Contoh soal :
Sederhanakan bentuk-bentuk aljabar berikut.
a. 6mn + 3mn
b. 16x + 3 + 3x + 4
c. 2p – 3p2 + 2q – 5q2 + 3p
Jawab :
a. 6mn + 3mn = 9mn
b. 16x + 3 + 3x + 4 = 16x + 3x + 3 + 4
= 19x + 7
c. 2p – 3p2 + 2q – 5q2 + 3p = 2p + 3p – 3p2 + 2q – 5q2
1
= 5p – 3p2 + 2q – 5q2
= –3p2 + 5p – 5q2 + 2q
Contoh soal :
Tentukan hasil dari:
a. penjumlahan 10x2 + 6xy – 12 dan –4x2 – 2xy + 10,
b. pengurangan 8p2 + 10p + 15 dari 4p2 – 10p – 5.
Jawab:
a. 10x2 + 6xy – 12 + (–4x2 – 2xy + 10) = 10x2 – 4x2 + 6xy – 2xy – 12 + 10
= 6x2 + 4xy – 2
b. (4p2 – 10p – 5) – (8p2 + 10p + 15) = 4p2 – 8p2 – 10p –10p – 5 – 15
= –4p2 – 20p – 20
Contoh soal :
2
1. 3x(2x+3y) = 6 x2 + 6xy
2. (3x+y) (x-2y) = 3 x . x + (3x . -2y) + y. x + (y . -2y)
= 3 x2+ (-6xy)+xy+(-2 y2 )
= 3 x2 - 2 y2 - 5xy
3
Hubungan antara segitiga Pascal dengan perpangkatan suku dua bentuk
aljabar adalah sebagai berikut.
4
1. (3x)2 = 3x . 3x = 9 x2
2. (2x – 3y )2 = 2x . 2x + 2. 2x . -3y + (−3y)2
= 4 x2+ (-12xy) + 9 y2
= 4 x2+ 9 y2 - 12xy
5
maka bentuknya menjadi x2 + bx + c.
x2 + bx + c = (x + m) (x + n)
Dengan aturan bahwa m . n = c dan m + n
x2 + 6x + 5 = (x + 5 ) ( x + 1)
x 2 - 9 x + 18 = (x-3)(x-6)
Contoh Soal :
Pemfaktoran 2x 2 -3x-5 adalah
2x2 - 3x - 5 2x 2 -3x-5 = 2x2 + (-5 + 2)x -5
= 2x2 -5x - 2x -5
-10
x
= x( 2x - 5 ) + 1( 2x - 5 )
-5 dan 2
= ( x - 1 ) ( 2x - 5 )
Contoh Soal :
6
1.4.2 Perkalian dan pembagian pecahan bentuk aljabar
Perkalian
Cara mengalikan pecahan bentuk aljabar sama dengan mengalikan
pecahan biasa, yaitu
Contoh Soal
7
Pembagian
Aturan pembagian pada pecahan bentuk aljabar sama dengan aturan
pembagian pada pecahan biasa, yaitu :
Contoh Soal
8
BAB 2
SOAL KUIS
9
6. Faktor dari 16x2 – 9(x – y)2 adalah x+ y
a.
a. 25x2 + 18xy + 9y2 ( x+ y )( x− y )
a a. (a – 3c)(a – 3c)
a.
c b. (a – 3c)(a + 3c)
c c. (a – 9c)(a – 3)
b.
a
d. (a – 3c)(a + c)
c
c.- e. (a – 9c)(a – 1)
a
a
d.- 2
c 3 x −6 x
13. 2 Bentuk sederhana
–a x +5 x−14
e.
−c 3x
a.
x−2
4 5 3x
10. + = b.
x+ y x− y x−7
10
3x e. 23
c.
x+2
3x 2
d. 2 x −3 x−5
x+7 18. 4 Bentuk sederhana ...
x −1
−3 x
e. 2 x−5
x +2 a.
( x +1 ) ( x−1 )
2
2 x−5
14. Faktor dari 9x2 – 144y4 b.
( x 3+1 )
2 2 2 2
a. (3x + 12y )(3x –+12y )
2 x−5
b. 9(x + 4y2)(x - 4y2) c.
( x 2+1 )
c. 9(x + 2y)(x2 – 2y)2
2 x+ 5
d. 9(x2 + 4y2)(x + 2y)(x – 2) d.
( x +1 ) ( x−1 )
2
11
PENYELESAIAN
12
13
1 1 1
11. D ( - 3x )2 = ( - 3x ) ( - 3x ) dikalikan sistem
3x 3x 3x
distributif
1 2
= 2 -1 -1 - 9x
9x
1 2
= 2 -2 - 9x
9x
2
3 x −6 x 3 x (x−2)
13. D. =
2
x +5 x−14 ( x−2 ) (x +7)
3x
=
x+7
14
15. D ( ax-5 )( 4x-d ) = 8x2 – fx + 30 sifat distributif
4ax2 – axd – 20x + 5d = 8x2 – fx + 30
4ax2 +x(– ad – 20) + 5d = 8x2 – fx + 30
Sehingga 4a = 8 a = 2
2
2 x −3 x−5 ( 2 x−5 ) (x +1)
18. A =
4
x −1 ( x 2+1 ) ( x−1 ) (x +1)
2 x−5
=
( x +1 ) ( x−1 )
2
15
BAB 3
SOAL UAN
3. Bentuk lain dari a2 + b2 + 2ab + 2c 6. (4x + 3y) (cx + dy) = ex2 + 23xy
(2c+3) (2c-3) adalah ... + 6y 2 nilai e adalah ...
a. (a + b)2 + 2(c2 – 9) a. 8
2 2
b. (a + b) - 2(c – 9) b. 12
2 3
c. (a + b) + 8c -18c c. 16
2 2
d. (a + b) - 8c -18c d. 20
EBTANAS Tahun 1999 EBTANAS Tahun 2001
16
– 3 x+ 12
d. 3
7. Bentuk sederhana dari x −27
2
3 x +llx−20 UN Tahun 2002
2 adalah...
6 x + x−12
( 3 x −4 ) 10. Bentuk lain dari 16x4 - 364
a.
(2 x +3) adalah ...
( x−4 ) a. (4x2 - 9y2)(4x2 - 4y2)
b.
(2 x−4 )
b. (8x2 + 6y2)(2x2 - 4y2)
(x +5) c. 4(2x2 +3y2)(2x2 - 12y2)
c.
( 2 x +3 )
d. 4(2x2 +3y2)(2x2 -3y2)
( 3 x −4 )
d. UN Tahun 2002
(3 x +3)
EBTANAS Tahun 2001
11. Hasil pemfaktoran dari 16x4 – 49y4
adalah ...
8. Bentuk sederhana dari
2 a. (16x + 7y)(x - 7y)
2 x + x−3
4 ... b. (16x2 + 7y)(x2 - 7y)
16 x −81
( x−1 ) c. (4x2 + 7y2)(4x2 - 7y2)
a.
( 4 x +9 ) ( 2 x−3 )
2 d. (4x4 + 7y4)(4x2 - 7y)
17
14. Pemfaktoran dari 16x4 – 49y4 1−x
a.
x
adalah …
x−1
a. (4x2 + 9y2)(4x2 + 9y2) b.
x
b. (8x2 + 9y2)(4x2 - 9y2) 2
x −1
2 2
c. (4x + 9y )(2x + 3y) (2x - 3y) c.
x
d. (8x2 + 9y2(2x + 3y) (2x - 3y) 1−x
2
d.
UN Tahun 2004 x
UN Tahun 2008
1
15. Bentuk sederhana dari −x
x
adalah …
PENYELESAIAN
18
bentuk (1) = bentuk (2) 10. Penyelesaian: (D)
Dari persamaan di atas diperoleh = 16x4 - 364
6 = 3d d = 2 = (4x2)2 -(6y2)2
23=4d + 3c = (4x2 +6y2)(4x2 -6y2)
23 = 4(2) + 3c = 2(2x2 + 3y2).2{2x2 -3y2)
23 - 8 = 3c = 4(2x2 +3y2)(2x2 -3y2)
15 = 3c c = 5
e = 4c e = 4(5) = 20 11. Penyelesaian: (C)
= 16x4 – 49y4
7. Penyelesaian: (C) = (4x2)2 - (7y2)2
2
3 x +llx−20 = (4x2 + 7y2)(4x2 - 7y2)
= 2
6 x + x−12
( 3 x−4 ) (x+5) 12. Penyelesaian: (C)
=
( 3 x −4 ) (2 x +3)
2(4x − 5) − 5x + 7 = 8x −10 − 5x + 7
(x +5) = 8x −10 − 5x + 7
=
(2 x+ 3)
= 8x − 5x −10 + 7
= 3x – 3
8. Penyelesaian: (A)
2
2 x + x−3 13. Penyelesaian: (C)
= 4
16 x −81 (2x – 2)(x+ 5) = 2x(x + 5) – 2(x + 5)
( 2 x +3 ) (x−1) = 2 x 2+ 10x – 2x – 10
= 2
( 4 x + 9)(2 x−3)(2 x +3) = 2 x 2+ 8x – 10
( x−1 )
=
( 4 x 2 +9 ) ( 2 x−3 ) 14. Penyelesaian: (C)
= 16x4 – 49y4
9. Penyelesaian: (B) = (4x2)2 – (9y2)2
x 4 = (4x2 + 9y2) (4x2 - 9y2)
= 2 -
x −9 x−3
= (4x2 + 9y2)(2x + 3y) (2x - 3y)
x 4 (x +3)
= -
( x +3)(x−3) ( x +3)(x−3)
15. Penyelesaian: (D)
x−4 x −12
= 2 1 1 x2
x −9 -x = –
x x x
−3 x −12
= 2 1−x
2
x −9 =
x
19
20