Di dukung oleh :

Portal edukasi Gratis Indonesia

Open Knowledge and Education

http://oke.or.id

Tutorial ini diperbolehkan untuk di copy, di sebarluaskan, di print dan diperbaiki dengan tetap
menyertakan nama penulis、 tanpa ada tujuan komersial

1
Lahir di Bandung tahun 1956, Lulus dari SMK Kimia melanjutkan studinya ke UPI (IKIP Bandung), lalu
meneruskan studinya lagi bidang matematika dan dari tahun 1984 sampai saat ini mengajar matematika di
SMA Negeri 3 Tasikmalaya
 1

Integral

∫ ( 3x )
− 4 x + 5 dx = ....
2
1.

Jawab :
x3 − 2 x 2 + 5 x + c

 1 
2. ∫  3 x+
x
+ 6  dx = .....


Jawab :

∫  3x 2 + x 2 + 6  dx = 3. 23 x 2 + 2 x 2 + 6 x + c = 2 x x + 2 x + 6 x + c
1
− 1 3 1

3. ∫ ( 3x − 1)( 2 x + 4) dx = .....
Jawab :
∫ (6x )
+ 10 x − 4 dx = 2 x 3 + 5 x 2 − 4 x + c
2

∫ sin x cos x dx = ....

2
4.

Jawab :
Misal u = sin x ⇒ du = cos x dx

∫u du = u3 + c = sin 3 x + c
2 1 1
3 3

5. ∫ 2 x sin x dx = .....
Jawab :

Diferensial Integral
2x Sin x
2 -cos x
0 -sin x

∫ 2 x sin x dx = − 2 x cos x − (− 2 sin x) + c = 2 sin x − 2 x cos x + c

 2

∫ ( 3x )
2

6. 2
− 3 x + 7 dx = ....
0

Jawab :
[x 3
− 3
2
] 2
x 2 + 7 x 0 = (8 − 6 + 14) − (0 − 0 + 0) = 16

1 1 2

7. ∫
0
f ( x) dx = 2 dan ∫ 2 f ( x) dx = 2 maka
2
∫
0
f ( x) dx = .....

Jawab :
1 1

∫
2
2 f ( x) dx = 2 ⇔ ∫2
f ( x) dx = 1

2 1 2 1 1

∫
0
f ( x) dx = ∫
0
f ( x) dx + ∫
1
f ( x) dx = ∫
0
f ( x) dx − ∫
2
f ( x) dx = 2 − 1 = 1

8. Tentukan luas daerah yang dibatasi oleh garis y = 4x, sumbu X dan garis x = 5 !

Jawab : Y

5 X

∫ 4 x dx = [2 x ]
5
2 5
L= 0 = 50
0

9. Tentukan luas daerah yang dibatasi oleh kurva y = − x 2 + 2 x dan sumbu X untuk 0 ≤ x ≤ 3

Jawab : Y

2 3 X

∫ (− ) ∫ (− ) [ ] − [− ]
2 3
3
L= x + 2 x dx −
2
x + 2 x dx = −
2 1
3
x + x
3 2 1
3
x3 + x2 2
= 2 23
0 2 0
 3

10. Tentukan luas daerah yang dibatasi oleh kurva y = x 2 − 6 x dan sumbu X !

Jawab : Y

0 3 6
X

-9

( ) [ ]
6

Cara I : L = − ∫ x − 6 x dx = −
6
2 1
3
x 3 − 3x 2 0 = − (72 − 108) = 36
0

Cara II : yatas − ybawah = 0 − ( x − 6 x) = − x + 6 x ⇒ D = b − 4ac = 6 − 0 = 36

2 2 2 2

D D 36 36
L= = = 36
6a 2 6.(− 1) 2
Cara III : L = 3 pl = 3 .6.9 = 36
2 2

11. Tentukan luas daerah yang dibatasi oleh kurva y = 6 x − x 2 dan y = x 2 − 2 x

Jawab :
y2 − y1 = (6 x − x 2 ) − ( x 2 − 2 x) = − 2 x 2 + 8 x
D = 64 − 0 = 64
64 64 64
L= =
6.(− 2) 2 3

12. Y Jika luas yang diarsir 32, maka tentukan ordinat

Puncak parabola !

X
4

Jawab :
L= 2
3
pl
32 = 2
3
.4 y ⇔ y = 12
 4

13. Tentukan isi benda putar yang terjadi jika daerah yang dibatasi oleh kurva y = x 3 , sumbu
X dan 0 ≤ x ≤ 2 diputar mengelilingi sumbu X sejauh 360 !

Jawab : Y

X
2

[ x]
2 2
128
V = π ∫ ( x3 ) 2 dx = π ∫x
6
dx = π 1
7
7 2
0
= π
0 0 7

14. Tentukan volume benda putar yang terjadi jika daerah yang dibatasi oleh parabola
y = x2 , y = 4 x 2 dan y = 4 diputar mengelilingi sumbu Y sejauh 360 !

Y
Jawab :

[ y]
4 4 4
V = π ∫ ( y) − ( 2 1
2
y ) dy = π
2
∫ y− 1
4
y dy = π ∫ 3
4
y dy = π 3
8
2 4
0
= 6π
0 0 0

15. ∫ x x dx = ......

Jawab :
3 5

∫ x 2 dx = 2
5
x2 + c = 2
5
x2 x + c

x
16. ∫ 1 − x2
dx = ......

Jawab :
1 − x 2 = u ⇒ − 2 x dx = du ⇔ x dx = − 12 du
x − 1 1

∫ 1 − x2
dx = ∫ u 2. − 1
2
du = − 12 .2u 2 + c = − u + c = − 1 − x 2 + c
 5

12 x
17. ∫ 2 x2 + 3
dx = ......

Jawab :
2 x 2 + 3 = u ⇒ 4 x dx = du ⇔ 12 x dx = 3 du
12 x −1 1

∫ 2 x2 + 3 dx = ∫ u 2
.3 du = 3.2u 2
+ c = 6 2x2 + 3 + c

18 x 2
18. ∫ 2 x3 + 8
dx = .....

Jawab :
2 x3 + 8 = u ⇒ 18 x 2 dx = 3 du
− 1

∫ u 2 .3 du = 6 2 x + 8 + c
3

19. ∫ x ( x + 4) 5 dx = ......

Jawab :

Diferensial Integral
x ( x + 4)5
1 1
6
( x + 4)6
0 1
42
( x + 4) 7

= 1
6
x( x + 4)6 − 1
42
( x + 4)7 + c = 1
21
(3 x − 2)( x + 4) 6 + c

20. Jika f ‘(x) = 8x – 2 dan f(5) = 36 maka tentukan f(x) !

Jawab :
f ( x) = ∫ ( 8x − 2) dx = 4x2 − 2x + c
f (5) = 4.52 − 2.5 + c = 36 ⇔ c = − 54
f ( x) = 4 x 2 − 2 x − 54

21. Diketahui f ‘(x) = (x+1)(x+2). Jika f(-3) = -3/2 maka tentukan f(x) !

Jawab :
f ( x) = ∫ (x + 3 x + 2 dx = ) x2 + x2 + 2x + c
2 1 3
3 2

f (− 3) = − 9 + 27
2
− 6+ c = − 3
2
⇔ c= 0
f ( x) = 1
3
x3 + 3
2
x2 + 2x
 6

dF
22. Diketahui = ax + b, f (0) − f (− 1) = 3 dan f (1) − f (0) = 5 . Tentukan a+ b !
dx

Jawab :
f ( x) = ∫ (ax + b) dx = a
2
x 2 + bx + c
f (0) − f (− 1) = 3 ⇒ (0 + 0 + c) − ( a2 − b + c) = 3 ⇔ − a + 2b = 6 ........(1)
f (1) − f (0) = 5 ⇒ ( a2 + b + c) − (0 + 0 + c) = 5 ⇔ a + 2b = 10 ...........(2)
Dari (1) dan (2) didapat a = 2 dan b = 4
Maka a + b = 6

23. ∫ sin ( 2 x − 3) dx = .......

Jawab :
2 x − 3 = u ⇒ dx = 1
2
du

∫ sin u. 1
2
du = − 12 cos(2 x − 3) + c

∫ (x )
+ 1 cos x dx = ......
2
24.

Jawab :

Diferensial Integral
x +12
cos x
2x sin x
2 -cos x
0 -sin x

( )
= x 2 + 1 sin x − ( − 2 x cos x) + (− 2 sin x) + c
= ( x 2 − 1) sin x + 2 x cos x + c

25. ∫ ( 3x + 1) cos 2 x dx = ......

Jawab :

Diferensial Integral
3x+1 cos 2x
1
3 2
sin 2 x
1
0 -4 cos 2 x

= 1
2
(3 x + 1) sin 2 x − (− 34 cos 2 x) + c
= 1
2
(3 x + 1) sin 2 x + 3
4
cos 2 x + c
 7

26. ∫ sin 3 x cos x dx = .......

Jawab :
sin x = u ⇒ cos x dx = du

∫ sin x cos x dx = ∫u du = sin 4 x + c

3 3 1
4

a
27. Tentukan nilai a yang memenuhi ∫ (2 x − 1) dx =
1
6 dan a > 0 !

Jawab :

[ ]
a

∫ (2 x − 1) dx =
a
6 ⇔ x 2 − x 1 = 6 ⇔ (a − 3)(a + 2) = 0 ⇒ a = 3
1

2
dF ( x) 11
28. Jika
dx
= x3 + x − 3 dan F (1) = −
20
maka tentukan ∫
1
f ( x) dx

Jawab :

∫ (x )
1
F ( x) = + c
3
+ x − 3 dx = 1
4
x4 −
2 x2
1 1 11 3
F (1) = − + c = − ⇔ c= −
4 2 20 10

∫ F ( x) dx = ∫ ( ) dx = [ ]
2 2
2
1
4
x4 − 1
2
x− 2 − 3
10
1
20
x5 + 1
2x
− 3
10
x1 = 1
1 1

(x ) maka ∫  dy 
2
29. Jika y = 1 3
+ 3
4 +   dx = .......
 dx 
3 x
1

Jawab :
2

y= 1
x3 + x − 1 ⇒
dy  dy 
= x2 − x− 2 ⇒   = x − x
2 −2
( ) 2
= x4 + x− 4 − 2
 dx 
3
dx
2

∫ (x )
 dy 
2 2 2

∫ ∫
−4 2
4 +   dx = 4+ x + x 4
− 2 dx = 2
+ x− 2 dx
1  dx  1 1

∫ (x ) [ ]
2
1 2 17
= 2
+ x − 2 dx = 1
3
x3 − x 1
=
1 6
 8

a b
3
30. Jika ∫
0
13
2
x 2 dx = , ∫ (2 x − 3) dx = 4 dan a, b > 0 maka tentukan nilai a 2 + 2ab + b 2
10 0

Jawab :
a 5 a

⇔  103 x 3  =
2
3 5
3
∫
0
1
2
x 3 dx =
10   0
3
10
a3 =
10
⇔ a=1

[ ]
b

∫ (2 x − 3) dx =
b
4 ⇔ x 2 − 3x 0 = 4 ⇒ b = 4
0

a 2 + 2ab + b 2 = 25

31. Diketahui ∫ f ( x) dx = ax 2 + bx + c dan a ≠ 0. Jika a, f(a), 2b membentuk barisan aritmetika

1

dan f(b) = b maka tentukan nilai ∫ f ( x) dx

0

Jawab :
f ( x) = 2ax + b ⇒ f (a) = 2a 2 + b
6
f (b) = 6 ⇒ 2ab + b = 6 ⇔ b =
2a + 1
a, f (a ),2b barisan aritmetika maka :
f (a) − a = 2b − f (a )
6
2 f ( a) = a + 2b ⇒ 2( 2a 2 + b) = a + 2b ⇒ a = 1
⇒ b= = 4
4
2. + 1
1
4

[ ]
1 1
17
∫ ∫(
1
f ( x) dx = 1
2
x + 4) dx = 1
4
x2 + 4x 0 =
0 0
4

32.

Jawab :