LEMBAR OBSERVASI

BAB I PERUBAHAN MATERI DAN PEMISAHAN CAMPURAN

(BIDANG KEAHLIAN TEKNOLOGI DAN REKAYASA)

Kompetensi Dasar :
3.1 Menganalisis perubahan materi dan pemisahan campuran dengan berbagai cara
3.2 Melakukan pemisahan campuran melalui praktikum berdasarkan sifat fisika dan sifat kimianya

A. Diskusikan dengan rekan kelompokmu!

1. Tuliskan bahan/zat kimia yang kalian kenal ! ............................................................................
....................................................................................................................................................
2. Apakah bahan/zat kimia yang kalian sebutkan diatas memiliki manfaat bagi kehidupan, jika
iya sebutkan manfaatnya! .........................................................................................................
....................................................................................................................................................
3. Jika tidak, sebutkan bahayanya bagi kehidupan! ......................................................................
....................................................................................................................................................
4. Apakah semua bahan/zat kimia berbahaya? .............................................................................
5. Cari definisi dari zat/bahan kimia atau materi (silakan browsing)! ...........................................
....................................................................................................................................................
6. Apakah logam seperti besi, air dan udara termasuk bahan/zat kimia? Apakah fungsinya
dalam kehidupan! ......................................................................................................................
....................................................................................................................................................

B. Amati demonstrasi yang dilakukan di depan kelas, lalu isi hasil pengamatannya bersama
rekan kelompokmu!

No Percobaan Pengamatan
1. Warna lilin sebelum dibakar :
Bentuk lilin sebelum dibakar :
Warna lilin setelah dibakar :
Bentuk lilin setelah dibakar :
Jenis perubahan materi yang dialami oleh lilin
adalah ..............................................................
2. Warna kertas sebelum dibakar :
Bentuk kertas sebelum dibakar :
Warna kertas setelah dibakar :
Bentuk kertas setelah dibakar :
Jenis perubahan materi yang dialami oleh kertas
adalah ..............................................................

C. Jawab terlebih dahulu pertanyaan berikut ini sebelum kalian melaksanakan praktikum!
1. Isilah diagram pembagian materi berikut ini:
MATERI
 2. Jelaskan perbedaan dari setiap pembagian materi yang dituliskan pada diagram diatas!
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................

D. Ambil alat dan bahan lalu lakukan pemisahan terhadap campuran yang telah disediakan!
1. Campuran yang akan dipisahkan : ............................................................................................
2. Metode pemisahan campuran yang dipilih : ............................................................................
3. Alasan : .....................................................................................................................................
4. Alat dan bahan yang diperlukan :
Alat : .........................................................................................................................................
Bahan : ......................................................................................................................................
5. Langkah pemisahan campuran yang dilakukan :
- ............................................................................................................................................
- ............................................................................................................................................
- ............................................................................................................................................
- ............................................................................................................................................
- ............................................................................................................................................
- ............................................................................................................................................

E. Diskusi
Bandingkan campuran yang dipisahkan kelompokmu dengan 4 kelompok yang lain, lalu isi tabel
di bawah ini :

No Nama Kelompok Campuran yang Dipisahkan Metode Pemisahan Campuran

1.
2.
3.
4.

F. Kesimpulan
Kesimpulan dari kegiatan pembelajaran “Perubahan Materi dan Pemisahan Campuran” adalah ..
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................

Nama Kelompok & Kelas Ketua & Anggota Kelompok Nilai