4 - Pangkalan Data PDF

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4
PENGAJARAN 7A
INTEGRITI DATA, KETEKALAN
DAN KELEWAHAN DATA
STANDARD KANDUNGAN
2.1 Pangkalan Data Hubungan
STANDARD PEMBELAJARAN:
Murid boleh:
2.1.1 Menjelaskan kepentingan integriti data, ketekalan data
dan kelewahan data
Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul PdP

ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran yang
dinyatakan di atas.
Kandungan Muka surat

Rancangan Pengajaran 7A 305
Lembaran Kerja 7A-1 310
Lampiran 7A-1 311
Skema Jawapan 315
PENGAJARAN 7A
STANDARD KANDUNGAN
STANDARD PEMBELAJARAN Masa: 120 Minit

Murid boleh: Penerapan Pemikiran

2.1.1 Menjelaskan kepentingan integriti data, Komputasional (PPK):
ketekalan data dan kelewahan data • Data Representation
• Abstraction (ABS)
BAHAN BANTU MENGAJAR (BBM)
Bahan untuk kelas
Tiada
Bahan untuk setiap kumpulan

1. Lampiran 7A-1

Bahan untuk setiap murid
1. Lembaran Kerja 7A-1
PERSEDIAAN
304
1. Cetakkan kad pakar yang mencukupi untuk kumpulan pakar.
2. Sediakan kertas mahjong untuk setiap kumpulan.
SUMBER TAMBAHAN
KELEWAHAN DATA
7A • INTEGRITI DATA, KETEKALAN DAN
1. Bab 1:
http://cessa.khu.ac.ir/wp-content/uploads/2015/12/Database-
System-Concepts-6e-By-Abraham-Silberschatz-Henry-Korth-and-S-Su
darshan.pdf
2. Apakah itu kelewahan data -
https://www.youtube.com/watch?v=PwKTQ4yLVic
3. Apakah kepentingan DBMS -
http://www.computerweekly.com/news/2240020344/Database-
concepts-101-Why-we-use-DBMS-software
RANCANGAN PENGAJARAN 7A
MASA CADANGAN AKTIVITI BBM PEMETAAN
5 Minit Set Induksi

1. Murid membentuk kumpulan mengikut kriteria berikut:
a. Jantina.
b. Bulan lahir.
c. Hari lahir (nombor ganjil / genap).
d. Rumah sukan.
e. Saiz kasut.
2. Murid diberi masa 30 saat untuk membentuk kumpulan
dengan tidak bersuara.
3. Guru bertanyakan murid sama ada aktiviti set induksi adalah
senang ataupun tidak.
4. Guru mengaitkan aktiviti ini dengan konsep data.
Aktiviti 1: Mengenali Konsep Data

• Kertas Standard
30 Minit 1. Guru mencatatkan perkataan data di papan putih dan Mahjong Pembelajaran
bersoaljawab dengan murid tentang maksud data. Guru 2.1.3
boleh membimbing perbincangan kelas dengan
menghubungkaitkan aktiviti set induksi. KA21
2. Data merupakan satu koleksi fakta dan nombor. Secara KS
ringkas, data yang belum diproses tidak membawa
sebarang makna. Contoh: PPK
DR
305
Ahmad
Saiz 7
Bulan Januari
KELEWAHAN DATA
21
Lelaki
3. Data perlu diproses dan diberikan konteks supaya ia

menjadi maklumat yang berguna. Contohnya:
Nama Ahmad
Saiz kasut Saiz 7
Bulan lahir Bulan Januari
Umur 21
Jantina Lelaki
4. Dalam terminologi pangkalan data, kita boleh mewakili
data tersebut dengan gambar rajah berikut:

Murid
Nama
Saiz kasut
Bulan lahir
Umur
Jantina
5. Gambar rajah di atas menunjukkan satu entiti murid yang

mengandungi atribut nama, saiz kasut, bulan lahir, umur
dan jantina.
6. Entiti merujuk kepada perwakilan objek dalam satu
pangkalan data. Contoh di sini objek yang diwakilikan
adalah murid.
7. Setiap satu entiti maklumat dapat dikenal pasti dengan
set atribut iaitu set ciri-ciri yang dimiliki oleh entiti tersebut,
contohnya, dalam kes ini, atribut yang dimiliki oleh entiti 306
tersebut adalah nama, saiz kasut, bulan lahir, umur dan
jantina.
8. Pangkalan data merupakan satu set sistem yang
membolehkan pengguna mencari, menggubah dan
membaca nilai maklumat entiti.
9. Data disusun dalam bentuk jadual dan boleh diakses
KELEWAHAN DATA
dengan menggunakan aplikasi komputer.
11. Rekod-rekod disimpan dalam satu bentuk jadual seperti fail
Microsoft Excel dan fail ini boleh diakses dengan
menggunakan aplikasi yang telah dibangunkan terlebih
dahulu oleh pengatur cara.
12. Guru membuat sumbangsaran dengan murid untuk mereka
satu sistem pangkalan data untuk satu sekolah. Guru boleh
mula dengan menanyakan apakah entiti yang wujud di
sesuatu sekolah. Contoh jawapan yang boleh diterima
adalah:
a. Murid
b. Guru
c. Kelas
d. Subjek
13. Guru kemudian membimbing murid untuk memikirkan
apakah atribut yang diperlukan adalah setiap entiti:

Entiti Atribut
Murid Maklumat peribadi

Maklumat ibubapa
Maklumat kurikulum
Maklumat kokurikulum
Maklumat disiplin
Guru Maklumat peribadi

Maklumat subjek yang diajar
Maklumat tugas kokurikulum
Maklumat tugas sekolah
Kelas Nama murid dalama satu kelas

Jadual waktu
Maklumat guru kelas dan guru
subjek
Subjek Guru yang layak mengajar

subjek tersebut
Murid yang mengambil subjek
Gred subjek tersebut
307
14. Guru menerangkan bahawa terdapat beberapa
bidang yang ternyata menggunakan pangkalan data di
sekolah berikut:
a. Aplikasi Pangkalan Data Murid (APDM): Pangkalan
data sekolah yang berurusan dengan hal ehwal murid
termasuk maklumat peribadi murid dan juga maklumat
KELEWAHAN DATA
ibu bapa.
b. Sistem Analisis Peperiksaan Sekolah (SAPS): Pangkalan
Data sekolah yang berurusan dengan hal ehwal yang
berkenaan dengan peperiksaan termasuk pengiraan
skor murid, dan rekod akademik murid.
c. Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan & Kokurikulum
(PAJSK): Pangkalan data sekolah yang berurusan
dengan maklumat kokurikulum dan pencapaian murid
dalam kokurikulum.
d. Sistem Salah Laku Disiplin Murid (SSDM): Pangkalan
data sekolah yang berurusan dengan maklumat
disiplin murid.
e. Sistem Pengurusan Sekolah (SPS) : Pangkalan data
sekolah yang berurusan dengan hal ehwal mengenai
kurikulum seperti jadual waktu, kelas, dan juga
maklumat guru dan staf sekolah.
15. Guru menghasilkan satu jadual maklumat yang akan
disimpan dalam komputer unit kokurikulum bersama
dengan murid:
Nama No KP Kelas Ketinggian Berat Jawatan

Murid Murid Murid Murid Murid Murid
Sukan Unit Persatuan Penglibatan

Murid Beruniform Murid Murid Luar Murid
16. Murid dipecahkan dalam kumpulan berempat dan cuba

menghasilkan jadual maklumat untuk:
a. APDM
b. SAPS
c. PAJSK
d. SSDM
e. SPS
17. Murid diberikan masa 15 minit untuk melengkapkan aktiviti
ini dalam kertas mahjong. Jadual maklumat yang dihasilkan
perlu menggambarkan sekurang-kurangnya 3 atau lebih
lajur maklumat yang diperlukan. Murid juga perlu
menyatakan sekurang-kurangnya 1 entiti yang mungkin
terdapat di dalam pangkalan data.
18. Setiap kumpulan menerangkan jadual data yang dihasilkan.
Guru boleh menilai hasil kerja setiap kumpulan dengan
merujuk kepada rubrik pada Lembaran Kerja 7A-1. 308
19. Murid menyalinkan jadual data tersebut untuk kegunaan
kelas seterusnya.
20. Guru merumuskan maksud pangkalan data bersama murid.
40 Aktiviti 2: Masalah Sistem Pangkalan Data Berasaskan Fail • Lampiran SP
KELEWAHAN DATA
Minit 7A-1 2.1.1
1. Guru menerangkan bahawa walaupun cara menggunakan Kad
fail komputer kelihatan seperti mudah dan senang. Namun, Pakar KA21
ia amat tidak efisyen dan mungkin mendatangkan banyak untuk KS
masalah. setiap KC
2. Contohnya, sekolah mungkin mempunyai fail pangkalan kumpulan
data masing-masing dalam bentuk excel untuk menyimpan PPK
rekod murid ataupun sistem untuk menyimpan rekod di ABS
kedai koperasi di sekolah. Jenis penyimpanan rekod
sebegini dikenali sebagai sistem flat-file.
3. Guru menerangkan bahawa sistem fail, ataupun dikenali
sebagai sistem flat-file terdapat 4 masalah utama, iaitu:
2.1.1
a. Kelewahan Data (Data Redundancy)
b. Kehilangan Ketekalan Data (Data Inconsistency)
c. Kesusahan untuk Mengakses Data (Difficult in Accessing
Data)
d. Masalah Integriti Data (Data Integrity)
4. Murid membentuk kumpulan berempat dan guru Lembaran
mengedarkan Lembaran Kerja 7A-2 kepada setiap murid. Kerja 7A-2

5. Guru menerangkan bahawa kumpulan ini adalah
“Homegroup” untuk mereka. Di dalam kumpulan masing-
masing, setiap murid dilabelkan nombor 1, 2, 3 dan 4.
Seterusnya, guru meminta murid untuk membentuk
kumpulan baru mengikut nombornya.
6. Guru menerangkan bahawa kumpulan baru ini adalah
pakar group masing masing. Tugas mereka adalah untuk
memahami masalah sistem flat-file yang diberikan
kepada mereka dan mereka perlu kembali ke homegroup
untuk menerangkan masalah tersebut kepada ahli
kumpulan homegroup mereka.
7. Guru berikan setiap kumpulan 2 atau 3 kad pakar mengikut
kesesuaian saiz kumpulan.
8. Murid perlu bincang dalam kumpulan pakar untuk
memahami masalah yang diberikan. Guru boleh membantu
kumpulan-kumpulan pakar jika mereka perlukan
penerangan yang lebih lanjut.
9. Kumpulan pakar diberikan masa 5 minit untuk memahami
kandungan yang diberikan.
10. Murid kembali ke homegroup dan membimbing ahli
kumpulannya untuk melengkapkan soalan 1 pada

Lembaran Kerja 7A-2. Masa yang diberikan adalah 20 minit.
2.1-4 KS/KC ABS
309
11. Guru meminta wakil setiap pakar group untuk
menerangkan konsep kelewahan data, ketekalan data dan
integriti data secara ringkas di hadapan kelas.
12. Murid diberikan masa 5 minit untuk melengkapkan soalan 2
pada Lembaran Kerja 7A-2.
KELEWAHAN DATA
5 Penutup
Minit
1. Guru menanyakan murid untuk memberikan lebih contoh.
2. Guru menerangkan bahawa kerana adanya pelbagai
masalah dengan sistem flat-file, kebanyakan pengguna
pangkalan data tidak lagi menggunakan sistem flat-file.
3. Pangkalan data moden yang digunakan adalah satu sistem
pangkalan data yang berstruktur yang digelar sebagai
Database Management System (DBMS).
Standard
Pembelajaran:
2.1.3
LEMBARAN KERJA 7A-1

NAMA: TARIKH:
KELAS:
4 3 2 1

Penghasilan Jadual maklumat yang Jadual maklumat yang Jadual maklumat yang
jadual dihasilkan mempunyai dihasilkan mempunyai 3 dihasilkan mempunyai 3
3 atau lebih atribut atau lebih atribut atau kurang
yang bermakna dan
menggambarkan Murid dapat menyatakan Murid tidak dapat
keperluan sebenar sekurang-kurangnya 1 menyatakan entiti yang
pangkalan data entiti yang ada di dalam ada di dalam jadual
jadual maklumat maklumat
Murid dapat menyatakan
sekurang-kurangnya 1
entiti yang ada di dalam
jadual maklumat
310
KELEWAHAN DATA
Komen guru:

Tarikh:
SP: 2.1.1
PPK: ABS
KA21: KS, KC
LAMPIRAN 7A-1 : KAD PAKAR

Guru mengedarkan kad pakar kepada setiap kumpulan pakar. Bilangan kad pakar untuk setiap kumpulan
adalah bergantung kepada bilangan ahli dalam setiap kumpulan pakar.
Kelewahan Data Kelewahan Data

Dalam contoh pangkalan data yang telah Dalam contoh pangkalan data yang telah
dibincangkan, fail yang berlainan adalah dibincangkan, fail yang berlainan adalah
terkandung di maklumat yang berlainan. terkandung di maklumat yang berlainan.
Maklumat yang sama mungkin diulangi di Maklumat yang sama mungkin diulangi di
pelbagai tempat. Contohnya, nama murid pelbagai tempat. Contohnya, nama murid
wujud dalam pangkalan data Kelas, HEM wujud dalam pangkalan data Kelas, HEM
dan Disiplin. dan Disiplin.
Cuba bayangkan sistem pangkalan data Cuba bayangkan sistem pangkalan data
untuk bank di mana bank menguruskan untuk bank di mana bank menguruskan
maklumat berjuta-juta pelanggan. maklumat berjuta-juta pelanggan.
Kelewahan data akan meningkatkan kos Kelewahan data akan meningkatkan kos
penyimpanan rekod data. penyimpanan rekod data.
Ketekalan Data Ketekalan Data
Maklumat yang sama disimpan di fail yang Maklumat yang sama disimpan di fail yang
berlainan. Penukaran rekod di satu tempat berlainan. Penukaran rekod di satu tempat
311
tidak semestinya akan menyebabkan tidak semestinya akan menyebabkan
penukaran rekod di semua fail. penukaran rekod di semua fail.
Contohnya, nama murid wujud dalam Contohnya, nama murid wujud dalam
pangkalan data Kelas, HEM dan Disiplin. pangkalan data Kelas, HEM dan Disiplin.
Cuba bayangkan jika murid tersebut Cuba bayangkan jika murid tersebut
tukarkan nama. Penukaran maklumat tukarkan nama. Penukaran maklumat
KELEWAHAN DATA
tersebut mungkin hanya wujud dalam fail tersebut mungkin hanya wujud dalam fail
HEM sahaja. HEM sahaja.
Ini akan menyebabkan ketidaksamaan data Ini akan menyebabkan ketidaksamaan data
di fail HEM, Kelas dan Disiplin. di fail HEM, Kelas dan Disiplin.
SP: 2.1.1
PPK: ABS
KA21: KS, KC
LAMPIRAN 7A-1 : KAD PAKAR

Akses Data Akses Data
Pengaksesan data bergantung kepada Pengaksesan data bergantung kepada

aplikasi yang telah dibangunkan untuk aplikasi yang telah dibangunkan untuk
tujuan tersebut. tujuan tersebut.

Contohnya, pangkalan data HEM Contohnya, pangkalan data HEM
mempunyai kawalan untuk mencarikan mempunyai kawalan untuk mencarikan
murid yang berbangsa Melayu ataupun murid yang berbangsa Melayu ataupun
murid yang memerlukan bantuan kewangan. murid yang memerlukan bantuan kewangan.
Cuba bayangkan jika HEM ingin mencarikan Cuba bayangkan jika HEM ingin mencarikan
semua murid yang tinggal di sesuatu taman semua murid yang tinggal di sesuatu taman
berdekatan, ataupun murid perempuan Cina berdekatan, ataupun murid perempuan Cina
yang umurnya 15 tahun? yang umurnya 15 tahun?
Pihak sekolah sama ada perlu menulis Pihak sekolah sama ada perlu menulis
aplikasi baru ataupun mencari maklumat aplikasi baru ataupun mencari maklumat
murid tersebut secara manual. murid tersebut secara manual.
Data yang diperlukan tidak boleh diperolehi Data yang diperlukan tidak boleh diperolehi
dengan cara yang mudah dan efisyen. dengan cara yang mudah dan efisyen.
Integriti Data Integriti Data
312
Nilai data di satu pangkalan data mesti Nilai data di satu pangkalan data mesti
menepati kriteria-kriteria yang ditetapkan. menepati kriteria-kriteria yang ditetapkan.
Contohnya, data untuk nombor kad Contohnya, data untuk nombor kad
pengenalan hanya boleh terima nombor dan pengenalan hanya boleh terima nombor dan
data untuk nama hanya boleh terima huruf. data untuk nama hanya boleh terima huruf.
Cuba bayangkan jika sekolah membenarkan Cuba bayangkan jika sekolah membenarkan
murid daripada luar negara untuk murid daripada luar negara untuk
KELEWAHAN DATA
didaftarkan dalam sekolah. didaftarkan dalam sekolah.
Murid antarabangsa tiada kad pengenalan, Murid antarabangsa tiada kad pengenalan,
jadi mereka perlu masukkan nombor jadi mereka perlu masukkan nombor
passport yang mengandungi huruf untuk passport yang mengandungi huruf untuk
ruang kad pengenalan. ruang kad pengenalan.
Perubahan perlu berlaku pada peringkat Perubahan perlu berlaku pada peringkat
pangkalan data dan programmer pangkalan data dan programmer
perlu menuliskan atur cara baru untuk perlu menuliskan atur cara baru untuk
mengubahkan kriteria. mengubahkan kriteria.
Ini akan menjadi masalah apabila perubahan Ini akan menjadi masalah apabila perubahan
kriteria perlu dilaksanakan untuk satu system kriteria perlu dilaksanakan untuk satu system
pangkalan data yang besar. pangkalan data yang besar.
Integriti dan ketepatan data sukar dikawal Integriti dan ketepatan data sukar dikawal
dengan system flat-file. dengan system flat-file.
Standard
Pembelajaran:
2.1.1
LEMBARAN KERJA 7A-1

NAMA: TARIKH:
KELAS:
Soalan 1: Murid perlu lengkapkan lembaran kerja ini dengan bantuan rakan mereka.

Kelewahan Data Ketekalan Data
Penerangan: Penerangan:
Contoh 1: Contoh 1:
Contoh 2: Contoh 2:
313
Akses Data Integriti Data
Penerangan: Penerangan:
KELEWAHAN DATA
Contoh 1: Contoh 1:
Contoh 2: Contoh 2:
Standard
Pembelajaran:
2.1.1
LEMBARAN KERJA 7A-2

NAMA: TARIKH:
KELAS:
Soalan 2: Padankan jawapan yang betul dengan menyatakan jenis masalah pangkalan data.

Pangkalan data sukar untuk carikan murid Kelewahan data
yang mempunyai status orang kurang upaya.
Maklumat semua saman kereta perlu

disimpan di semua balai polis untuk
memudahkan pembayaran saman.
Maklumat pelanggan bank X perlu disimpan

di semua cawangan.
Pembayaran saman pada balai polis bandar X Ketekalan data

tidak digambarkan di balai polis bandar Y.
Pangkalan data sukar untuk carikan semua

pelanggan yang membeli produk syarikat X
dari bulan Januari ke Jun.
Perubahan nombor pendaftaran kereta

daripada 7 aksara ke 10 aksara.
Murid menukar nama mereka di SAPS tetapi Akses data

dalam pangkalan data PAJSK, mereka masih
314
menggunakan nama lama.
Perubahan nombor telefon daripada 10 digit

ke 11 digit.

murid lelaki yang berumur 16 tahun.
KELEWAHAN DATA
Maklumat murid perlu disimpan di SAPS, Integriti data
SSDM dan PAJSK.
Pelanggan mengeluarkan duit di bank X di

cawangan bandar X tetapi di sistem bank
X di cawangan bandar Y, jumlah duit yang
dikeluarkan masih ada dalam baki akaun.
Komen guru:

Tarikh:
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 7A-2
Soalan 1: Murid perlu lengkapkan lembaran kerja ini dengan bantuan rakan mereka.

Kelewahan Data Ketekalan Data
Penerangan: Pengulangan simpanan Penerangan:Pengulangan simpanan

maklumat yang sama di tempat yang maklumat yang sama di tempat yang
berbeza. Ini akan menambahkan kos. berbeza. Kemaskini pada satu pangkalan
data mungkin tidak tersampai ke pangkalan
data yang lain.
Contoh 1: Nama murid wujud di pelbagai Contoh 1: Penambahan murid baru pada
pangkalan data sekolah (disiplin, rekod enrolmen murid tidak tersampai ke
peperiksaan, kokurikulum). rekod disiplin.
Contoh 2: Nama pelanggan servis telefon Contoh 2: Penukaran pelan telefon

bimbit. Nama pelanggan wujud dalam pelanggan pada pangkalan data pelan tidak
pangkalan data pelan dan pakej, bayaran tersampai ke pangkalan data bayaran.
dan sebagainya.
315
Akses Data Integriti Data
Penerangan: Data sukar dicari mengikut Penerangan: Tidak boleh memastikan

kriteria yang dihendaki. bahawa nilai data mematuhi kriteria yang
KELEWAHAN DATA
ditetapkan.
Contoh 1: Mencarikan murid dengan Contoh 1: Pendaftaran murid yang tiada

bilangan adik-beradik tertentu. nombor kad pengenalan akan menyebabkan
penukaran pada jenis nilai yang boleh
dimasukkan untuk medan kad pengenalan
murid.
Contoh 2: Mencarikan ibubapa dengan Contoh 2: Penambahan bilangan nombor

bilangan anak tertentu. dalam nombor telefon bimbit.
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 7A-2
Soalan 2: Padankan jawapan yang betul dengan menyatakan jenis masalah pangkalan data

Pangkalan data sukar untuk carikan murid Kelewahan data
yang mempunyai status orang kurang upaya.
Maklumat semua saman kereta perlu

disimpan di semua balai polis untuk
memudahkan pembayaran saman.
Maklumat pelanggan bank X perlu disimpan

di semua cawangan.
Pembayaran saman pada balai polis bandar X Ketekalan data

tidak digambarkan di balai polis bandar Y.

pelanggan yang membeli produk syarikat X
dari bulan Januari ke Jun.
Perubahan nombor pendaftaran kereta

daripada 7 aksara ke 10 aksara.
Murid menukar nama mereka di SAPS tetapi Akses data

dalam pangkalan data PAJSK, mereka masih
316
menggunakan nama lama.
Perubahan nombor telefon daripada 10 digit

ke 11 digit.

murid lelaki yang berumur 16 tahun.
KELEWAHAN DATA
Maklumat murid perlu disimpan di SAPS, Integriti data
SSDM dan PAJSK.
Pelanggan mengeluarkan duit di bank X di

cawangan bandar X tetapi di sistem bank
X di cawangan bandar Y, jumlah duit yang
dikeluarkan masih ada dalam baki akaun.
PENGAJARAN 7B
PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA

STANDARD KANDUNGAN
STANDARD PEMBELAJARAN
Murid boleh:
2.1.2 Membezakan model-model pangkalan data:
i) Hiraki
ii) Rangkaian
iii) Hubungan
iv) Berorientasi objek
2.1.3 Mengenalpasi entiti, atribut, set hubungan dan
kekardinalan (satu ke satu, satu ke banyak dan banyak
ke banyak) berdasarkan keperluan pengguna.
Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul

PdP ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran
yang dinyatakan di atas.

Rancangan Pengajaran 7B 319
Lembaran Kerja 7B-1 325
Skema Jawapan 326
PENGAJARAN 7B
STANDARD KANDUNGAN
2.1 Pangkalan Data
STANDARD PEMBELAJARAN Masa: 120 Minit

Persediaan: 5 - 10 Minit
2.1.2 Membezakan model-model pangkalan data:

i) Hiraki Penerapan Pemikiran
ii) Rangkaian Komputasional (PPK):
iii) Hubungan • Data Representation
• Abstraction (ABS)
iv) Berorientasi objek
2.1.3 Mengenalpasi entiti, atribut, set hubungan
dan kekardinalan (satu ke satu, satu ke
banyak dan banyak ke banyak) berdasarkan
keperluan pengguna
STANDARD PRESTASI
2.1-3 Membezakan model-model pangkalan data yang dipelajari

Bahan untuk kelas
Tiada
Bahan untuk setiap murid 318

1. Lembaran Kerja 7B-1
SUMBER TAMBAHAN
7B •PELBAGAI MODEL PANGKALAN DATA

1. Penerangan lebih lanjut tentang model data hiraki:
https://en.wikipedia.org/wiki/Hierarchical_database_model
http://people.cs.pitt.edu/~chang/156/14hier.html
http://codex.cs.yale.edu/avi/db-book/db6/appendices-dir/e.pdf
2. Penerangan lebih lanjut tentang model data rangkaian
https://en.wikipedia.org/wiki/Network_model
http://people.cs.pitt.edu/~chang/156/18network.html http://codex.
cs.yale.edu/avi/db-book/db6/appendices-dir/d.pdf
3. Penerangan lebih lanjut tentang model data hubungan
http://infolab.stanford.edu/~ullman/fcdb/aut07/slides/er.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Relational_model
http://infolab.stanford.edu/~ullman/focs/ch08.pdf
4. Penerangan lebih lanjut tentang model data berorientasi objek
https://en.wikipedia.org/wiki/Object_database
http://www.comptechdoc.org/independent/database/basicdb/data
object.html
5. Perbandingan antara pelbagai model pangkalan data
http://newtutorial2012.blogspot.com/2012/07/comparison-between-
hierarchical-model.html
RANCANGAN PENGAJARAN 7B
5 Set Induksi
Minit

1. Guru meminta murid untuk membayangkan situasi di mana
mereka perlu mencarikan nombor telefon waris untuk
seseorang murid. Bagaimanakah murid boleh carikan
nombor tersebut tanpa menggunakan komputer. Murid
mungkin jawab bahawa mereka boleh merujuk kepada
buku kedatangan.
2. Guru seterusnya menanyakan cara untuk dapatkan nombor
telefon waris tanpa menggunakan buku kehadiran. Murid
mungkin memberikan pelbagai jawapan tetapi jawapan
yang dikehendaki adalah buku rekod kemasukan murid.
3. Guru menanyakan situasi di mana nombor waris telah
bertukar sepanjang 4 tahun murid di sesuatu sekolah,
apakah cara untuk mengubahkan rekod nombor telefon
tersebut. Guru perlu membimbing murid untuk memikirkan
masalah yang bakal wujud iaitu ketidaktekalan data di
antara buku rekod kemasukan murid dengan buku
kehadiran.
4. Guru menerangkan bahawa oleh kerana masalah ini,
kesemua maklumat murid di sekolah telah berubah ke
bentuk digital iaitu pengurusan data secara dalam talian
dengan bantuan aplikasi pangkalan data yang digelar
sebagai Database Management System (DBMS). 319
5. Guru menerangkan bahawa murid perlu mengetahui reka
bentuk sistem pengurusan pangkalan data.
50 Aktiviti 1: Seni Bina Sistem Pengurusan Pangkalan Data • Lembaran Standard

Minit Kerja 7B-1 Pembelajaran

1. Sistem Pengurusan Pangkalan Data (DBMS) merupakan 2.1.2
sesuatu aplikasi komputer yang boleh membantu sesuatu 2.1.3
syarikat atau pertubuhan menguruskan data. Ia memberikan
satu cara yang cekap dan boleh dipercayai untuk mendapat KA21
semula data (data retrieval). KS
2. Keperluan untuk mendapatkan data dengan cekap
memerlukan reka bentuk struktur data yang lebih kompleks PPK
untuk mewakili data dalam sistem. DR
3. Terdapat beberapa model untuk mewakili hubungan antara ABS
data, iaitu:
a. Hiraki
b. Rangkaian
c. Hubungan (Relational)
d. Berorientasi Objek
4. Guru melukiskan gambar rajah untuk setiap model
pangkalan data di papan putih.

a) Hiraki
b) Rangkaian
320
c) Hubungan
d) Berorientasi Objek
5. Guru menerangkan untuk memahami model pangkalan
data, murid perlu mengetahui beberapa konsep penting.

Guru menerangkan bahawa contoh yang
diterangkan adalah contoh daripada model pangkalan
data hubungan, namun konsep berikut juga boleh
digunapakai untuk model-model pangkalan data yang
lain .
a. Entiti – Objek dalam pangkalan data. Contohnya,
entiti ‘murid’ dalam pangkalan data Kokurikulum.
b. Atribut – Maklumat yang terkandung dalam satu
entity. Contohnya maklumat tentang rumah sukan,
persatuan dan unit beruniform sesuatu entiti murid
dalam pangkalan data Kokurikulum.
c. Hubungan – Hubungan antara entiti atau atribut
dalam sesuatu pangkalan data. Contohnya, entiti guru
MENGAJAR entiti kelas. MENGAJAR adalah hubungan
antara guru dan kelas.
d. Kekardinalan – bilangan hubungan antara dua entiti/
dua set entiti. Terdapat beberapa jenis kekardinalan:
i. Satu ke Satu (Satu Pengetua MENGETUAI satu
sekolah).
ii. Satu ke banyak (Banyak guru MENGAJAR di
satu sekolah).
iii. Banyak ke banyak (Satu guru MENGAJAR 321
banyak murid dan satu murid DIAJAR
banyak guru).
6. Guru menjelaskan setiap satu model pangkalan data:)
a. Hiraki
i. Model pangkalan data menyusunkan data
dalam bentuk pokok (tree-structure).

ii. Contoh:
Murid
iii. Struktur data ini hanya membenarkan
kekardinalan satu ke banyak iaitu

satu rekod ibubapa (parent) kepada banyak
rekod anak (child) dalam modelnya.
iv. Hubungan yang terdapat dalam model ini
adalah:
• Setiap sekolah mempunyai kelas dan
guru.
• Setiap kelas mempunyai guru yang
mengajarnya dan juga murid yang
berada dalam kelas tersebut.
v. Dalam model ini, kekardinalan untuk setiap
entity adalah satu kepada banyak sahaja.
vi. Model data ini akan menyebabkan
pengulangan maklumat. Contohnya, entiti
guru perlu diciptakan semula di kelas.
vii. Ini akan menyebabkan masalah kelewahan
data dan juga ketekalan data berlaku.
b. Rangkaian
i. Model pangkalan data ini menyusunkan data
dalam bentuk rangkaian.
ii. Contoh:

322
Murid

iii. Struktur ini membenarkan kekardinalan
banyak ke banyak dalam modelnya.
iv. Dalam model ini, satu entiti boleh mempunyai
pelbagai hubungan dengan entiti lain.
v. Hubungan yang wujud dalam model ini
adalah:
• Sekolah MEMPUNYAI kelas, guru dan
murid.
• Kelas BERADA di dalam sekolah dan
MEMPUNYAI murid.
• Guru BERADA di dalam sekolah dan
MENGAJAR murid.
• Murid BERADA di dalam kelas dan
DIAJAR oleh guru.

vi. Masalah untuk model ini adalah semakin
besar maklumat yang perlu disimpan, semakin
rumit rangkaian dibentuk dan semakin sukar
untuk mencarikan sesuatu maklumat.
c. Hubungan (Relational)
i. Model data ini menyusunkan entiti dalam
set entiti dan menghubungkan set dengan
set melalui rekod data yang wujud di
kedua-dua set entiti.
ii. Contoh:
Murid
iii. Model ini membenarkan kekardinalan banyak 323

kepada banyak. Model ini dapat
mengurangkan kelewahan data dengan
meletakkan entiti dalam set.
iv. Model ini adalah model yang paling kerap
digunakan di pasaran sekarang.
v. Dengan rekabentuk yang baik, maklumat

dapat diperolehi dengan mudah mahupun
dalam sesuatu pangkalan data hubungan yang
mempunyai banyak maklumat.
d. Berorientasi Objek (Object-oriented)
i. Model ini menyusun data dalam bentuk
hubungan juga tetapi model ini juga
mempunyai ciri-ciri pengaturcaraan objek
seperti keturunan (inheritance) dan
kelas (class).
ii. Contoh:
iii. Salah satu ciri rekacipta berorientasi data • Lembaran
adalah kewujudan tika berdasarkan template Kerja

objek. (Tika Objek 1 adalah berasaskan objek 7B-1
1).
iv. Sukar untuk mengemaskini kerana strukturnya.
7. Murid membentuk kumpulan berempat untuk
menghasilkan rajah terhubung mengikut model-model
pangkalan data yang telah dipelajari untuk mempamerkan
jadual data yang diciptakan. (Lembaran Kerja 7B-1).
8. Murid juga perlu melakar satu peta pemikiran untuk
membanding beza antara model pangkalan yang dipilih
dengan satu lagi model pangkalan data yang telah
dipelajari.
9. Murid menjalankan aktiviti gallery walk untuk melihat hasil
kerja kumpulan lain.
5 Minit Penutup
1. Guru merumuskan aktiviti gallery walk iaitu penjelasan

pelbagai model pangkalan data serta perbandingan antara
model-model pangkalan data.
2. Guru menjelaskan bahawa model hiraki dan rangkaian
merupakan model yang terawal digunakan dalam DBMS 324
3. Namun demikian, kedua-dua model ini mempunyai masalah
kelewahan data dan kehilangan ketekalan data.
4. Model hubungan dicadangkan pada tahun 1970 dan
dengan bukti matematik, model pangkalan data hubungan
mampu mengurangkan kelewahan data dan mengelakkan
ketekalan data.

5. Namun demikian, ia memerlukan perancangan rekabentuk
pangkalan data hubungan yang lebih teliti.
Standard
Pembelajaran:
2.1.3
LEMBARAN KERJA 7B-1

NAMA: TARIKH:
KELAS:

Hiraki Rangkaian
325
Hubungan Berorientasi Objek
Komen guru:

Tarikh:
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 7B-1

Hiraki Rangkaian
Bank Bank
BankNo Bank
No
Cawangan Alamat Bank Cawangan Alamat Bank
No No
Pegawai Pelanggan
Pelanggan Bank Bank Pegawai
Pegawai PelangganNo. KP Nama
Pelanggan No. No
KP Nama No Staf Nama
Alamat Bank Pegawai No Staf Nama
No
Cawangan Alamat Bank Cawangan
No. KP Nama No Staf Nama No. KP Nama No Staf Nama
Akaun Pegawai
Pegawai Pelanggan Akaun
Pelanggan Pegawai
No.
Akaun No akaun Pegawai
Baki Nama
Staf
No. KP Nama No Staf Nama No. KP Nama Akaun Baki
No.
No Akaun No Staf Nama
No akaun Baki Nama
Staf
No Akaun Baki
Akaun Pegawai
Akaun
No.
No akaun Baki Nama
Staf
No Akaun Baki
Bank Bank
No No
Pegawai
Bank
Pegawai Pelanggan
Pelanggan
326
Nama Pelanggan No Cawangan Pegawai
No
Alamat Bank Pegawai Bidang
Pegawai yang diuruskan Bank
Bank No.Cawangan
KP Nama No Staf Nama No. KP Nama No Staf Nama
Nama Pelanggan No Cawangan
No Pelanggan
Alamat Bank Bidang
Akaun
Cawangan Pegawai Pegawai yang diuruskan Bank
Pegawai Akaun
Bank No.
Nama
HubunganNo Berorientasi Objek
No akaun Baki Akaun
No KP Staf Nama
Pelanggan
Nama Pelanggan No Cawangan No Akaun Baki
No Bidang No KP
Alamat Bank Baki Pegawai yang diuruskan Bank
Cawangan Akaun Pelanggan
No KP Nama Akaun
Pelanggan No No KP
Baki
Akaun Pelanggan

No KP Nama Akaun
No No KP
Baki
Akaun Pelanggan
Pegawai
Bank
Nama Pelanggan No Cawangan

No
Alamat Bank Bidang
Cawangan Pegawai yang diuruskan Bank
Pelanggan
No KP Nama Akaun
No No KP
Baki
Akaun Pelanggan
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 7B-1
Perbandingan antara model-model pangkalan data:
Persamaan
Hiraki Rangkaian Hubungan Berorientasi objek

Hiraki - - Jarang digunakan lagi - Mempunyai entiti dan - Mempunyai entiti dan
- Mempunyai entiti dan atribut serta hubungan atribut serta hubungan
atribut serta hubungan antara entity. antara entity.
antara entity. - Boleh mempunyai - Boleh mempunyai
pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan.
Rangkaian - Jarang digunakan lagi - - Mempunyai entiti dan - Mempunyai entiti dan
- Mempunyai entiti dan atribut serta hubungan atribut serta hubungan
atribut serta hubungan antara entity. antara entity.
antara entity. - Boleh mempunyai - Boleh mempunyai
pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan.
Hubungan - Mempunyai entiti dan - Mempunyai entiti dan - - Mempunyai entiti dan
atribut serta hubungan atribut serta hubungan atribut serta hubungan
antara entity. antara entity. antara entity.
- Boleh mempunyai - Boleh mempunyai - Boleh mempunyai
pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan.
Berorientasi - Mempunyai entiti dan - Mempunyai entiti dan - Mempunyai entiti dan -
objek atribut serta hubungan atribut serta hubungan atribut serta hubungan
antara entity. antara entity. antara entity.
- Boleh mempunyai - Boleh mempunyai - Boleh mempunyai
pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan. pelbagai kekardinalan.
327
Perbezaan
Hiraki - Hiraki Hiraki Hiraki
- Mempunyai masalah - Mempunyai masalah - Mempunyai masalah
ketekalan dan ketekalan dan ketekalan dan

kelewahan data kelewahan data. kelewahan data.
- Kekardinalan 1 - Kekardinalan 1 - Kekardinalan 1 kepada
kepada N sahaja kepada N sahaja. N sahaja.
- Struktur menyerupai - Struktur menyerupai - Struktur menyerupai
pokok. pokok. pokok.
Rangkaian Hubungan Berorientasi-objek

- Tidak mempunyai - Pelbagai kekardinalan - Pelbagai kekardinalan
masalah ketekalan (1:N, M:N, 1:1). (1:N, M:N, 1:1).
dan kelewahan data. - Mudah dapatkan - Mempunyai ciri-
- Pelbagai kekardinalan. maklumat dalam ciri pengatur caraan
- Sukar dapatkan sesuatu pangkalan berorientasikan objek.
maklumat dalam data hubungan yang - Sukar untuk
sesuatu pangkalan besar. mengemaskini data.
data rangkaian yang - Struktur tidak - Struktur tidak
besar. menyerupai pokok. menyerupai pokok.
- Struktur tidak - Popular digunakan.
menyerupai pokok.
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 7B-1
Rangkaian Rangkaian - Rangkaian Rangkaian
- Pelbagai - Sukar dapatkan - Sukar dapatkan
kekardinalan maklumat dalam maklumat dalam
(1:N, M:N, 1:1). sesuatu pangkalan sesuatu pangkalan data

- Sukar dapatkan data rangkaian yang rangkaian yang besar.
maklumat dalam besar.
sesuatu pangkalan Berorientasi-objek
data rangkaian yang Hubungan - Mempunyai ciri-
besar. - Mudah dapatkan ciri pengatur caraan
maklumat dalam berorientasikan objek.
Hiraki sesuatu pangkalan - Sukar untuk
- Mempunyai masalah data hubungan yang mengemaskini data.
ketekalan dan besar.
kelewahan data. - Popular digunakan
- Kekardinalan 1 sekarang.
kepada N sahaja.
- Struktur menyerupai
pokok.
Hubungan Hubungan Hubungan - Hubungan

- Pelbagai - Mudah dapatkan - Mudah dapatkan
kekardinalan maklumat dalam maklumat dalam
(1:N, M:N, 1:1). sesuatu pangkalan sesuatu
- Struktur tidak data hubungan yang pangkalan data
menyerupai pokok. besar. hubungan yang besar.
- Popular digunakan - Popular digunakan
Hiraki sekarang. sekarang.
328
- Mempunyai masalah
ketekalan dan Rangkaian Berorientasi-objek
kelewahan data. - Sukar dapatkan - Mempunyai ciri-
- Kekardinalan 1 maklumat dalam ciri pengatur caraan
kepada N sahaja. sesuatu pangkalan berorientasikan objek.
- Struktur menyerupai data rangkaian yang - Sukar untuk
pokok. besar. mengemaskini data.
- Jarang digunakan
sekarang.

Berorientasi- Berorientasi-objek Berorientasi-objek Berorientasi-objek -
objek - Pelbagai - Mempunyai ciri- - Mempunyai ciri-
kekardinalan ciri pengatur caraan ciri pengatur caraan
(1:N, M:N, 1:1). berorientasikan objek. berorientasikan objek.
- Mempunyai ciri- - Sukar untuk - Sukar untuk
ciri pengatur caraan mengemaskini data. mengemaskini data.
berorientasikan
objek. Rangkaian Hubungan
- Struktur tidak - Sukar dapatkan - Mudah dapatkan
menyerupai pokok. maklumat dalam maklumat dalam
sesuatu pangkalan sesuatu pangkalan
Hiraki data rangkaian yang data hubungan yang
- Mempunyai masalah besar. besar.
ketekalan dan - Jarang digunakan - Popular digunakan
kelewahan data. sekarang. sekarang.
- Kekardinalan 1
kepada N sahaja.
- Struktur menyerupai
pokok.
PENGAJARAN 8A
GAMBAR RAJAH
PERHUBUNGAN ENTITI
STANDARD KANDUNGAN
2.2 Reka Bentuk Pangkalan
Murid boleh:
2.1.3 Mengenal pasti entiti, atribut, set hubungan dan
kekardinalan (satu ke satu, satu ke banyak dan banyak ke
banyak) berdasarkan keperluan pengguna
2.2.1 Mengenal pasti medan (field), rekod jadual (table) dan
kekunci bagi pangkalan data yang akan dibangunkan
2.2.2 Menentukan kunci primer dan/atau kunci asing yang
sesuai bagi setiap entiti
2.2.3 Menghasilkan gambar rajah perhubungan
entiti (ERD) untuk memodelkan data perhubungan


Rancangan Pengajaran 8A 332
Aktiviti Pengayaan 342
Lampiran 8A-1 351
Skema Jawapan 354
PENGAJARAN 8A
STANDARD KANDUNGAN
2.1 Pangkalan Data
2.2 Reka Bentuk Pangkalan Data Masa: 60 Minit
Persediaan: 5 - 10 Minit
Penerapan Pemikiran

Murid boleh: Komputasional (PPK):
2.1.3 Mengenal pasti entiti, atribut, set hubungan • Data Representation
dan kekardinalan (satu ke satu, satu ke • Algorithm and Procedures
(ALG)
banyak dan banyak ke banyak) berdasarkan • Problem Decomposition (PD)
keperluan pengguna
2.2.1 Mengenal pasti medan (field), rekod jadual
(table) dan kekunci bagi pangkalan data
yang akan dibangunkan
2.2.2 Menentukan kunci primer dan/atau kunci
asing yang sesuai bagi setiap entiti
2.2.3 Menghasilkan gambar rajah perhubungan
entiti (ERD) untuk memodelkan data
perhubungan

Bahan untuk kelas 330
Tiada

1. Lampiran 8A-1
2. Kertas mahjong
8A •GAMBAR RAJAH PERHUBUNGAN

ENTITI

PERSEDIAAN
1. Cetakkan Lampiran 8A-1 yang mencukupi untuk semua kumpulan

2. Kertas Mahjong untuk semua kumpulan
PENGAJARAN 8A
SUMBER TAMBAHAN
1. Terdapat pelbagai cara untuk melukiskan ERD, cara yang digunakan

di sini adalah gambar rajah perhubungan entiti (ERD) yang asal,
iaitu daripada Peter Chen. Tetapi guru boleh memilih cara lain untuk
melukiskan gambar rajah perhubungan entiti (ERD)

a. Cara Peter Chen:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/chen-erd-
notation
b. Cara Crow’s Foot:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/crow-s-foot-
notation
c. UML:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/uml-
notation
d. Arrow:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/
arrow-notation
e. IDEF-1X:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/
arrow-notation
f. Barker:
http://www.vertabelo.com/blog/technical-articles/ 331
barkers-erd-notation
2. Panduan melukis ERD:
http://creately.com/blog/diagrams/er-diagrams-tutorial/
3. Latihan melukis ERD:

ENTITI
http://db4u.wikidot.com/erexercises
5 Minit Set Induksi

1. Guru menanyakan murid langkah yang perlu ada sebelum
menulis sesuatu atur cara. Model jawapan yang diterima
adalah seperti berikut:
a. Merancang algoritma dengan melukiskan carta alir.
2. Guru menjelaskan kepentingan untuk merancang
sebelum menulis atur cara dan kepentingan ini adalah sama
untuk pangkalan data. Perancangan adalah penting kerana
ia memberikan hala tuju tentang atur cara yang akan
dituliskan, begitu juga dengan pangkalan data.
3. Guru menerangkan bahawa untuk membangunkan
suatu pangkalan data, gambar rajah perhubungan
entiti (Entity Relationship Diagram) perlu dihasilkan terlebih
dahulu perancangan model data perhubungan entiti
adalah untuk menghasilkan satu skema logik untuk
kegunaan pangkalan data.
50 Minit Aktiviti 1: Gambar Rajah Perhubungan Entiti • Kertas Standard

Mahjong Pembelajaran
1. Gambar rajah perhubungan antara entiti (ERD) mempunyai 2.1.3
4 perwakilan grafik iaitu: 2.2.1
1) Entiti 2.2.2
2) Atribut 2.2.3 332
3) Hubungan
4) Kekardinalan KA21
2. Guru menerangkan bahawa objek dalam satu pangkalan KS
data dikenali sebagai entiti dan setiap entiti mempunyai
atributnya. Cara perwakilan entiti dan atribut adalah seperti PPK
berikut: DR

ENTITI
ALG
Atribut 2 PD
Atribut 2
Atribut 1 Atribut 3
Atribut 1 Atribut 3
Entiti
Entiti
3. Guru memberikan contoh berikut untuk menunjukkan satu
entiti murid dengan 3 atribut iaitu nama, jantina dan juga
nombor pendaftaran murid (kunci primer):
Jantina
Jantina
Nombor
Nama Nombor
Pendaftaran
Nama Pendaftaran
Murid
Murid
Murid
Murid
4. Untuk menjelaskan konsep jadual, medan dan rekod,
entiti boleh dikenali sebagai jadual, manakala atribut

dirujuk kepada medan.
5. Rajah tersebut mewakili jadual (table) berikut yang
mempunyai medan (field) untuk setiap rekod(record):

Nama Jantina Nombor Pendaftaran
Ali L 2017/2
Siti P 2017/3
6. Nama, Jantina dan Nombor Pendaftaran merupakan

medan untuk jadual tersebut. Jadual ini mempunyai 2
rekod iaitu (Nama=Ali, Jantina=L, Nombor
Pendaftaran=2017/2) dan (Nama=Siti, Jantina = P, Nombor
Pendaftaran = 2017/3).
7. Biasanya untuk setiap entiti, kita akan menggunakan satu
atribut unik untuk merujuk kepada rekod tersebut.
Contohnya: No K/P, No Pendaftaran Kereta dan nombor
pendaftaran murid. Atribut ini dikenali sebagai kunci
primer (Primary Key) dan atribut tersebut dalam gambar
rajah perhubungan entiti akan digariskan. Kunci primer 333
mestilah unik dan tidak boleh berulang untuk
rekod lain.
8. Kunci primer sesuatu entiti mungkin wujud di dalam entiti
yang lain. Contohnya entiti kelas yang mengandungi kunci
primer no.pendaftaran murid bagi semua entiti murid yang
berada di dalam kelas tersebut. Kunci primer sebegini

ENTITI
dikenali sebagai kunci asing untuk entiti kelas.
9. Guru menerangkan bahawa perhubungan antara entiti
boleh diwakilkan seperti berikut:
Atribut 2
Atribut 1 Atribut 3
Entiti A
Hubungan
Entiti B
Atribut 1 Atribut 2 Atribut 3

Hubungan
Entiti B
Atribut 1 Atribut 2 Atribut 3
10. Guru memberikan contoh entiti MURID yang mempunyai
atribut nama, jantina dan no pendaftaran, serta entiti

SUBJEK yang mempunyai entiti guru yang mengajar, kod
subjek, dan juga bidang subjek.
Jantina
No
Nama Pendaftaran
Murid
Murid
Mengambil
Subjek
Guru
334
Kod Bidang
Subjek Subjek Subjek

ENTITI
11. Pasangan hubungan antara entiti dikenali sebagai set
hubungan. Contohnya untuk hubungan “Mengambil”

antara murid dan subjek:
Murid Subjek
Siti Bahasa Melayu
Siti Bahasa Inggeris
Siti Sains Komputer
Ali Bahasa Melayu
Ali Sains Komputer
12. Hubungan antara entiti dibahagikan kepada 2 jenis secara

umumnya, iaitu:
1) Perhubungan tidak wajib (optional): (diwakili oleh
garisan berputus-putus).
Tempat
335
Pekerja Memiliki
Letak Kereta
i. Doktor mungkin diberikan pesakit atau tidak.

ii. Pekerja mungkin diberikan tempat letak kereta
atau tidak.
2) Perhubungan wajib (mandatory):

ENTITI
i. Setiap ibu mesti mempunyai sekurang-
kurangnya 1 anak.
ii. Setiap murid mesti menjadi murid kepada 1
sekolah.
Murid Belajar di Sekolah
13. Guru mengimbas kembali tentang kekardinalan.

Kekardinalan merujuk kepada hubungan
antara 2 entiti. Kekardinalan diwakili dengan nombor pada
garisan di antara entiti dan hubungan. Terdapat 4 jenis
kekardinalan, iaitu:
1) 1 kepada 1
Contoh: Setiap kelas hanya ada 1 guru kelas sahaja.
I Guru Kelas 1
Guru Kelas
Kepada


Guru A Kelas 1A
Guru A Kelas 1A
Guru B Kelas 1B
Guru B Kelas 1B
Guru C Kelas 1C
Guru C Kelas 1C
Guru D Kelas 1D
Guru D Kelas 1D
2) 1 kepada banyak.
Contoh: 1 kelas boleh ada banyak murid.
1 N
1
Kelas Mempunyai N Murid
Kelas Mempunyai Murid
336
Murid 1
Murid 1
Murid 2
Kelas 1A
Murid 2
Murid 3
Kelas 1A Kelas 1B
Murid 3 4
Murid
Kelas 1B Kelas 1C
Murid
Murid 4 5

ENTITI
Kelas 1C
Murid 6
Murid 5
Murid 6
3) Banyak kepada 1.
Contoh: Banyak murid boleh menjadi ahli kepada 1
kelas.
N 1
Murid Diajar Kelas
Murid 1
Murid 2
Kelas A
Murid 3
Kelas B
Murid 4
Kelas C
Murid 5
Murid 6
N 1
Murid Diajar Kelas
Murid 1
Murid 2
Kelas A
Murid 3
Kelas B
Murid 4
Kelas C
Murid 5
Murid 6

4) Banyak kepada banyak.
Contoh: Satu murid boleh diajar oleh banyak guru dan

satu guru boleh mengajar banyak murid.
M N
Murid Diajar Guru
Murid 1
Guru 1
Murid 2
Guru 2
Murid 3
Guru 3
Murid 4
Guru 4
Murid 5
Guru 5
Murid 6
337
14. Langkah untuk melukiskan gambar rajah perhubungan
entiti (ERD) adalah seperti berikut:
1) Mengenal pasti entiti dalam pernyataan masalah.
2) Mencarikan hubungan antara entiti.

ENTITI
3) Melakarkan ERD ringkas.
4) Menentukan kekardinalan antara entiti.
5) Menentukan kunci primer untuk setiap entiti.
6) Menambahkan kunci primer dan kekardinalan ke dalam
lakaran ERD.
7) Menentukan atribut yang lain.
8) Memadankan atribut dengan entiti.
9) Menambahkan atribut ke dalam lakaran ERD.
10) Menyemak ERD.
15. Guru menuliskan pernyataan masalah berikut:
Terdapat beberapa jabatan dalam sebuah syarikat.
Setiap jabatan mempunyai satu penyelia dan
sekurang-kurangnya satu pekerja. Pekerja perlu
ditugaskan kepada sekurang-kurangnya satu (dan
boleh melebihi satu) jabatan. Setiap projek
syarikat mesti mempunyai sekurang-kurangnya satu
pekerja, tetapi setiap pekerja tidak semestinya
diberikan projek (pekerja itu mungkin tengah bercuti).
Medan penting ialah nama jabatan, projek, penyelia
dan pekerja; serta nombor ID penyelia, pekerja dan
juga projek.
16. Berikut adalah langkah-langkah penghasilan ERD, guru
boleh membincangkan aktiviti ini bersama dengan kelas:

1) Menentukan entiti
Untuk menentukan entiti, pernyataan masalah dibaca
dan perkataan yang mungkin memerlukan perwakilan
entiti dalam ERD ditanda. Entiti perlu mempunyai
sekurang-kurangnya 2 atau lebih rekod (Contohnya:
permasalahan yang hanya menyatakan satu syarikat,
jadi syarikat bukan entiti).
Terdapat beberapa jabatan dalam sebuah syarikat.

Setiap jabatan mempunyai satu penyelia dan sekurang-
kurangnya satu pekerja. Pekerja perlu ditugaskan
kepada sekurang-kurangnya satu (dan boleh melebihi
satu) jabatan. Setiap projek syarikat mesti mempunyai
sekurang-kurangnya satu pekerja, tetapi setiap pekerja
tidak semestinya diberikan projek (pekerja itu mungkin
tengah bercuti). Medan penting adalah nama jabatan,
projek, penyelia dan pekerja; serta nombor ID penyelia,
pekerja dan juga projek.
2) Menentukan hubungan
Kita boleh menggunakan satu jadual matriks entiti
untuk menentukan hubungan antara pasangan entiti.
338
Jabatan Pekerja Penyelia Projek
Jabatan Mempunyai Diurus oleh
Pekerja Bekerja di Diberikan

ENTITI
Penyelia Mengurus
Projek Memerlukan
Terdapat 6 hubungan di sini, iaitu:

a) Jabatan mempunyai pekerja.
b) Jabatan diurus oleh penyelia.
c) Pekerja bekerja di jabatan.
d) Pekerja diberikan projek.
e) Penyelia mengurus jabatan.
f) Projek memerlukan pekerja.
3) Melakarkan ERD ringkas dengan melukiskan entiti dan
hubungan.

Jabatan Diurus Penyelia
oleh
Mempunyai
Pekerja Diberikan Projek
4) Menentukan kekardinalan hubungan dan entiti
Jabatan Pekerja Penyelia Projek
Jabatan Mempunyai Diurus oleh

satu atau satu.
lebih.
Pekerja Bekerja di Diberikan

339
satu atau 0 atau
lebih. lebih.
Penyelia Mengurus
satu.

ENTITI
Projek Memerlukan
sekurang-
kurangnya
satu atau
lebih.
5) Menentukan kunci primer
Jabatan Nama Jabatan
Pekerja No Pekerja
Penyelia No Penyelia
Projek No Projek
6) Menambahkan kekardinalan dan kunci primer ke
dalam ERD

Nama No No
Nama
Jabatan Jabatan Penyelia Penyelia
1 1 1 1
Diurus Diurus Penyelia Penyelia
Jabatan Jabatan
oleh oleh
M M
MempunyaiMempunyai
N N
M M N N
Pekerja Diberikan Diberikan Projek Projek
Pekerja
No No No No
Pekerja Pekerja Projek Projek

* Murid mungkin akan bertanyakan tentang hubungan
projek dan pekerja yang bergaris putus-putus di sebelah
sahaja, ini kerana:
M M N N
340
Pekerja Pekerja Diberikan Diberikan Projek Projek

ENTITI
7) Menentukan atribut yang lain
Mengikut pernyataan masalah, atribut yang diperlukan
adalah nama jabatan, projek, penyelia dan pekerja serta
nombor penyelia, pekerja dan projek.
8) Memadankan atribut dengan entiti
Atribut Entiti
Nama jabatan Jabatan
Nama projek Projek
Nama penyelia Penyelia
Nama pekerja Pekerja
No pekerja Pekerja
No penyelia Penyelia
No pekerja Projek
9) Menambahkan atribut ke dalam lakaran ERD


Nama No
Jabatan Penyelia
1 1
Diurus Nama
Jabatan Penyelia Penyelia
oleh
Mempunyai
M N Nama
Pekerja Diberikan Projek
Projek
No Nama No
Pekerja Pekerja Projek
10) Menyemak ERD

Menyemak bagi memastikan gambar rajah
perhubungan entiti (ERD) memenuhi kehendak
masalah. Membaca gambar rajah perhubungan entiti

(ERD) dan pastikan bahawa kandungannya mudah
dibaca dan difahami.
341
17. Murid membentuk kumpulan berempat untuk
menghasilkan gambar rajah perhubungan entiti (ERD) pada
kertas mahjong. (Lampiran 8A-1)
18. Murid menjalankan aktiviti gallery walk untuk menyemak
gambar rajah perhubungan entiti (ERD) rakan mereka.

ENTITI
Murid diberi peluang untuk membetulkan gambar rajah
perhubungan entiti (ERD) mereka berdasarkan maklum
balas daripada rakan mereka.
19. Murid salinkan jawapan kumpulan mereka dalam Lembaran
Kerja 8A-1. Guru menyemak gambar rajah perhubungan
entiti (ERD) yang dihasilkan.
5 Minit Penutup
1. Guru membuat kuiz tentang konsep penting dalam

pengajaran ini.
AKTIVITI PENGAYAAN
Cadangan: Aktiviti ini dicadangkan selepas pengajaran ini telah selesai untuk memberikan latihan
pengukuhan kepada murid. Aktiviti ini akan bersambung di pengajaran 8B dan 8C; dan seterusnya
Pengajaran 9A sehingga 9F. Jika aktiviti pengayaan ini telah berlangsung, guru tidak perlu menjalankan
Pengajaran 9A. Masa yang dicadangkan untuk aktiviti pengayaan ini adalah 1 X 60 minit.

1) Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. Setiap kumpulan tidak melebihi 4 orang murid.
2) Murid diberitahu bahawa untuk latihan seterusnya, mereka akan memainkan peranan sebagai
perunding pangkalan data bagi mereka bentuk pangkalan data untuk beberapa syarikat,
antaranya:
a. Restoran Rangkaian Pizza Arus Pizza
b. Bank Arus
c. Hospital Arus
3) Guru menerangkan bahawa murid diberikan deskripsi tentang data yang perlu disimpan bagi
setiap senario dan mereka perlu menghasilkan ERD berdasarkan deskripsi yang diberikan.
4) Untuk permulaan, guru akan membuat demonstrasi cara untuk menukarkan deskripsi pangkalan data
sekolah SMK Arus kepada ERD.
SMK Arus
SMK Arus merupakan sebuah sekolah yang mempunyai banyak kelas, guru, murid serta subjek yang ditawarkan. Setiap
kelas mempunyai kod kelas yang unik. Rekod guru di sekolah terdiri daripada 3 maklumat iaitu nama guru, opsyen
guru dan juga no KP guru yang unik untuk setiap guru. Setiap murid di SMK Arus mempunyai nama, jantina dan alamat
masing-masing dan dikenal pasti dalam pangkalan data dengan nombor pendaftaran yang unik. SMK Arus juga
menyimpankan rekod untuk setiap subjek dalam sekolah dan setiap subjek ini mempunyai 2 atribut iaitu kod subjek
dan nama subjek.
Setiap murid mesti berada dalam 1 kelas dan lebih daripada satu murid akan berada di setiap kelas. Setiap kelas hanya
mempunyai satu guru tingkatan sahaja dan setiap guru tingkatan ini hanya mengajar satu subjek kepada kelas tersebut.
Setiap kelas boleh menawarkan banyak subjek dan banyak kelas boleh mengambil subjek yang sama. 342
Seterusnya, subjek yang sama boleh diambil oleh banyak murid dan ini juga benar untuk satu murid mengambil
pelbagai subjek. Setiap subjek yang diambil oleh murid akan mempunyai atribut markah yang diperolehi serta nama
guru yang mengajar subjek tersebut.
Akhir sekali, satu guru boleh mengajar subjek yang berlainan dan subjek yang sama juga boleh diajar oleh guru yang

ENTITI
berlainan. Setiap rekod guru-subjek akan mempunyai maklumat opsyen tersebut serta kelas yang diajar oleh guru
tersebut.
5) Guru mengingati murid tentang langkah-langkah menukarkan deskripsi masalah ke ERD:

a. Mengenal pasti entiti dalam pernyataan masalah.
b. Mencarikan hubungan antara entiti.
c. Melakarkan ERD ringkas.
d. Menentukan kekardinalan antara entiti.
e. Menentukan kunci primer untuk setiap entiti.
f. Menambahkan kunci primer dan kekardinalan ke dalam lakaran ERD.
g. Menentukan atribut yang lain.
h. Memadankan atribut dengan entiti.
i. Menambahkan atribut ke dalam lakaran ERD.
j. Menyemak ERD.

AKTIVITI PENGAYAAN
6) Guru membimbing murid untuk menyelesaikan masalah yang diberikan:
a. Mengenal pasti entiti dalam pernyataan masalah:

b. Menentukan hubungan di antara entiti
Kelas Guru Murid Subjek
Kelas Mempunyai guru Mempunyai Menawarkan

tingkatan
Guru Menjadi guru Mengajar
343
tingkatan untuk
Murid Berada di Mengambil
Subjek Ditawarkan oleh Diajar Diambil oleh
Terdapat 10 hubungan di antara entiti-entiti, iaitu:

ENTITI
1. Kelas mempunyai guru tingkatan guru.
2. Kelas mempunyai murid.
3. Kelas menawarkan subjek.
4. Guru menjadi guru tingkatan untuk kelas.
5. Guru mengajar subjek.
6. Murid berada di kelas.
7. Murid mengambil subjek.
8. Subjek ditawarkan oleh kelas.
9. Subjek diajar oleh guru.
10. Subjek diambil oleh murid.
AKTIVITI PENGAYAAN
c. Melakarkan ERD ringkas dengan melukiskan entiti dan hubungan
Menawarkan

Subjek
Kelas
Mengambil
Berada di
Murid
Mempunyai guru
tingkatan
Mengajar
344
Guru

ENTITI
d. Menentukan kekardinalan hubungan dan entiti
Kelas Guru Murid Subjek
Kelas Setiap kelas Setiap kelas Banyak kelas

Mempunyai 1 Mempunyai Menawarkan
banyak banyak
Guru 1 guru menjadi Banyak guru

guru untuk 1 mengajar banyak
Murid Banyak murid Banyak murid

berada di 1 mengambil banyak
Subjek Banyak subjek Banyak subjek Banyak subjek

ditawarkan oleh diajar oleh banyak diambil oleh
banyak banyak
AKTIVITI PENGAYAAN
e. Menentukan kunci primer untuk setiap entiti:
Kunci Primer
Kelas Kod kelas

Guru No KP guru
Murid No pendaftaran murid
Subjek Kod subjek
f. Menambahkan kunci primer dan kekardinalan ke dalam gambar rajah ERD:
Kod Subjek
Menawarkan
N
M M 1
Subjek
Kelas
Kod Kelas
M
1
Mengambil
345
Berada di
N
Murid
No Pendaftaran
Mempunyai guru
Murid tingkatan

ENTITI
Mengajar 1
N
Guru
No KP Guru
g. Menentukan atribut yang lain / Memadankan atribut kepada entiti:
Setiap kelas mempunyai Tingkatan, Nama kelas masing-masing tetapi mempunyai Kod kelas yang unik bagi setiap
kelas.
Rekod guru di sekolah terdiri daripada 3 maklumat iaitu Nama guru, Opsyen guru dan juga No KP guru yang unik
untuk setiap guru.
Setiap murid di SMK Arus mempunyai Nama, Jantina dan Alamat masing-masing dan dikenal pasti dalam pangkalan
data dengan Nombor pendaftaran yang unik.
SMK Arus juga menyimpankan rekod untuk setiap subjek dalam sekolah dan setiap subjek ini mempunyai 2 atribut iaitu
Kod subjek dan Nama subjek.
AKTIVITI PENGAYAAN
Entiti Atribut
Kelas Tingkatan
Nama kelas
Kod kelas

Guru Nama guru
Opsyen guru
No KP guru
Murid Jantina
Nama
Alamat
Nombor pendaftaran
Subjek Kod subjek

Nama subjek
Selain daripada atribut pada entiti, terdapat juga atribut yang wujud pada entiti lain. Atribut yang wujud
pada entiti merujuk kepada atribut yang hanya akan wujud jika hubungan tersebut wujud. Contohnya:
atribut markah hanya akan wujud jika wujudnya satu hubungan antara murid dan subjek yang diambil. Tanpa
hubungan ini, atribut markah tidak akan wujud (secara logiknya, murid yang tidak mengambil sesuatu subjek
tidak akan dapat markah untuk subjek tersebut).
Setiap murid mesti berada dalam 1 kelas dan lebih daripada satu murid akan berada di setiap kelas. Setiap kelas
hanya mempunyai satu guru tingkatan sahaja dan setiap guru tingkatan ini hanya mengajar satu subjek kepada kelas
tersebut. Setiap kelas boleh menawarkan banyak subjek dan banyak kelas boleh mengambil subjek yang sama.
Seterusnya, subjek yang sama boleh diambil oleh banyak murid dan ini juga benar untuk satu murid mengambil 346
pelbagai subjek. Setiap subjek yang diambil oleh murid akan mempunyai atribut markah yang diperolehi serta nama
guru yang mengajar subjek tersebut.
Akhir sekali, satu guru boleh mengajar subjek yang berlainan dan subjek yang sama juga boleh diajar oleh guru yang
berlainan. Setiap rekod guru-subjek akan mempunyai maklumat opsyen tersebut serta kelas yang diajar oleh guru
tersebut.

ENTITI
Hubungan Atribut
i) Guru-Kelas • Subjek yang diajar oleh guru tingkatan
ii) Murid-Subjek • Markah

• Nama guru yang mengajar subjek tersebut
iii) Guru-Subjek • Opsyen guru

• Kelas yang diajar
AKTIVITI PENGAYAAN
h. Menambahkan atribut ke gambar rajah perhubungan entiti (ERD)
Nama
Kod Subjek
Subjek
Menawarkan

N Tingkatan
M M 1
Subjek
Markah Nama Guru Yang Kelas
Mengajar
Kod Kelas
M
1
Mengambil
Nama Kelas
Berada di
Nama Murid N
N
Murid
No Pendaftaran Subjek yang diajar oleh

Opsyen guru Murid Mempunyai guru guru tingkatan
tersebut tingkatan
Alamat
Jantina
Murid
Mengajar Kelas yang diajar

1 Nama Guru
N
Guru
No KP Guru
Opsyen Guru
347
4. Guru mengedarkan deskripsi masalah kepada setiap kumpulan.

ENTITI
Arus Pizza
Arus Pizza merupakan rangkaian restoran pizza di Malaysia. Dalam pangkalan data Arus Pizza, seharusnya ada maklumat
tentang tempahan, pelanggan dan juga cawangan.
Setiap pelanggan di Arus Pizza dikenal pasti dengan ID yang unik. Selain daripada ID, pangkalan data Arus Pizza juga
menyimpan maklumat tentang nama pelanggan, nombor telefon pelanggan serta alamat pelanggan (jalan, bandar, dan
poskod).
Setiap pelanggan boleh membuat lebih daripada satu tempahan. Setiap kali pelanggan membuat tempahan, tarikh dan
masa tempahan tempahan akan dicatatkan. Setiap tempahan mempunyai ID tempahan yang unik, jumlah yang perlu
dibayar serta tempahan yang dikehendaki (sama ada set A, B atau C).
Setiap tempahan akan diberikan kepada cawangan. Setiap cawangan boleh terima lebih daripada 1 tempahan. Apabila
tempahan dihantar kepada cawangan, dua maklumat yang baru akan diwujudkan iaitu masa tempahan dan poskod
cawangan. Setiap cawangan dikenal pasti dengan kod cawangan yang unik, nombor telefon cawangan serta poskod
cawangan. Setiap cawangan boleh menerima lebih daripada 1 tempahan.
Akhir sekali, setiap cawangan akan menghantarkan tempahan kepada pelanggan. Setiap pelanggan boleh terima
tempahan daripada cawangan yang berlainan. Setiap cawangan pula boleh menghantar tempahan kepada lebih
daripada 1 pelanggan. Setiap penghantaran (hubungan antara pelanggan dan cawangan) akan mempunyai maklumat
yang berikut, iaitu: nama penghantar pizza, harga yang perlu dibayar, ID tempahan dan juga nama pelanggan.
AKTIVITI PENGAYAAN

Bank Arus
Bank Arus merupakan satu bank baru di Malaysia. Pangkalan data Bank Arus mempunyai 4 maklumat penting iaitu
akaun bank, pelanggan, cawangan dan transaksi.

Setiap pelanggan akan dikenal pasti dengan ID pelanggan yang unik. Selain daripada ID, setiap pelanggan juga
mempunyai medan nama dan juga satu medan untuk simpkan nombor telefon mereka (rumah, pejabat dan telefon
bimbit). Setiap pelanggan boleh membuka lebih daripada satu akaun bank dan setiap akaun boleh dimiliki oleh lebih
daripada satu pelanggan. Apabila pelanggan membuka satu akaun bank, ID cawangan, tarikh akaun dibuka dan juga
nama pelanggan akan dicatatkan pada rekod tersebut.
Setiap akaun bank boleh membuat lebih daripada satu transaksi. Setiap transaksi mempunyai ID yang unik dan juga
jumlah wang yang terlibat dalam transaksi tersebut. Apabila akaun bank membuat sesuatu transaksi, cawangan akaun
penerima, tarikh dan masa transaksi, nombor akaun penerima serta cawangan akaun penghantar akan dicatatkan dalam
rekod.
Lebih daripada satu akaun bank boleh disimpan di bawah sesuatu cawangan. Setiap cawangan dikenal pasti dengan
kod cawangan, alamat cawangan dan nama cawangan.
Hospital Arus
Selama ini, hospital Arus mengendalikan semua maklumat secara berasingan pada komputer yang berlainan. Ini
menyebabkan pelbagai masalah di dalam hospital. Untuk mengatasi masalah ini, Hospital Arus telah memutuskan untuk
mengumpulkan segala maklumat dalam satu sistem pangkalan data berpusat.
Pangkalan data ini menyimpan maklumat tentang pesakit, doktor, rekod pesakit serta katil di dalam hospital. Setiap
pesakit dikenal pasti dengan ID pesakit, nama pesakit dan jantina pesakit dan setiap pesakit mungkin mempunyai satu
atau lebih daripada satu rekod pesakit. Setiap rekod pesakit mempunyai ID rekod dan juga kandungan pesakit. Apabila
pesakit mendaftarkan rekod yang baru, tarikh dan masa rekod serta status rekod (buka/tutup) akan ditambahkan
348
kepada rekod tersebut.
Setiap doktor boleh mengendali satu atau lebih daripada satu rekod pesakit. Apabila rekod pesakit itu diberikan
kepada doktor, nama doktor akan dicatatkan pada hubungan doktor-rekod pesakit tersebut. Setiap doktor dalam
sistem ini dikenal pasti dengan ID doktor, nama doktor dan juga kepakaran doktor.

ENTITI
Pesakit boleh membuat temu janji dengan doktor. Setiap pesakit boleh berjumpa dengan lebih daripada satu doktor
dan setiap doktor boleh berjumpa dengan lebih daripada satu pesakit. Setiap temu janji di antara doktor dan pesakit
akan dicatatkan tarikh dan masa temu janji yang merupakan kunci primer untuk hubungan tersebut. Selain daripada itu,
apabila temu janji dibuat, nama doktor dan nama pesakit juga dicatatkan.
Akhir sekali setiap katil di dalam hospital dikenal pasti dalam sistem dengan ID katil, bilik dan juga tingkat masing-
masing. Setiap katil hanya boleh membenarkan satu pesakit untuk berehat di atasnya. Apabila pesakit diberikan katil,
jantina pesakit, tarikh dan masa keluar/masuk wad serta nama pesakit dicatatkan.
5. Setiap kumpulan diberikan masa 30 minit untuk cuba melengkapkan latihan ini di dalam kelas. Jika murid
tidak dapat melengkapkan latihan ini, murid boleh melengkapkan latihan sebagai kerja rumah.
6. Setiap kumpulan diberikan masa 10 minit untuk membentangkan ERD dan murid lain menyemak jawapan
setiap kumpulan.
AKTIVITI PENGAYAAN
7. Skema jawapan:
Senario 1: Arus Pizza
Jumlah yang perlu

dibayar

Tarikh dan masa
Nama Pelanggan tempahan
Tempahan (Set A, B
ID Pelanggan atau C)
1 Membuat N
Pelanggan Tempahan ID Tempahan

Nombor Telefon
M N
Nama Penghantar Pizza

Alamat Pelanggan
(Jalan, Bandar,
Poskod)
Harga yang perlu dibayar
Menghantar tempahan
kepada
ID Tempahan
Nama Pelanggan
Kod Cawangan
N
1
Cawangan diberikan kepada
Nombor Telefon
Cawangan
Poskod Cawangan Masa tempahan
349
Poskod cawangan
Senario 2: Bank Arus
ID Cawangan Tarikh akaun

Nama Pelanggan
dibuka

ENTITI
Nombor Akaun
ID Pelanggan
Memiliki
M N
Jenis Akaun 1
(Simpanan atau
semasa) Akaun Bank Pelanggan Nama Pelanggan
Tarikh dan masa
transaksi
N
Baki Akaun Cawangan akaun
penerima
Nombor Akaun
Penerima Nombor Telefon Pelanggan
(Rumah, Pejabat, Telefon Bimbit)
Membuat
Di bawah
Cawangan akaun
penghantar
Kod Cawangan
ID Transaksi
N
Alamat Cawangan
Cawangan Transaksi Jumlah
Nama Cawangan
AKTIVITI PENGAYAAN
Senario 3: Hospital Arus

Tarikh dan masa Status Rekod
Jantina Pesakit
Rekod (Buka / Tutup)
ID Rekod 1 Nama Pesakit

N memiliki
N
Rekod Pesakit Pesakit
Kandungan Rekod ID Pesakit
N 1
Tarikh dan masa

keluar wad
Nama Doktor Jantina pesakit
Tarikh dan masa Nama Pesakit
temu janji
Nama Doktor
350
Nama Pesakit
diberikan Tarikh dan masa
dimasukkan ke
masuk wad
temu janji
Bilik
ID Doktor
1 1

ENTITI
M
Doktor Katil
ID Katil
Nama Doktor
Kepakaran Doktor
Tingkat
Standard
Pembelajaran:
2.1.3, 2.2.1,
2.2.2, 2.2.3
LAMPIRAN 8A-1
Guru mengedarkan Lampiran 8A-1 kepada setiap kumpulan.
Bahagian A
1. Semua kumpulan perlu melakar gambar rajah perhubungan entiti (ERD) bagi universiti.

Universiti
Sebuah universiti terdiri daripada beberapa fakulti. Setiap fakulti menawarkan beberapa kursus. Setiap fakulti dalam
university mempunyai nama yang unik dan juga bajet yang ditawarkan kepada fakulti tersebut. Setiap kursus tergolong
kepada satu fakulti sahaja dan mempunyai namanya yang unik, masa yang ditawarkan dan juga bilangan murid
yang dibenarkan ambil kursus tersebut. Setiap kursus terdiri daripada beberapa modul, modul mungkin mempunyai
nama yang sama bagi kursus yang berlainan tetapi setiap modul mesti mempunyai kod modul yang unik. Murid yang
mengambil kursus tersebut perlu memasukkan nombor IC mereka ke dalam system apabila mereka mendaftar kursus
tersebut. Nama, jantina murid direkodkan juga dalam sistem universiti. Setiap murid yang mengambil kursus tertentu
juga mengambilkan semua modul yang ada dalam kursus tersebut. Murid boleh mengambil lebih daripada satu
kursus. Setiap modul diajar oleh seorang pensyarah daripada fakulti berkenaan tetapi terdapat juga pensyarah yang
tidak mengajar modul. Setiap murid hanya mempunyai satu mentor pensyarah sahaja tetapi pensyarah boleh menjadi
mentor kepada sekumpulan murid. Pensyarah mempunyai medan no pensyarah, gaji, dan juga nama dalam sistem.
2. Setiap kumpulan juga diberikan salah satu set yang diselesaikan di bawah:
Set 1 Set 2
1) Setiap jabatan mempunyai banyak pekerja. 1) Setiap penyelia mengurus satu jabatan.
Setiap jabatan diurus oleh satu penyelia.
351
Setiap pekerja hanya boleh bekerja di satu
jabatan. 2) Artis mungkin sekurang-kurangnya
2) Setiap guru mengajar satu subjek atau tidak menggubah satu lagu, ataupun tidak
mengajar. Setiap subjek diajar oleh seorang menggubah lagu langsung. Tetapi setiap
guru sahaja. lagu mesi digubah oleh sekurang-kurangnya
3) Seorang penulis menulis banyak buku. satu artis.
Sebuah buku mungkin ditulis oleh banyak 3) Satu pasukan bola mempunyai banyak
penulis. Penulis mungkin tidak menulis buku. pemain, tetapi setiap pemain hanya memain
4) Setiap pesakit ada rekod di dalam hospital. untuk satu pasukan sahaja. Pemain juga

ENTITI
Setiap pesakit ada satu atau lebih rekod mungkin tidak memain untuk pasukan.
dalam hospital. Setiap rekod dimiliki oleh 4) Setiap murid ada rekod disiplin dalam
satu pesakit sahaja. sekolah. Setiap murid mungkin ada satu atau
lebih rekod disiplin dalam sekolah. Setiap
rekod dimiliki oleh satu murid sahaja.
Standard
Pembelajaran:
2.1.3, 2.2.1,
2.2.2, 2.2.3
LEMBARAN KERJA 8A-1

NAMA: TARIKH:
KELAS:
Bahagian A:

Jawapan daripada latihan kumpulan:
1) Universiti
352

ENTITI
Standard
Pembelajaran:
2.1.3, 2.2.1,
2.2.2, 2.2.3
LEMBARAN KERJA 8A-1

2) Set ______:

353

ENTITI
Komen guru:

Tarikh:
Bahagian B:
Jawab soalan berikut: (SPI: 2.2-1)

Apakah kepentingan kunci primer dalam pangkalan data?
_______________________________________________________________________________________________ ____
____________________________________________________________________________________________________
Komen guru:

Tarikh:
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8A-1
Nama Bilangan
Fakulti Masa
Bajet Nama
Bahagian A:

1 N M
Fakulti Menawarkan Kursus
Jawapan daripada latihan kumpulan:
1) Universiti 1 1
Diambil
Mempunyai Mempunyai
Nama Bilangan
Fakulti Kod Masa Jantina
Bajet Modul Nama Nama
N N
Nama N
No KP
1 N Modul M
Pensyarah Pelajar
Fakulti Menawarkan 1 Kursus
No 1
Pensyarah Mengajar M
11 N N Nama
1 Mengambil
Diambil
Gaji
Mempunyai Mempunyai
Kod Dimentor Jantina

Modul oleh
Nama
N N
Nama N
No KP
Modul
Pensyarah Pelajar
1
No 1
Pensyarah Mengajar M
1 N N Nama
354
Mengambil
Gaji
Dimentor
oleh

ENTITI
Fakulti Kursus Pelajar Modul Pensyarah
Fakulti Menawarkan Mempunyai
beberapa beberapa
Kursus Dimiliki oleh Dimiliki oleh Mempunyai

satu banyak banyak
Pelajar Mengambil Mengambil Dimentor oleh

banyak banyak satu
Fakulti Kursus Pelajar Modul Pensyarah
Modul Daripada satu Diambil oleh Diajar oleh satu
Fakulti Menawarkan banyak Mempunyai
beberapa beberapa
Pensyarah Ahli kepada Mentor kepada Mengajar atau
Kursus Dimiliki oleh
satu Dimiliki oleh
beberapa Mempunyai
tidak mengajar
satu banyak banyak
Pelajar Mengambil Mengambil Dimentor oleh

banyak banyak satu
Modul Daripada satu Diambil oleh Diajar oleh satu

banyak
Pensyarah Ahli kepada Mentor kepada Mengajar atau
satu beberapa tidak mengajar
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8A-1
2) Set ______:
1 N
Jabatan Mempunyai Pekerja

1 N
Guru Mengajar Subjek
Set 1
M N
Penulis Mengajar Buku
1 N
Pesakit Mempunyai Rekod
1 1
Penyelia Mengurus Jabatan
M N
Artis Menulis Lagu
355
1 N
Pasukan Mempunyai Pemain
Set 2
1 N
Murid Mempunyai Rekod

ENTITI
Bahagian B:
Jawab soalan berikut: (SPI: 2.2-1)

Apakah kepentingan kunci primer dalam pangkalan data?
Supaya kita boleh merujuk kepada entiti tersebut dengan menggunakan kunci primer
PENGAJARAN 8B
SKEMA HUBUNGAN
STANDARD KANDUNGAN
Murid boleh:
2.2.4 Mereka bentuk pangkalan data hubungan dengan
menukar ERD ke skema hubungan


Rancangan Pengajaran 8B 358
Aktiviti Pengayaan 365
Skema Jawapan 368
Lembaran Kerja 8B-1 371
Skema Jawapan 374
PENGAJARAN 8B
STANDARD KANDUNGAN
2.2 Reka Bentuk Pangkalan Data
Masa: 60 Minit
STANDARD PEMBELAJARAN Persediaan: 5 - 10 Minit

2.2.4 Mereka bentuk pangkalan data hubungan Komputasional (PPK):
dengan menukar ERD ke skema hubungan • Data Representation
• Algorithm and Procedures
(ALG)
BAHAN BANTU MENGAJAR (BBM) • Problem Decomposition (PD)
Bahan untuk kelas
Tiada

Tiada

1. Lembaran Kerja 8B-1
PERSEDIAAN
1. Kertas Mahjong untuk semua kumpulan
357
SUMBER TAMBAHAN
1. Cara menukarkan ERD ke jadual :
https://www.tutorialcup.com/dbms/er-model-into-tables.htm
2. Cara menukarkan ERD ke jadual:
8B •SKEMA HUBUNGAN
http://www.learndb.com/databases/how-to-convert-er-diagram-to-
relational-database
5 Set Induksi
Minit

1. ERD adalah seperti gambar carta alir untuk
pengaturcaraan. Ia memberitahu tentang logik atur cara
tetapi ia tidak memberikan sebarang maklumat tentang atur
cara. ERD adalah langkah pertama untuk mereka bentuk
sesuatu pangkalan data. Kita perlu tukarkan ERD kepada
sesuatu skema hubungan.
2. Guru menanyakan murid tentang atribut, entiti, hubungan
dan kunci primer yang terdapat di gambar rajah ERD berikut:
Kod Subjek
Jantina Nama
Subjek
Nombor Kad 1 N
Pengenalan Guru Mengajar Subjek
Tahap
Nama
Subjek
3. Guru menerangkan bahawa walaupun Kod Subjek

ERD dapat
mewakilkan konsep hubungan antara entiti denganSubjek jelas,
Jantina Nama
Nombor
kita Kad
tidak boleh mereka1 satu pangkalan N data berdasarkan
ERD.
Pengenalan
358
Guru Mengajar Subjek
4. Guru maklumkan murid bahawa mereka akan belajar

tentangNama
skema hubungan hari ini.
Tahap
Subjek
45 Aktiviti 1: Penterjemahan ERD kepada Skema hubungan • Kertas Standard

Minit Mahjong Pembelajaran
1. Guru menerangkan bahawa skema hubungan merujuk 2.2.4
kepada
ERD senarai jadual serta kunci dan peraturan yang perlu
Skema Perhubungan
dipatuhi.
Set entitiJadual itu pula mengandungi entiti atau hubungan KA21
Jadual dengan kunci dan atribut
Setsesuatu ERD.
perhubungan KS
2. Secara ringkasnya, penterjemahan daripada ERD kepada
skema hubungan adalah seperti berikut: PPK
DR
ERD ALG
Skema Perhubungan
Set entiti PD
Jadual dengan kunci dan atribut
Set perhubungan
3. Cara untuk mewakili skema hubungan adalah seperti

berikut:
a. Nama Jadual
Atribut 1
Atribut 2
Atribut 3
Atribut 4
4. Perhati bahawa kunci primer untuk setiap jadual adalah
bergaris.

5. Terdapat beberapa peraturan dan penterjemahan ERD
kepada skema hubungan, iaitu:
a. Set entiti
Untuk setiap set entiti, satu jadual diwujudkan dan
medan diwujudkan untuk setiap atribut dan kunci.

Jantina
Jantina
Nombor
Nombor
pendaftaran
pendaftaran Pelajar
Pelajar Kelas
Kelas
Nama
Nama
Untuk mewakilkan ERD ini dalam DBMS, satu jadual

diwujudkan dengan semua atribut ditukarkan
kepada medan, seperti berikut:
Pelajar Pelajar 359
Nombor
NomborPendaftaran
Pendaftaran
Nama
Nama
Jantina
Jantina
Kelas
Kelas
Bilangan jadual yang akan dibina: 1
Apabila jadual ini diisikan dengan rekod, ia akan

kelihatan seperti begini dalam DBMS:
b. Hubungan
Penterjemahan hubungan dalam skema hubungan
adalah bergantung kepada kekardinalan hubungan
tersebut. Guru mengulaskan bahawa kunci primer
merupakan kunci yang unik untuk entiti dan kunci
asing merujuk kepada kunci primer entiti lain yang
dijadikan atribut sesuatu entiti.
B1) Kekardinalan 1:1

Setiap sekolah hanya diurus oleh 1 pengetua dan
setiap pengetua hanya mengurus 1 sekolah.
Kunci primer daripada salah satu entiti akan

menjadi kunci asing dalam entiti lain. Kunci asing
akan digariskan dengan garisan bertitik. Contohnya:
a) Hubungan PENGETUA mengurus satu

SEKOLAH
360
b) Hubungan: SEKOLAH diurus oleh satu

PENGETUA
Tetapkan salah satu hubungan bagi rekabentuk

pangkalan data.
B2) Kekardinalan 1:N / N:1

Satu guru mengajar banyak subjek

Kunci primer daripada bahagian hubungan 1
dijadikan kunci asing untuk hubungan pada
bahagian N. Sebarang atribut yang ada pada
perhubungan akan dimasukkan dalam entiti
bahagian N.
Hubungan: GURU mengajar banyak SUBJEK

B3) Kekardinalan M:N
361
Banyak guru mengajar banyak murid dan banyak
murid diajar oleh banyak guru
Satu jadual baru diwujudkan untuk mewakili set
perhubungan antara entiti guru dan murid di mana
kunci primer untuk entiti guru dan murid digunakan
sebagai kunci primer/asing dalam jadual baru
tersebut. Kunci primer baru untuk jadual itu adalah
kombinasi kedua-dua kunci primer
Hubungan: GURU mengajar banyak MURID

MURID diajar oleh banyak

B4) Kekardinalan M:N dengan atribut pada
perhubungan.

Banyak murid mengambil banyak subjek.
Banyak subjek diambil oleh banyak murid.
Perhubungan itu mempunyai satu atribut iaitu
markah yang hanya akan wujud untuk setiap
perhubungan yang melibatkan entiti murid dan
subjek.
Satu jadual baru diwujudkan untuk mewakili set

perhubungan antara entiti subjek dan murid di
mana kunci primer untuk entiti subjek dan murid
digunakan sebagai kunciKod primer/asing
Subjek dalam
jadualJantina
baru tersebut. Kunci primer baru untuk Nama
jadual itu adalah kombinasi kedua-dua kunci

Subjek
Nombor

Pendaftaran
Murid primer.
MuridJadual tersebut
M
juga mempunyai
Mengambil
N
Subjek satu
atribut iaitu markah murid dapat.
Tahap
Nama
Subjek
Markah
Kod Subjek
Jantina Nama
Subjek
Nombor
362
Pendaftaran M N
Murid Murid Mengambil Subjek
Tahap
Nama
Subjek
Markah
Hubungan: MURID mengambil banyak SUBJEK

SUBJEK diambil oleh banyak MURID
Murid
Nombor Pendaftaran Murid (Kunci Primer)
Nama Mengambil
Jantina Nombor Pendaftaran Murid (Kunci Primer / Kunci Asing)
Kod Subjek (Kunci Primer / Kunci Asing)

Subjek
Markah
Kod Subjek (Kunci Primer)
Nama Subjek
Tahap Subjek
Murid

Nombor Pendaftaran Murid (Kunci Primer)
Nama Mengambil
Jantina Nombor Pendaftaran Murid (Kunci Primer / Kunci Asing)
Kod Subjek (Kunci Primer / Kunci Asing)

Subjek
Markah
Kod Subjek (Kunci Primer)
Nama Subjek
Tahap Subjek
6. Guru melukiskan ERD berikut di papan putih:

Nama Jantina
Nombor
Pendaftaran Murid Markah
N M
Mengajar Murid Mengambil
Bilangan Tahun Kod Nama

Berkhidmat Sekolah Sekolah
Jantina
M
Kod
1 1 Subjek
Nama Guru N
Mempunyai Sekolah Mengurus
M N Nama
Nombor Kad 1 Subjek
Pengenalan Subjek
Nombor Kad
Pengenalan Tahap
Pengetua N
Subjek
Nama
Mengajar
Bilangan kelas yang

diajar untuk subjek ini
7. Berikut adalah langkah-langkah untuk membina skema

hubungan bagi sesuatu ERD yang diterima:
a. Mengenal pasti entiti dan menghasilkan satu jadual
untuk setiap entiti yang ada. Tentukan kunci primer
di setiap entiti yang ada.
b. Untuk setiap hubungan yang wujud, tentukan sama ada 363
perlu letakkan kunci asing daripada entiti lain, ataupun
perlu wujudkan jadual baru.
c. Menambahkan maklumat hubungan pada jadual
ataupun mewujudkan jadual baru untuk hubungan.
8. Guru menghasilkan skema hubungan bersama dengan
murid di atas papan putih:
a. Mengenal pasti entiti dan mewujudkan jadual baru untuk
setiap entiti.
Hubungan:
1. PENGETUA mengurus satu sekolah.
2. SEKOLAH mempunyai banyak GURU.
3. GURU mengajar banyak SUBJEK.
4. SUBJEK diajar oleh banyak GURU.
5. GURU mengajar banyak MURID.
6 MURID diajar oleh banyak GURU.
7. MURID mengambil banyak SUBJEK.
8. SUBJEK diambil oleh banyak MURID.
b. Berikut adalah hubungan yang wujud:
i. Mengurus – Tidak perlu jadual baru.

ii. Mempunyai – Tidak perlu jadual baru.
iii. Mengajar – Perlu jadual baru.
iv. Mengambil – Perlu jadual baru.
v. MengajarSubjek – Perlu jadual baru.
c. Penambahan maklumat pada jadual yang sedia ada dan
mewujudkan jadual baru (bahagian biru mewakili
hubungan yang ada pada ERD):
364
9. Untuk aktiviti seterusnya, murid diminta untuk membentuk
kumpulan berempat untuk menterjemahkan gambar rajah
ERD kepada skema hubungan pada kertas mahjong.
(Lembaran Kerja 8B-1)
10. Murid menjalankan aktiviti gallery walk untuk menyemak
skema hubungan rakan mereka. Murid diberikan peluang
untuk membetulkan hasil kerja mereka sebelum
menghantarkan skema yang dihasilkan kepada guru.
10 Minit Penutup
1. Guru mengulas balik konsep penting dalam penterjemahan

rajah ERD kepada skema hubungan.
2. Guru membincangkan jawapan ERD universiti bersama
dengan kelas.
AKTIVITI PENGAYAAN
Cadangan: Aktiviti ini dicadangkan diadakan selepas pengajaran ini telah selesai untuk memberikan latihan
pengukuhan kepada murid. Aktiviti ini adalah sambungan daripada aktiviti pengayaan di pengajaran 8A dan
akan bersambung di pengajaran 8C dan seterusnya pengajaran 9B sehingga 9F. Jika aktiviti penggayaan
ini telah dilaksanakan, guru tidak perlu menjalankan pengajaran 9A. Masa yang dicadangkan untuk aktiviti
pengayaan ini adalah 1 X 60 minit.

1. Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. Setiap kumpulan tidak melebihi 4 orang murid.
2. Guru ada 2 pilihan: sama ada untuk minta murid kekalkan kumpulan yang sama daripada aktiviti
pengayaan 8A ataupun kumpulan yang baru tetapi menggunakan ERD yang telah dihasilkan semasa
aktiviti pengayaan 8A.
3. Guru mengulas balik langkah-langkah untuk menukarkan ERD ke skema hubungan:
a. Mengenal pasti entiti dan menghasilkan satu jadual untuk setiap entiti yang ada. Tentukan kunci
primer di setiap entiti yang ada.
b. Untuk setiap hubungan yang wujud, tentukan sama ada perlu letakkan kunci asing daripada entiti
lain, ataupun perlu wujudkan jadual baru.
c. Menambahkan maklumat hubungan pada jadual ataupun mewujudkan jadual baru untuk hubungan.
365
4. Guru membuat demonstrasi dengan ERD SMK Arus yang telah dihasilkan semasa aktiviti pengayaan 8A
a. Mengenal pasti entiti dan menghasilkan satu jadual untuk setiap entiti yang ada. Tentukan kunci
primer di setiap entiti yang ada.
AKTIVITI PENGAYAAN
b. Hubungan yang ada dalam ERD:
a. Mengajar – Perlu jadual baru.
b. Mengambil – Perlu jadual baru.
c. Mempunyai guru tingkatan – Tidak perlu jadual baru.
d. Berada di – Tidak perlu jadual baru.

e. Menawarkan – Perlu jadual baru.
c. Menambahkan maklumat hubungan pada jadual ataupun mewujudkan jadual baru untuk
hubungan.
5. Murid dikehendaki untuk menghasilkan skema hubungan daripada ERD yang telah dihasilkan pada
aktiviti pengayaan 8a.
Senario 1: Arus Pizza
366
AKTIVITI PENGAYAAN
Senario 2: Bank Arus

367
Senario 3: Hospital Arus
SKEMA JAWAPAN
AKTIVITI PENGAYAAN
6. Skema Jawapan:
a. Senario 1: Arus Pizza

368
SKEMA JAWAPAN
AKTIVITI PENGAYAAN
b. Senario 2: Bank Arus

369
SKEMA JAWAPAN
AKTIVITI PENGAYAAN
c. Senario 3: Hospital Arus

370
Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8B-1

Guru mengedarkan soalan kepada setiap kumpulan. Semua kumpulan perlu menukarkan rajah ERD kepada
skema hubungan untuk Universiti. Setiap kumpulan juga diberikan salah satu set yang disediakan di bawah:

Bilangan
pelajar yang Nama
Nama dibenarkan
Fakulti Kod Masa
Bajet
Kursus
1 N
M
Fakulti Menawarkan Kursus
1
1 Tarikh
Diambil bermula
Bilangan
tahun Mempunyai Mempunyai
berkhidmat
Jantina
Kod
Modul Nama
Nama N N N
No KP
No Pensyarah Modul Pelajar

Pensyarah 1 1
1
N Nama
Gaji
Pengalaman Markah yang
mengajar diterima
modul
371
tersebut
M N
Mengajar Mengambil
Dimentor
oleh
Komen guru:

Tarikh:
Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8B-1

Set 1

372
Komen guru:

Tarikh:
Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8B-1

Set 2

373
Komen guru:

Tarikh:
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8B-1
Guru mengedarkan soalan kepada setiap kumpulan. Semua kumpulan perlu menukarkan rajah ERD kepada
skema hubungan untuk Universiti. Setiap kumpulan juga diberikan salah satu set yang disediakan di bawah:
1) Universiti

374
2) Set 1
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8B-1
8B •SKEMA HUBUNGAN SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

375
3
3) Set 2
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8B-1
8B •SKEMA HUBUNGAN SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

376
PENGAJARAN 8C
KONSEP KEBERGANTUNGAN FUNGSI
DAN PENORMALAN DATA
STANDARD KANDUNGAN
Murid boleh:
2.2.4 Menjelaskan konsep kebergantungan fungsi sepenuh,
kebergantungan fungsi separa dan kebergantungan
fungsi transitif
2.2.5 Melaksanakan proses penormalan data sehingga 3NF
terhadap skema hubungan

PdP ini, murid dapat mencapai Standard Pembelajaran yang
dinyatakan di atas.

Rancangan Pengajaran 8C 379
Lembaran Kerja 8C-1 394
Lembaran Kerja 8C-2 396
Skema Jawapan 402
PENGAJARAN 8C
STANDARD KANDUNGAN
2.2 Reka Bentuk Pangkalan Data
Masa: 120 Minit
STANDARD PEMBELAJARAN Persediaan: 5 - 10 Minit

2.2.4 Menjelaskan konsep kebergantungan fungsi Komputasional (PPK):
sepenuh, kebergantungan fungsi separa dan • Algorithm and Procedures
kebergantungan fungsi transitif (ALG)
• Problem Decomposition (PD)
2.2.5 Melaksanakan proses penormalan data
sehingga 3NF terhadap skema hubungan

Bahan untuk kelas
Tiada

Tiada

1. Lembaran Kerja 8C-1
2. Lembaran Kerja 8C-2 378
SUMBER TAMBAHAN
1. Apakah itu penormalan data:
http://agiledata.org/essays/dataNormalization.html
PENORMALAN DATA
8C •KONSEP KEBERGANTUNGAN FUNGSI DAN
2. Mengapa perlunya penormalan data:
http://sqlmag.com/database-performance-tuning/sql-design-why-
you-need-database-normalization
3. Latihan Penormalan Data:
a. https://web.csulb.edu/~mopkins/cecs323/
morenormalizationexamples.pdf
b. http://www.javaguicodexample.com/normalizationnotes.pdf
RANCANGAN PENGAJARAN 8C
5 Set Induksi
Minit

1. Guru menjelaskan keburukan menggunakan sistem flat-file
untuk menyimpan maklumat pangkalan data iaitu:
a. Kesusahan untuk mengekalkan integriti data.
b. Ketekalan data iaitu data yang disimpan tidak konsisten
antara satu sama lain.
c. Kelewahan data iaitu data yang sama disimpan
berulangkali di tempat yang berlainan.
d. Kesusahan untuk mengakses data.
2. Guru menjelaskan bahawa model pangkalan data
hubungan akan wujud masalah yang lebih kurang sama jika
pangkalan data hubungan tidak direka dengan baik.
3. Guru menunjukkan skema perhubungan berikut dan
menanyakan apakah masalah yang akan wujud:
StudentID Subject
1 BM, BI, Matematik
2 BM, BI
a. Masalah akses data untuk tujuan pengubahsuaian

– skema hubungan di atas adalah untuk jadual
murid dan juga subjek yang diambil oleh murid 379
tersebut. Untuk mengubahsuai data, kita perlu menulis
semula semua maklumat lama. Contohnya, jika kita
ingin tambahkan subjek Sains Komputer (SK) kepada
murid dengan studentID2, adalah sangat susah
untuk kita terus tambahkan subjek SK kepada senarai
subjek (tambah SK selepas BM dan BI). Kita perlu
PENORMALAN DATA
padamkan data yang sedia ada (BM, BI) dan menulis
semula data baru dengan menggabungkan data lama
dan data baru, yang mempunyai subjek SK (BM, BI
dan SK). Ini akan menjadi masalah jika data
yang disimpan adalah panjang.
b. Masalah akses data untuk tujuan penyingkiran
maklumat – untuk menyingkirkan subjek BI daripada
murid StudentID 2, kita tidak boleh terus cari
subjek BI daripada senarai itu dan padamkan subjek BI.
Kita perlu padamkan subjek yang sedia ada (BM, BI)
dan menulis semula data baru yang tiada subjek BI.
4. Guru menunjukkan skema perhubungan seterusnya dan
menanyakan apakah masalah yang akan wujud:
StudentID Name Subject
1 Susan BM
1 Susan BI
2 Lily BM
a. Masalah ketekalan data – Secara teorinya,
medan Name untuk rekod pertama

(1, Susan,BM) boleh ditukarkan tanpa
penukaran pada medan Name untuk
rekod kedua (2, Susan, BM). Contohnya, kita
boleh tukarkan nama Susan menukarkan
kepada Siti pada rekod pertama
tanpa menukarkan nama Susan di
rekod kedua. Jika ini berlaku, data akan
menjadi tidak konsisten antara satu sama lain.
5. Guru menjelaskan bahawa dengan pangkalan data
hubungan, masalah seperti kesusahan mengekalkan
integriti data, ketekalan data, kelewahan data dan
kesusahan mengakses data tetap akan berlaku.
Sesuatu pangkalan data yang bagus perlulah
menyelesaikan masalah integriti data, ketekalan data,
kelewahan data dan kesusahan mengakses data. Jadi,
kita perlu mereka bentuk pangkalan data dan memastikan
masalah sebegini tidak berlaku.
50 Fungsi Kebergantungan Standard

Minit Pembelajaran
1. Guru menjelaskan bahawa dengan pangkalan data 2.2.4 380
hubungan, pelbagai masalah akan berlaku.
2. Satu proses yang berstruktur dikenali sebagai penormalan KA21
(normalization) telah diperkenalkan untuk mengatasi
masalah ketekalan, kelewahan, dan integriti data dalam satu PPK
pangkalan data hubungan. PD
3. Penormalan adalah satu proses berstruktur untuk
PENORMALAN DATA
meleraikan perhubungan yang kurang
memuaskan ataupun lewah (redundant).
4. Untuk menangani masalah pangkalan data hubungan,
terdapat tiga peringkat ataupun bentuk normal iaitu:
i. bentuk normal pertama (First Normal Form) 1NF
ii. bentuk normal kedua (Second Normal Form) 2NF
iii. bentuk normal ketiga (Third Normal Form) 3NF
5. Untuk memahami penormalan kita perlu memahami konsep
kebergantungan (dependencies) iaitu hubungan antara
atribut sesuatu entiti. Ini kerana salah satu tujuan
penormalan data adalah memastikan kebergantungan
fungsi antara atribut adalah bermakna di setiap jadual.
Terdapat 3 jenis kebergantungan dan huraiannya adalah
seperti berikut:
Konsep Kebergantungan Huraian

Kebergantungan fungsi Kebergantungan fungsi sepenuh bermaksud
sepenuh (Full Functional bahawa atribut A boleh menentukan atribut
Dependency) B untuk sesuatu entiti. Setiap nilai A hanya
boleh menentukan 1 nilai B.
Kebergantungan fungsi boleh diwakili
dengan cara penulisan berikut:
A -> B
Contohnya, setiap nombor kad pengenalan
di Malaysia boleh menentukan nama satu
rakyat Malaysia sahaja. Kita boleh wakilkan
kebergantungan fungsi tersebut dengan cara
tulisan berikut:
Nombor KP -> Nama rakyat Malaysia
Maka kita boleh katakan bahawa nama rakyat
Malaysia bergantung fungsi sepenuhnya
dengan nombor kad pengenalan
Nombor KP Nama
Kebergantungan fungsi separa Contoh berikut menunjukkan atribut C yang

(Partial Functional Dependency) ditentukan oleh 2 kunci primer, iaitu A dan B:
A, B -> C
Kebergantungan fungsi separa berlaku
apabila:
a) A dan B menentukan C, tetapi
381
dengan hanya A sahaja juga boleh
menentukan C.
Lihat contoh berikut:
A, B -> C, D, E
Maka dalam contoh ini, kesemua (A->C),
(A->D), (A->E), (B->C), (B->D) dan (B->E)
PENORMALAN DATA
merupakan kebergantungan fungsi separa.
Ini telah menimbulkan masalah kelewahan
data kerana mana-mana kunci primer boleh
menentukan data yang bergantungan
dengannya.
Kebergantungan fungsi separa akan
dihapuskan semasa proses Bentuk
Penormalan kedua (2NF).
Contohnya,
(No KP, No Telefon) -> (Nama Pelanggan)
di mana No KP & No Telefon adalah kunci
primer.
Maka, dengan merujuk No KP, nama
pelanggan dapat diketahui. Pada masa yang
sama, dengan merujuk No Telefon, nama
pelanggan yang sama juga boleh ditentukan.
Masalah kelewahan data ini tidak boleh berlaku
bagi pangkalan data hubungan yang cekap.
Nombor KP
Nama
Nombor
Telefon
Konsep Kebergantungan Huraian

Kebergantungan Fungsi A->B
Transitif B->C
(Transitive Functional Maka A->C, dan kebergantungan fungsi ini
Dependency) adalah kebergantungan fungsi transitif
Kebergantungan fungsi transitif berlaku
apabila atribut sesuatu entiti boleh
ditentukan oleh atribut yang bukan kunci
primer.
Bayangkan scenario berikut:
Satu jadual A mengandungi atribut:
- No Pendaftaran (kunci primer)
- Subjek yg diambil (kunci primer)
- Markah
Satu jadual B mengandungi atribut:
- Markah
- Gred
Jadual A dan Jadual B adalah bergantungan.
Di sini, kita boleh menjangka Gred seseorang
murid dengan merujuk Markah. Maka,
kita boleh putuskan atribut Gred (Jadual
B) adalah bergantungan fungsi transitif
dengan atribut No Pendaftaran (kunci primer
Jadual A). Dgn mengetahui No Pendaftaran
seseorang murid, kita akan tahu Grednya
walaupun melibatkan 2 jadual yg berbeza.
382
Kebergantungan Fungsi Transitif akan
dihapuskan semasa proses Bentuk
Penormalan Ketiga (3NF).
Nombor
PENORMALAN DATA
Markah Gred

Pendaftaran
6. Murid menjalankan aktiviti Think-Pair-Share di mana mereka akan

jawab Lampiran Kerja 8C-1, menjelaskan apa yang mereka faham
tentang fungsi kebergantungan kepada rakan semeja mereka, dan
saling menyemak jawapan.
7. Guru meminta wakil setiap pasangan untuk memberikan beberapa
contoh fungsi kebergantungan penuh, separa dan transitif (Soalan 2).
60 Penormalan Pangkalan Data ke Tahap 3NF Standard

Minit Pembelajaran
1. Langkah-langkah dan syarat-syarat untuk melaksanakan penormalan 2.2.4
adalah seperti berikut:
Standard
Prestasi
2.2 - 4
2.2 - 5
2.2 - 7
KA21
PPK
ALG
Penormalan Syarat Contoh

Penormalan • Maklumat Jadual A:
tahap satu disimpan StudentID StudentName Subjects
(1NF - First dalam bentuk A001 Ali bin Malay, English,
Normal jadual. Ahmad Math, Science
Form) • Setiap medan A002 Alison Lee Acconting,
hanya boleh Geography,
menyimpan satu Malay, English
maklumat sahaja.
Medan tidak boleh Jadual contoh A bukan dalam bentuk
menyimpan lebih 1NF kerana ruangan Subjects menyimpan
daripada satu nilai lebih daripada 1 nilai. Untuk meletakkan
yang dipisahkan jadual tersebut dalam 1NF, kita perlu
dengan koma. memastikan bahawa semua medan hanya
• Tidak mengandungi satu nilai sahaja.
membenarkan Terdapat 2 cara untuk menormalkan jadual
medan yang 0NF ke 1NF, iaitu:
serupa / sama / - Cara 1: Pengulangan rekod
berulang. - Pemecahan maklumat kepada 2
jadual
Cara 1: Pengulangan rekod
Jadual A dalam bentuk 1NF
StudentID StudentName Subjects
A001 Ali bin
Ahmad
Malay
383
A001 Ali bin English
Ahmad
A001 Ali bin Math
Ahmad
A001 Ali bin Science
Ahmad
PENORMALAN DATA
A002 Alison Lee Acconting
A002 Alison Lee Geography
A002 Alison Lee Malay
A002 Alison Lee English
Pemecahan kepada 2 jadual:
Student
StudentID StudentName
A001 Ali bin
Ahmad
A002 Alison Lee
Subject
StudentID Subjects
A001 Malay
A001 English
A001 Math
A001 Science
A002 Accounting
A002 Geography
A002 Malay
A002 English

Jadual B dalam bentuk 0NF
StaffID StaffName Project1 Project
A01 Ali ABC DEF
A02 Ravi XYZ ABC
Jadual B juga bukan dalam bentuk

1NF. Walaupun setiap nilai kelihatan
seperti nilai tunggal tetapi 1NF tidak
membenarkan juga medan yang
mempunyai maklumat yang serupa/sama.
Jadual B dalam bentuk 1NF:
StaffID StaffName Project1
A01 Ali ABC
A01 Ali DEF
A02 Ravi XYZ
A02 Ravi ABC
Ataupun pecah dalam 2 jadual seperti
berikut:
Staff
StaffID StaffName
A01
A02
Ali
Ravi
384
Project
StaffID Project1
A01 ABC
A01 DEF
PENORMALAN DATA
A02 XYZ
A02 ABC
Jika dalam bentuk 0NF, projek yang
dibenarkan hanya 2 sahaja. Kelebihan
1NF dalam kes ini adalah ia membenarkan
senarai projek yang lebih daripada 1.
Penormalan • Jadual dalam Jadual C dalam bentuk 1NF

tahap bentuk 1NF. StudentID Subject StudentName Marks
satu (2NF • Tiada A01 BM Ali 86
- Second
kebergantungan A02 BM Lily 90
Normal
fungsi separa. A02 BI Lily 88
Form)
A03 Math Shalini 84

FD1
Kebergantungan ini adalah
kebergantungan separa kerana
StudentName boleh ditentukan dengan
StudentID sahaja. Tidak perlu kunci primer
subject.
Untuk mengatasi masalah ini, kita
boleh hapuskan FD1 untuk menjadikan
jadualnya tersendiri, seperti berikut:
Student
StudentID StudentName
A01 Ali
A02 Lily
A03 Shalini
Marks
StudentID Subject Marks
A01 BM 86
A02 BM 90
A02 BI 88
A03 Math 84
*Guru boleh gunakan contoh berikut
untuk berikan penerangan lebih lanjut:
385
Jadual D dalam bentuk 1NF
CustomerID PhoneNumber Customer Plan
Name
A01 0123456789 Ali X
PENORMALAN DATA
A01 0123456788 Ali Y
A02 0123213125 Lee Y
Jawapan:
Jadual D dalam bentuk 2NF
Customer
CustomerID Customer
Name
A01 Ali
A02 Lee
Plan
CustomerID Plan
A01 X
A01 Y
A02 Y

Bentuk • Jadual dalam Jadual E dalam bentuk 2NF
normal bentuk 2NF. CustomerID PhoneNumber Plan Price
ketiga
(3NF – Third • Tiada A01 0123456789 X 99
Normal kebergantungan A01 0123456788 Y 129
Form) transitif. A02 0163456789 Y 99
A02 0173456788 Z 49
FD2
CustomerID dan PhoneNumber
menentukan Price melalui Plan. Maka, ini
adalah fungsi kebergantungan transitif
Untuk mengatasi masalah ini, kita boleh
hapuskan fungsi kebergantungan di antara
Plan dan Price untuk membentuk jadual
yang baru.
Jadual E dalm bentuk 3NF

Customer
CustomerID PhoneNumber Plan
386
A01 0123456789 X
A01 0123456788 Y
A02 0163456789 Y
A02 0173456788 Z
PENORMALAN DATA
Plan
Plan Price
X 99
Y 129
Z 49
*Guru boleh gunakan contoh berikut
untuk berikan penerangan lebih lanjut:
Jadual F dalam bentuk 2NF

ISBN Book Title Author Author’s
Country
123 Cat Abu Malaysia

124 Dog Syed Indonesia
125 Monkey Kevin Singapore
126 Chicken Kumar India

Jawapan:
Jadual F dalam bentuk 3NF
Book
ISBN Book Title AuthorID
123 Cat A01

124 Dog A02
125 Monkey A03
126 Chicken A04
Author
AuthorID Author Author’s
Country
A01 Abu Malaysia

A02 Syed Indonesia
A03 Kelvin Singapore
A04 Kumar India
Satu kunci primer baru diwujudkan untuk
mengelakkan kes di mana penulis (author)
mempunyai nama yang sama.
2. Guru mengingatkan murid bahawa penormalan adalah proses
pemikiran secara logik untuk menguraikan hubungan antara atribut 387
untuk sesuatu pangkalan data dan memastikan bahawa atribut adalah
bergantungan antara satu sama lain secara bermakna dan logik.
3. Guru mengulas balik kriteria penting untuk penormalan setiap tahap:
0NF 1NF 2NF 3NF
PENORMALAN DATA
Memastikan Setiap medan Jadual dalam Jadual dalam
data dalam hanya 1NF 2NF
bentuk jadual mengandungi Tiada Tiada
satu maklumat kebergantungan kebergantungan
Tiada medan fungsi separa antara atribut
yang yang bukan
sama/serupa kunci primer
4. Guru menerangkan langkah-langkah untuk menormalkan jadual

sehingga 3NF:
1) Memastikan tiada medan yang mengandungi lebih daripada satu
maklumat. Wujud jadual baru jika diperlukan.
2) Memastikan juga tiada medan yang sama atau serupa. Wujud
jadual baru jika diperlukan.
3) Jadual kini adalah dalam 1NF.
4) Mengenal pasti dan melabelkan semua kebergantungan fungsi
antara semua atribut berdasarkan logik dan situasi sebenar.
5) Mengenal pasti sama ada kebergantungan adalah penuh, separa
ataupun transitif.
6) Memastikan bahawa semua atribut dalam jadual (ataupun jadual
baru yang diciptakan) adalah kebergantungan fungsi penuh
kepada kunci primer. Wujudkan jadual baru jika diperlukan.
8) Memastikan tiada kebergantungan fungsi transitif dalam jadual.
Wujudkan jadual baru jika diperlukan.
5. Guru menunjukkan jadual berikut dan menerangkan setiap langkah:

Jadual G
Jadual G menunjukkan pangkalan data untuk satu klinik doktor veterinar.
Ia menyenaraikan semua atribut pada entiti PET dan kunci primernya
adalah PetID.
Langkah 1 dan 2
Terdapat medan yang mempunyai lebih daripada 1 maklumat (VisitDate
dan Procedures). Secara logiknya maklumat tentang haiwan peliharaan
dan perjumpaan doktor harus dipisahkan, maka satu jadual untuk
perjumpaan doktor diwujudkan.
388
PENORMALAN DATA
Satu jadual Visit diwujudkan untuk menyimpan maklumat tentang setiap

lawatan doktor veterinari.
Kunci primer yang dipilihkan adalah PetID, VisitDate dan ProcedureID

kerana secara logiknya nama prosedur adalah bergantung kepada haiwan
peliharaan, tarikh perjumpaan dan juga prosedur yang diperlukan.
Ruangan prosedur juga dipecahkan kepada dua iaitu ProcedureID dan

Procedures kerana ruangan asal mengandungi 2 maklumat iaitu kod
procedur dan juga huraian prosedur. Untuk menepati keperluan 1NF,
maklumat ini dipecahkan kepada 2.
Langkah 3
Jadual sekarang berada di 1NF.

Langkah 4 dan 5
Nombor Jenis Fungsi Kebergantungan Penjelasan
FD1 Penuh 389

FD2 Penuh
FD3 Penuh
FD4 Penuh
PENORMALAN DATA
Nama pemilik (Owner) ditentukan
FD5 Transitif
oleh PetID melalui OwnerID.
Procedure boleh ditentukan

FD6 Separa
dengan ProcedureID sahaja.
Langkah 6

Satu jadual Procedure diwujudkan untuk menyelesaikan masalah
kebergantungan separa (FD6).
390
Langkah 7
Jadual kini berada di 2NF.
PENORMALAN DATA
Satu jadual Owner diwujudkan untuk menyelesaikan masalah

kebergantungan transitif (FD5).
Langkah 8
Jadual kini berada di 3NF.
6. Guru menunjukkan jadual berikut dan meminta beberapa murid

untuk tampil ke hadapan kelas untuk menyelesaikan setiap langkah.
Guru memberikan penjelasan lanjutan tentang setiap langkah.
Jadual 8: Pangkalan data untuk sebuah hospital
Jawapan 1NF:
Senarai Kebergantungan Fungsi 391
PENORMALAN DATA

FD1 Separa DoctorName boleh ditentukan
oleh StaffID sahaja.
FD2 Penuh
FD3 Transitif PatientName ditentukan oleh

StaffID dan ApointmentID Melalui
PatientID.
FD4 Separa AppointmentTime boleh

ditentukan oleh AppointmentID
sahaja.
FD5 Separa Procedure boleh ditentukan

dengan ProcedureID sahaja.
FD6 Penuh
FD7 Transitif MedicineGiven ditentukan oleh

StaffID dan AppointmentID
MELALUI MedicineCode.
Jawapan 2NF:
392
PENORMALAN DATA
Jawapan 3NF:

393
7. Murid menjawab Lembaran Kerja 8C-2.
5 Minit Penutup
PENORMALAN DATA
1. Guru mengulas balik syarat setiap bentuk normal (1NF, 2NF, 3NF).
2. Guru membuat kuiz untuk menguji kefahaman murid tentang proses
penormalan ke tahap 3NF.
Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8C-1

NAMA: TARIKH:
KELAS:
A) Tuliskan jenis kebergantungan fungsi untuk setiap senario berikut:

FD1:
Student ID menentukan Student’s Name, maka
fungsi kebergantungan penuh.
FD2:
Student ID menentukan Father’s IC, maka fungsi
___________________________.
FD3:
Student ID menentukan Father’s Name MELALUI
Father’s IC, maka fungsi kebergantungan transitif.
FD1:
Student ID dan Subject Code menentukan Subject
Name. Tetapi Subject Name boleh ditentukan
dengan Subject Code sahaja. Maka, fungsi
kebergantungan separa.
FD2:
Student ID dan Subject Code menentukan Marks.
Maka, _________________________.
394
FD1:
Customer IC dan __________________
menentukan _______________. Maka
PENORMALAN DATA
___________________________.
FD2:
________________ dan ________________
menentukan _____________ MELALUI
__________________, maka ________________.
FD1:
FD2:
FD3:
Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8C-1

FD1:
FD2:

FD3:
FD4:
FD5:
B) Berikan contoh untuk fungsi kebergantungan berikut:
Fungsi Kebergantungan Penuh
395
Fungsi Kebergantungan Separa
PENORMALAN DATA
Fungsi Kebergantungan Transitif
Komen guru:

Tarikh:
Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8C-2

NAMA: TARIKH:
KELAS:
Jadual 1

a) Pelanggaran peraturan tahap penormalan 1NF:
Pembetulan yang diperlukan untuk mencapai

tahap 1NF
396
(SPI: 2.2-4) (SPI: 2.2-5)
PENORMALAN DATA
Jadual pada tahap penormalan 1NF
Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8C-2

2) Lukis dan senaraikan semua fungsi kebergantungan dalam jadual tersebut:

3) Pelanggaran peraturan tahap penormalan 2NF:

tahap 2NF
397

PENORMALAN DATA
Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8C-2


tahap 2NF

398
PENORMALAN DATA

Komen guru:
Tarikh:
Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8C-2

Jadual 1

* ISBN merupakan kod unik untuk semua buku di dunia. Setiap buku mempunyai ISBN yang unik.
b) Pelanggaran peraturan tahap penormalan 1NF:

tahap 1NF

399
PENORMALAN DATA

Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8C-2

4) Lukis dan senaraikan semua fungsi kebergantungan dalam jadual tersebut:


tahap 2NF
400
PENORMALAN DATA

Standard
Pembelajaran:
2.2.4
LEMBARAN KERJA 8C-2


tahap 2NF

401
PENORMALAN DATA

Komen guru:
Tarikh:
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8C-2
Jadual 1

a) Pelanggaran peraturan tahap penormalan 1NF:
Atribut Items, Brands dan Total Price mempunyai lebih daripada 1 Pembetulan yang diperlukan untuk mencapai
maklumat. tahap 1NF
Bentuk jadual baru iaitu jadual Order. Order, Items

dan Brand dijadikan sebagai kunci primer. Ini kerana
secara logiknya, harga sesuatu barang bukan sahaja
bergantung kepada jenama (Brands) ataupun jenis
402
barang (Items) sahaja, tetapi kombinasi jenama dan
jenis barang.
PENORMALAN DATA
Jadual pada tahap penormalan 1NF:
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8C-2
2) Lukis dan senaraikan semua fungsi kebergantungan dalam jadual tersebut.

FD1 Separa CustomerName boleh ditentukan
dengan CustomerID sahaja
FD2 Penuh
FD3 Penuh

tahap 2NF
FD1 merupakan fungsi kebergantungan separa Wujudkan satu jadual baru Customer. CustomerID
sebagai kunci primer
403

PENORMALAN DATA
SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8C-2

tahap 2NF
Tiada

Tiada
404
PENORMALAN DATA

SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8C-2
Jadual 1

* ISBN merupakan kod unik untuk semua buku di dunia. Setiap buku mempunyai ISBN yang unik.
b) Pelanggaran peraturan tahap penormalan 1NF:

tahap 1NF
Location mengandungi lebih daripada 1 maklumat
Borrowing record mengandungi lebih daripada 1 maklumat
Untuk masalah location, wujudkan lajur yang baru
untuk menyimpan maklumat terperinci
Untuk masalah Borrowing Record, wujudkan jadual
baru

405
PENORMALAN DATA

SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8C-2
4) Lukis dan senaraikan semua fungsi kebergantungan dalam jadual tersebut
FD1 Separa Boleh ditentukan oleh LocationCode

sahaja

sahaja

sahaja
FD4 Separa Boleh ditentukan oleh ISBN sahaja
FD5 Transitif Ditentukan oleh kunci primer melalui

Author
FD8 Penuh
FD9 Penuh

tahap 2NF
Terdapat banyak kebergantungan separa dalam pangkalan data ini
Secara logiknya, adalah lebih sesuai jika kita
wujudkan 3 jadual baru – 1 untuk buku , 1 untuk
406
lokasi dan 1 lagi untuk menghubungkan buku dan
lokasi
PENORMALAN DATA


SKEMA JAWAPAN
LEMBARAN KERJA 8C-2

tahap 2NF

Wujudkan lagi 1 jadual untuk penulis
FD5 merupakan kebergantungan transitif
407
PENORMALAN DATA

4 - Pangkalan Data PDF

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Anda mungkin juga menyukai

4 - Pangkalan Data PDF

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

4 - Pangkalan Data PDF

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Guru hendaklah memastikan di akhir penggunaan modul PdP

Kandungan Muka surat

STANDARD PEMBELAJARAN Masa: 120 Minit

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Bahan untuk setiap kumpulan

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Aktiviti 1: Mengenali Konsep Data

3. Data perlu diproses dan diberikan konteks supaya ia

Saiz kasut Saiz 7

Bulan lahir Bulan Januari

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

5. Gambar rajah di atas menunjukkan satu entiti murid yang

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Murid Maklumat peribadi

Guru Maklumat peribadi

Kelas Nama murid dalama satu kelas

Subjek Guru yang layak mengajar

Nama No KP Kelas Ketinggian Berat Jawatan

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Sukan Unit Persatuan Penglibatan

16. Murid dipecahkan dalam kumpulan berempat dan cuba

40 Aktiviti 2: Masalah Sistem Pangkalan Data Berasaskan Fail • Lampiran SP

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

LEMBARAN KERJA 7A-1

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

LAMPIRAN 7A-1 : KAD PAKAR

Kelewahan Data Kelewahan Data

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Ketekalan Data Ketekalan Data

LAMPIRAN 7A-1 : KAD PAKAR

Pengaksesan data bergantung kepada Pengaksesan data bergantung kepada

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Integriti Data Integriti Data

LEMBARAN KERJA 7A-1

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

LEMBARAN KERJA 7A-2

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Maklumat semua saman kereta perlu

Maklumat pelanggan bank X perlu disimpan

Pembayaran saman pada balai polis bandar X Ketekalan data

Pangkalan data sukar untuk carikan semua

Perubahan nombor pendaftaran kereta

Murid menukar nama mereka di SAPS tetapi Akses data

Perubahan nombor telefon daripada 10 digit

Pangkalan data sukar untuk carikan semua

Pelanggan mengeluarkan duit di bank X di

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Penerangan: Pengulangan simpanan Penerangan:Pengulangan simpanan

Contoh 2: Nama pelanggan servis telefon Contoh 2: Penukaran pelan telefon

Penerangan: Data sukar dicari mengikut Penerangan: Tidak boleh memastikan

Contoh 1: Mencarikan murid dengan Contoh 1: Pendaftaran murid yang tiada

Contoh 2: Mencarikan ibubapa dengan Contoh 2: Penambahan bilangan nombor

SAINS KOMPUTER • TINGKATAN 4

Maklumat semua saman kereta perlu

Maklumat pelanggan bank X perlu disimpan

Pembayaran saman pada balai polis bandar X Ketekalan data

Pangkalan data sukar untuk carikan semua