Petunjuk Pengerjaan

1. Berdoalah terlebih dahulu sebelum

menyelesaikan LKPD.

2. Bacalah petunjuk LKPD terlebih dahulu.

3. Kerjakan LKPD ini secara berkelompok dan

individu

4. Kerjakan kegiatan pada LKPD secara sistematis.

5. Pesentasikan hasil kerja kelompokmu

6. Bersama Guru, buatlah kesimpulan pembelajaran

hari ini.

7. Kumpulkan hasil pekerjaanmu di meja Guru!

 BAB I - Pertemuan ke-1
Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi

3.1 Menganalisis konsep dan metode Pertemuan Pertama

penghitungan pendapatan nasional.
4.1 Menyajikan hasil penghitungan
pendapatan nasional.
• Memahami pengertian pendapatan nasional
• Memahami manfaat pendapatan nasional
• Menganalisis komponen-komponen/konsep
pendapatan nasional
• Menganalisis metode penghitungan pendapatan
nasional
Pertemuan Kedua
• Menjelaskan konsep pendapatan per kapita
• Memahami konsep distribusi pendapatan
• Membuat pola hubungan informasi/data yang
diperoleh untuk menyimpulkan tentang konsep
dan metode penghitungan pendapatan nasional
• Menyajikan hasil analisis penghitungan
pendapatan nasional melalui media lisan dan
tulisan

Pertemuan ke-1

A. IDENTITAS LKPD

Satuan Pendidikan : SMAN 1 PINRANG

Kelas : XI (Sebelas)
Materi : Pendapatan Nasional
Semester : Ganjil

Alokasi Waktu : 60 Menit (2 JP)

B. Tujuan :

Melalui Pendekatan Saintifik-TPACK dengan menggunakan metode Ceramah, diskusi,

tanya jawab, dan penugasan serta menggunakan model Problem Based Learning /STAD,
peserta didik mampu menjelaskan pengertian pendapatan nasional, menganalisis
komponen pendapatan nasional, dan menghitung pendapatan nasional dengan pendekatan
pendapatan, pengeluaran dan produksi serta menyajikan hasilnya sehingga peserta didik
dapat mengembangankan kemampuan berpikir kritis, komunikasi, kolaborasi,
kreativitas (4C).
 C. Kegiatan Pembelajaran

Kegiatan 1

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini!

Menghitung pendapatan nasional

Berdasarkan data diatas, hitunglah pendapatan nasional dengan pendekatan

1) Kelompok 1 pendekatan pendapatan
2) Kelompok 2 pendekatan pengeluaran
3) Kelompok 3 pendekatan produksi
Tuliskan jawabanmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
 Kegiatan 2

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini!

Bersama dengan anggota kelompoknya siswa diminta menganalisa komponen pendapatan

nasional!

Hitunglah jumlah Net National Income Negara X berdasarkan data diatas?

Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………….…………………
……………………………………………………………………………………………
……..……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………….…………………
……………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
 Kegiatan 3

Peserta didik diminta menyelesaikan tagihan tugas pada LKPD Kegiatan 3 secara individu.

1) Jelaskan tentang pengertian pendapatan nasional?

2) Analisilah manfaat perhitungan pendapatan nasional bagi masyarakat dan negara!
3) Mengapa pendapatan nasional harus dihitung oleh suatu negara? Jelaskan alasanmu!

Tuliskan jawabanmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
D. Komentar Guru

E. Monitoring
Tanggal Pemberian Tugas : ……………………………………………………
Tanggal Penilaian : …………………………………………………..
Nilai Kelompok : …………………………………………………….
Nilai Individu : …………………………………………………….
Jumlah Nilai Peserta Didik : ……………………………………………………

Paraf Orang Tua/Wali Paraf Guru

……………………………………………. SRIALAM ANSYAR, S.Pd

Nama Dan Tanda Tangan NIP. 198510102010012042
 BAB I - Pertemuan ke-2
Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi

3.1 Menganalisis konsep dan metode Pertemuan Pertama

penghitungan pendapatan nasional.
4.1 Menyajikan hasil penghitungan
pendapatan nasional.
• Memahami pengertian pendapatan nasional
• Memahami manfaat pendapatan nasional
• Menganalisis komponen-komponen/konsep
pendapatan nasional
• Menganalisis metode penghitungan pendapatan
nasional
Pertemuan Kedua
• Menjelaskan konsep pendapatan per kapita
• Memahami konsep distribusi pendapatan
• Membuat pola hubungan informasi/data yang
diperoleh untuk menyimpulkan tentang konsep
dan metode penghitungan pendapatan nasional
• Menyajikan hasil analisis penghitungan
pendapatan nasional melalui media lisan dan
tulisan

Pertemuan ke-2

A. IDENTITAS LKPD

Satuan Pendidikan : SMAN 1 PINRANG

Kelas : XI (Sebelas)
Materi : Pendapatan Per Kapita
Semester : Ganjil

Alokasi Waktu : 60 Menit (2 JP)

B. Tujuan :

Melalui pendekatan saintifik dengan menggunakan metode Ceramah, diskusi, tanya jawab, dan
penugasan serta menggunakan model Problem Based Learning /STAD, peserta didik mampu
dapat menganalisis penghitungan Pendapatan per Kapita dan menyajikan hasil penghitungan
Pendapatan per Kapita sehingga peserta didik dapat menghayati dan mengamalkan ajaran agama
yang dianutnya, mengembangkan sikap jujur, peduli, dan bertanggungjawab, serta dapat
mengembangankan kemampuan berpikir kritis, komunikasi, kolaborasi, kreativitas (4C).
 C. Kegiatan Pembelajaran

Kegiatan 1

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini!

Berdasarkan data tersebut, tentukan :

1. Pendapatan per kapita setiap negara?
2. Urutkanlah negara yang mendapatkan pendapatan per kapita dari terkecil sampai terbesar!
3. Buatlah kesimpulanmu atas hal yang telah kalian lakukan!

Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………..
 Kegiatan 2

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini! Menurut kalian apakah
pernyataan tersebut benar atau tidak? Berikan argument Bersama anggota
kelompokmu!

Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………
Kegiatan 3

Peserta didik diminta menyelesaikan tagihan tugas pada LKPD Kegiatan 3 secara individu.

4) Jelaskan tentang pengertian Pendapatan per Kapita?

5) Jelaskan salah satu fungsi Pendapatan per Kapita!
6) Uraikan hubungan antara kesejahteraan penduduk suatu Negara dengan tingkat
Pendapatan per Kapita!

Tuliskan jawabanmu di bawah ini !

………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
D. Komentar Guru

E. Monitoring
Tanggal Pemberian Tugas : ……………………………………………………
Tanggal Penilaian : …………………………………………………..
Nilai Kelompok : …………………………………………………….
Nilai Individu : …………………………………………………….
Jumlah Nilai Peserta Didik : ……………………………………………………

Paraf Orang Tua/Wali Paraf Guru

……………………………………………. SRIALAM ANSYAR, S.Pd

Nama Dan Tanda Tangan NIP. 198510102010012042
 BAB II

Pertemuan ke-1

A. IDENTITAS LKPD

Satuan Pendidikan : SMAN 1 PINRANG

Kelas : XI (Sebelas)
Materi : Pertumbuhan dan Pembangunan Ekonomi
Semester : Ganjil

Alokasi Waktu : 60 Menit (2 JP)

B. Tujuan :

Melalui Pendekatan Saintifik-TPACK dengan menggunakan metode Ceramah, diskusi, tanya

jawab, dan penugasan serta menggunakan model Problem Based Learning /STAD, peserta
didik mampu menjelaskan pengertian pertumbuhan dan pembangunan ekonomi, menganalisis
faktor-faktor yang mempengaruhi pertumbuhan dan pembangunan ekonomi, dan menganalisis
dampak pertumbuhan dan pembangunan ekonomi serta menyajikan hasilnya sehingga peserta
didik dapat mengembangankan kemampuan berpikir kritis, komunikasi, kolaborasi,
kreativitas (4C).
 C. Kegiatan Pembelajaran Kegiatan Pembelajaran

Kegiatan 1

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini!

Perhatikan gambar dibawah ini! Gambar menunjukkan terjadinya pertumbuhan dan
pembangunan ekonomi!

Untuk memudahkan kalian dalam menyelesaikan tugas tersebut, isilah table berikut ini:

Nomor Gambar Hasil pengamatan

1 Rumah sebelum
diperbaiki

2 Rumah setelah
diperbaiki

3 Jalan sebelum diperbaiki

4. Jalan setelah diperbaiki

Setelah mengisi table yang ada, bersama anggota kelompokmu tuliskan kesimpulanmu tentang
perbedaan antara pertumbuhan dan pembangunan ekonomi?
Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 A.
Kegiatan 2

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini!

Bersama dengan anggota kelompoknya siswa diminta menganalisa factor yang mempengaruhi
pembangunan ekonomi
Kelompok 1 : pertumbuhan penduduk yang pesat
Kelompok 2 : Pengangguran
Kelompok 3 : rendahnya kualitas tenaga kerja

Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

Factor yang mempengaruhi pembangunan ekonomi

…………………………..……………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
…………………………….…………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………….………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………….……………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………….……………………………………
………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………….…………………………
………………………………………………………………………………………
……………………….………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………….……………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………….……………………………………………………
………………………………………………………………………………………
…………………………………………….…………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
…………………………………………….…………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………….………………………………
………………………………
Kegiatan 3

Peserta didik diminta menyelesaikan tagihan tugas pada LKPD Kegiatan 3 secara individu.

1) Jelaskan tentang pertumbuhan dan pembangunan ekonomi?

2) Analisilah faktor-faktor yang mempengaruhi pertumbuhan dan pembangunan
ekonomi?
3) Mengapa masalah tingginya angka pengangguran menjadi salah satu faktor yang
mempengaruhi pertumbuhan dan pembangunan ekonomi?

Tuliskan jawabanmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
D. Komentar Guru

E. Monitoring
Tanggal Pemberian Tugas : ……………………………………………………
Tanggal Penilaian : …………………………………………………..
Nilai Kelompok : …………………………………………………….
Nilai Individu : …………………………………………………….
Jumlah Nilai Peserta Didik : ……………………………………………………

Paraf Orang Tua/Wali Paraf Guru

……………………………………………. SRIALAM ANSYAR, S.Pd

Nama Dan Tanda Tangan NIP. 198510102010012042
 BAB III

Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi

3.3 Menganalisis permasalahan
ketenagakerjaan dalam pembangunan
ekonomi.
4.3 Menyajikan hasil analisis masalah
ketenagakerjaan dalam pembangunan
ekonomi dan cara mengatasinya.
Pertemuan Pertama
• Menjelaskan pengertian tenaga kerja, angkatan kerja,
dan kesempatan kerja
• Menganalisis jenis-jenis tenaga kerja
• Mengidentifikasi masalah ketenagakerjaan dan
keterkaitannya dengan pembangunan ekonomi
Pertemuan Kedua
• Memahami pengertian pengangguran
• Menjelaskan faktor-faktor yang menyebabkan
terjadinya pengangguran
• Menjelaskan jenis-jenis pengangguran
• Mengidentifikasi cara mengatasi pengangguran
• Menyajikan hasil analisis masalah ketenagakerjaan
dalam pembangunan ekonomi dan cara mengatasinya
melalui media lisan dan tulisan

Pertemuan ke-1

A. IDENTITAS LKPD

Satuan Pendidikan : SMAN 1 PINRANG

Kelas : XI (Sebelas)
Materi : Pendapatan Nasional
Semester : Ganjil

Alokasi Waktu : 60 Menit (2 JP)

B. Tujuan :

Melalui Pendekatan Saintifik-TPACK dengan menggunakan metode Ceramah, diskusi,

tanya jawab, dan penugasan serta menggunakan model Problem Based Learning /STAD,
peserta didik mampu menjelaskan pengertian tenaga kerja, angkatan kerja, dan
kesempatan kerja, menganalisis jenis-jenis tenaga kerja, mengidentifikasi masalah
ketenagakerjaan dan keterkaitannya dengan pembangunan ekonomi serta menyajikan
hasilnya sehingga peserta didik dapat mengembangankan kemampuan berpikir kritis,
komunikasi, kolaborasi, kreativitas (4C).
 C. Kegiatan Pembelajaran

Kegiatan 1

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini!

Perhatikan gambar dibawah ini!
Gambar menunjukkan beberapa profesi, peserta didik diminta mengidentifikasi penggolongan
tenaga kerja!

Untuk memudahkan kalian dalam menyelesaikan tugas tersebut, isilah table berikut ini:

Jenis Tenaga Kerja

Profesi /
Nomor Alasan Tidak
Pekerjaan Terdidik Terlatih
Keduanya
1 Dokter

2 Buruh Pabrik

3 Tukang Parkir

Setelah mengisi table yang ada, bersama anggota kelompokmu tuliskan kesimpulanmu tentang
jenis-jenis tenaga kerja
Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
 Kegiatan 2

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini!

Bersama dengan anggota kelompoknya siswa diminta menganalisa cara mengatasi masalah
ketenagakerjaan berikut ini!
Kelompok 1 : Jumlah angkatan kerja yang tinggi
Kelompok 2 : Persebaran tenaga kerja yang tidak merata
Kelompok 3 : Tingkat pengangguran yang tinggi

Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

Cara mengatasi masalah ketenagakerjaan ………………………….

…..…………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………
……………………………………………………………………………………………

Tempelkan gambar yang kalian temukan dari internet!

 Hasil analisis cara mengatasi masalah ketenagakerjaan secara Umum
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 Kegiatan33
Kegiatan

Peserta didik diminta menyelesaikan tagihan tugas pada LKPD Kegiatan 3 secara individu.

1) Jelaskan tentang tenaga kerja, kesempatan kerja dan angkatan kerja?

2) Analisilah masalah ketenagakerjaan yang ada di sekitar tempat tinggalmu?
3) Jelaskan jenis tenaga kerja beserta contohnya?

Tuliskan jawabanmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
D. Komentar Guru

E. Monitoring
Tanggal Pemberian Tugas : ……………………………………………………
Tanggal Penilaian : …………………………………………………..
Nilai Kelompok : …………………………………………………….
Nilai Individu : …………………………………………………….
Jumlah Nilai Peserta Didik : ……………………………………………………

Paraf Orang Tua/Wali Paraf Guru

……………………………………………. SRIALAM ANSYAR, S.Pd

Nama Dan Tanda Tangan NIP. 198510102010012042
 BAB III

Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi

3.3 Menganalisis permasalahan
ketenagakerjaan dalam pembangunan
ekonomi.
4.3 Menyajikan hasil analisis masalah
ketenagakerjaan dalam pembangunan
ekonomi dan cara mengatasinya.
Pertemuan Pertama
• Menjelaskan pengertian tenaga kerja, angkatan kerja,
dan kesempatan kerja
• Menganalisis jenis-jenis tenaga kerja
• Mengidentifikasi masalah ketenagakerjaan dan
keterkaitannya dengan pembangunan ekonomi
Pertemuan Kedua
• Memahami pengertian pengangguran
• Menjelaskan faktor-faktor yang menyebabkan
terjadinya pengangguran
• Menjelaskan jenis-jenis pengangguran
• Mengidentifikasi cara mengatasi pengangguran
• Menyajikan hasil analisis masalah ketenagakerjaan
dalam pembangunan ekonomi dan cara mengatasinya
melalui media lisan dan tulisan

Pertemuan ke-2

A. IDENTITAS LKPD

Satuan Pendidikan : SMAN 1 PINRANG

Kelas : XI (Sebelas)
Materi : Pendapatan Nasional
Semester : Ganjil

Alokasi Waktu : 60 Menit (2 JP)

B. Tujuan :
Melalui Pendekatan Saintifik-TPACK dengan menggunakan metode Ceramah, diskusi, tanya
jawab, dan penugasan serta menggunakan model Problem Based Learning /STAD, peserta didik
mampu menjelaskan pengertian pengangguran, menganalisis faktor-faktor yang menyebabkan
terjadinya pengangguran, mengidentifikasi jenis-jenis pengangguran, dan menganalisis cara
mengatasi pengangguran serta menyajikan hasilnya sehingga peserta didik dapat
mengembangankan kemampuan berpikir kritis, komunikasi, kolaborasi, kreativitas (4C).
 C. Kegiatan Pembelajaran Kegiatan Pembelajaran

Kegiatan 1

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini!

Perhatikan gambar dibawah ini! Gambar menunjukkan beberapa profesi, peserta didik diminta
mengfidentifikasi apakah mereka termasuk golongan pengangguran atau tidak!

Untuk memudahkan kalian dalam menyelesaikan tugas tersebut, isilah table berikut ini:
Profesi / Pengangguran
Nomor Kegiatan dalam gambar
Pekerjaan YA TIDAK
1 Anak Sekolah

2 Ibu Rumah
Tangga

3 Pekerja yang di
PHK

4. Pekerja di
Pabrik
Setelah mengisi table yang ada, bersama anggota kelompokmu tuliskan kesimpulanmu tentang
siapa sajakah pengangguran itu?
Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 B.
Kegiatan 2

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini!

Bersama dengan anggota kelompoknya siswa diminta menganalisa cara mengatasi masalah
pengangguran salah satu jenis pengangguran tersebut!
Kelompok 1 : Pengangguran Siklikal
Kelompok 2 : Pengangguran Struktural
Kelompok 3 : Pengangguran Friksional

Kelompok 4 : Pengangguran Musiman

Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

Cara mengatasi pengangguran ………………………….

…..…………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………….……………………
……………………………………………………………………………………………

Tempelkan gambar yang kalian temukan dari internet!

 Hasil analisis
Kegiatan 3 cara mengatasi pengangguran Kelompok secara Umum
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
 Kegiatan 3

Peserta didik diminta menyelesaikan tagihan tugas pada LKPD Kegiatan 3 secara individu.

1) Jelaskan tentang pengangguran?

2) Analisilah faktor-faktor yang menyebabkan terjadinya pengangguran?
3) Mengapa masalah tingginya angka pengangguran tidak bisa diatasi sampai sekarang?
Jelaskan jawabanmu!

Tuliskan jawabanmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
D. Komentar Guru

E. Monitoring
Tanggal Pemberian Tugas : ……………………………………………………
Tanggal Penilaian : …………………………………………………..
Nilai Kelompok : …………………………………………………….
Nilai Individu : …………………………………………………….
Jumlah Nilai Peserta Didik : ……………………………………………………

Paraf Orang Tua/Wali Paraf Guru

……………………………………………. SRIALAM ANSYAR, S.Pd

Nama Dan Tanda Tangan NIP. 198510102010012042
 BAB IV

Pertemuan ke-1

A. IDENTITAS LKPD

Satuan Pendidikan : SMAN 1 PINRANG

Kelas : XI (Sebelas)
Materi : Indeks Harga
Semester : Ganjil

Alokasi Waktu : 60 Menit (2 JP)

B. Tujuan :

Melalui pendekatan Saintifik-TPACK dengan menggunakan metode Ceramah, diskusi, tanya

jawab, dan penugasan serta menggunakan model Problem Based Learning /STAD, peserta didik
mampu menjelaskan pengertian indeks harga, mengidentifikasi alasan perhitungan indeks harga,
membandingkan jenis-jenis indeks harga, menjelaskan tujuan perhitungan indeks harga dan
menganalisis peran jenis-jenis indeks harga dalam perekonomian serta menyajikan hasil analisis
tentang jenis-jenis indeks harga sehingga peserta didik dapat mengembangankan kemampuan
berpikir kritis, komunikasi, kolaborasi, kreativitas (4C)
 C. Kegiatan Pembelajaran

Kegiatan 1

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini!

Tugas :
1. Setiap kelompok diharapkan memilih dua gambar untuk diidentifikasi!
2. Berdasarkan gambar diatas, apakah yang akan dilakukan oleh konsumen ketika harga
barang menjadi mahal?
3. Setelah diskusi Bersama anggota kelompokmu, tuliskanlah kesimpulan kelompokmu di
lembar yang tersedia?

Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
A. Komentar Guru
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………
 Kegiatan 2

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini! Tuangkan identifikasimu

dalam LKPD kegiatan 2

Jenis-jenis indeks harga terbagi atas 3 yaitu indeks harga konsumen, indeks harga perdagangan
besar, dan indeks harga yang diterima dan dibayar petani. Indeks harga mencatat setiap kenaikan
harga barang yang ada di masyarakat. Oleh karena itu, setiap jenis indeks harga pasti memiliki
tujuan tersendiri.

an tersendiri.

1) Berdasarkan data tersebut, deskripsikanlah salah satu materi tersebut dan paparkan
hasilnya di depan kelas!
2) Melakukan sesi, tanya jawab didampingi oleh guru!
3) Setelah melakukan diskusi, simpulkanlah tujuan penyusunan dari jenis indeks harga
tersebut!

Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
 Kegiatan 3

Peserta didik diminta menyelesaikan tagihan tugas pada LKPD Kegiatan 3 secara individu.

1) Jelaskan tentang pengertian Indeks Harga?

2) Menurutmu jika harga barang naik, apakah konsumen akan tetap membeli kembali
barang tersebut? Jelaskan!
3) Jenis-jenis indeks harga ada 3, jelaskan peran Indeks Harga bagi perekonomian
Indonesia? (Tuliskan dalam uraian Panjang)

Tuliskan jawabanmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
D. Komentar Guru

E. Monitoring
Tanggal Pemberian Tugas : ……………………………………………………
Tanggal Penilaian : …………………………………………………..
Nilai Kelompok : …………………………………………………….
Nilai Individu : …………………………………………………….
Jumlah Nilai Peserta Didik : ……………………………………………………

Paraf Orang Tua/Wali Paraf Guru

……………………………………………. SRIALAM ANSYAR, S.Pd

Nama Dan Tanda Tangan NIP. 198510102010012042
 BAB IV

Pertemuan ke-1

A. IDENTITAS LKPD

Satuan Pendidikan : SMAN 1 PINRANG

Kelas : XI (Sebelas)
Materi : Inflasi
Semester : Ganjil

Alokasi Waktu : 60 Menit (2 JP)

B. Tujuan :

• Menjelaskan pengertian inflasi

• Menganalisis faktor penyebab terjadinya inflasi

• Menghitung inflasi dan menyimpulkan jenis-jenis inflasi berdasarkan

hasil perhitungannya

• Menganalisis dampak inflasi terhadap kehidupan masyarakat

 C. Kegiatan Pembelajaran

Kegiatan 1

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini! Silahkan menyimak video
yang ditayangkan atau dibagi dalam WA kelas ekonomi untuk menyelesaikan tugas
berikut!

Inflasi dapat terjadi karena beberapa hal yaitu :

1) Naiknya biaya produksi

2) Bertambahnya uang yang berdar di masyarakat
3) Meningkatnya permintaan masyarakat

Jelaskanlah salah satu faktor yang menyebabkan terjadinya inflasi?

Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………
 Kegiatan 2

Diskusikan Bersama teman kelompokmu hal berikut ini! Gunakan bantuan kalkulator
untuk menghitung secara akurat!

Data Indeks Harga konsumen dan Inflasi tahun 2021

https://www.bps.go.id/statictable/2009/06/15/907/indeks-harga-konsumen-dan-inflasi-
bulanan-indonesia-2006-2021.html
2021
Bulan
IHK Inflasi
Januari 105,95 0,26
Februari 106,06 0,10
Maret 106,15 0,08
April 106,29 0,13
Mei 106,63 0,32
Juni 106,46 -0,16
Juli 106,54 0,08
Agustus 106,57 0,03
September 106,53 -0,04

Bersama dengan anggota kelompoknya siswa diminta :

1) Menghitung inflasi yang terjadi setiap bulan selama bulan Januari sampai September!
2) Menentukan jenis inflasi pada bulan tersebut!
3) Menyimpulkan kondisi perekonomian Negara Indonesia saat ini!

Tuliskan hasil diskusi kelompokmu di bawah ini !

 Kegiatan 3

Peserta didik diminta menyelesaikan tagihan tugas pada LKPD Kegiatan 3 secara individu.

Berdasarkan video tersebut,

1) Analisalah dampak inflasi yang dirasakan oleh masyarakat khususnya masayarakat kecil?
2) Apakah inflasi itu buruk bagi suatu negara? Jelaskan!

Tuliskan jawabanmu di bawah ini !

…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
D. Komentar Guru

E. Monitoring
Tanggal Pemberian Tugas : ……………………………………………………
Tanggal Penilaian : …………………………………………………..
Nilai Kelompok : …………………………………………………….
Nilai Individu : …………………………………………………….
Jumlah Nilai Peserta Didik : ……………………………………………………

Paraf Orang Tua/Wali Paraf Guru

……………………………………………. SRIALAM ANSYAR, S.Pd

Nama Dan Tanda Tangan NIP. 198510102010012042