Endocrinon
Archadian Nuryanti
Biomedika KG, FKG – UGM
2023
Tujuan pembelajaran
•Setelah mengikuti kuliah ini mahasiswa mampu
menjelaskan :
•1. Glandula apa saja yang menyusun systema
endocrinon (yang diajarkan)
•2. Hormon apa saja yang dihasilkan dari sel dalam
systema endocrinon
•3. Fungsi masing-masing hormon
•4. Gambar glandula pada systema endocrinon
Strategi pembelajaran
•Dosen sbg Tutor, bukan sebagai sumber informasi utama
•Mahasiswa :
1. Belajar mandiri dari berbagai sumber informasi
2. Merdeka untuk membuat inovasi, eksekusi dan
implementasi ide untuk tujuan pembelajaran
3. Dituntut berpikir kompleks, kritis, berjenjang dan
sistematis untuk memecahkan masalah yang dihadapinya
Hipofisis
Thyroid
Parathyroid
Adrenal
Insula
Pancreatica
Systema Endocrinon
•Kelenjar Endokrin: kelenjar buntu (tdk punya
saluran excretorius), hormon langsung diexkresi ke
pembuluh darah menuju sel target (efek lama)
•Hormon adl molekul, punya efek khusus thd sel target,
jar dan organ (fungsi kontrol dan koordinasi).
Hormon menjaga homestasis tubuh dg cara:
•1.Metabolisme KH, protein dan lipid
•2.Keseimb air, Ca, gua drh, mineral cairan tubuh
•3.Perkembangan, bentuk tubuh dan fungsi seksual
•4.Watak meliputi perilaku, temperamen dan emosi
Adenohypophysis
Systema
Thyroid
Endocrinon Adrenal Capsula
Cortex
z.Glumerulosa
z.Fasciculata
P acidophilica z.Reticularis
Master i basophilica Sel
chromophobica folikular&
tu Parafolikular
O Neurohypophysis Parathyroid Chief cells <
f
i
Gl tar
and i
Pituicyte
Badan Oxyphil cells
Hering > Medula
Insula pancreatica Chromafin
sel
Hypoparathyroidism:Hypodontia
Abnormal
Pars tuberalis
Sel Basophilica
Pars intermedia
Glb.Colloid
Sel Acidophilica
LH
Growth
hormon
Pro-lactin
ICSH
Sel acidophIlica
Pembuluh darah
Sel chromophobica
Abnormal:
1.Pituitary Adenoma : noma pada pituitari
2.Diabetus insipidus : ADH turun, renal disfungsi : tjd poliuri dan dehidrasi
Pars distalis Adenohypophysis:
Chromophobica & Chromophilica
Sel Jenis Keterangan
Sel non sekretorik Sel stem
Chromophobica Sel khromophilik Degranulasi
(terkecil) Sel folikuler Menopang sel Kromofilik dan Stelat
Pars nervosa
Pars intermedia
Neurohypophysis melepaskan :
1. H oxytosin pacu keluarnya ASI & anti diuretik sekitar kapiler
darah, serta mereabsorpsi air
2. Neurofisin, pengikat protein
3. ATP, sebagai sumber energi tubuh
kapiler
Neurohypophysis (HE)
Pars Nervosa Neurohypophysis
2. GLANDULA THYROIDEA
•Letak, pd leher, anterior Larynx, Tdd 2 lobus terpisah ol
isthmus
• Tssn ol folikel berisi masa koloid, dilapisi sel epithel kolumner - kuboid
simplex (tgt aktifitas sel), asal dr endoderm
•Abnormal :
• 1.Hiperthyroidea : tiroksikosis, gelisah, letih, keringat berlebihan,
Gondok goiter & Grave’s disease
Glandula Thyroidea (HE)
Parafolicular cells
Folicular cells
Interfollicular
connective tissue
Connective tissue
septa
Arteriole
Capillaries
Thyroid
Parafollicularis cell
Folikuler cell
Masa koloid
Follikel
Thyroid
1. Folikel dg masa koloid
2. Thyrocytus (folikular)
3. Sel Parafolikularis (sel C )
4. Masa koloid, tdk semua penuh
5. Capsula (selubuang luar)
6. Septa (antar folikel)
7. Kapiler
Kelainan pd Gld.Thyroidea
Cretinism Mexydema
Parafollicular cell=
C Cell
Parathyroid & Thyroid
Parathyroid gland
Thyroid gland
3.
• AdaGLD. PARATHYROIDEA
4 buah, di posterior Klj. Thyroid
• Asal: endoderm, diameter 4-8 um, sel poligonal dg cyto pucat dan granula
sekretorik kecil
1. Chief cell= cellula principalis (kecil dan banyak)
a. pd tulang, PTH naikkan resorbsi tulang
b. pd ginjal, naikkan sekresi fosfat, reabsorbsi Ca dan sbg
precusor/pemacu vit D
c. pd usus, menaikkan absorbsi Ca
2. Sel oksiphil= cellula oxyphilica (lb besar dp chief cell)
mitokondria banyak, fungsi belum diketahui
• Abnormal :
Hiper : Osteomalacia, Osteitis fibrosa, Rikets
Hipo : Tetanus, Kadar Ca darah rendah
Chief cells =
Cellula principalis
(kecil, banyak)
•PTH, Parathyroid hormon,
- feedback calcitonin
- meningkatkan konsentrasi calcitonin dalam
cairan tubuh
PTH (Parathyroid hormon)bekerja dg cara:
1.Merangsang pelepasan kalsium dari tulang ke
dalam darah. Ini membantu menjaga kadar
kalsium darah yang cukup.
Follicular cells
Parathyroid
gland
Principal/Chief cells
Oxyphil cells
Oral manifestation of patiens with Parathyroid gland
disorders
Hyperparathyroidism Hypoparathyroidism
Dental abnormalities Dental abnormalities
1. Widened pulp chamber 1. Enamel hypoplasia
2. Developmental defects 2. Poorly calcified dentin
3. Alteration in dental eruption 3. Widened pulp chamber
4. Weak teeth 4. Dental pulp calcification
5. Shorterned roots
5. Malocclussion
6. Hypodontia
7. Delay or cessation of dental
Brown Tumor
Loss of Bone density Developmental
Soft tissue calcification Mandibular Tori
Chronic candidiasis
Parestesia of tongue or lips
Alteration in facial muscles
Abnormal :
1. Cushing’s syndrom : hipersekresi kortisol & androgen, muka
VASCULARISASI ADRENAL
•ARTERI utama :
1.A suprarenalis superior dr arteri prenicus inferior
2.A suprarenalis medialis dr aorta
3.A suprarenalis inferior dr arteri renalis
Ketiganya membentuk plexus :
a. Arteria pd kapsul
b. Arteria pd kortex
c. Arteria di medulla
4.Kapiler medularis
5.Vena medularis
6.Vena suprarenalis
Adrenal Hormones
Mineralcorticoids :
Aldosteron
capsul
Z glumerulosa
Glucocorticoids :
Cortisol
Cortex Z fasiculata
Sex hormon :
Androgen/mascul
Estrogen/feminim
Adrenalin
Z reticularis
Noradrenalin
Medula
GLANDULA ADRENALIS
Bagian Zona & Hormon Fungsi
Z Glumeroosa: Kortex Mineral Menyerap Natrium darah
Kortex (Aldosteron) Reabsorb air pada ginjal
Z Fasiculata: Glokokortikoid Ubah protein jadi Glikoproten (dlm hati)
(Cortisol) Mengubah glokoprotein menjadi glukosa
Z Reticularis: Androgen Membentuk sifat maskulin
Estrogen Membentuk sifat feminin
Adrenalin/Epinefrin Ubah glikoprotein otot jd glukosa darah
Medulla Tingkatkan kerja saraf simpatik (jantung)
Nor-Adrenalin Bersama kortisol dan adrenalin : mengatur reaksi tubuh thd
(Nor-epinefrin) kondisi stress
Adrenal
Adrenal
Mineralkortikoid = Aldosteron
Keseimbangan air
Glukokortikoid = Cortisol
Mengubah glokoprotein menjadi
glukosa
Kelainan Gld.Adrenalis
beta cell
Alpha cell
Delta cell
Insula Pancreatica
Cellulae δ Cellulae α
Cellulae β
Sel dalam Insula-pancreatica
Sel dalam Insula-pancreatica
Insula-pancreatica
•Terdiri dari dua type jaringan yg merefleksikan : dual
fungsional (pars exocrin & endocrin)
Pars endocrine
(Pulau Langerhans)
Insula Pancreatica
Tugas mandiri mencari:
1. Jelaskan apakah Endokrin,
Exokrin, Parakrin dan
Autokrin itu?
2. Jelaskan beda mekanisme
kerja serabut saraf dan
system endokrin,
bagaimakah jika mekanisme
Review
Berikut ini adalah sel di pars distalis
Adenohypophysis
•A. sel delta
•B. sel acidophilica
•C. sel folicularis
•D. islet sel
•E. sel C
Berikut ini hormone yang
dihasilkan oleh sel acidophilica..
A. Prolactin
B. ACTH
C. LH
D. FSH
E. ICSH
Berikut ini adalah sel yang terdapat
pada Gld.Parathyroidea
•A. sel principalis
•B. sel acidophilica
•C. sel folicularis
•D. islet sel
•E. sel chromopobica
Berikut ini adalah sel yang terdapat
pada Gld.Thyroidea
•A. sel principalis
•B. sel acidophilica
•C. sel folicularis
•D. islet sel
•E. sel chromopobica
Berikut hormone yang berfungsi
pada kontraksi uterus…
•A. ICSH
•B. ACTH
•C. LH
•D. FSH
•E. Oxytosin
Pasangkanlah
A B C
1. Sel acidophilica
2. Sel basophilica
3. Sel chromophobica