Tema A : Aku dan Negaraku Tarikh : __________________

A3 : Unit 9 : Bumiku
A3.1 Memerihalkan Zaman Air Batu

Latihan
Baca maklumat berikut, kemudian jawab soalan di bawah.
Zaman Air Batu
Pada Zaman air Batu, permukaan bumi telah ditutupi oleh air batu. Suhu bumi menurun dan
sangat sejuk. Suhu bumi menurun pada tahap membeku dalam jangka masa yang lama. Keadaan ini
meyebabkan peningkatan jumlah pembentukan air batu di kutub dan glasier gunung.
Kutub Utara dan Kutub Selatan diliputi oleh lapisan ais. Pada akhir Zaman Air Batu, bumi
mengalami proses pengglasieran iaitu kecairan air batu. Apabila suhu meningkat, air batu mula
mencair. Pencairan air batu menyebabkan berlakunya pergerakan glasier yang pertama. Pergerakan
glasier yang pertama telah mewujudkan lautan dan daratan pada permukaan bumi. Kecairan air batu
berlaku pada tiga tahap sekitar 900 juta-10,000 juta tahun dahulu.
Zaman Air Batu terdiri daripada empat tahap. Tahap pertama ialah Zaman Miosen. Zaman
Miosen berkembang sekitar 23 juta hingga 5 juta tahun yang lalu. Padang rumput dan hutan tidak tebal.
Gunung-ganang yang ada pada hari ini telah terbentuk secara fizikal. Mamalia, hidupan laut dan air
telah wujud dan berkembang di bumi.
Tahap kedua dikenali sebagai Zaman Pliosen. Zaman Pliosen berkembang dari sekitar 5.3 juta
hingga 2.6 juta tahun yang lalu. Padang rumput dan hutan semakin luas. Jambatan darat Panama antara
Amerika Utara dan Selatan terbentuk. Dataran tinggi seperti Grand Canyon terbentuk di Amerika
Syarikat.
Tahap ketiga Zaman Air Batu pula dikenali sebagai Zaman Pleistosen. Zaman ini berlaku
sekitar 2.5 juta hingga 10,000 tahun dahulu. Pengglasieran berlaku secara berulang-ulang. Manusia
telah mengetahui cara membuat api. Kebanyakan binatang yang wujud pada ketika itu masih kekal
hingga kini. Manusia dipercayai telah sampai ke Australia melalui jalan darat dari Asia Tenggara
(Pentas Sunda) sekitar 50,000 tahun dahulu.
Tahap keempat dan terakhir Zaman Air Batu ialah Zaman Holosen. Zaman ini berlaku lebih
kurang 10,000 tahun yang lalu dan dikenali sebagai Zaman Air Batu Akhir. Berlaku kemajuan dalam
kehidupan manusia. Manusia telah melakukan aktiviti pertanian, roda dan tulisan kuneiform dicipta.
Setelah itu, tamadun manusia terus berkembang.

1. Padankan kosa kata berikut dengan maksud yang betul.

Menjadi pejal

a air batu Rendah suhunya

b sejuk
c suhu Beku ais
d membeku
e Kutub Utara Timbunan besar ais yang bergerak perlahan-lahan menuruni cerun atau
f glasier merebak ke permukaan bumi.
g Kutub Selatan
Bahagian di selatan bumi

Bahagian di utara bumi

Panas sejuknya sesuatu benda

1
 Laut yang besar (luas)
h meningkat
i lautan Bertambah banyak, meninggi
j daratan
k mamalia
Kawasan tanah yang luas
l kekal
m tamadun
Tetap ada berterusan

Binatang yang melahirkan dan menyusukan anak

Keadaan masyarakat manusia yang dicirikan oleh

atau didasarkan pada taraf kemajuan kebendaan
serta perkembangan pemikiran (sosial, budaya,
politik dan lain-lain)

2. Jawab soalan di bawah.

a. Bagaimanakah keadaan bumi pada Zaman Air Batu ?

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

b. Nyatakan empat tahap Zaman Air Batu.

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

c. Apakah punca air batu menjadi cair ?

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

d. Apakah kesan pergerakan glasier pada bentuk muka bumi kita ?

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

3. Bina ayat berdasarkan kosa kata berikut.

(a) Air batu

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

2
(b) glasier

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
(c) suhu

______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
(d) daratan

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
(e) sejuk

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

4. Bina ayat dengan kata hubung gabungan berikut.

(a) atau=________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

(b) dan=________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

(c) serta=________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

(d) lalu=________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

(e) tetapi=_______________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Contoh ayat soalan 4 :
(a) Pada Zaman Air Batu, bumi diliputi oleh lapisan air batu atau ais.
(b) Sesetengah binatang dan hidupan laut pada Zaman Air Batu sudah pupus.
(c) Mamot, badak, kuda, harimau bertaring panjang, sloth serta rumput ialah binatang dan
tumbuh-tumbuhan yang hidup pada Zaman Air Batu.
(d) Binatang itu tiba di kawasan padang rumput lalu meragut rumput.
(e) Suhu bumi sejuk pada Zaman Air Batu tetapi suhu telah berubah menjadi tidak terlalu sejuk
selepas berakhirnya Zaman Air Batu Akhir.

3
Tema A : Aku dan Negaraku Tarikh : __________________
A3 : Unit 9 : Bumiku
A3.5 Menggambarkan Zaman Air Batu Akhir

Latihan
1. Lengkapkan maklumat berkaitan dengan ciri-ciri Zaman Air Batu Akhir berikut .

2. Binatang
1. Bentuk Fizikal Bumi (a) Binatang seperti __________________,
(a) Permukaan air laut yang ________________, ______________
_______________ dan ____________ tinggal di kawasan
menyebabkan sebahagian tanah pamah yang sejuk.
besar bumi dilitupi
________________

6. Kehidupan Manusia
(a) Terdapat manusia yang
tinggal di kawasan tanah
_______________yang
Ciri-ciri Zaman Air 3. Tumbuhan
sejuk. Mereka hidup
Batu Akhir (a) Tumbuhan utama ialah
secara nomad dan
______________ dan
memburu binatang.
tumbuhan _____________
yang menjalar.

5. Suhu 4. Aras Laut

(a) Suhu dunia terlalu (a) Permukaan air laut membeku. Paras air laut
________________. Dunia dipenuhi ______________.Pulau-pulau bersambungan
oleh salji terutama di Kawasan dengan _______________________ dan
____________________ dan memudahkan manusia serta binatang
____________________________. bermigrasi.(迁居)

Jawapan Pilihan

tanah besar rendah benua Eropah sejuk singa rumput pamah renek membeku salji

Mamot berbulu badak kuda kutub

4
 2. Zaman Air Batu Akhir telah mengalami perubahan apabila ____________________________
meningkat. Ini membawa kesan kepada bentuk fizikal bumi dan hidupan di bumi.
3. Perubahan iklim menjadi tidak terlalu sejuk berlaku pada Zaman Air Batu Akhir atau dikenali
Zaman __________________ .

1. Peningkatan Suhu Dunia

(a) Suhu dunia __________________.
(b) Perubahan suhu disebabkan oleh sinaran ____________dan
__________________________ bumi.
(c) Suhu bumi tidak terlalu sejuk dan sama seperti suhu bumi hari ini.

2.Pengglasieran
4. Binatang (a)Glasier ialah air batu atau ais yang menjadi
Perubahan
(a) Perubahan suhu telah menyebabkan Zaman Air ________________.
beberapa jenis binatang yang hidup Batu Akhir (b) Pengglasieran berlaku apabila bongkah-
pada Zaman Pleistosen pupus. (berakhirnya bongkah ais _______________________
Misalnya________________, Zaman Air dari Kawasan tanah tinggi.
_______________ dan harimau Batu)
bertaring ______________.
(b) Faktor kepupusan haiwan ialah
______________________________
(c)

3. Perubahan Fizikal Bumi

(a) Paras air laut semakin
____________________________.
(b) Tanah rendah _______________________
air.
(c) Kawasan tinggi menjadi _____________.
(d) Bukit-bukau dan tanah tinggi mulai
kelihatan.

5. Kehidupan Manusia
(a) Manusia mulai bergerak keluar dari benua Afrika dan secara beransur-ansur
mendiami benua ________________dan benua ___________________
(b) Manusia menjalankan aktiviti ________________________.

Pertanian, Asia, pulau, mamot, ditenggelami, matahari, cair, Eropah, meningkat, panjang, sloth, meningkat,
peningkatan suhu dunia, pemanasan, menggelongsor, suhu bumi, Holosen
5
Tema A : Aku dan Negaraku Tarikh : __________________
A3 : Unit 9 : Bumiku
A3.2 Menerangkan Kesan Pencairan Air Batu Terhadap Bentuk Fizikal Bumi

Latihan
1. Padankan jawapan dengan gambar yang betul.
a.

Pengglasieran telah mempengaruhi

perubahan bentuk fizikal bumi menjadi
daratan (gunung, banjaran, bukit, tanah
pamah, lembah dan sungai) dan lautan
(laut, selat dan teluk).

b.

Paras air laut meningkat sebanyak 100

meter.

c.

Pembentukan tasik-tasik air tawar seperti

Great Lakes di Kanada dan Tasik Dayang
Bunting di Langkawi, Malaysia.

d.

Kepupusan sesetengah binatang

e.

Perubahan iklim dunia

This Photo by

6
2. Susun dan tulis frasa di bawah semula supaya mejadi ayat yang betul.
a.
akan membawa Air batu yang batu dan tanah semasa menuruni atau tanah tinggi.
bersama-sama cair cerun

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

b.
Berlaku perubahan dengan kedalaman paras air laut sebanyak 100 meter.

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

C.
ialah mamot dan harimau bertaring panjang. Antara binatang yang telah pupus

________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

d.
Setelah berlaku perubahan adalah seperti pada hari ini. tetapi suhu bumi tidaklah lagi
pada Zaman Air Batu Akhir terlalu sejuk

_______________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________

3. Berpandukan buku teks ABM, muka surat 146, lengkapkan peta alir tentang kesan pencairan air
batu terhadap bentuk fizikal bumi.
Peningkatan _________________ dunia Pengglasieran (pencairan air batu)

Glasier ialah air batu yang __________________dari kawasan tanah tinggi dan gunung yang
membawa ketulan batu serta tanah bersama-sama semasa _____________________. Lebihan air
yang dibawa akan melimpah ke ______________ dan kawasan tanah tinggi. Fenomena ini
menyebabkan kenaikan _______________ air laut dan membentuk ___________________yang
indah.

Tanah rendah __________________air lalu terbentuk _______________(Great Lakes di Kanada,

Tasik Dayang Bunting). Saliran _____________________ juga berubah kepada bentuk yang ada
pada hari ini. (contohnya Sungai Mekong, Sungai Amazon dan Sungai Nil)

Jawapan Pilihan
tasik laut sungai mencair menggelongsor (滑下)
paras pulau-pulau suhu ditenggelami

7
Tema A : Aku dan Negaraku Tarikh : _________________
A3 : Unit 9 : Bumiku
A3.3 Menjelaskan Kesan Perubahan Bentuk Fizikal Bumi

Latihan

1. Peta berikut menunjukkan sekitar ____________________ tahun dahulu, permukaan bumi diliputi
oleh salji di bahagian Kutub Utara dan Kutub Selatan.

2. Peningkatan suhu dan perubahan iklim pada Zaman Air Batu Akhir membawa kesan kepada
perubahan bentuk fizikal bumi. Labelkan bentuk fizikal bumi di bawah.

(a) (b) (c) (d)

(Siberia) (Antartika) (China)

(e) (f) (g) (h)

(India) (Peru dan Bolivia) (China dan Mongolia) (Afrika)

Jawapan Pilihan
Sungai Yangtze （⻓江） Tasik Vostok Gurun Sahara （撒哈 Tasik Baikal 7 benua dan 6
拉沙漠） lautan
Tasik Titicaca Gurun Gobi Sungai Indus （印度 17000
河）
8
Tema A : Aku dan Negaraku Tarikh : __________________
A3 : Unit 9 : Bumiku
A3.4 Membincangkan Pembentukan Benua dan Lautan Akibat Daripada Perubahan Iklim

Latihan

1. Lengkapkan maklumat tentang teori pembentukan benua akibat perubahan iklim dunia berikut.

utara selatan 250 Amerika Utara Pangea Amerika Selatan 7 India Afrika

1. Lebih kurang ________ juta tahun dahulu, bumi ialah

sebuah daratan yang dikenali sebagai ______________.

Laurasia

2. Pangea mulai berpecah kepada dua iaiti Benua Laurasia di

_______________ dan Benua Gondwana di
_______________.

Gondwana

3. Benua Laurasia mula bergerak ke utara menjauhi Benua

Gondwana. Sekarang, Benua Laurasia menjadi Benua
___________________________________.

4. Benua Gondwana terpecah menjadi beberapa benua,

iaitu Benua ____________________________, Benua
_______________ dan benua _______________. Benua-
benua ini bergerak sehingga terbentuk Benua Eropah, Asia,
Antartika dan Australia (Oceania)

9
 5. Kini terdapat ________benua di dunia dan 6 lautan di
dunia.

2. Berpandukan buku teks, muka surat 151, lengkapkan benua dan lautan pada peta dunia berikut.

L5

B7

L6
L4

L3
L1
L2

Benua-benua Lautan

L1 :___________________________________

L2 : ___________________________________

L3 :___________________________________

L4: ___________________________________

L5 :___________________________________
B7 : ___________________________
L6 :___________________________________

10
Tema A : Aku dan Negaraku Tarikh : _________________
A3 : Unit 9 : Bumiku
A3.6 Membincangkan Tentang Rupa Bentuk Muka Bumi Asia Tenggara Akibat Perubahan Yang Berlaku
Kepada Zaman Air Batu

Latihan
1. Berikut merupakan perubahan bentuk muka bumi Asia Tenggara akibat perubahan iklim pada
Zaman Air Batu Akhir. Lengkap situasi Asia Tenggara sebelum dan semasa Zaman Air Batu Akhir.

Rupa Bentuk Muka Bumi Asia Tenggara

Sebelum Zaman Air Batu Akhir Semasa berlaku Perubahan Zaman Air Batu Akhir

Negara Asia Tenggara terpisah

Pentas Sunda
1.Kecairan air batu pada peringkat akhir Zaman
1. Sebelum 10,000 tahun dahulu, Asia Holosen menyebabkan Pentas Sunda berubah lalu
Tenggara merupakan daratan yang luas terbentuklah ____________________ Asia
terbentang dan bersambungan. Gugusan Tenggara.
tanah ini dikenali sebagai
______________________.

2. Pentas Sunda terdiri daripada Semenanjung
___________________,
__________________, Jawa, Bali, Madura
dan ____________.
3. Paras air laut di Pentas Sunda rendah 120
meter berbanding dengan paras air laut
sekarang.
2.Daratan ditenggelami air laut. Rupa bentuk Asia
Tenggara seperti hari ini.
3.Kenaikan paras air laut menyebabkan
terbentuknya sungai, tasik, selat dan teluk di Asia
Tenggara. Contohnya Tasik
__________________________, Selat
________________ dan Teluk _____________.

4. Hutan di Pentas Sunda tidak tebal dan 4.Tanah tinggi di AsiaTenggara bermula dari
bertanah ____________ serta kawasan Banjaran __________________ di utara.
rumput luas. Kebanyakan gunung berapi (Lingkaran Api
Pasifik) terdapat di Indonesia dan Filipina.

Jawapan Pilihan
Kepulauan Dayang Bunting Siam Tanah Melayu Pentas Sunda
Sumatera Borneo Melaka pamah Himalaya

11