Anda di halaman 1dari 5

RANGKUMAN PERSIAPAN PAS BAHASA JAWA

KELAS 5 SEMESTER 1

1. Teks Narasi yaiku teks kang nyitakake ngenani rerangkening kedadeyan kang disusun kanthiurut adedasar urutan wektu.

2. Titikane teks narasi (ciri-ciri teks narasi) :


a. Teks ngenani kedadeyan
b. Kedadeane sing diandarake bener-bener dumadi
c. Teks disusun adhedhasar urutan wektu kedadeyan.
d. Katrangan ngenani paraga, pengripta, latar digambarake cetha.

3. Teks pawarta yaiku teks awujud laporan ngenani sawijine kedadeyan kang dumadi utawa lagi wae dumadi (aktual)

4. Panggolongan jinise pawarta muturut terbite (pengelompokkan berita berdasarkan waktu terbitnya):
Kalawarti : warta utawa kabar kang diterbitake saben seminggu sepisan utawa sasen (satu bulan
sekali)
Ariwarti : warta utawa kabar kang diterbitake saben dina.

5. Menguraikan kalimat Jejer-Wasesa-lesan-katrangan


Tuladha : Kayyisa sinau basa jawa ing teras.
Jejer - Wasesa - Lesan - Katrangan panggonan
J - W - L - K

6. Tembung Camboran yaiku tembung loro utawa tembung sing dirangkep dadi siji, lan lumrahe nuwuhake
teges anyar

7. Tuladhane tembung rangkep yaiku :


a. rame-rame
b. bola bali
c. ngguya-ngguyu
d. munggah-munggah

8. Tembung camboran :
a. Camboran Wutuh
Tuladha : nagasari, kacamata, dadargulung,
b. Camboran tugel
Tuladha : Bangjo, dubang, burnas, paklik, pakde,

9. Tembung camboran :
a. Camboran Wutuh
Tuladha : nagasari, kacamata, dadargulung, wayang kulit
b. Camboran tugel
Tuladha : Bangjo, dubang, burnas, paklik, pakde, jiro, cowek

10. Tegese tembung entar :


a. Abang kupinge: marah, kesal
b. Abang lambe: pembohong
c.Abot sanggane: melelahkan
d. Adol ayu: menjual penampilan, cantik
e. Adus eluh: sulit
f. Adus kringet : nyambut gawe mempeng
g. Akeh sandhungane: penuh rintangan
h. Ala jengene: tak bisa dipercaya

11. Tuladha tembung saraja :


1) Andhap asor (rendah hati)
2) Alim ulama (orang yang pandai agama Islam)
3) Angkara murka (kebengisan dan ketamakan)
4) Amis bacin (berbau amis)
5) Arum wangi (berbau harum)
6) Bandha donya (benda duniawi)
7) Blaka suta (blak-blakan, terus terang)
Budi pakarti (budi pekerti)
8) Bagas waras (sehat)

12. Tembang Macapat yaiku Puisi jawa gagrag lawas kang dilagokake lan kaiket dening paugeran-paugeran
tartamtu

13. Cacahe tembang macapat :


1. Maskumambang
Maskumambang artinya adalah mengambang. Maksud dari tembang macapat ini menggambarkan calon bayi yang masih di
dalam kandungan. Watak dari maskumambang adalah nelangsa atau prihatin.
2. Mijil
Mijil menceritakan tentang kelahiran seorang bayi ke dunia dan memiliki watak trenyuh.
3. Kinanthi
Kinanthi menceritakan tentang pertumbuhan seorang anak yang masih membutuhkan bimbingan orangtua. Watak dari kinanthi
adalah mesra atau asrih.
4. Sinom
Sino menceritakan tentang perubahan fisik yang dialami anak pada masa pubertas. Watak dari sinom adalah grapyak atau
seneng.
5. Asmarandana
Asmarandana menceritakan tentang kisah kasmaran manusia yang sedang dimabuk cinta. Watak dari asmarandana adalah
sengsem.
6. Gambuh
Gambuh menggambarkan kisah kehidupan rumah tangga dan komitmen. Watak dari gambuh adalah lugas.
7. Dhandhanggula
Dhandhanggula menggambarkan kehidupan yang sejahtera dan berkecukupan. Watak dari dhandhanggula adalah ngresepake
atau luwes.
8. Durma
Durma menggambarkan kehidupan berbagi kepada sesama. Watak dari durma adalah nepsu atau muntap.
9. Pangkur
Pangkur menggambarkan kehidupan yang penuh hawa napsu dan angkara murka. Watak dari pangkur adalah greget atau
tegas.
10. Megatruh
Megatruh artinya terpisah nyawa dari jasadnya. Watak dari megatruh adalah nglara atau keranta-ranta.
11. Pocung
Pocung artinya jazad yang dibungkus dengan kain kafan dan siap dimakamkan. Watak dari pocung adalah gecul.

14. Paugerane tembang macapat :

15. Titikane tembang pocung yaiku :


a. kaperang saka 4 gatra
b. Guru wilangan lan guru lagune 12u-6a- 8i-12a

16. Struktur teks narasi :


a. Pambuka (Orientasi) : pangenalan paraga, latar (wektu lan panggonan)
b. pasulayan (Komplikasi) : perkara kang diadepi paraga
c. Pangudhare prakara : cara kang digunakake paraga mungkasi prakara
d. koda : owah-owahane sipat/tindak tanduk kang dumadi marang paraga

17. Wacanen kanthi tliti, kanggo mangsuli pitakon no 4-5 !


Warga ing sakiwa tengene gunung Bromo katerjang udan awu. Udan awu iki disemburake saka kawah gunung Bromo. Desa
Ngadisari mujudake desa kang katerjang udan awu paling banget. Nganti ora ana banyu resik kang bisa digunakake kanggo
kebutuhan uripe warga. Kejaba kekurangan banyu resik, listrik ing Ngadisari uga mati. Akeh cagak listrik kang rubuh saengga kabel
pada pedhot
Pranyatan ing ngisor iki kang trep miturut wacan ing ndhuwur yaiku …
( oleh milih wangsulan luwih saka siji)
a. Warga sakiwa tengene gunung Bromo katerjang banjir lahar
b. Banjir lahar kedadeyan nalika mangsa rendheng
c. Gunung Bromo nyemburake udan awu
d. Warga ngadisari kekurangan banyu resik lan listrike mati

18. Tuladha tembung saraja :


1) Andhap asor (rendah hati)
2) Alim ulama (orang yang pandai agama Islam)
3) Angkara murka (kebengisan dan ketamakan)
4) Amis bacin (berbau amis)
5) Arum wangi (berbau harum)
6) Bandha donya (benda duniawi)
7) Blaka suta (blak-blakan, terus terang)
8) Budi pakarti (budi pekerti)
9) Bagas waras (sehat)
10) Edi peni
11) Sayuk rukun
12) Adi luhung

19. Tuladha tembung entar :


1. Adol kewanen = Nduduhake kekendelane
2. Atine ana wulune = Dengki
3. Asor budine = Atine ala
4. Ati kethul = Ora bisa mikir
5. Atine momot = Sabar banget
6. Bening atine = Sumeh
7. Mbuwang tilas = Nutupi tumindak ala
8. Mbalang liring = Ngelirik
9. ngenggem tangan
10. ghede sirahe
11. adus luh
12. dawa tangane = seneng njupuk

20. Titikane tembang pocung yaiku :


a. kaperang saka 4 gatra
b. Guru wilangan lan guru lagune 12u-6a- 8i-12a

21. Gatekna teks ing ngisor iki !

Mangsa rendeng wis teka. Para among tani, kalebu pak Tono, rumangsa seneng atine, amarga udan sing diarep-arep wis teka.
Nalika udan sepisan teka ora ana wong tani sing nganggur, kabeh pada nggarap tegal lan sawah, supaya cepet bisa ditanduri. Pak
Tono esuk uput-uput wis ana tegalan saperlu nyingkal tegalane, nganggo sapi. Para among tani liyane, ana sing nggarap sawahe
sarana ngluku, nggaru lan uga ana sing nandur barang.

Paraga utama kang ana ing sajrone teks cerita narasi ing sisih nduwur yaiku….

22. Gatekna teks ing ngisor iki !

Selokurung salah sawijine gunung mati sing manggon ana ing Dusun Sondel, Desa Kumrejo, Kecamatan Ngatang Kabupaten
Malang. Ora akeh sing ngerti yen ing Kabupaten Ngantang ana Makam Pangeran Trunojoyo, pahlawan nasional sing tilar donya ing
tlatah iki tanggal 2 Januari 1680. Makam priyayi Madura ingkang ugi keturunan Sultan Agung, Raja Mataram.
Kuburan Trunojoyo tepate ana ing gunung Selokurung. Gunung kasebut dadi saksi bisu perlawanan pungkasane pangeran
sing bergelar Panembahan Madura marang ipene dhewe Pangeran Cakraningrat II (Raja Mataram wektu iku) kang dibantu dening
pasukan Walanda (VOC). Wektu cilik Pangeran Trunojoyo dididik lan digedhekake ing lingkungan Karaton Mataram, sing nalika iku
dipimpin dening putrane Sultan Agung, yaiku Susuhunan Amangkurat I.
https://ngalam.co/2015/12/21/bukit-selokurung-ngantang-makam-pangeran-trunojoyo/
Yen dideleng saka isi kang dijlentrehake, teks wacan ing nduwur kagolong jinise teks wacan…..
23. Wacanen jinise pawarta ing ngisor iki kang paititis !
(1) pawarta bab politik (3) Pawarta opini (5) Pawarta Lokal
(2) pawarta ekonomi (4) Pawarta regional (6) Pawarta hukum

Pawarta ing nduwur kuwi, yen dikelompokake miturut isine yaiku nomer ….. lan ….

24. Wacanen teks ing ngisor iki nganti setiti !

Kirab Bendera ing Kabupaten Pati


Ing kabupaten Pati ana kirab bendara kang dawane 100 meter lan omobone 3 meter diarak saka Stadion Jayakusuma saka
jam setunggal awan nganti setengah sekawan sore ing alun-alun Pati
Acara kirab iki diadakake kanggo mengeti Dina Kesaktian Pancasila, 1 Oktober 2018 lan kanggo mbangkitake jiwa nasionalisme
pemuda sak niki kang arep luntur
Minurut Ketua Forum Komunikasu Putra Putri Purnawirawan TNI/POLRI Indonesia (FKPPI) Pati Endang Sri Wahyuningsih
ngaturkake yen dheweke matursuwun maran para pihak kang melu acara iki lan sing pedulu karo kegiatan iki. Dheweke pangarep-
arep kegiatan kaya ngene iki diadakake setahun pisan.

https://www.brilio.net/ragam/15-contoh-berita-bahasa-jawa-mudah-dan-lengkap-beserta-artinya-221017t.html

….. ana kirab bendera kang dawane 100 meter ?


Tembung pitakon sing trep kanggo njangkepi ukara pitakon ing nduwur yaiku….

25. Gathutkaca kuwi satriya sing gagah prakasa, sing isa miber ing khayangan.
Ing ukara sisih nduwur, tembung sing kacetak kandhel kagolong jinise tembung ……

26. Anggone malyu nganti sipat…. Saking wedine karo ghede duwur balungane bapake.
Tembung entar sing trep, kanggo jangkepi ukara ing nduwur yaiku…..

27. Setitekna isine table ing ngisor iki !

(1) cekak budine (4) gampang nesu


(2) pada nangis (5) udan tangis
(3) ngemut driji (6) ora oleh apa-apa

Tembung-tembung ing sisih nduwur sing kagolong jinise tembung entar yakuwi tembung nomer ….

28. Jingglengana tembang ing ngisor iki sing setiti !

Tembang 1 Tembang 2

Ngelmu iku kalakone kanthi laku, Gundul-gundul pacul-cul gembelengan


lekase lawan kas, Nyunggi-nyunggi wakul kul gembelengan
tegese kas nyantosani, Wakul glimpang segane dadi saratan
setya budya pangekese dur angkara.

Tembang 3 Tembang 4

Yo prokonco dolanan neng njobo Gambang suling kumandhang swarane


Padang bulan padange koyo rino Thulat tulit kepenak unine
Rembulane ne seng awe-awe Uuuuunine mung nrenyuh ake
Ngelingake ojo turu sore Bareng lan kentrung ketipung suling
Sigrak gambangane

Tembang ing nduwur, sing ora kalebu tembang macapat yaiku nomer …

29. Wacanen tembang macapat ing ngisor iki ngisor iki nganti paham paugerane !
Tembang 1 Tembang 2

Nadyan silih bapa biyung kaki nini, Yen sinau, ojo karo tura turu
Sadulur myang sanak, Atine sing bungah
Kalamun muruk tan becik, Supaya ngelmune becik
Nora pantes yen den nuta. Lakonono kanggo uripmu kang mulya

Tembang 3 Tembang 4

Bumi kang kudu subur Shalat iku kewajiban ingkang laku


Aja ngrusak supaya ra gugur Lekase kat fajar
Tetep subur mula ben tetep lestari Ibadah kang pancen wajib
Padha nandur wit-wit iku Shalat iku cagakke saka agama
Mencerminke ating

Tembang ing nduwur, sing kalebu tembang macapat pucung yaiku nomer ….
30. Wacanen sing setiti tembang pucung ing ngisor iki !

Bapak pucung renteng-renteng kaya kalung


Dawa kaya ula
Pencokanmu wesi miring
Sing disaba si pucung mung turut kutha

Batangane tembang pucung ing nduwur kuwi yaiku….


II. WANGSULAN PITAKON ING NGISOR IKI NGANGGO JAWBAN KANG BENER !
31. Wacanen teks cerita ing ngisor iki !
Teks 1
Minggu bengi, aku dolan nonton konser atin ing alun-alun karo kanca-kancaku cah papat, Dono, Joko, Andi lan
Mardi. Konsere lekas jam wolu rampung jam 10. Aku lan kanca-kanca lunjak-lunjak saking senenge ngrongokane
swarane atin band sing lagi nyanyi ing ndhuwur panggung. Kesel ora tak rasakne. Pokoke seneng. Jam sepuluh, konsere
wis bubar. Aku lan kanca-kanca banjur leren mangan ing warung karo ngobrol-ngobrol. Ora krasa wis jam rolas bengi.
Walah wis kewengen. Aku lali yen mau pamit karo ibu, mulih omah jam sewelas. Nanging iki wis telat sak jam. Durung
mlakune. Bisa luwih iki.

https://katadata.co.id/intan/berita/6347836c8b2ae/contoh-teks-narasi-bahasa-jawa-serta-penjelasan-lengkapnya

Teks 2
Wong Indonesia mesti kenal karo Malioboro. Papan wisata ing Daerah Istimewa Yogyakarta iki tansah nduweni
daya atin dhewe. Sejatine papan iki didadekake pusat wisata kutha Yogyakarta. Malioboro dhewe dijupuk saka jeneng
dalan. Pesonane pancen ndadekake wong pengen ngunjungi maneh lan maneh. Turis atin lan manca seneng ketemu
panggonan wisata siji iki. Ana akeh vendor lan panggonan liyane kanggo seneng.
Yen sampean pengen tuku aksesoris, kaos, utawa oleh-oleh panganan, sampeyan bisa langsung menyang Teras
Malioboro sing wis dipindhah lan digawe papan sing luwih cocog dening pemerintah.

https://mamikos.com/info/contoh-teks-deskripsi-bahasa-jawa-singkat-pljr/

Tulisen bedane titikan teks 1 lan teks 2 ing nduwur !


Jawab : ………………………………………………………………………………………………………………………………

32. Wacanen sing setiti, tembang pucung ing ngisor iki !

Namung tutuk Lan netra kalih kadulu


Yen pinet kang karya
Sinuduk netrane kalih;
Yeku saratira bangkit ngemah-ngemah

Tulisen guru gatra, guru Lagu, guru wilangan tembang pucung ing nduwur !
Jawab : Guru gatra : …………………………………………………………………………………………………….…….
Guru lagu : …………………………………………………………………………………………………….…….
Guru wilangan : …………………………………………………………………………………………………….…….

33. Nggawea ukara nganggo tembung-tembung saraja ing ngisor iki !


a. gugur gunung
b. pait getir
c. raja brana
Jawab : a. ………..…………………………………………………………………………………………………………………
b. ………..…………………………………………………………………………………………………………………
c. ………..…………………………………………………………………………………………………………………

34. Eyang uti kate lunga menyang Malang karo Bapak.


Tulisen nganggo basa krama ukara ngoko ing nduwur !
Jawab : ………………………………………………………………………………………………………………………………

35. Wacanen teks pawarta ing ngisor iki !

Sawise kedadeane bencana alam banjir nang dina Rabu 13 Januari 2020 bengi nuli, sethithike ana enem Kepala Keluaraga (KK)
warga desa Warungkiara RT03, Sukamaju, Cianjur sing rekasa ketunan material sing ora sethithik. Sanajan ora ana korban jiwa jero
musibah kesebut, kerugian ditaksir nduwe aji Rp20 yuta luwih.
Para korban saiki ngarep-arep ben cepet ana panangen infrastruktur panggon panguwawa lemah neng bantaran kali Cisrua sing
mbludak. Miturut Esih, salah siji korban, kondisi wektu iki nggawe dheweke lan warga liyane rumangsa kuwatir bakal kedadean hal
padha pas cuaca ala bali kedadean, banda lan barang duwene lan warga liya sing dadi korban banjir entek kegawa arus amarga
derese kali sing banjir.

https://www.sonora.id/read/423529560/3-contoh-pawarta-bahasa-jawa-yang-singkat-lengkap-dengan-5w-1h
Tulisna 3 wae titikane teks pawarta sing bener ?
Jawab : a. …………………………………………………………………………………………………………………………………..
b. ……………………………………………………………………………………………………………………………………
c.…………………………………………………………………………………………………………………………………….

Anda mungkin juga menyukai