibatkan modifikasi kepada konsep-konsepasas sedia
ada kepada idea baru yang lebih bermakna.pelajar mula bertindak luar dari kaedah konvensional
danmenghasilkan alternative bagi setiap perancangan.(e) Kreativiti Bersifat EmergenIni
merupakan bentuk kreativiti tertinggi di mana keseluruhanprinsipformal diterjemahkan dan
muncul di dalam bentuk abstrakdan mudah. Sebagi contoh, figura manusia digambarkantanpa
menitikberatkan bentuk formal dan bentuk asalnyaoleh kanakkanak apabila melukis.CIRI-CIRI
KREATIVITI(a) Bersifat FleksibelSeseorang yang kreatif berupaya untuk menyesuaikandirinya
dalam pelbagai keadaan dan situasi selainmempunyai keyakinan optimis.(b) Sensitif dan
PekaIndividu ini mempunyai daya sensitiviti yang tinggi terhadapkeadaan sekelilingnya termasuk
gaya hidup, keperluan,persekitaran dan turut sensitif menggunakan deria.(c) Gagasan/Idea yang
Asli dan TulenSeseorang yang dikategorikan sebagai kreatif sering kali

mengutarakan idea dan gagasan yang asli. Ini bermakna,cetusan idea bukanlah hasil cedokan
daripada mana-manasumber. Idea mereka unik dan menarik, malah tidakstereotaip dan juga
tidak kovensional. Mereka ini biasanyamenghasilkan hasil kerja dan karya mengikut cetusan
rasa.Hasil karya yang mereka hasilkan sering kali berbezadaripada yang biasa.(d) Bersifat
TerbukaMempunyai sifat keterbukaan di dalam menerima pandangandan pendapat orang lain
mengenai hasil karya dan kerjamereka. Mengamalkan sikap bebas serta demokratik.(e)
LogikMurid-murid peka dan sering berfikir secara logik danrasional.Mereka tahu membezakan
yang baik dan tidak baik. Selainmenghargai masa mereka juga sangat menghormati masa.(f)
Berfikiran BebasGolongan kreatif ini mempunyai daya pemikiran yang tidakterkongkong pada
satusatu perkara sahaja. Golongan inipandai dan bijak merancang agar projek dan perkara
yangdirancang selamat dan berjalan lancar. Pada kebiasaannyamereka ini sangat berhati-hati dan
bijak membuat keputusan.5.6 STRATEGI MERANGSANG KREATIVITI5.6.1 Kaedah Sumbangsaran
(Brainstorming)(a) Kaedah PertamaElakkan membuat penilaian, terutama semasa proses
awalsumbangsaran. Ini boleh membantutkan usaha murid untukmenyalurkan idea kerana khuatir
idea yang diberikan tidakmampu dilaksanakan.(b) Kedah KeduaElakkan pemilikan idea oleh
kumpulan dan individu. Inikerana apabila idea dan saranan dihakmilikkan oleh individuatau
kumpulan ianya akan menyebabkan perasaan egowujud lalu mengurangkan kerjasama di
kalangan murid.Keadaan ini biasanya mewujudkan suasana tegang keranamereka cuba untuk
mempertahankan idea dan secara tidaklangsung menyebabkan kesukaran untuk memperbaiki
ideatersebut.(c) Kaedah KetigaMenjelaskan kepada murid bahawa tidak menjadi kesalahanuntuk
meminjam idea dan cara sedia ada bagi tujuanpenambahbaikan dalam proses kemudiannya.(d)
Kaedah KeempatMenggalakkan sumbangsaran idea yang luar biasa yangkadangkala tidak masuk
akal. Galakan sebegini akanmerangsang murid untuk berfikir luar daripada kemampuansupaya
murid mempunyai idea menarik, tidak bersifatkonvensional dan bersifat biasa sahaja.Teori
Perkembangan Kreativiti Paul Torranceproses memupuk dan mengembangkan kreativiti
parapelajar.(a) PenyoalanRangsangan melalui proses penyoalan melalui sesi kritikanseni.(b)
PenemuanProses penemuan merujuk kepada usaha untuk memberikangalakan dan rangsangan
oleh guru kepada murid bagimenggalakkan penemuan-penemuan terbaru melaluipenyelidikan
dan kajian.(c) Pemerhatianproses pemerhatian tidak tertumpu hanya pada deriapengamatan
semata-mata malahan proses pemerhatian turutmelibatkan deria yang lain seperti deria
sentuhan, dansebagainya.(d) PercubaanPercubaan merujuk kepada usaha berterusan
bagimendapatkan hasil terbaik. Individu yang kreatif akan terusbereksperimentasi bagi
mendapatkan kesan dan hasil yangdikehendaki.(e) PenerokaanPenerokaan atau eksplorasi
merujuk kepada galakan untukmemanipulasi pelbagai barangan dan alat yang terdapat
disekeliling.(f) Memanipulasimurid mampu menggunakan objek dan bahan yang terdapatdi
sekeliling untuk dijadikan hasilan seni. Dalam kontekspendidikan seni visual usaha ini mengajar
pelajar supayalebih berjimat dan mengelakkan pembaziran.(g) Aktiviti/BermainKreativiti boleh
dirangsang melalui aktiviti bermain. Bagikanakkanak, masa bermain merupakan masa yang
penuhdengan keseronokan dan cabaran. Justeru, rangsanganperlu diwujudkan melalui
permainan berbentuk akademik.Sebagai contoh, guru boleh menggalakkan aktiviti
sepertimembuat mural di sekolah.5.7 MENINGKATKAN MOTIVASIStrategi dan saranan yang boleh
digunakan oleh guru bagimenyuburkan proses kreativiti.(a) Memilih Bahan dan AlatMurid
seharusnya diberikan peluang untuk memilih bahandan alatan yang boleh digunakan untuk
pelbagai aktiviti senivisual.(b) MasaRancang pelajaran dengan baik dan teratur supaya
muridmempunyai masa yang cukup untuk berfikir, membuateksperimentasi, dan meneroka.(c)
RangsanganPamerkan hasil karya murid sebagai satu bentuk sokonganberterusan. Pameran hasil
karya murid boleh merangsangpelajar untuk menghasilkan banyak lagi hasil karya senivisual.(d)
Pengajaran dan Pembelajaran FleksibelGuru pendidikan perlu fleksibel dalam proses
pengajaran.Mereka seharusnya bersedia untuk mengubah caramengajar mengikut minat idea
dan cadangan daripadamurid.(e) Hormat-menghormatiGuru pendidikan seni visual perlu
mempunyai sikapmenghormati murid dan menghargai sumbangan dankomitmen yang
ditunjukkan(f) Memberikan Galakan dan MotivasiElakkan daripada mengkritik keterlaluan
sehingga pelajar patah semangat dan tidak berminat untuk meneruskanpenghasilan karya.
(g) PenghargaanGalakkan dan berikan penghargaan kepada murid di atasusaha dan komitmen
yang mereka berikan di dalam kelas.
TOPIK 6 ESTETIKA DAN KANAK-KANAK
6.1 DEFINISI ESTETIKA- perkataan Greek iaitu aisthetikos –merujuk kepadaperkaraperkara yang
berkaitan dengan persepsi deria.- Bagi Bates (2000), - satu kajian falsafah yang berkaitandengan
kecantikan.- Gazalba (1978) - satu cabang ilmu normatif yang membawanilainilai kecantikan dan
kebaikan.- Lankford (1992) – satu konsep dan kaedah di dalamfalsafah seni termasuk persoalan
yang bermatlamat untukmenerangkan danmemahami pengalaman estetik yang berkaitan
denganperkembangan artistik dan penghasilan produk.- Ragans (2000) - menilai hasil karya bukan
sahaja dilihatpada kecantikan karya tersebut malahan ia juga perlu dilihatdari sudut kejayaan
sesuatu karya, Di dalam pengajaranpendidikan seni visual, istilah pendidikan estetik
digunakanmerangkumi pelbagai bidang penghasilan hasil karya seniseperti arca, lukisan, catan
dan sebagainya. Pendidikanestetik juga menjelaskan persoalan estetik yang merujukkepada
perbincangan berkaitan dengan penghuraian maknadan simbolik enghasilan karya seni.- Abdul
Shukor Hashim (1991) yang melihat setiappengalaman pembelajaran sebagai pengalaman
estetik.- Guru pendidikan seni visual boleh menggunakan kemahiranini untuk membantu pelajar
memahami hasil karya yangdihasilkan selain menghurai persoalan mengapa karya senidihasilkan
dan kepentingan menghargainya.6.2 PERKEMBANGAN ESTETIK DAN TEORI KECANTIKANKonsep
Relativist- Faktor utama adalah persekitaranindividu, nilai, budaya serta cara hidup seseorang
individupada satu-satu masa.Pandangan golongan relativist atauindividu terhadap kecantikan
adalah subjektif dan abstrak.Penghuraian dan makna kecantikan tidak terletak pada objektetapi
pada persepsi seseorang.Konsep Objektivist- sangat bertentangan dengan konseprelativist.
Konsep objektivist percaya bahawa kecantikansememangnya telah sedia ada bersama karya seni
danbukan terletak pada persepsi seseorang. Kecantikan dapatdibahagikan kepada kriteria
tertentu seperti yang terdapat didalam elemen dan prinsip-prinsip dalam seni sepertiharmoni,
rentak, warna, keseimbangan dan sebagainya.6.3 ESTETIK DAN KANAK-KANAK- perasaan kanak-
kanak mudah tertarik dengan perkara barumenjadikan mereka sebagai golongan yang unik dan
luar biasa- Lowenfeld (1975) – perkembangan estetik kanak-kanakbersesuaian denagn kretaiviti
dipengaruhi oleh faktor tumbesaran dan persekitaran yang membentuk ciri-ciri dancorak
pemikiran.Tindak balas estetik bagi kanak-kanak dipengaruhi olehfactor umur, pengalaman serta
latar belakang dan budaya.6.4 TINDAKBALAS ESTETIK- tindak balas spontan terhadapkarya. Ianya
berlaku melalui hasil karya dan juga melaluipengamatan terhadap alam.(a) Kualiti Literal atau
Imitanionalism- keupayaan pengkarya untuk menghasilkan karya secararealistik melalui peniruan
alam sekeliling Sebagai contoh,pengkarya yang melukis imej realistic penunggang kuda,kualiti
literal pada lukisan ini adalah imej lelaki yangmenunggang kuda tersebut yang ditonjolkan secara
realistik.(b) Kualiti Rekaan atau Formalism-kaedah menyusun elemen dan prinsip seni di dalam
sesuatukarya. Sebagai contoh, bagaimanakah artisatau pengkarya mengutamakan elemen
imbangan, garisan,ritma dan sebagainya.(c) Kualiti Ekspresif atau Kualiti Emosi-menghuraikan
makna karya dari aspek meningkatkan danmelihat tindak balas emosi, mood dan ideapenonton
yang mengamati karya.6.5 MERANSANG PERKEMBANGAN DANTINDAKBALAS ESTETIK KANAK-
KANAK- Koster (2001) - kanak-kanak perlu dirangsang denganaktiviti yang dirancang rapi dan
tersusun supaya tindak balassemula jadi estetik yang dimiliki oleh kanak-kanak selaridengan
peningkatan umur mereka.- Peranan guru(a) Memilih Karya Berkualiti-mempunyai standard dan
kualiti yang tertentu dalam jenisnya.(b) Mempunyai Kepelbagaian Media dan Teknik- mempunyai
kepelbagai teknik dan media penghasilannyaseperti memilih karya arca, kolaj, lukisan dan tidak
tertumpuhanya kepada catan sahaja.(c) Kepelbagaian Gaya, Budaya dan Artis-memilih karya
kontemporari dan moden yang dihasilkanoleh artis daripada pelbagai etnik dan latar
belakangtermasuk pengkarya muda dan artis wanita.(d) Mempamerkan Budaya-mencerminkan
warisan dan kesenian supaya muridmempunyai perspektif yang luas mengenai budaya
dankepelbagaiannya.6.6 KEPENTINGAN MEMPELAJARI ESTETIKa) Menghidupkan Suasana Aktif
Pembelajaran-menggalakkan interaksi di antara murid dan guru,menjadikan proses pembelajaran
lebih menyeronokkan.(b) Meningkatkan Kefahaman terhadap Imej danBahasa Visual- membantu
murid mempelajari gaya bahasa tampak danmemperkayakan mereka dengan istilah-istilah baru.
(c) Menyemai Kefahaman terhadap di antara SatuSama Lain- murid memahami bahawa karya
yang dihasilkanmempunyai makna berbeza.(d) Meningkatkan Keupayaan Pemikiran- pelajar perlu
membuat perbandingan, perbezaanmenganalisa dan menilai karya. Kesemua ini membantumurid
mengerakkan daya pemikiran mereka.
TOPIK 7 APRESIASI SENI

DEFINISI DAN KONSEP- Hurwitz dan Day (2001), apresiasi bermaksud ‘menghargai’dan
pemahaman mengenai konsep apresiasi seni adalahmelalui pencarian dan penyaluran maklumat
yang terdapatpada karya- Konsep apresiasi seni sebenarnya antara lain bertujuanuntuk membina
keyakinan seseorang untuk berbincang danmenghurai serta membuat diskriminasi terhadap
karya seni.- Seabolt (2001) - aktiviti kritikan seni melibatkanperbincangan dan diskusi mengenai
sesuatu karya senimanakala apresiasi seni- aktiviti menghayati seni dengan melibatkan
pengetahuanberkaitan dengan sejarah seni dan perbincangan sertadiskusi mengenai seni.- Johari
Abdul Hamid, 2004-Apresiasi seni mengajar pengkritik dan pemerhati seni menghargai rasa
danperasaan seniman.KATEGORI APRESIASI SENI- Walter dan Clive Bell yang menyatakan
bahawapenghayatandan apresiasi seni tidak memerlukan pengetahuan mengenaiidea- Dewey
dan Otto Krash - pengetahuan asas seni bolehmembawa kepada kefahaman terhadap karya seni,-
Ecker (1966) kategori utama dalam apresiasi seni ialahapresiasi bercorak analitikal. Apresiasi
analitikal adalah satukaedah bagi melihat aspek penghasilan karya seni visual.Kategori apresiasi
bercorak analitikal ini disusun dari konsepmudah kepada yang lebih kompleks.Peringkat
Analitikal(a) Kenal Pasti (Identification)- Aspek kenal pasti yang palingmudah ialah menyatakan
aspek-aspek seperti tajuk karya, jenis karya, pereka atau seniman karya, tarikh dihasilkan,asal-
usul karya, gaya, medium yang digunakan, teknik danfungsi karya.Peringkat Penerangan(a)
Penerangan Literary (Literary Description)Penerangan literari digunakan ke atas karya seperti
potret,landskap, lukisan objek dan lain-lain. Contohnya, karyaMonalisa menggambarkan seorang
wanita yang sedangterukir senyum dibibirnya. Penerangan literari ini terbahagi pula kepada
duabahagian iaitu penerangan teknikal dan penerangan formal.(b) Penerangan Teknikal
(Technical Description)Penerangan teknikal merujuk kepada aspek teknikal dalampenghasilan
karya seni. Proses ini termasuk perkara-perkaraseperti penggunaan teknikal dan bahan-bahan
olehpengkarya.(c) Penerangan Formal (Formal Description)Penerangan formal merujuk kepada
struktur fizikal karya seniiaitu perkara-perkara yang berkaitan dengan apa yangdilihat. Ini
termasuklah aspek warna, garisan, jalinan, bentuk,rupa dan lainlain.Organisasi rekaan seperti
imbangan, susunan, ritma, danprinsip-prinsip serta elemen seni yang lain.
TOPIK 8 PENGGUNAAN TEKNOLOGI MAKLUMAT DANKOMUNIKASI (ICT), MULTIMEDIA DAN
INTERNETDALAM PENGAJARAN DAN PEMBELAJARANTEKNOLOGI MAKLUMAT DAN
KOMUNIKASI (ICT)
Definisi ICT- Senn (1998)Teknologi maklumat dan komunikasi merangkumi pelbagaiteknologi yang
disepadukan untuk memperolehi, menyimpandan menyebarkan maklumat dalam pelbagai
bentuk sepertiteks, grafik, audio, animasi dan sebagainya menggunakanalat-alat elektronik.- Abd.
Razak et al., (2000)Teknologi maklumat merangkumi apa jua alatan elektronikyang membenarkan
pengguna menyimpan,menghubung, memproses, mencipta dan menyampaikanmaklumat.-
Keperluan ICT dalam P&P• Berupaya meningkatkan kefahaman dan penguasaanpelajar terhadap
pengajaran.• Memberi peluang pembelajaran yang sekata kepada semuapelajar yang
mempunyai pelbagai keupayaan.• Meningkatkan motivasi pelajar.• Membolehkan pembelajaran
bersendiri (individual learning).• Membolehkan pelajar mengakses maklumat yang sukar
diperolehi.• Membolehkan pelajar mengumpul maklumat denganmudah dan pantas.•
Mewujudkan suasana pembelajaran yang menyeronokkandan mencabar • Meningkatkan daya
kreativiti dan imaginasi pelajar.• Memberi peluang kepada pelajar untuk belajar secaraberkesan
dengan bimbingan yang minimum.• Meningkat kemahiran teknologi maklumat dan
komunikasi.Peranan ICT dalam Pengajaran dan Pembelajaran• Tutoriala)Pembelajaran
ekspositori.b) Demonstrasi yang ditunjuk dan dikawal urutannya.c) Latihan dan latih tubi yang
turut dikawal oleh sistem.Kelebihan• Mewujudkan konsep pembelajaran individu.• Pelajar akan
belajar mengikut kemampuan sendiri.• Meningkatkan motivasi pelajar.• Proses pembelajaran
berjalan tanpa penyeliaan ataupenyeliaan minimum.Keburukan• Kesilapan pemilihan perisian
yang bermutu mengakibatkanpembaziran.• Menghalang penggunaan kemudahan alatan ICT
yang lebihproduktif.• Menjurus ke arah penyalahgunaan kemudahan ICT.• Mengakibatkan lebih
banyak masa diperlukan oleh pelajar di dalam mempelajari• Penerokaan (eksploratori)- pelajar
mencari dan mengakses maklumat daripada CD-ROM mahupun Internet dan mengalami,
mempelajari sertamengkaji sesuatu fenomena secara simulasi ( inkuiripenemuan )Kelebihan
• Memberi peluang kepada pelajar menentukan sendirihaluan dan gaya pembelajaran masing-
masing.• Penglibatan sepenuhnya (aktif) dari pelajar dalampembelajaran• Memberi peluang
kepada pelajar untuk menangani masalahsebenar.• Menerapkan teori pembelajaran moden
seperti konstruktivisdan kecerdasan pelbagai dalam proses pembelajaran.Keburukan• Pelajar
berkemungkinan sesat dan hilang haluan tanpapengawasan yang baik.• Mengakibatkan lebih
banyak masa diperlukan oleh pelajar di dalam mempelajari sesuatu.• AplikasiComputer Aided
Design (CAD) merupakan alat aplikasi yangmampu digunakan untuk membantu pelajar
melaksanakanaktiviti pembelajaran.Kelebihan• Pelajar mampu memberikan tumpuan di dalam
aktivitipembelajaran asli.• Guru boleh mengemukakan masalah yang akan mencabar
mindapelajar.• Pelajar akan dapat meningkatkan tahap kecekapan danketepatan hasil
pembelajaran mereka.Keburukan• Tanpa penerangan dan pengawasan yang baik dari
guru,pelajar berkemungkinan untuk gagal dalam prosespembelajaran mereka.• Pelajar yang
pelbagai kecerdasan sukar untuk di disatukan.• Masa yang diperlukan bagi suatu proses
pembelajaranmungkin sukar untuk dikawal.• Komunikasimembolehkan pelajar bertukar
maklumat dengan sesiapasahaja di dunia.Kelebihan• Mampu melaksanakan pembelajaran
kolaboratif.• Mampu meningkatkan penglibatan pelajar dalam prosespembelajaran melalui peer
group yang bersifat global.• Mampu berkomunikasi terus dengan pakar dari
seratadunia.Keburukan• Pelajar dikhuatiri akan leka berkomunikasi sesama merekatanpa
memberikan perhatian terhadap objektif pembelajaranmereka.• Kos pembelajaran yang tinggi.•
Masa yang diperlukan bagi suatu proses pembelajaranlama dan mungkin
membosankan.Pendekatan Persekitaran ICT- konsep pembelajaran ‘belajar melalui membuat’
(learningby doing) dan perseorangan (individual).- penyepaduannya dengan rangka pengajaran
berteraskanmultimedia.- Internet dan WWW yang menjadi tulang belakang kepadalambakan
maklumat memastikan pembelajaran yangdijalankan benar-benar bermutu dan efektif
MULTIMEDIA DALAM PENDIDIKANDefinisi MultimediaHofstetetter (1995)- Multimedia
bermaksud integrasi elementeks, audio, grafik, animasi dan videoyang menggunakan komputer
sebagai alat kawalanpersembahan untuk membolehkan pengguna mengarah,berinteraksi,
mereka cipta dan berkomunikasi agar prosespembelajaran menjadi lebih berkesan.Schurman
(1995)- Multimedia ialah kombinasi manipulasi,pengga bung jalin dan pengintegrasianmedia
seperti teks, grafik, animasi, audio dan video dalamsuatu perisian yang direka bentuk di dalam
meningkatkaninteraksi antara pengguna dan komputer. empat komponenutama iaitu:• Pertama,
komputer dijadikan alat untuk mengkoordinasikanapa yang dilihat, didengar dan seterusnya
berinteraksidengannya.• Kedua, perlunya hubungan untuk menghubungkankesemua maklumat.•
Ketiga, alat perhubungan diperlukan untuk maklumat jaringan.• Keempat, terdapat kaedah untuk
mengumpul, memprosesdan mengkomunikasikan segala idea dan maklumat.Peranan Multimedia
dalam Pengajaran dan Pembelajaran- Jamalludin dan Zaidatun (2000)Menerusi multimedia,
dokumen dapat dihubungkan secaraglobal. Ianya dapat dilihat menerusi formatnya yang
interaktif dan merangsangkan, komunikasi maklumatnya yang efektif,pengekalan informasinya
yang berkesan, pemudah caradalam proses pengajaran dan pembelajaran sertamembenarkan
pelajar belajar mengikut kehendak merekasendiri- Kurshan (1991)Kelebihan dan keberkesanan
aplikasi multimedia dalampendidikan juga turut dapat dilihat berdasarkan peningkatanmotivasi
pelajar, reka bentuk pembelajaran yang menepaticita rasa pelajar, sumber maklumat yang
multisensori,menggalakkan kebolehan metakognisi pelajar, mewujudkanproses pembelajaran
yang aktif serta susunan dan gayapembelajaran yang ditentukan sendiri oleh pelajar.-
McGloughlin (1997)Pengintegrasian multimedia di dalam pembelajaranberasaskan web mampu
meningkatkan minat pelajar,mengurangkan masa bagi menguasai aplikasi, kospembangunan
yang rendah, meningkatkan kebolehcapaiandan meningkatkan pemahaman dan pengekalan
informasidalam ingatan.- Kulik (1985)Penggunaan multimedia juga telah menurunkan purata
masapembelajaran secara berkesan sebanyak 80 peratus dansekaligus meningkatkan tahap
pencapaian pelajar.Kategori/Elemen Multimedia1. TeksTeks adalah perkataan yang boleh
difahami oleh pengguna.Merangkumi muka taip , font , ruang putih , serif ( TimesRoman , Calistro
dll ) , Scans serif ( Arial , Verdana dll) ,dekoratif ( font

unsur sastera lama – Lucida Handwriting dll)2. GrafikGrafik adalah gambar atau ilustrasi.(a)
ResolusiIa adalah darjah kualiti paparan grafik pada peranti outputdan peranti input.(b)
Penggunaan Grafik dalam Aplikasi Multimedia(c) Format Utama Fail Imej Digital – GIF , BMP ,
PICT ,JPEG(d) Sumber-sumber Grafik – Scanner , kamera digital, Lamanweb ( enjin pencari )3.
AudioAudio adalah bunyi yang dapat didengar tetapi tidak dapatdilihat dengan mata kasar
manusia.4. Penggunaan Audio dalam Aplikasi Multimedia(i) Menarik perhatian(ii) Mampu
menarik dan menumpukan perhatian pengguna.(iii) Meningkatkan pemahaman dan membantu
penggunamengingati mesej yang disampaikan(iv) Ia mensimulasikan deria dalaman pengguna
seterusnyamenyampaikan mesej dalam bentuk yang lebih menarik.(v) Dapat mempengaruhi
emosi dan cara berfikir (vi) Untuk mengilustrasikan idea yang kompleks dan dapatmeningkatkan
konsentrasi penonton.(vii) Penggunaan Audio Dalam Aplikasi MultimediaTerdapat tiga cara
utama penggunaan audio:(i) Sebagai muzik latar belakang• Fail audio yang dimainkan akan
mewujudkan mood untukpersembahan tersebut.• Akan menghasilkan keseronokan dan
keinginan(ii) Sebagai kesan bunyi• Bunyi akan memberi perhatian dan arahan kepadapengguna,
pada butang dan transisi untuk menekankan padaperubahan skrin.• Kesan-kesan bunyi ini
bersaiz kecil tetapi mempunyaikesan yang menarik.(iii) Sebagai suara latar • Merupakan bahan
sokongan penyampai.• Digunakan seminimum mungkin dalam persembahankerana ianya boleh
mengganggu.• Konsep Audio Analog dan Digital(a) Format Fail Audio – mp3, wave, MPEG , RA /
RM5. AnimasiAnimasi ialah satu proses menghidupkan atau memberikangambaran bergerak
kepada sesuatu yang statik agar iakelihatan hidup dan dinamik.(a) Animasi dalam Aplikasi
Multimedia(b) Animasi 2DAnimasi dua dimensi (2D) dikenali sebagai animasi linear.(c) Animasi
3DAnimasi 3D membuatkan objek kelihatan lebih hidup (nyata)berbanding animasi 2D.6.
VideoVideo adalah satu siri skrin yang memuatkan gambargambar yang diiringi bunyi-bunyian
yang dimainkan pada kadar yanglaju. Contoh : MPEG1 (VCD),MPEG2(DVD) , Quict Time
(Mscintost)7. Hipermedia dan HiperteksHiperteks -dokumen tanpa urutan yang terdiri daripada
teks,audio dan maklumat visual yang disimpan dalam komputer.Hipermedia merupakan media
berpautan atau kombinasimedia. Ianya merujuk kepada perisian komputer yangmengintegrasikan
elemen teks, grafik, animasi, video danaudio yang saling berhubungan dalam proses
pengaksesanmaklumat.INTERNET DALAM PENDIDIKANInternet merupakan satu sistem jaringan
rangkaian komputer antarabangsa yang meliputi seluruh dunia. World Wide Web(WWW) pula
merupakan sub set kepada sistem internet.WWW merupakan perkhidmatan internet
yangmenghubungkan tapak tapak yang berada di seluruh duniamelalui dokumen
hiperteks.Alamat Protokol Internet (IP) menggunakan sistemkomunikasi berdasarkan nombor
kepada setiap alamat yangterdiri dari kombinasi nama akaun pengenalan diri pengguna(user id)
dan nama pendaftaran internet komputer (hostname). Sumber Lokasi Uniform (URLs) bermula
denganprefiks HTTP (HyperTextTransfer Protocol) yang merupakan standard internet didalam
menentukan bagaimana mesej dihantar dan bertindakbalas.WAN (Wide Area
Network)Merupakan rangkaian komputer yang menghubungkanbeberapa komputer dalam
sesebuah institusi dan meliputiantara satu sama lainLAN (Local Area Network)Merupakan
rangkaian jaringan setempat yangmenghubungkan beberapa komputer dalam sesuatukawasan
terhadINTRANETMerupakan rangkaian dalaman yang berperanan sebagaipenghubung bagi
sesebuah kumpulan kerja yangmenggunakan pelbagai pengantara komputer pada lokasiyang
berjauhan.Internet dalam Pengajaran dan PembelajaranSumber Statik Maklumat• Kaedah yang
digunakan untuk mencari sumber-sumber yang diperlukan untuk tujuan pengajaran.• Ianya
bersifat statik dengan mengaplikasikan sumber sediaada.Contohnyapenggunaan kemudahan
perpustakaan atau pusat sumber kurikulum.Penggunaan Interaktif Dinamik• Internet digunakan
untuk menggalakkan suasana dialogantara pelbagai pihak yang berlainan yang
merupakankomponen penting.• Ianya bersifat dinamik memandangkan pengetahuan hanyaakan
terhasil apabila dialog antara individu dilaksanakan.Bilik Darjah ke Bilik Darjah• Kesemua individu
di dalam bilik darjah akan bekerjasamasecara dinamik bagi menyempurnakan suatu tugasan.•
Organisasi popular yang mempromosikan projek sebegini
adalah Pendidikan Antarabangsa dan Rangkaian Sumber.Individu ke Individu• Merupakan satu
lagi bentuk dinamik penggunaan interaktif menerusi perhubungan individu ke individu melalui
mel-elektronik.• Pelajar dan guru boleh bertukar-tukar maklumat sertapengetahuan tentang
bidang yang diminati.Individu/Bilik Darjah kepada Dunia• Pelajar dan guru mampu
mengendalikan tinjauan menerusilistservs atau newsgroup yang terdapat dalam
internet.Penyelesaian Masalah• Internet mampu bertindak sebagai suasana
penyelesaianmasalah bagi tujuan pembelajaran.• Menerusi perisian tertentu pengguna internet
mampumengubahsimpanan fail di dalam sesebuah laman web.
TOPIK 9 PENGURUSAN STUDIO DAN BILIK SENI DISEKOLAHKEPERLUAN ASAS BILIK SENI
(a) Warna Dinding - Warna-warna yang disarankan adalahwarnawarna terang - nampak besar
selain daripada sesuaiuntuk dijadikan latar (b) Papan Buletin - untuk mempamerkan hasil karya
pelajar selain sebagai tempat untuk menyampaikan maklumat(c) Cahaya - menggunakan sinaran
cahaya semula jadi dariluar.(d) Bahan Pameran Khas - mempamerkan objek semula jadiyang
boleh membangkitkan rasa ingin tahu.(e) Zon Kerja- lokasi murid menghasilkan karya
danmenyiapkan kerja mereka – meja kerja , bahan seni , warna , jarak yang sesuai antara pelajar.
(f) Stor Penyimpanan - Rak simpanan boleh digunakan untukmenyimpan bahan dan hasil karya
pelajar seperti folio danbuku latihan.KESELAMATAN DAN DISIPLIN(a) Membaca Label Bahan -
mengandungi kandungan yangmerbahaya dan boleh membahayakan kesihatan murid.(b) Pilih
Bahan Sesuai Mengikut Peringkat Umur -mengenalpasti bahan dan alatan yang sesuai
dengantingkatan umur murid.(c) Mewujudkan Panduan Keselamatan - Dokumenkeselamatan
disediakan sebagai peraturan yang digunakanoleh semua murid untuk mengelakkan kemalangan.
(d) Menggunakan Bahan Alternatif - mencari bahan dan alatalternatif bagi menggantikan alatan
dan bahan yang tidakselamat. Cth Cat minyak - Cat air/Pewarna berasaskan ,Varnish - Cat
tempera Thinner- AcrylicPemilihan KaryaKriteria pemilihan karya murid perlu melihat kepada
duaperkara iaitu dari sudut pedagogi (keberkesanan danpenyampaian proses dan kaedah
menghasilkan karya ) dan juga nilai estetik (pencapaian objektif penghasilan karya –untuk cantik
atau sebaliknya ).Susun Atur KaryaKarya 2 Dimensi - bahan dan karya 2 dimensi sebuah
panelpameran diperlukan 4 x 8 ‘- setiap karya yang ingin dipamerkan perlu dibingkaikansupaya
nampak kemas dan menarik.Karya 3 Dimensi – Meja yang dilapik dengan kain berwarnaboleh
digunakan sebagai tempat untuk meletakkan objek danhasil karya. - disusun mengikut jenis dan
ketinggian - hasilkarya seramik, sejenis kotak yang dikenali sebagai pedestalboleh digunakan.
TOPIK 10 PENGUJIAN DAN PENILAIAN DALAMPENDIDIKAN SENI VISUAL
DEFINISI PENGUJIAN DAN PENILAIAN- Pengujian merujuk kepada keseluruhan proses yang
terlibatdi dalam mendapatkan bukti (evidence) keupayaan pelajar;daripada menentukan objektif
pengujian, merangka soalanatau tugas, menjalankan ujian, memeriksa atau memberimarkah
termasuk melaporkan keputusan ujian kepada pihak-pihak yang terbabit (pelajar, pihak sekolah,
pihakkementerian, ibu bapa dan lain-lain). Antara bentukbentukpengujian termasuklah ujian
bulanan, peperiksaan,pemerhatian, temuduga, portfolio serta tugasan-tugasankelas yang diberi
markah.- penilaian merujuk kepada proses menghakimi sesuatudengan tujuan untuk memberi
nilai. Dengan maksud yanglebih mudah, seseorang akan menjalankan penilaian untukmelihat
salah satu atau semua daripada perkara berikut:keberkesanan, kelancaran, fungsi dan
operasi.Pengujian Formal dan Tidak Formal- Antara bentuk pengujian tidak formal ialah bertanya
samaada pelajar faham apa yang diajar, membaca isyarat tidakverbal pelajar untuk mengagak
tahap pemahaman mereka,mengadakan sesi soal jawab dalam melihat penguasaanpelajar
ataupun memeriksa latihan dan kerja rumah pelajar.- Pengujian formal pula melibatkan pengujian
rasmi yangdijalankan oleh guru atau pihak jawatankuasa pengujian disekolah. Ianya formal
kerana sejumlah masa khususdiperuntukkan untuk menjalankan ujian berkenaan, semuapelajar
akan diuji mengikut prosedur yang telah ditetapkan,harus mempunyai matlamat dan objektif
pengujian,melibatkan pemberian markah dan keputusan sesuatupengujian perlu dilaporkan
kepada pihak-pihak yang relevan.Pengujian Formatif dan Pengujian Sumatif - Pengujian formatif
merujuk kepada sebarang bentukpengujian yang dijalankan pada bila-bila masa semasa
tahunpembelajaran.- pengujian sumatif pula merujuk kepada sebarang bentukpengujian yang
dijalankan pada akhir tahun pembelajaran.Rujukan Norma (Norm-referenced) dan Rujukan
Kriteria(Criterionreferenced)- Rujukan Norma ialah satu cara melapor keputusanpengujian
dengan menyusun pencapaian para pelajar didalam sesuatu kelas mengikut norma. Dalam erti
kata lain,para pelajar disusun mengikut pencapaian markah mereka.- Rujukan Kriteria merujuk
kepada pencapaian ataupenguasaan seseorang pelajar berdasarkan kriteria-kriteriapengujian
yang telah ditetapkan - Sekiranya ada kriteria yangpelajar masih lemah, guru boleh memfokuskan
pengajaranuntuk kriteria tersebut kemudiannya.

Rubrik Analitikal dan Rubrik Holistik- Rubrik analitikal merujuk kepada panduan pemarkahanyang
selalunya digunakan untuk pengujian formatif. gurudapat melihat bidang (kriteria) yang dapat
dikuasai olehpelajar dengan baik dan bidang (kriteria) yang memerlukanpembaikan.- Rubrik
holistik selalunya digunakan di dalam pengujiansumatif untuk melihat kepada pencapaian pelajar
secaramenyeluruh.Pengujian Tradisional dan Pengujian Alternatif - Pengujian tradisional merujuk
kepada sebarang bentukpengujian bertulis yang melibatkan penggunaan pen dankertas.-
kebanyakan pengujian yang dijalankan adalah berbentukalternatif. Contoh-contoh pengujian
alternatif di dalam bidangseni visual ialah portfolio, buku kerja kajian (researchworkbook) dan
juga pengujian berasaskan prestasi(performancebased assessment) seperti kerja
kumpulan,demonstrasi dan pembentangan pelajar.KAEDAH-KAEDAH PENGUJIAN DI
DALAMPEMBELAJARAN SENI VISUALHurwitz dan Day (2001) menyenaraikan beberapa ciri-
ciripengujian alternatif.1. Menilai pelajar berdasarkan tugasan yang berdasarkankeperluan
disiplin bidang seni visual.2. Mengambil kira pengetahuan dan kemahiran secaraholistik dan tidak
melihat daripada fragmen-fragmen yangberbeza.3. Menghargai pencapaian pelajar di dalam
sesuatupengujian, kerana pencapaian yang rendah sekalipun tetapmenjadi indikator kepada
sesuatu penguasaan.4. Melihat kepada proses dan hasil pembelajaran.5. Mendidik pelajar supaya
menguji pencapaian sendiri.6. Mengajar pelajar untuk memperkenal, membentang
danmempertahankan hasil karya mereka di hadapan umum.- Pemerhatian boleh dilakukan oleh
guru untuk pengujianformal (bermarkah) ataupun pengujian tidak formal (untukmeningkatkan
proses pembelajaran).- Temuramah - Temuramah dapat membantu guru dalammemahami
masalah yang mungkin dialami oleh pelajar didalam kelas, melihat tahap pemahaman pelajar
terhadapsesuatu dan boleh digunakan sebagai satu cara untukmendekati diri pelajar.-
Perbincangan - Perbincangan boleh melibatkansekumpulan pelajar dan ini mengelakkan pelajar
daripada merasa gemuruh ketika diuji.- Pengujian Berasaskan Persembahan(Performance-based
Assessment) - pelajar melakukansesuatu sama ada demonstrasi, pembentangan dan lain-lain.-
Maklum Balas- Borang maklum balas atau questionnaireboleh diaplikasikan untuk
menggantikanujian bertulis, dan bentuk soalan yang ditanya adalah soalantertutupPortfolio -
Kesemua hasil kerja pelajar – karya seni, latihan,tugasan bertulis, nota, dan sebagainyadikumpul
dan disusun dengan sistematik di dalam folder yang berupa fail.PENGUJIAN KEMAJUAN KANAK-
KANAK DALAMPENDIDIKAN SENI1. Adakah kanak-kanak gembira dengan
pengalamanpembelajaran positif di dalam kelas? Adakah suasanapembelajaran selari dengan
matlamat belajar kanakkanak?2. Perlukah sebarang perubahan dibuat di dalam
prosespembelajaran kanak-kanak? Adakah strategi pengajaran juga perlu diubah? Adakah
meletakkan kanak-kanak didalam gerak kerja kumpulan memberi lebih manfaat daripadabekerja
secaraindividu?3. Bagaimanakah kanak-kanak belajar?Bagaimanakah cara kanak-kanak belajar
dapat dikaitkandengan harapan guru untuk pelajar?Bagaimanakah ini dapat dikaitkan dengan
harapan pelajar?Dan apakah pula harapan kanak-kanak terhadap diri merekasendiri?4.
Bagaimanakah guru boleh menjadi lebih berkesan?Bagaimanakah keputusan yang tepat dapat
dilakukan untukmemperbaiki kemajuan kanak-kanak?5. Bagaimanakah guru dapat berkomunikasi
denganberkesan tentang kekuatan dan kelemahan pelajar dalamseni?Bagaimanakah guru dapat
menghebahkan dengan relevanpencapaian pelajar kepada guru lain, pentadbiran sekolahdan
juga ibu bapa?PENGUJIAN HASIL KREATIVITI KANAK-KANAK- pengujian lebih merupakan
pengukur kepada kemampuanguru menfasilitasi pembelajaran, lebih daripada ukurankemajuan
dan pencapaian pelajar.- luahan kreatif pelajar mestilah sentiasa digalakkanwalaupun ianya
mungkin agak sukar untuk dinilai.- tahap kreativiti yang ditetapkan oleh guru bukanlah distandard
yang sangat tinggi, dan biarlah bersesuaian denganpelajarpelajar di dalam kelas.- cara
mengaplikasikan kemahiran teknikal dan prinsip-prinsip seni pada sebarang medium
seni.PENGUJIAN DI DALAM PEMBELAJARAN SEJARAH SENI- Sekiranya pengajaran bertujuan
untuk membantu pelajar mengenali ciri-ciri seni Cina, pengujian pelajar juga perlulahmenjurus ke
arah itu.PENGUJIAN ESTETIKA DALAM SENI- mengkaji konsep-konsep asas di dalam pembentukan
seni,kecantikan, kualiti seni serta takrifan seni yang dapatdiklasifikasikan sebagai aspekaspek
estetika.